De ongelukkige

XXXVII

Door de zijpoorten van de alcazaba, de forteres, vloeide het verslagen leger van el Zagal binnen. Het waren de ellendige vluchtelingen, zonder paarden, zonder wapenen, verwond, verbonden, verminkt en hinkende, en van schaamte gebogen de hoofden. Zij kwamen langs de Darro, achter om de stad en de Alhambra en vloeiden binnen, vloeiden binnen in de forteres, waar zij veilig waren, vooral voor den spot van die van Granada en hunne vervloekingen. Vervloekingen, die heftigst tegen el Zagal waren gericht, den Dappere? neen, den Lafaard, wien de deur was gewezen, toen hij zich voor de Oosterpoort der stad had vertoond, in zicht van de Alhambra. En hij had geroepen of dit de verzoening was, die hij beoogd had met zijn neef, wien hij zijn troon gegeven had durende zijne afwezigheid in den oorlog en toen Aboe-Abdallahs officieren gelachen hadden en gespot, was hij razend gegaan met zijn getrouwen, naar Almuneçar, naar Almeria en had de vuisten gebald en wraak geroepen.

Maar het volk van Granada, toen het gescholden had el Zagal en hem weg had gejaagd voor de poorten, toen het bespot had het beschaamde leger, dat onbespied poogde de alcazaba binnen te vloeien, juichte, omdat aandoeningen wisselen als wolken des hemels en omdat aandoeningen zich openbaren moeten als stormwind, zonneglans, weêrlicht, regenstroom en

[p. 170]

maneschijn zich openbaren. En zij hadden zich verzameld voor de Alhambra, onder aan de tinnen, in de hangende tuinen, over de wallen en bij de waterwerken, vóor op het Moskee-plein en zij hadden geroepen, geschreeuwd om Aboe-Abdallah en toen hij zich vertoonde, een weinig verwonderd, een weinig verward, hadden zij hem verheerlijkt, waarom begreep hij niet, verheerlijkt, dat hij alleenheerscher was, verheerlijkt als de Gelukkige, die nooit meer zich de Ongelukkige noemen mocht... Terug in zijn kameren had het waarlijk Aboe-Abdallah toe geschenen, dat aan zijn hemel van ongeluk de wolken verdreven: hij wàs koning, onbetwist; el Zagal, zonder geld, zonder leger, met slechts enkele trouwen om zich, kon onmogelijk den troon terug winnen, dien hij in een oogenblik van vervoering, van extatische waanzin had verlaten, had weg geschonken... Don Ferrando was niet te vijandig gezind zijn leenman en Aïscha, al had zij vaak zich bezonnen àf te schudden het juk des Spanjools, al had zij zelfs vaak voor zich gezien een vizioen, dat der Iberische, Moslemsche Eenheid... meende dezer dagen, na el Zagals nederlaag, dat het verstàndig ware vriendschap, verre vriendschap te onderhouden met den machtigen Christenvorst... Er brak blauw door de zwarte ongelukslucht, er glimlachte iets van voorspoed, zoo vreemd, meende Aboe-Abdallah, na eene Moorsche nederlaag maar nederlaag van el Zagal, zijn vijand zoo goed als die van Don Ferrando...! Don Ferrando, wien hij boodschap zoû zenden, dat hij onbetwist heerschte in Granada en zich beschouwde vazal zijner Majesteit... Don Ferrando, die hem zijn zoon terug zoû zenden...! Eindelijk! Er was blauw, een doórbrekend azuur, er was hoop op zonniger tijden...

Terwijl hij zoo dacht, herinnerde hij zich Morayma... Zij had hem vergeven toen hij, de koning, zich verdeemoedigd had aan hare voeten; zij had hem omhelsd, hij had in hare armen gerust... Maar zij was zóo veranderd en de geschenken, die hij haar geschonken had, het feest haar ter eere bevolen, hadden niets uitgewerkt: geglimlacht had zij niet; hare blikken dwaalden weg, in weemoed, ja, het scheen, in niet te verdrijven smart... Hij had

