De ongelukkige

LIV

Uit het kamp van Santa-Fé waren Don Ferrando en Doña Isabel met de infantes, met hunne hertogen en graven, met geheel hunne hofhouding en een machtig gevolg, gereden langs den Xenil, in de richting van Granada en hielden zij stand bij het gehucht Armilla, dat zijn witte blokjes tusschen de doorzichtige looveren van enkele tamarisken verspreidde. En zij wachtten af. En zij zagen uit. Hunne harten waren vol vreugde en trots, als die van allen, wie hen volgden. Ongeduldig wachtten zij af. Ongeduldig zagen zij uit. In den vroegen zonneschijn zagen zij Granada daar ginds hare roode torens rijzen uit den nu doorrozigden mist. En hingen hunne blikken aan die torens. Zij telden de oogenblikken en den tijd, die verliep, scheen hen lang. Plotseling ademden zij diep op en achter hen juichten allen. Op den grootsten wachttoren der Forteres tegen de nog even mist-overwaasde, bleek azuren winterlucht, rees wapperend een purperroode vlag, waarop, uitplooiend, een hel blank kruis. Het was de heilige Standaard...

Maar wederom juichten de overwinnaars en zij riepen, joelend:

- San Jago! San Jago!!

[p. 251]

Ter zijde van den standaard van het Heilige Kruis rees wimpelend de vaan van den Beschermheilige.

En wederom juichten zij enjoelden:

- Arragon! Arragon en Castillië!! Arragon en Castillië!!!

De dubbele koninklijke standaardvlag was ter andere zijde van de Kruisbanier geheschen.

Plotseling galmde het Te Deum Laudamus uit alle kelen en de vorsten, te paard, baden en kruisden zich.

Naar den Moorschen hemel steeg het Katholische gezang en het was of de misten wèg dreven, als verijlende sluiers, die in hunne plooien verborgen eene vreemde geheimzinnigheid, een nooit verzoenbare maar te zwak geblekene macht, die echter nimmer van dat klarend azuur zoû te verdrijven zijn en zich zoû dóor dringen in grond en atmosfeer, in woud en in water, in bloed en ziel, stil onzichtbaar overwinnende de eeuwen door, na zichtbaren nederlaag op dezen dag.

De vorsten reden door. Er was, na het jubelen en juichen, een plechtige, stapvoetsche gang van den langen, Christelijken stoet langs het Moorsche water, dat weenende waterviel de rotsen af en de ravijnen in stortte radeloos... Tot hij, ginds bij de kleine moskee, die zich rondde tusschen de ijle kwasten der tamarisken, stand hield en wachtte. Granada achter heuvelen en bosschen verdwenen, was niets om hen dan het rotslandschap met de looverijle boomen, de naakt diepe afgronden, de vallende wateren, de klagelijk zingende wind.

Zij wachtten, zij wachtten geduldig. Zij wisten, dat zij te vroeg waren, in hun ongeduld van overwinnaars. En zij wachtten, zij wachtten steeds, en boven hun hoofd verijlden de misten en losten hun geheim op in het alomme azuur, waarin het zich nooit verliezen zoû, als in een ontvankelijke oneindigheid.

Tot ten laatste, de wendingen langs van den tusschen de rotsen windenden weg, getrappel van langzaam stappende paarden. En Aboe-Abdallah te gemoet hen reed, tusschen zijne enkele ridders.

Hij hield zijn paard stil en groette. Er was wedergroet van de Christelijke vorsten; er was groet tusschen alle die Moorsche en

[p. 252]

Spanjoolsche ruiters en het scheen, dat wat hier gebeurde, niet meer was dan hoffelijke ontmoeting. De overwonnen vorst behoefde niet af te stijgen en neêr te knielen voor zijn overwinnaar. Hij bleef te paard, vlak ter zijde nu van Don Ferrando en over en weêr gingen hoffelijke woorden en zelfs vraag naar wederzijdsche gezondheid, die weêrzijds beantwoord werd. Toen zeide Aboe-Abdallah en hij nam de gouden sleutels van Granada, die een officier, af gestegen, hem bood op een kussen:

- Majesteiten, deze sleutels zijn de laatste teekenen van Moorsche macht in Iberië. Het is Allâh's wil, dat ik ze u af sta in ruil voor niet meer dan de clementie, die gij mijn arm volk beloofdet...

Zijn stem klonk niet meer dan weemoedig, bleef hoffelijk, aarzelde niet. Dit was doen, als het Noodlot wilde. Al de smart bleef stil in de ziel. Bleef stil in hun aller Moorsche ziel. Nog enkele woorden van hoffelijkheid en óver zoû zijn deze smaad, om te berusten in Allâh's grootheid en wil...

- Twijfel niet aan onze belofte, zei Don Ferrando, en hij nam de sleutels aan en bood ze der koningin.

Doña Isabel bood de sleutels haar zoon, Don Juan, en zij zeide, zich voorover buigende:

- En zie hier, Aboe-Abdallah, uw zoon...

