Xerxes

[p. 94]

XXVI

Dien dag, die de laatste zoû zijn, verzamelde Leonidas rondom zich zijn driehonderd Lakedaimoniërs, en tevens de Thebanen, de gijzelaars - die van Thebe waren wel Persgezind - en tevens de Thespiërs: rondom hun aanvoerder, Demofilos, zoon van Diadromos, verklaarden de Thespiërs met Leonidas te zullen sterven.

- Heilige vader, zeide Leonidas tot den waarzegger, die hem de onvermijdelijkheid had voorspeld uit der offeren ingewand; ga heen, het is nog tijd.

- Leonidas, antwoordde Megistias; zoo ik mijn eenigen zoon reeds heette te wijken, is dit reeds vaderlijke lafheid... Hij was nog zoo jeugdig, bijna een knaap: ik beval hem te gaan en hij ging. Maar ik blijf.

- Zoo zetten wij ons aan ons doodenmaal, zeide Leonidas. Eet, vrienden, dezen middag, met de gedachte, dat gij heden avond in Pluto's paleis avondmaalt...

En allen zetten zich, hier en daar, op de rotsen en in het gras en aten.

Boven op den berg, waar Xerxes die nacht met de Onsterflijken had gekampeerd, volvoerde de Koning der Koningen dien morgen met zwier de vereischte plengingen aan de Zon. Tusschen de Magiërs, waren zijne bewegingen met amfoor en beker plechtig godsdienstig en indrukwekkend: Xerxes kon met majesteit dergelijke ceremonie verrichten. Toen stegen de Perzen den berg af, tienduizenden van hen, in breeden kring, van omsingeling der Thermopylai. De verrader, Efialtes, geleidde hen. En de onderofficieren, met de geeselzweepen in de vuist, joegen de, het gerotste afdalende, soldaten voor zich uit. Tot nog toe had de versterkte muur bij de poort de Lakedaimoniërs beschermen kunnen, maar nu de Perzen van alle zijden de rotsen af tuimelden, drongen Leonidas en de zijnen naar het breedste gedeelte van den doortocht. Daar wachtten zij de Perzen af, den dood voor oogen maar onverschrokken, om de idee en den roem, die voor hen glansden. Zij wilden zoo duur mogelijk verkoopen hun leven èn

[p. 95]

dezen nauwen weg naar Lokris en met lange speren en breede zwaarden vielen de sublieme dwazen de Perzen aan...

Voort gezweept door de onderofficieren, bezweken de eerste Perzen onder den aanval der Grieken. Zij vielen, vechtende, in zee; zij vielen onder den voet van wie achter hen de rotsen afstommelden, zij vielen tot de lange Grieksche speren braken en de korte Grieksche zwaarden splinterden tegen de Perzische schilden. Maar die daalden al meer en meer de rotsen af: een blikkerende stortval van duizende zonnen. Leonidas zelve vocht, een woedende leeuw gelijk. De Perzische spiezen vielen, een wolk van lange, scherpe naalden, over hem heen. Plotseling zag hij daar ginds Efialtes, dien hij herkende en toen... toen zag Leonidas Xerxes zelven, te midden van zijn schitterende officieren en de Onsterflijken. En de woede van Leonidas groeide in hem tot hij niet voelde meer, hoe zijn helm doorkliefd was en zijn hoofd bloedde, hoe het bloed overal leekte zijn lichaam af om de felle steken van speer en spies. Te midden zijner getrouwsten drong hij, zwaard zwaaiende in de richting van den Perzischen koning. Zijn blauwe oogen stonden dol. Efialtes vluchtte ter zijde, maar Xerxes zelve was zoo verbaasd over de woedende nadering van den koning van Sparta, dien hij reeds tien malen bevolen had gevangen te nemen en voor hem te doen voeren, dat hij openmonds bleef staan. Hij stond tusschen zijn twee jongere broeders, Abrokomas en Hyperanthes, zonen van Dareios. En op het onverwachtst zag Xerxes, slechts één pas achter zijn broeders, die beide prinsen in strijd, man tegen man, met de brullende Lakedaimoniërs! Zij hieuwen de Onsterflijken neêr, zij hieuwen de beide prinsen neêr; Leonidas zelve naderde, zijn voet op het lijk van Abrokomas. En Xerxes, als versteend omdat gebeurde de onmogelijkheid, scheen niet zich te kunnen verweren, stond openmonds, niet kunnende gelooven, dat zijn beide broeders daar lagen neêr gestort, vlak voor hem, vertrapt door die waanzinnigen, door die vervoerden. Op dit oogenblik was Leonidas Xerxes geheel genaderd. Leonidas had geen speer meer, gebroken, geen zwaard meer, versplinterd, maar geheel bloedende en met zijn beide handen geheven en

