Van en over alles en iedereen

(1990)–Louis Couperus– rechtenstatus



[pagina 116]
De Cinematografo Den volgenden avond - mijn vrouw zit de lieve te doen tusschen generaalsvrouwen en majoorsweduwen - Duitsche - in den salon van het pension - loop ik met mijn ziel onder den arm, en met die zelfde ziel een cinematografo binnen, voor de somma van 20 centesimi... Ik hoû nu eenmaal van kontrasten. Ik hoû er nu eenmaal van den eenen avond, chic, met mijn vrouw, te zitten op vrij dure poltrone in een gala-voorstelling, en den volgenden avond door te dringen in die publieke vermakelijkheden, waar de kleine man voor enkele soldi zich de illuzie geeft van iets heel moois, treurigs, vroolijks, vooral sentimenteels. Ik heb eens gelezen, dat Edison de cinema had uitgevonden om den kleinen man zijn theater te geven. Ik vind het héel goed, maar... Maar wat ik zeggen wil, zal ik nog niet zeggen nù: ik wil eerst zeggen hoe de wachtsalon er uit ziet... Want als je dertig centesimi betaalt, wacht je niet: dan is er altijd plaats; maar als je twee soldi goedkooper wilt uitgaan, moet je wàchten...in den wachtsalon. Gij begrijpt, lezer, dat ik wel zoo zuinig ben...om te wachten, niet waar... Vooral omdat het wachten mij amuzeert, liever, mij interesseert... Deze wachtsalon is heel vuil. Er wordt veel gespogen over den grond met lange stralen, en niemand vindt daar iets in. De grond is behalve met ‘flùpjes’ ook nog bedekt met mandarijneschillen,
[pagina 117]
afgebrande lucifers, uitgerookte sigaretten en verscheurde entréebiljetjes. Op een estrade krast een strijkje van enkele bleeke meisjes in het wit. In het rond staan krachtmeters, schietgelegenheden, automatieke snoepmachines... Stoelen tegen den wand: iedere stoel is ingenomen; het is stampvol. Zie al die moede gezichten daar grel opspoken in het felle, wreede, elektrische licht. Dit zijn niet de, met familie-juweelen geparsemeerde, Romeinsche markiezinnen, prinsessen; dit zijn geen heeren in rok en goud schitterende, elegante luitenants, dit is niet de voorname spleen van den Hertog van de Abruzzen...Dit is de moede wachting van den ‘kleinen burger’, met vrouw en kinderen, met zuigelingen dik wijls - nu de kleineburger zijn werk heeft gedaan. Hij is uit, hij gaat zich amuzeeren; hij wil iets zien vooral. Als hij uit is met zijn familie, kost het hem nog wel bijna een lira. Maar hij heeft er héel veel voor. Hij begint met er te rùsten op een stoel, tegen over een immense spiegel, die hem vreemd zijn bleek, moê gezicht terug spookt. Hij heeft er verder voor elektriesch licht aan wanden met nieuwekunst-krullen en hij heeft er voor het gekras van het strijkje. Mag hij eindelijk, met zijn familie, binnen, dan heeft hij en hebben zijn afgetobde vrouw en zijn al wereldwijze kinderen er voor, eerstens, iets dal vero: een optocht of een leerzame industrie-film of een reis door Noorwegen of Zwitserland. Tweedens: een sentimenteel drama, het geen hunne klein-burgerzielen zoo heel erg mooi-weenerig aan doet: gestolen kinderen, edele schoorsteenvegertjes, beloonde deugd vooral...En ook wel eens iets van de opera of de heusche komedie, maar dan zonder woorden en zonder meer muziek dan het tjengelende piano-accompagnement. En omdat tóch het leven zoo heerlijk-vroolijk is, eindigt de heerlijke voorstelling dan met een ‘klucht’: vooral dronken mannen, en lieden, die over elkander vallen en elkander na loopen langs velden en wegen: o zulke heerlijk-vroolijke, uit het heerlijkvroolijke leven gegrèpen ‘kluchten’! De kleine burger, voor zijn vier soldi, wordt onderwezen, een traan uit het oog geperst en de lachspier gekieteld...
[pagina 118]
Goed, ik gun het hem wel. Ik gun hem wel dit goedkoope theater van Edison. Màar... En nù zal ik het zeggen... Waarom kan hem, als hij onderwezen is, niet de traan uit het oog worden geperst...in schoonheid? Niet de lachspier worden gekieteld...met gratie? Moèt het...kan het niet anders gebeuren dan met grove, valsche, huilerige sentimentaliteit...en met nog grovere, noch valschere dronkemans-kluchtigheid? De voorstelling is gedaan. Ik ben tot het einde gebleven - en niet als gisteren, in de chique Opera, weg gegaan vóor het einde. Omdat ik heb willen zien die navrante exode van de kleineburgers, met hunne bleeke, afgewerkte gezichten, aan hunne moede armen hunne afgetobde vrouwen, achter hen hunne wereldwijze kinderen... En zij schenen mij toe nòg moeder te staren, dan toen ik hen wachten zag in den ‘wachtsalon’... En zij schenen mij heelemaal niet opgevroolijkt te zijn door de vulgaire dronkemans-klucht... Lezer, vergeef mij, dat ik u gevoerd heb van een gala-voorstelling naar de cinematografo...Ik hoû van contrasten, weet ge.

Vorige Volgende

De Cinematografo