Het snoer der ontferming en Japansche legenden

XII
De kimono's

Toen ik gelezen had ‘Outàmaro’, zoo als Edmond de Goncourt, fijne kenner van Japansche kunst, geschreven heeft over den beroemden teekenaar der Schoone Vrouwen, toen ik gelezen had van de Twaalf Uren der Groene Huizen, vroeg ik, in Kyoto, bij den antiquair, mij toch die serie prenten te vinden, om ze door te bladeren.

Ik wachtte, lang, het nauwe trapje opgegaan, in de lage, vierkante kamer, waar de antieke, Japansche schutsels staan - kraanvogels en pioenrozen op prachtig dof goud als vogels en bloemen onsterflijk tegen zonsondergangen uit het Verleden - en eindelijk bracht mij het zoontje van den antiquair, diep buigend, iets van de Twaalf Uren, van her en der verzameld maar niet compleet...

Ik zag toen enkele Uren, zoo als die voorbij gaan in de Groene Huizen, dat zijn de, met groen gelakte blinden gesloten, Huizen der Nachtelijke Gastvrijheid in Tokio, toenmaals, meer dan een eeuw geleden, Yeddo geheeten. En Outàmaro teekende die Uren als vrouwen der Yoshiwara - de wijk van de Nachtelijke Weelde - in houdingen van sier en zwier en in plooi-golvende kimono-gewaden van weelderigste stof en patroon.

Het Uur van de Muis is Middernacht; het Uur van den Stier is

[p. 35]

twee-uur. Het Uur van den Tijger is het uur-van-vieren; dat van de Draak acht-uur; dat van de Aap vier-uur; dat van den Haan acht-uur weêr en van den Ever tien-uur.

Maar het waren vooral, in deze symbolische Uren der Wellust, de houdingen van sier en zwier, de fijne lange email-gezichtjes, onder de zwaar hoog gekapte kapsels van als gitten lussen, met juweelen uitstralende pinnen; het waren de suggestieve handjes en de tripdansende voetjes, die als bewogen in de teekening: en het waren vooral de plooi-golvende kimono-gewaden, die mij boeiden, terwijl in mijne vingers de prenten verschoven.

Hij is de schilder der kimono's, maar der kimono's van meer dan een eeuw geleden, toen gedragen door de weelderige Yoshiwara-vrouwen.

Deze gewaden hadden ook een wijderen, ronderen, meer ampelen snit dan heden ten dage. Zoo droeg er eene, in de blanke gamma, een groenachtig blanke kimono, geheel met takken van roze kersenbloesems doorweven en zwaar opgeborduurd; een andere een ‘rozig-bloesemblank’ gewaad, doorstikt met groote kapellen in vlucht, in allerlei zacht bonte tinten, die samen smolten, vooral koraalrood en oranje; ik herinner mij éene vrouw in het blauw, maar dat blauw was zoo licht, dat het was ‘sneeuw-in-maneschijn’ en er over zwierde het patroon der zilverachtige, zacht groene wilgentakken, die dropen als met een fonteingebaar van niets dan gratie want weemoed heeft weinig de wilg in Japan: hij is meer de boom der kwijnteêre bevalligheid. Over ‘hemel-blauw-zwarte’ zijde - dus donkerst blauw - zwommen gouden karpers in het rond en aan den zoom, waar zij zich het grootst vertoonden om te verminderen in afmeting naar het middel toe tot kleinere visschen; over boezem, mouwen en rug trokken vage, zilverige lijnen, die styleerden, als ware het, water en wolken, zoodat de zoet lachende vrouw als in een vijverlandschap gekleed was. Lange rietstengels, waartusschen zwarte irisbloemen schepterend naar de hoogte rezen, groeiden onder uit aan den zoom van een ‘asch-roode’ kimono, die verder nog, naar boven, versierd was met drie droomende kraanvogels, een op den rug en

[p. 36]

twee ter zijde der draagster zich buigend. Over een ‘lotos-spruitsel-groen’ gewaad waren open geplooide en dicht geschoven waaiers, in verschillende grootte, als door het weefsel heen geworpen en de grootsten er van vertoonden copieën naar beroemde waaiers grooter meesters. En dan droeg de rijkste een zeer wijd, ‘citroen-geel-gouden’ gewaad, waarop slechts éen enkele groote fenix-vogel, wijd-uit den pluimenstaart, den rug versierde, terwijl de pluimenwieken zich open plooiden onder naar den schoot der zoo schitterend getooide toe.

O, de schitterende godinne-gewaden dier ‘oirans’ - dier gevierde courtizanen der Allereerste Klasse, die in de Groene Huizen een hoogen toon voerden, zelfs tegen den waard, trots zijn contract met haar afgestempeld en wiens overheersching zij ontgroeid waren door hare schoonheid en de furore, die zij onder de bezoekers verwekten! De schitterende godinnegewaden dier bloesem-geblankette en git-gekapte hetairen, waarover de zacht, donkertintige obi's even het middel omplooiden met den vierkanten strik naar voren geschoven, niet naar achteren, als zedige gewoonte vereischte! Zij omgoten en omgolfden wijd-uit met den zwaren zoom de kleine gestalten, die Outàmaro naar wie hij het liefst had, langer idealizeerde, slanker ook, fijner, zich ter zijde buigende, tot de lieve, mollige lachende vrouwtjes meer en meer in des schilders kunst godinnen geleken met het lange gelaat, de lange neus en de lange oogen schuinende in almachtige verleiding onder den schaduw van het kapsel, dat de gouden, elpen en koralen pinnen wijd-uit omstralenkranst.

Zoo godinne-achtig zijn zij niet meer, de inwoonsters der Groene Huizen. Zulke godinne-gewaden vinden wij nauwlijks ook bij den antiquiteiten-koopman, wat hij ons ook haalt uit het geheime laadje, waar het kostbaarste wordt bewaard. Zulke prachten van kleur en van kleêren vindt men alleen op Outàmaro's prenten, op die zijner leerlingen en volgelingen. En misschien heeft nooit eene vrouw ter wereld meer dan deze Japansche ‘oirans’ gewaagd haar schilder of kleêrmaker - want beiden was hij, de kunstenaar der wulpsche eleganties, die alle zijne dagen en

[p. 37]

nachten sleet in de Groene Huizen - te volgen in zijn smaak, die boven de hare opgierde; nergens ter wereld kleedde zich eene geefster-van-liefde, gelijk deze Japansche, zoo kleurrijk en zoo smaakvol, zoo durvend en zoo zeker, in eene glorie van gouden en zijden bloemen, twijgen, vogelen, vlinders en waaiers, om haar belovend lijf in brekende plooien uitstralende of slechts half verscholen.

O, gij, die deze gewaden bewondert, bedenkt wel dit: zelfs een rafel zijde, zelfs een draad, het zij goud of katoen, drijft mede in den eeuwigen stroom, naar Nirwâna!