Aboe-Abdallah schrikte op, hevig. Hij had zijn kind niet hier verwacht. Maar hij zag reeds Abdallah - slank was hij gegroeid en grooter, - tot hem toe worden geleid door twee Spaansche officieren. Het kind glimlachte hem door tranen toe. Aboe-Abdallah zag zijn prinsje, zijn arm prinsje, wien hij alles verloren had...! Maar weêr bedwong hij zoo wel blijdschap als smart. En hij bedankte, hoffelijk, de vorsten als voor een geschenk en hij zeide, bijna koel, tot Abdallah, die naast zijn paard stond - zoo groot, zoo sierlijk, in zijn rijken en Moorschen dos - ach, zijn arme, arme prinsje...!

- Welkom, zoon. Stijg op, op 's vaders ros, voor.

- Vader, zeide Abdallah. Ik heb mijn eigen paard...

En hij wees naar den kleinen Andaluzischen hengst, die men hem voerde voor...

[p. 253]

- Ik vergat, dat je was gegroeid, zeide Aboe-Abdallah en hij dacht aan Morayma.

En hij bedankte nogmaals de Christelijke vorsten. Er was niets dan hoffelijke woorden tusschen deze vijanden, vijanden van ras, van bloed, van ziel, van godsdienst... Er was niets dan zwierige groet, over en weêr. En in de Christelijke harten was de overvloeiende trots, en in de Moslemsche harten was de overvloeiende wanhoop.

Abdallah was opgestegen en stelde zich naast zijn vader. De beide stoeten gingen elkander voorbij, op den nauwen weg, tusschen rotsen en watervallenden vloed. Hun voorbij-gaan duurde eindeloos lang, om de nauwte van den weg. En toen der eersten hoffelijke groeten waren gewisseld, wisselden de laatst komenden de blikken van haàt...

De Spanjoolsche muziek klaterde los, brallende van victorie, naar de stad toe, waar de drie standaards flapperden tegen den hemel. De Mooren, zwijgend, gebogen, reden voort. Den Xenil langs, de heuvelen op. Het kind keek op naar zijn vader, maar deze ontweek zijn blik. En zweeg. En bedwong zich. En reed voort. Meer dan een uur reden zwijgend zij voort.

De zon was door gebroken, stralend trots den winterdag. De heuvelen op, en weêr neêr, zag Aboe-Abdallah ginds een anderen stoet, wachtende op den weg. Het was zijn moeder, Aïscha, met wie haar gevolgd waren. En allen zouden zij gaan naar den burcht van Porchena, waar grondgebied den bannelingen was toe gewezen. Afgestegen begroette de knaap zijne grootmoeder. Maar hoewel haar hart bònsde om hem, kuste zij hem niet, om zich te bedwingen. En het doffe zwijgen viel over hen allen, terwijl zij hun weg vervolgden, de steilere heuvelen op, die ter andere zijde zij af dalen moesten.

De middag gloriede, zon van goud in zuiver azuur. Over de heuvelen trilde de gloed. Op den hoogsten kam aarzelden zij. Uit Granada steeg het brallend geschetter der Spanjoolsche trompetten op...

Aboe-Abdallah hield stil zijn paard. Hij zag om. Hij zag geheel

[p. 254]

Granada voór zich liggen, in haar diepe dal. En hij steeg af en naderde den uitersten rand van der heuvelen kam. En zag uit. De stad scheen niet veranderd. Zij trilde in warmen middaggloed. Hare witte koepels blankten trillende, hare blokkehuizen verloren trillende zich tusschen groene cypressen, hare minaretten straalden op, zelve zonnestralen. Alleen... van den wachttoren der Forteres flapperden drie nieuwe vlaggen over den hemel...

En op dat zelfde oogenblik donderde los een schot van de Forteres: teeken, dat de Christelijke vorsten Granada in bezit hadden genomen.

Toen was het Aboe-Abdallah of alle dwang om zijn hart en ziel zich loosde en of hij neêr viel in een diepen, diepen duizel van radeloosheid.

En zijn armen met een schreeuw van smart òp werpende naar den hemel, barstte hij in snikken uit.

Hij voelde een hand op zijn schouder.

Hij zag om, zijn moeder stond achter hem.

- Ween, riep zij uit, hard. Snik, als een vrouw, jij, die niet als een man verdedigen kon je stad en je land!!

Hij schudde toestemmend het hoofd. Hij snikte, hij snikte door: zoo snikte hij voor het eerst in zijn leven. Voor het eerst, durende heel zijn Ongeluk. Hij snikte, hij snikte door...

Zij legde haar hoofd op zijn schouder, verweekt door zijne smart zij ook. Zij omvatte hem, snikkend zij ook, in hare armen.

- Kom, zeide zij. Mijn Kleine! Mijn Arme! Mijn Ongelukkige! Kom meê...

Zij leidde hem den heuvel af. Dáar was Granada niet meer te zien. En hij steeg op, en zij stegen op...

En reden langzaam, hoofden gebogen, achter de anderen, den avond te moet...

Naar de vaalheid der lange jaren, die, het Ongeluk uitgeleden, niet anders over lieten dan weemoed, weemoed op weemoed gestapeld...