Van en over alles en iedereen

[p. 269]

Fiesole

Deze Decembermorgen was zoo vreemd zacht als een morgen in Mei...Er was nauwlijks een zweem van winter in de lucht, die teêr, teêr blauw was, als doorschijnend en breekbaar, en het zachte gulden licht hing er in als met het wondere goud van heiligeschijnen...Er was geen wind, er was geen koû: er was niets dan zoel goud en zoel blauw...Er dreef als een sluimerloome glimlach in die vreemde lucht, die niet de atmosfeer was van het seizoen.

Wij gingen naar buiten. Met zulk een Decemberlente blijft men niet in de stad. Wij gingen den steilen weg op naar Fiesole. De cypressen op de heuvelen stonden omhoog als fluweelen kegels, regelmatig decoratief. De olijven - eenmaal door Cosimo I hier zoo rijkelijk geplant - wemelden van zilveren glanzen en grauwe schemering en waren zoo fijn, zoo fijn tegen de teêr, teêr blauwe lucht. Beneden onze blikken lag Florence te wemelen in een waas van zachte opaalkleur en door dat waas, hier en daar, schitterden de blanke villa's op de heuvelklingen en glinsterden de laatste goudene herfstbladeren aan berken en aan platanen.

Hier zijn wij in het oude stadje, dat nog dateert uit de geheimzinnige, Etruskische tijden. De Etruskische muren stapelen nog hunne steenblokken ter eene zijde, vreemd oud en eenvoudig, bijna òm dien eenvoud nauwlijks treffend. En hier zijn de ruïne's van de Thermen en het Amfitheater: kleine thermen en klein antiek theater, ge-eigend aan dit provincie-stadje, boven op een heuvel, en de ruïne's breiden zich uit boven de Etruskische muren...

In de laagte golft het landschap weg: de vallei, door welke de

[p. 270]

Mugnone kronkelt en de heuvelen verijlen in den zonneschijn, en de rivier verzwijmt in het nevele-blauw...Maar, plotseling, wat is dit? Wat blaast plotseling aan uit het Noorden? Is het de bries of is het de wiekslag slechts van een vogel gróot? Neen, het is de wind...Het is de Decemberwind, die, plotseling, huiverig ijl en bijtende koud, aansuist, over de heuvelen, en de lente-illuzie verjaagt.

De teêr, teêr blauwe lucht schijnt te breken; de gouden aureolen om de heuvelen verspreiden geen warmte. En de zon zelve is zoo spoedig reeds, in deze maand, gedaald; zij zinkt; zij zinkt dadelijk, in den vroegen namiddag reeds zinkt zij weg...

Wij haasten ons uit de ruïnes zoo kil, van waar wij de zon wel zagen, maar haar niet voelden over ons heen. En wij gaan naar het Franciscaner-klooster en een monnik ontvangt ons bij den stijgenden weg...

Hoog liggen klooster en kerkje, op de plek van het antieke Kapitool van Fiesole. Hoog en stil liggen zij en door een gordijn van cypressen staren wij in de vallei, en er is een bosch van cypressen achter het klooster...Wat is het altijd lief en aandoenlijk, een klooster van Franciscanen! Deze monniken, die hun land bebouwen, die hun tuin verzorgen, die bloemen kweeken en vogelen lief hebben, zij zijn de vriendelijkste àller monniken. Zoo als San Francesco zelve de beminnelijkste was aller heiligen. Er is bij de Franciscanen nog iets over van de oude nederigheid, eenvoud, werkzaamheid en beminnelijkheid. Hunne oude kerkje en klooster - er zijn partijen, die dateeren uit de 13^de eeuw, de eeuw van San Francesco! - hebben behouden oude, gezellige, intieme plekjes. Hoe eenvoudig ook van bouw, zijn zij prettig rommelig van bewoondheid. Er ademt hier een leven van eenvoudige, lieve vroomheid en arbeid. Het kloostertuintje is éene weelde van chryzanthen, roode, gele, paarsche, witte. De groote bloemen maken een feest in het kleine, vierkante tuintje. Het kerkje is ook vòl chryzanthen en het is áltijd gesierd met veel bloemen en voor het altaar staat, in een groote pot, een bloeiende datura. De monniken zijn zoo trotsch op hun bloemen. De hangende kelken der

[p. 271]

datura zijn als blanke wierookvaten: er is wierook van bloemengeur.

