Het snoer der ontferming en Japansche legenden

II
De rotsblokken

Toen de leerling met zijn Meester, die een priester was van den Yakushi Nyorai - den Genezenden Boeddha - langs de hooge boorden liep van den Daïyagawa, in den gloor van de dalende zon, trof het den jongeling, dat de rivier waterloos was in dit jaargetijde van droogte en dat een bed van tallooze, hoog gestapelde rotsblokken zich breidde, voor zoo ver het oog weiden kon.

- Hoe roerloos liggen de rotsblokken daar, in de bedding van de rivier! peinsde luid-op de jonge leerling; in blauw-en-wit gespikkelde kimono liep hij naast den priester en hij droeg den rokbroek of hakama, die eenmaal de samurai droegen, omdat leerlingen, met dit gewaad te dragen, zich herinneren zullen van antieke deugden: vrome trouw en eerlijkheid.

- En toch leven zij, zeide de Meester. Want een steen is evenmin levenloos als een plant, als een dier, als een mensch.

- Leven zij, Meester? aarzelde vragend de leerling.

- Zouden zij niet leven, de rotsblokken? vroeg de Meester. Zie hun verweerde, gegroefde gelaatstrekken: is het niet of zij lichamen hebben, koppen, gelaatstrekken, gegroefd en verweerd? Sedert de eeuwen, dat zij ontstonden, martelden hen de wind en het water. En sleepten hen mede, van hoogte naar laagte, van hooge bergen naar lagere dalen. Rivieren sleepten hen meê: nu liggen zij in de breede Daïyagawa gestapeld. Eenmaal vloeien de wateren weêr na deze droogte en zal de stroom hen verroeren doen en mede slepen naar de zee... Maar verder dan de zee zullen zij gaan...

- Tot hoe ver, Meester?

[p. 17]

- Tot zij binnen drijven, als Boeddha's dan, het Nirwâna, de glanzende meren van de Al-Bewuste Rust.

- Deze vele steenen, Meester, deze roerlooze rotsblokken, die daar gestapeld liggen, hoe lang reeds?

- Al lagen zij er vele menschenlevens, wat zouden deze tellen voor de Tijdloosheid? Is het Geduld niet de deugd der Wording, aan welke de Zaligheid is ten doel gesteld? Deze vele steenblokken, jonge vriend, zullen eenmaal het Nirwâna binnen drijven. Dit gebeente der aarde leeft en zal als haar bloed, dat het water is en haar vleesch, dat boomen en planten zijn, eenmaal in leven na leven het Nirwâna binnen drijven. Zie, hoe deze stille rotsblokken peinzen. Roerloos peinzen zij. De vloed polijstte hen glad maar de stormwind, die hen deed tuimelen, groefde hun de aangezichten. Zoo peinzen zij, met hun verweerde, ronde gelaten, tegen en op elkander gestapeld en wachtende tot de bergstroom zwelt en hen verder voortstuwt. Eerst naar de zee, die niet meer is dan de zee der aarde maar zee, die terug zal vloeien tot aller zeeën zee eenmaal. Zie, hoe zij peinzen. Peinzen zij niet meer dan rustelooze visschen en vogels, zelfs meer dan bloemen en boomen? Meer peinzende dan wie gij meer leven aanrekent, zullen deze stille, u levenloos lijkende rotsblokken eerder, o knaap, dan gij denkt, de eindzee der zaligheid binnen glijden.

- En zoo de beeldhouwer hen hieuw tot beeld?

De leerling wees een lange rij Jizo-beelden, plomp en eenvoudig gehouwen uit rotsblokken van de rivier: zij vertoonden kunstloos den lieven god Jizo, die is de beschermer van kinderen, reizigers en onschuldigen en over de beelden, over schoot, handen en hoofd, lagen gestapeld vele kleinere en grootere steenen: dat was àl de levenslast, die kinderen en menschen den zoeten, lieven god Jizo hadden opgewenteld om zichzelve te ontlasten.

- Zullen zij niet eerder Nirwâna binnen drijven dan wanneer slechts weêr en wind hen polijstte en hun ziel en lichaam gaf? zeide de Meester.

- Zoo Jizo niet zelve, juichte de leerling; voorrang zal geven den steenen en rotsblokken, die niet tot zijn beeltenis werden gehouwen!

[p. 18]

En hij bukte zich en raapte een rond stukje, bijna zwart bazalt van het pad, dat hoog aan den boord der rivier zich voegde langs de lange rij Jizo-beelden.

En dacht:

- Steentje, zwart stukje bazalt, gij zult, zelfs al neem ik u mede naar huis, Nirwâna eenmaal binnen drijven. Maar ik, die een zondig mensch ben... ik??

In de lage bedding der rivier, in den gloor van de dalende zon, stapelden de tallooze, vrome rotsblokken zich zoo ver als het oog weiden kon. Zij bewogen niet, verroerloosd in dit dreoge seizoen. Of zij naar de stuwing der wateren verlangden, was voor den neêrturenden, jongen man niet te zien. Zij wachtten af, de rotsblokken. Zij wachtten af, in diepe peinzing en op hunne gegroefde, verweerde gelaatstrekken lag gespreid als een eindelooze droom van geduld en diepst innige meditatie.