[p. 171]

haar omringd met jeugdige gezellinnen, die haar omrijden met zang en spel en dans - somber, als hij meende, te ernstig, dat de wijze, Berbersche, oude vrouwen haar waren: de nieuwe slavinnen, zij baadden haar, zij geurden haar, zij dosten haar, zij drongen haar met zachten dwang tot het weelderige leven van haremvrouw maar zij bléef verre met haar blik, verre, naar het scheen, met gehéel hare ziel van alle dier anderen verstrooiïngen... De Oostersche kooplieden, haar voor gevoerd, ontplooiden te vergeefs de Syrische stoffen; te vergeefs, in hunne handen, hagelden de parelen van Taprobane in lange snoeren uit de email-gouden kistjes; te vergeefs vergoten zij op schalen van onyx uit albasten kruikjes de geuren van Arabië en Saba. Zonder belang bleef de dochter Ali-Atars en, plotseling moede, streek zij met de hand over het hoofd en wees allen van zich... Aboe-Abdallah had bevolen haar geen dwang, zelfs geen minnelijke aan te doen, haar te laten dwalen zoo als zij wilde, de hoven door, de tuinen in... Nu hij haar heugde, in zijne opgelichte stemming, verlangde hij plots haar te zien. En liep de hoven door, den eigen hof door zijner moeder, tot hij Morayma's kameren naderde... Er was juist eene samenscholing der vrouwen en zij fluisterden, en hij verbaasde. Zij weken verschrikt voor zijne nadering en bogen diep, vielen ter aarde, kusten den grond, dien hij trad.

- Waar is de dochter Ali-Atars? vroeg hij deze nieuwe slavinnen.

- Heer, antwoordden zij; zij is ginds, zie, in de tuinen...

Hij volgde hare wijzing. In het verschiet der witte rozentuinen - zij bloeiden met duizende rozen, zij bloeiden het geheele jaar door, - zag Aboe-Abdallah Morayma. Zij liep ongesluierd, hare witte sluiers sleepten van hare schouders af. Zij zong zachte melodie, nauw hoorbaar van hare lippen en zij plukte de witte rozen en wondde hare vingers aan de doornen: zij bevochtte telkens de bloedende vingers aan haar mond. Enkele roode droppelen vlakten haar kleed. In den milden zonneschijn, in den eeuwigen rozenzomer liep zij als eene schim... Bij de poort van den hof zagen Hassan en de gesnedenen toe.

- Wat doet zij? vroeg Aboe-Abdallah de vrouwen.

[p. 172]

- Zij zingt, Heer, een lieflijk lied, héel zacht. Zij plukt de rozen zij doet geen kwaad, Heer: straf haar niet, Heer, toren haar niet, zij doet geen kwaad...

Hassan en de gesnedenen, den koning bemerkende, wierpen ter aarde zich.

- Wat doet de dochter Ali-Atars? vroeg Aboe-Abdallah. En waarom beschouwt gij haar allen zoo?

Toen zeide Hassan:

- Zij is heilig, Heer...

- Wat meent ge?

- Hare geest is verklaard...

- Dezen dag?

- Reeds sedert gisteren, Heer. Zij denkt niet meer de gewone dingen.

- Herkent zij u allen?

- Neen, Heer. Niet meer. Zij is verklaard. Zij ziet niet meer de dingen van deze wereld dan door haar eigene verklaring.

Aboe-Abdallah naderde.

- Morayma! riep hij. Morayma! Hoor je me niet? Zie je me niet, Morayma?

Zij scheen niet dan vaag zijne stem te hooren; zij zong, de rozen ontbladerend. Zij zong, dat zij dood was, omdat Aboe-Abdallah dood was, omdat Abdallah dood was en hare liefde dood en zijne liefde dood en omdat Granada dood was, omdat hemel en aarde dood waren... En toen hij haar genaderd was, herkende zij hem niet, ging de vaagheid harer blikken over hem heen, langs hem heen, terwijl toch hare stem zong van hèm... Hij sprak tot haar maar zij antwoordde op àndere vragen, die zij zekerlijk rondom zich hoorde... En hij meende, dat zij dood zich waande en dwaalde in de voortuinen van het Paradijs en dat zij wachtte op hem, op haar kind, opdat hunne liefde herleven zoû. Hij was heel treurig en wilde haar de hand nemen maar zij werd schuw en trok hare hand in haar sluier terug. En hij ging terug en zeide tot Hassan:

- Zij is verklaard. Haar geest dwaalt verre van ons. Laat haar gaan en doen als zij wil... Dat niemand haar store... Want zij is verklaard...

[p. 173]

Rondom hem wierpen allen ter aarde zich, de vrouwen gesnedenen. Hij ging tusschen hen door, naar zijn eigen kameren, wierp er zich over de kussens. Zijne oogen staarden wijd, vol tranen. Over zijn even doorgeblauwde ongelukslucht trok, zwarter dan ooit, de wolk...