Schimmen van schoonheid

[p. 198]

Het laatste venijn

I

A.D. 1503

De vader wachtte den zoon.

Alexander vi wachtte Cesare di Borgia.

De Paus, trots zijn meer dan zestig jaren, scheen een jonge, krachtige man, ook al grijsde zijn zwaar, dik haar. Maar dezen morgen was er een wolk van zorg over zijn anders steeds lachende, bijna demonische oogen, die de wereld met een blik beheerschten.

Hij liep op en neêr, op en neêr de lange galerij.

Plotseling openden zich de deuren en de page kondigde aan:

- De Hertog van Romagna...

Cesare stortte binnen. Hij was in zijn wapenrusting: zijn valkenblik was fèl onder den zwaren staaf zijner brauwen; hij knielde op éen knie voor zijn vader, kuste de hand hem.

Zij waren alleen.

- Dus? vroeg de Paus Alexander.

- Camerino is aan ons, zeide Cesare dof. Ik heb Giulio Cesare di Verano er doen verworgen. Ook zijn beide zonen...

Alexander zweeg: hij liep op en neêr, op en neêr; de wolk van zorg klaarde niet op...

- De Marken zijn aan ons, ging Cesare voort. Ook Urbino. Ook Bologna. Romagna. Als de koning van Frankrijk het ons niet verhinderd had, zoû ik ook Toskane hebben overmeesterd...

De Paus zweeg.

[p. 199]

- Vader, ging Cesare voort. Ik heb uw belofte. Gij hebt mij beloofd, als ik geheel Midden-Italië u had gewonnen...mij de koningskroon er van te geven. Het is niet mijn schuld, dat ik Toskane niet heb overmachtigd. Het is uw zwakte. Vader..ge wordt oud.

De Paus fronste.

- Onze vijanden worden machtig, mompelde hij met donkere, sombere stem. Al heb ik Vitelozzo en Oliverotto doen vergiftigen...hier in Rome zijn het de Orsini's...Zij steken overal het hoofd op. Zij heulen met Frankrijk. Breng hèn eerst...tot rede...

- Ik heb geen geld meer, zei Cesare.

- Gij zijt verkwistend, mijn zoon.

- Ik won voor u gehéel Midden-Italië...Toskane, door ùw schuld, uitgezonderd. Ik kan geen oorlog zonder geld voeren.

- Ik heb geen geld, zei de Paus Alexander.

- De kardinaal Adriano Castello, bisschop van Corneto, is schatten en schatten rijk, zei Cesare.

- Cesare, zei de Paus Alexander. Ik heb een somber voorgevoel. Het zijn twaalf jaren...bijna...

- Dat...?

-...ik den driekroon draag...

Cesare haalde de schouders op.

- Vader...ge wordt oud. En zwak. En bijgeloovig. Ik heb ook een voorgevoel. Als ge mij niet ten spoedigste...koning van Midden-Italië kroont...zullen wij alles verliezen...wat ik u gewonnen heb...

- Ik heb geen geld, herhaalde Alexander.

Cesare herhaalde:

- De kardinaal Adriano Castello, bisschop van Corneto, is schatten en schatten rijk...

De Paus knikte langzaam het hoofd...haalde de breede schouders, onverschillig, toen op.

- Het is goed, zeide hij. Overleggen wij samen...

Zij overlegden...

[p. 200]

II

Het was de 10de Augustus, een brandende zomerdag. Ten vorstelijken paleize des schatrijken kardinaals, werden op een wijd terras, dat uit zag over diepe tuinen; toebereidselen gemaakt tot een banket. De Paus had gezegd:

- Mijn waarde Eminentie, het moet in deze warmte een genot zijn te avondmalen op uw terras. De tuinen van het Vaticaan zijn niet bij uw park te vergelijken.

De kardinaal Castello had den Paus aanstonds genood...

Terwijl de kardinaal zelve zijn major-domo aanwijzingen gaf en bevelen, kondigde hem een page aan, fluisterend:

- De vrouw Margherita...

- Wat wil zij? riep toornig de kardinaal. Ik kàn haar niet ontvangen...

- Zij dringt aan, Eminentie...Zij heeft zeer gewichtige zaken mede te deelen...

De kardinaal ontving zijn vroegere maîtres in een zijkamer van het paleis. Zij was nu de vrouw van den schenker des Pauzen. Aan de voeten van wien zij nòg lief had, fluisterde zij het vreeslijke geheim...De schenker, die Zijne Heiligheid ook vergezelde, zoo Alexander gast zijner kardinalen was, zoû een wijn van Chios bereiden...

- Ik moet spreken met je man, Margherita! beval de kardinaal ontzet.

- Hij wacht buiten, zeide zij.

- Voer hem hier...

Zij voerde hem weldra binnen, onherkenbaar, gepruikt, gemaskerd, gemanteld...Er was gezamenlijk overleg.