[p. 96]

tot grijpen gekrampt, viel hij op Xerxes aan... En ontrukte hem zijn diadeem... En slingerde dien den Koning der Koningen in het gezicht. Xerxes brulde van smart en verontwaardiging, de Onsterflijken omringden hem in een haag van zwaarden, maar de Lakedaimoniërs omtingden Leonidas, die wankelde, uitdruipend van bloed. Zij trokken achteruit, hoe ook omsingeld, tusschen hen hun stervende koning. Vier malen deinden de massa's heen en weêr, heen en weêr, tusschen de nauwe rotsen. Vier malen schenen de Grieken de Perzen te zullen verjagen, in gezicht van de smartelijke wanhoop van Xerxes, die, vuisten omhoog bij de lijken van zijn broeders stond! Maar Efialtes naderde, met dichtere, meerdere, nieuwe, verzamelde troepen. Zij zwermden nu de rotsen af. De Thebanen, steeds onvertrouwbaar, gaven zich over, riepen, dat zij voor Perzië waren, steeds waren geweest... Maar de Lakedaimoniërs en de Thespiërs, tusschen zich in den stervenden Leonidas, dicht op elkaâr, wonnen den heuvel, bij de binnen gedrongen poort, achter den overmeesterden muur, die hen niet meer beschermde, nu de vijanden zwermden van overal aan. En daar streden zij door, met enkele zwaarden nog, maar met handen en tanden vooral, wringend, verscheurend hun vijand. Tot het scheen, dat een massa van Perzische schilden geheven als met eene klaterende klettering, over hen heen viel en hen bedolf en de Perzische speren doorboorden wat romp onder uit hunne kletterende schilden zich wrong en de Perzische zwaarden afhieuwen wat hoofd zich wrong onder hunne pletterende schilden uit...

De weg naar Delfi, naar Athene lag open...

---------------------------------------

Maar Xerxes schaamde zich voor zijne verliezen. Hij zond een heraut naar zijn vloot, die lag tusschen kaap Artemision en Histiaka en noodde het zeeleger uit te komen zien het den Perzen zoo roemrijke slagveld der Thermopylai.

De zeesoldaten en matrozen kwamen kijken. Zij zagen ongeveer duizend Perzische verslagenen, aan wie zij de laatste eere bewezen. Alle de anderen duizenden had Xerxes in ijl doen begraven, in de ravijnen onder aarde en afgevallene bladeren. Maar het

[p. 97]

zeevolk zag wel duizenden Grieksche verslagenen, die Xerxes daar te zelfder plaats had gestapeld met theatraal effect.

De list was al te doorzichtig: de zeesoldaten en matrozen, den volgenden dag, keerden naar de vloot terug en hadden gehoord en hadden begrepen; hun glimlach en gefluister onderling verried, dat zij begrepen hadden...

Xerxes trok met zijn leger Hellas verder in.

De Thermopylai bleven open, vrij en verlaten.

---------------------------------------

De gieren, in horden, waren den vlucht der beide adelaren gevolgd, die soms boven de blauwe badeplassen en schuimende zeeëngten, over de ravijnen en tusschen de steeneikstammen zichtbaar, zwierden. De vlerken der gieren, donkere wolk, waren die volgende dagen sinister ruischende over de Thermopylai heen...

Maar het geruisch der gierenvlerken bleef niet en wel bleef dat andere geruisch, dat Leonidas om zijn hoofd als een harmonie en muziek had gehoord, terwijl hij voor zijn tent had zitten peinzen. Eeuwen lang bleef dat andere geruisch, niet van roofvogelvlerken, maar het onvergankelijke van de zuivere wieken der witte zegegodinnen en het zachte gewapper van hare woelende waden, te gelijk met het bruischelen van de wuivende takken en kransen, die zij uitstrekten, myrten en lauwerieren, naar de geesten der onvergetelijken, die daar hadden den heldenstrijd gestreden, de onvergelijkbaren, rondom Leonidas, hun blonden koning van Sparta, den heros en held, voorbeeld hij voor alle latere helden...