Uit blanke steden onder blauwe lucht

VII

Girgenti! Het is vreemd; óok bij Girgenti zijn tempelruïnes; de tempel van de Concordia gelijkt eenigszins op die van Segesta, de tempel van Juno Lacinia is toch weemoedig van verbrokkelde silhouet, de tempel van den Olympischen Jupiter laat wederom denken aan de gepletterde ruïnes van Selinunte, ook de tempel

[p. 347]

van Herkules is niet meer dan een marmer- en steenmassa... maar de tempelruïnes van Girgenti, zij hebben mij geene drukkende weemoedstemming gegeven; zij gaven mij eerder een stemming van zangerige blijheid, een stemming van weelderig geluk daar te zijn en die godestad van ruïnes te zien, waar zij goudgrijzig liggen op een wijde heuvelenvlakte, hoog boven de blauwe zee, en onder de blauwe luchten. Om ons heen drijft een doorschijnende ether, boven ons welft een doorschijnend azuur, en voòr ons, beneden onze blikken, deint de doorschijnende zee, goud van hare zonneweêrkaatsing, die windestil nauwlijks kabbelt en schubt over de blauwende, blauwende vlakte. Het is een morgen van wijde lucht, wijd licht en wijd water en in deze klaarheid en aan deze klaarheid rijzen, hier en daar, de tempels, of liggen de ruïnes neêr in het lang opgeschotene gras... Girgenti...: het is niet de huivere angst van Selinunte of de smartelijke weemoed van Segesta...; Girgenti... het is het lui rusten, half over een rotsblok en halfin het geurige kruid, tusschen duizende blanke madeliefjes en goudgele zodebloempjes, terwijl tijm en menth en mariolein hare landelijke aromen mengelen; of het is het droomend zitten op de treden van Juno's tempel, op de oude wallen van Agrigentum, en staren in den rotsigen afgrond en staren over de zee... Maar Girgenti, het is, na den dag van zon en bloemen en geuren en luie weelde, ook de nacht van klare maan; Girgenti is de zilveren nacht, in welke het schijnt... dat de goden nog niet voor immer geweken zijn... Tegen een wazige berggolving staat de Concordia omhoog, als geheel ongedeerd, in apotheoze van klaarte, terwijl de donkere boomenmassa's zwart duisteren ter eene zijde, ter andere de vlakte zich uit breidt, een vreemde tooverblauwe landouw gelijk, en de lichte zuilenlijnen des tempels zich trekken en reliëf tegen hare eigene schaduwkolommen aan... Staat zij daar niet voor òns, deze Concordia, zoo als zij eeuwen geleden ook heeft gestaan voor de blikken der nachtelijke dwalers uit Agrigentum, de toen machtige stad, die nu het stille Girgenti is? Kan er onderscheid zijn tusschen toen en nu, zoo als zij daar thans licht en duister zich heft tegen de wazigheid van den gol-

[p. 348]

venden einder, in het nachteblauw en het maneblank, en zich eeuwen geleden geheven heeft?

Maar de tempel, hier, van de goddelijke Juno, de Juno Lacinia, de zelfde godin, die in Crotona aanbeden werd, de machtige vorstin aller goden... herinnert ons, dat de eeuwen zijn omgewenteld, want dèze tempel rijst nièt ongedeerd, deze tempel is de ijle ruïne... Maar welke ruïne...! Op hare hoogte, boven afgrond van rots en zee, verheft zij haar eene zuilenzijde gaaf, torsende een machtige architraaf, verheft zij ter andere zijde hare geknotte kolommen en geeft zij ons van hare zes gevelzuilen de twee prachtige eenzame, die een bròk architraaf nog overbrugt. De twee zuilen met dat horizontale blok rijzen hoog, hoog en schijnen als een verhevene poort... Beneden zit ik en staar. In den nachte-kleurigen hemel is de maan achter witte wallen van wolken schuil gegaan... er drijft een zilveren schemer, er zoomen zich de kolken met blinkende randen, de zilverende massa's kronkelen hooger en hooger uit, de blanke zuster van Juno, Selene-Luna, drijft weêr te voorschijn en het eerst onbestemde licht valt nu als een vloedgolf van omhoog tusschen de vele tempelzuilen, tusschen de twee eenzame met het brok architraaf... De vreemde eerepoort is vòl licht, de twee zuilen zijn donker en immaterieel; de schaduwen der andere vallen geleidelijk neêr, donkeren, lichten op, duisteren wederom naar het spel van wolk en van maan, en in dit getoover van meer kleurstemmingen dan kleuren zelve - want het blauw van de lucht is geen blauw en het blank van maneschijn is geen zilver - schijnt het of een reuzige doorzichtigheid is aan getreden uit het geheim van het zuilenverschiet, een blanke vorm van nevel, een glanzende schim van mist, een gesluierde ontastbaarheid, die is nader gezweefd tusschen de twee rijzende zuilen en in wier ijlte de dauw verglinstert als parelen droppen en in wier vorstelijk godinnewezen, éen oogenblik, iets uit straalt als van een donkeren blik onder den ronden diademesikkel... tot het vizioen verijlt en er niet meer is dan weêr het gewissel van licht en schaduwval, naar mate de maan verder zeilt, de wolken in en door en uit... Girgenti, het was de morgen van

[p. 349]

zon en zee, van Helios-Sol en Neptunus-Poseidoon, maar het was ook de vreemde, goddelijke nacht, de nacht van Selene-Luna en de nacht vooral van Hera-Juno-Lacinia:... de nacht, waar in het scheen, dat de groote godin haar heiligdom nog niet voor eeuwig verlaten had...