Oude kloosterarkaden schaduwen prettig lief en knus gezellig en de antieke put in het midden van den kloosterhof is overdekt met ijl eenvoudig, houten priëel, waarom enkele gele bladeren van een wingerd uit glinsteren tegen de blauwe lucht en huiveren op den wind-aâm...Hier dalen wij in het cypresse-bosch...Dat is alles de rijkdom dezer arme Franciscanen...Uit hunne tuintjes verkoopen zij de bloemen, maar in dit duisterende bosch lezen zij hun brevier...Zoo rustig vallen de schaduwen en de wind doorhuivert de fluweelen toppen alleen...

Hier leven zij en werken zij en zijn zij arbeidzaam en vroom en eenvoudig en hebben zij lief de menschen en de natuur, de beesten en de bloemen, zoo als San Francesco het leerde. Het is hun wel heel moeilijk geheel te leven zoo als San Francesco het zelve deed, maar San Francesco was ook zulk een bizonder heilige heilige. Zoo als San Francesco zelve leefde, is het geen zijner volgelingen gegeven te leven, zegt mij de monnik, die naast mij zit op het kloostermuurtje, onder een rij van cypressen.

- En het zoû ook hoogmoed zijn, dat te willen, zegt de monnik. Wij doen wat wij kunnen.

- Ik vind de ‘Fioretti’ zoo mooi, zeg ik.

- Heeft u de ‘Fioretti’ gelezen? vraagt de monnik blij.

- Ja, zeg ik; en ik hoû zoo veel van het verhaal van ‘broeder wolf’; ‘broeder wolf’, die de menschen op at, maar bekeerd werd door San Francesco, en die, toen hij gevoed door de menschen werd, een goede wolf werd en door het land ongedeerd heen en weêr trok, zonder mensch of dier meer te schaden...

- Heeft u onze vogeltjes al gezien? vraagt de monnik.

Wij gaan zijne vogeltjes zien, de vogeltjes voor wie San Francesco immers eenmaal predikte en die zijne woorden verzamelden om zich rond...Wat is hij lief, goed en eenvoudig geweest, San Francesco van Assisi...Geen heilige heeft als hij Christus begrepen, lief gehad en na gevolgd...En de Franciscanen zijn wel geen heiligen, maar zij pógen toch te leven zoo als San Francesco

[p. 272]

het voorschreef. Zij hebben de menschen en de dieren lief, de vogelen en de bloemen...

Onder de cypressen zijn wij beschut voor den wind. Florence wemelt weg in de nevele diepte aan onze voeten. Achter de violette heuvelen daalt de zon, duikt zij weg. Er is een hemelland van uitgebreide, violette stranden, met gouden kapen, die spitsen. Er is dadelijk een damp, die stijgt uit het dal omhoog.

Plotseling purpert het overal. Er is amethysttint over de heuvelen, er is lila teederheid over het dal en de Arno is diep violet met plassen als spiegels van goud. Maar de damp is zoo spokekil en de wind nu, ijzigkoud, huivert langs de cypresse-stammen...

Het is nauwlijks half-vijf...De lente-illuzie heeft uit: de huivere Decembernacht valt snel, snel, als wilde zij ons overvallen.

In de vallei, als met huiverende vure-vliegjes, gaat de stad schitteren van lichtjes. Tegen de koude, nog gouden lucht staan de donkere cypressen ernstig en nu geheel zwart, met de uiterste pluimen aangeguld...