Xerxes

[p. 50]

X

Het leger stroomde van Sardes naar Abydos aan den Hellespont. Eerst kemelen, dromedarissen, muilezelen: zij torsten kofferen en kisten: het was een eindelooze karavaan. Dan volgden de troepen aller natiën, aan den Koning der Koningen onderworpen; dat was meer dan de helft des legers en zij volgden met hunne veldheeren, officieren en onderofficieren in bijna ordelooze massa's, die alleen de klakkende zweepen hielden bijeen.

Dan was er een leêgte.

Er was een langdurige leêgte, dat zich legde het witte stof van den weg.

Dan volgden, statig stapvoets, duizend ruiters, keurkorps gekozen uit alle Perzische onderdanen.

Volgden duizend wapenknechten te voet, met pieken gewapend, punt ter aarde gestrekt, in paradepas, keurkorps der infanterie.

Volgden de Tien Heilige Paarden.

Zij waren de Nizaïsche Paarden; zij kwamen van de Vlakte van Niza in Medië; daar zijn de prachtige stoeterijen, die bevatten honderd-vijftig-duizend paarden, de edelste en grootste rossen ter wereld, wit of zwart, als sneeuw of git en wie ze zag draven over de Vlakte van Niza, meende hij had de paarden der goden gezien, zeepaarden of wolkepaarden, paarden van schuimende zee of van stormende wolken, paarden met vuur blazende neusgaten, paarden met bliksemende oogen, paarden met krommende nekken, flapperende manen, wapperende staarten. Wie de honderdvijftig-duizend paarden had draven gezien over de Vlakte van Niza, had een ongelooflijke schoonheid gezien: een levende oceaan, een eeuwig bewegelijke, neêr gezonken hemel van wolken...

De Tien Heilige Paarden, prachtiglijk getuigd en bepluimd, waren uit deze paarden gekozen. Zij volgden, geleid door edelboortige palfrenieren.

Volgde de Heilige Wagen van Zeus.

[p. 51]

Die was leêg, maar getrokken door tien blanke paarden en te voet liep de menner, achter de paarden, want niemand mocht den wagen bestijgen: Zeus, onzichtbaar, de Zeus der Perzen, dat is de God der Perzen, beklom soms den wagen, onzichtbaar.

Volgde Xerxes, op zijn strijdwagen, bespannen met twee paarden van Niza en zijn wagenmenner ging te voet: hij was een broêr der koningin en heette Patiramfes, zoon van Otanes.

Volgde de harmamax van Xerxes: zijn overdekt rijtuig, waarin hij zich strekte als hij moede was van het trotsche staan in den wagen.

Volgden duizend piekeniers, maar de pieken met de punt naar boven, met gouden appelen er op.

Volgden duizend ruiters, keurkorps cavalerie.

Volgden de tienduizend Onsterfelijken!

Alle deze ruiters en infanterie schitterden van vergulde helmen, smedig hunne leden omgevende schubberustingen, arm- en beenstukken, groote schilden, bogen, pieken en zwaarden. Het goud, als een glans, lag overal, zwaarder of lichter, op. Duizend Onsterflijken hadden gouden granaatappelen op hunne pieken, de negenduizend anderen zilveren en het goud en zilver was als een verblindende kabbeling van glansen, boven en om de gehelmde koppen. Die kabbelende glans weêrspiegelde in de oogen, als in kleine, in de schilden als in groote spiegels; om de neuzen der mannen liepen en wisselden weêrschijn en vegen van goud en zilver en blauw, want de zon, uit zwoel azuren lucht, spiegelde overal neêr en terug, op de granaatappelen en de appelen en in de schilden en aan de punten der pieken. Als de paarden hinnikend steigerden, wapperden hunne witte of zwarte manen als prachtige vlaggen feestelijk boven den glans uit.

Dan was er wederom een leêgte, twee stadiën lang.

En volgde de immense legertros, uren lang, ordeloos, onder de discipline der klakkende zweepen en het gevloek der onderofficieren.

Tegen den namiddag verzwoelde zwaarder de lucht.

Het leger verliet Lydië en kwam in Mysië, trok de stad Karena

[p. 52]

door en langs Atramyttion en Antandros, de oude, Pelasgische stad. Links liet het den Ida-berg en dien avond marcheerde het door de Homerische dreven: in de verte rieden de geletterde veldheeren Troja... Een jagende trots koortste door Xerxes' aderen; hij zag langs de gordijnen van zijn harmamax uit of hij niet de beroemde ruïnen bespeurde.

Hij zag niets dan de verglooiende berghellingen onder een zwarte, tragische lucht van aanjagende wolken.

Halt werd gehouden. Aan deze flanken van den Ida zoû het leger, zeer moê van den marsch, kampeeren.

Een meêdoogenloos onweêr barstte los in de zwarte nacht.

Het was, na de zonsverduistering, voor velen een zeer slecht teeken.

De bliksems, langs de opblikkerende pieken, aangetrokken door de massa metaal, doodden die nacht tal van paarden en mannen.

Den volgenden avond kampeerde het leger aan de boorden van den Skamandros. De soldaten hadden sedert Sardes ter nauwernood gedronken. De rivier, zelfs regen-gezwollen, was ter nauwernood water genoeg voor de mannen en paarden en lastdieren. Waar deze allen gedronken hadden, lieten zij niet meer dan modder na, die droogde spoedig op en barstte in den weêr zwoelen, stekenden zonneschijn.

Xerxes ging de ruïnes bezoeken van Troja, het Pergamon van Priamos. Hij liet zich rond leiden en citeerde de Ilias, in slecht Grieksch. Hij ontroerde zeer van artistieke aandoening. Hij voelde zich nerveus, aan den vooravond zijner onderneming, hier, in deze atmosfeer, waar de Trojers vernietigd waren geworden en hunne stad was in vlammen opgegaan. In de citadel van Troja was nog, als in de heroïsche tijden, een tempel van Pallas-Athena. Xerxes offerde er duizend buffelen aan de godin: het vleesch at het leger op. De Magiërs deden er plengingen ter eere der Trojaansche helden.

Maar die nacht was er een oproer in het leger, toen weêr het onweêr uitbrak: vele soldaten vluchtten in een panischen schrik.

[p. 53]

Xerxes hoorde er niet van.

Met het ochtendkrieken toog het leger naar Abydos.