Uit blanke steden onder blauwe lucht

XI

Vertrouwd aan mijn oog is de Sieneesche campagna, en dierbaar aan mijn hart. Deze natuur heeft in hare lijnen en kleuren en golvingen en tinten, in hare verschieten en kimmen, telkens beheerscht door de silhouet van de stad daar ginds, een groote, zeer Middeneeuwsche bekoring. Denkt men, bij voorbeeld, in de Ro-

[p. 195]

meinsche campagna, aan de Oudheid, tusschen de Florentijnsche heuvelen aan de Renaissance in de campagna van Siena zijn het vooral de herinneringen aan de Middeneeuwen, die op schimmen voor onze bekoorde oogen. Tusschen deze ver weg golvende heuvellijnen, over deze witstoffige wegen - zie ik de ijzer-ompantserde soudeniers gaan en het ijzer-ompantserde paardvolk, met de wimpeling der Gonfaloni; hier, in het dorp van Buonconvento, met de nòg massieve, eeuwenoude, kasteelachtige huizen, om welke eertijds twaalf torens rezen, voel ik nòg, dat dit een onneembare vesting geweest is voor de Sieneesche Republiek; terwijl onze automobiel langs de Arbia snort, zie ik nòg een rivier rood van bloed na het bloedbad van Monteaperto... Maar de liefste bekoring door deze dreven is te gaan met de langzamere beweging van een rijtuig, getrokken door een sterk paard.

- Ferruccio, zeg ik tot mijn koetsier; ga waarheen je wilt, toer mij een paar uur rond door de campagna...

Wij gaan, waarheen hij wil. Hij noemt ons onder weg de namen van oude kloosters, oude burchten, die somber Midden-eeuwsch plots rijzen aan den horizon. Hier is het klooster der Osservanza, op een heuvel, met dien plechtigen ernst van dien éenen, enkelen, reuzigen, donkeren cypres, die op rijst ter zijde als een statige wachter tegen de diep blauwende lucht; daar is het kasteel van Belcaro, in zijn donkere steeneiktuinen; verder weêr rijst ons Cetinale, de oude villa der Chigi, tusschen eeuwenoud, zwaar, zwart geboomte. En wèg van die eeuwoude somberte van cypressen en ilexen, golven dan in eens, in deinende verschieten, de gulden graanvelden weg, de gulden weelderigheid van Augustus, of zwellen in September de blauwe en gele trossen aan de wingerds, die ranken hunne Renaissance-festoenen van boompje naar boompje, van popel naar wilg en abeel, dit niet anders dan eeuwen geleden, in antieke tijden, ja in mythischen, Dionyzischen tijd, de wijngaardeniers en de saters zelve ze geleid hebben, ze geslingerd hebben in harmonische kransen van boompje naar boompje, van popel naar wilg en abeel.

[p. 196]

Tusschen de goudene, golvende korenvelden, langs de festoenen van den rankenden wijn, krinkelen de witte linten der blankstoffige wegen, waar over statig de breed gehoornde, blanke, bijbelsche buffelen gaan, krinkelen zij als meanders van schoonheid van de eene verrassing naar de andere, droomen de verschieten voor ons op en weêr weg en wisselen van golving met de bekoring van een wijde idylle. Cypresse-alleeën geleiden naar kerkjes op heuvelen; hoeven en boerderijen gelijken op versterkte forten, en telkens, telkens weêr, verrassend en heerlijk, beurt, ginds, de stad hare mediaevale silhouet omhoog. Ik heb die stadsilhouet daar zien rijzen in de rozige dauwglansen van vroegen morgen, terwijl vochtige nevelen nog parelig getinte wazen omhoog en wèg sleepten als verijlende sjerpen van luchtefeeën. Ik heb die torens en tinnen zien trillen van zengenden gloed onder den verpletterenden zegen van den god van het licht, onder de zee van glans en van middaggloed, die neêr golfde uit den blakenden hemel. Ik heb Dom, Campanile en de stoere lijnen van San Domenico daar zien af geteekend tegen de vlammende purpers van zonsondergangen, die waren als wereldbranden en immense wolkcataclysmen, en ik heb de stad zien verijlen tot een sproke, tot een schim, tot een schaduw in de effene blankten der volle maan, die aan den nachtehemel uit zilveren schaal eindeloos, eindeloos uit goot het bad van hare koele genade en geheel het wijde landschap drenkte in de stille glorie van hare klare rust. In het dichte woud, dat geleidt naar de Certosa van Pontignano, heb ik onder de wilde kastanjes gedroomd, zoo als ik gedroomd heb onder de cypressen op de kerkheuvelen, van waar ópen zich de Campagna ontsluierde. En altijd was de bekoring, was de droom anders, en altijd was zij weldadig, weldadig aan leed, weldadig aan ziekte, weldadig aan melancholie, die ik allen ook gekend heb in die bekoorde dreven, maar die toch mochten op klaren in de zongouden en maanblanke schoonheid er van...

Zoo een maanblanke schoonheid vooral zal ik altijd mij heugen met de herinnering aan die nacht, toen in vòlle zilvermaan voor ons rezen de Gothische bogen van de ruïne van San Galgano.

[p. 197]

Door de opene ruïnes van de abdij, door de opene boogramen en langs de streng welvende lijnen, die zongen den weemoed van ondergang en de nutteloosheid van het tijdelijke, golfden de maneklaartes binnen, als met hellende meren van licht. Er was een sneeuw van glans, die weg smolt. Er waren schaduwen, die waren fluweelig zwart, er waren andere schaduwen, die waren inktig blauw, er waren weêr andere schaduwen, die waren vreemd doorschijnend azuur. Er waren albasten kanten en zilveren schampvegen aan de zuilen en de arkaden; aan de kapiteelen bloeiden zilveren akanthebladeren en over den grond, tusschen de ruïnes, bloeiden zilveren madeliefjes tusschen het gras. Er waren, in het verschiet van opene, Gothische bogen, theorieën van witte schimmen; er waren blanke spoken, die sleepten als zwanedonzige mantels en sluiers van immaterieele weefsels over de madeliefjes van den grond en toen rezen zij op en vergleden over maanlichtmeren en verdwenen in de ijle nacht... de ijle nacht, die ik mij altijd heugen zal, boven de ruïne van de abdij van San Galgano.