- Ik geef tienduizend dukaten, zei de kardinaal.

- Ik neem aan, zei de schenker.

Man en vrouw verdwenen door de geheime achterdeur van het paleis.

[p. 201]

III

De hemel vol flonkersterren het eenige dak boven het wijde terras. De donkere cypressenpluimen zwart af stekende tegen het nachteblauw, dat dreef in den zilveren glans. Een wijd verschiet van, over geurige tuinen heen, zichtbare weiden, heuvelen en de kronkelende wateren des Tibers...

En op het wijde terras de rijk beladen tafelen: de hoogste tafel, als op een troon, enkele treden verheven. Daar troont en banketteert Alexander en hij is zeer vroolijk en even lager, naast hem, zit Cesare aan; ter andere zijde kardinaal Castello; enkele andere prelaten en ridders...Er is muziek van violen en luiten, die aanklinkt uit de parken, terwijl de dampende gebraden omme gaan op de goudene schotels, terwijl de robijnen- en topazen-wijnen vloeien in de goudene bekers. Er is in het zachte licht der rozige waskaarsen op goudene luchters de kleurensmelting eener wondere pracht: de diepe dofheid der gedempte fluweelen, de òp glanzende emails van satijn, de flonkering van felle juweelen aan ketens en gordels en dolkgevesten; de schelle vonken van het oplichtende vaatwerk...Alle die bonte kleuren zijn verzacht in der luchteren glans, smelten samen en smelten weêr uit en tusschen die fulpen gamma's van tinten en gloeiende reeksen van hellere glanzen zijn de houdingen der banketteerende gasten die der onbewuste schoonheid van losse statie en natuurlijke pracht. Tot plots hooger òp snerpt der snaren zang, en een koor van stemmen uit rozen op klinkt en dan...als de dansende Horen zelve, twaalf witblanke, goudnaakte vrouwen in dans zwieren de bosschages uit en rozebladeren strooien, steeds rozebladeren strooien, zoo dat haar dans zich verliest in een gewemel van rozebladeren, die schemelen door die nacht van glans en smeltende kleur...En tusschen het purper en het donkerblauw en het goud verteederen de vrouwen tot schimmen, die verzwijmen in fijnere tinten als van zich uitwisschend parelmoêr...

- Het is bekoorlijk, Eminentie! prijst de Paus Alexander. Laat mij u danken voor dit feest met den dronk, dien, zoo gij het wel

[p. 202]

vergunt, onze eigene schenker u schenken zal, om u groote eere te doen...

De kardinaal glimlacht en buigt: Cesare geeft den wachtenden schenker een wenk: de zeer groote goudene, Pauzelijke schenkkan buigt zich over den beker des Pauzen en dien van den Hertog...

Uit kleinere schenkkan, daarna, schenkt de schenker den kardinaal den drinkschaal in.

- Ik drink, zegt Alexander oprijzende; de gezondheid mijns gastheers en zeer beminden zoons: kardinaal van Corneto. Lange jaren van geluk zijn zijn deel.

Zijn demone-oogen lachen nu. Hij is reusachtig; hij is wonderschoon als een heros; hij is prachtig en zegevierende als een god. Hij drinkt. Cesare drinkt. De kardinaal drinkt en glimlacht steeds.

En de parelblanke danseressen gooien de wemelende rozebladeren op...

-...Zijne Gelukzaligheid is ziek!! roept men plots van alle kanten.

Het is een verwarring. De smeltende kleuren nu en flonkerende glanzen draaikolken woest door een. Allen storten zich naar den Paus. Hij is, hijgende, schuim op den mond, brieschende, vloekende, krimpende van pijn, in een gestort...Ook Cesare schijnt, paarsch, bleek, in den gulden luchterglans, te sterven...

Door de tuinen krioelt de verwarring, terwijl vader en zoon worden vervoerd, naar het Vaticaan...

IV

Het was het laatste venijn, het waren de laatste opaalkleurige druppelen geweest van het gif der Borgia's en het keerde zich tegen wie het mengden, en zoo zij niet doodden den sterken, jongen zoon, doodden zij den vader, doodden zij van den demon Alexander het menschelijke lijf.

Hij lag op zijn sponde, langzaam weg te sterven. Buiten het Vaticaan, juichte Rome...

[p. 203]

En, wie om zijn sponde waren, hoorden hem fluisteren:

- Ik kom...Ik kom...Heb nog een pooze slechts geduld...De twaalf jaren zijn om...Ik kom...Sàtan!!!

Allen vluchtten hem, waar hij hikte zijn laatsten adem.

- Hij heeft zijn ziel verkocht...om twaalf jaren de driekroon te dragen! fluisterden de kardinalen ontzet.

Na zijn dood zwol zijn lijk afzichtelijk op.

Timmerlui, die hem begraven zouden, wrongen het lijk in de kist...

Wierpen de kist in een kuil...

En spogen er op...