De ongelukkige

XXV

Twee dagen van onderhandeling sleepten zich voort; effen grauwe Zuidwesten-wolken dreven laag aan over den hemel: de gedoofde maar steeds rookende stad lag als een puinhoop gepletterd; over den vernielden brug, over het slagveld zwermden de gieren boven hun prooi in sinistere kringen rond...

De voorwaarden waren mild. Overgave der stad, met alle hare Christelijke gevangenen, die zij velen telde; uittocht der Moorsche bevolking, wie vrijgeleide gegeven zoû worden, met hunne draagbare have, naar Granada, onder hoede van den Markies van Cadix. Aan Boabdil, zoo hij op nieuw zich vazal verklaarde, den titel van hertog van Guadix en alle landen, die binnen zes maanden aan el Zagal zouden ontnomen worden.

Onder zoo ridderlijke voorwaarden, in gegeven door het hart

[p. 83]

van Doña Isabel, school de politiek van Don Ferrando weg: oom en neef, el Zagal en Aboe-Abdallah, tegen elkander op te hitsen, tot zij elkander zouden hebben vernietigd.

Op den dag der overgave der stad wachtten de Katholische vorsten met hun leger vóor den brug, die, haastig hersteld, begaanbaar gemaakt was. En kwamen zij voort: Hamet-el-Zegri, gewond, verbonden, met zijne kapiteinen, waaronder de broeders van Morayma. Allen, van de bezetting, die overleefd hadden slag en belegering, somber, gewond, treurig, vol haat in hooplooze hart. De lange stoet der vrouwen en kinderen; de lucht weêrklonk van hare luide klachten, zij wierpen in wanhoop de armen op. Het waren rijken en armen, die zich daar mengden en allen droegen hunne have met zich. Aanzienlijke kooplieden volgden fronsend zwarte slaven en dienaren, die hun torsten hunne zware, gebondene balen; behoeftigen volgden met hunne lichte bundels. Maar hunne harten even zwaar als die der vermogenden. Hunne lange stoet ging voorbij de Katholische vorsten, beiden te paard tusschen hunne veldheeren en kapiteinen. Ondoordringbaar bleef Don Ferrando's mager en soldatesk gelaat, de grauwe oogen streng onder den streep der brauwen en schichtig gluurden de Moorsche bannelingen naar hem op. Maar durvender zagen zij daarna op naar Doña Isabel, wie zij wisten dankbaar te moeten zijn voor de milde voorwaarden: geen moord en plundering in de genomene stad, vrijheid voor alle overwonnenen met huisgezin en draagbare have. En hunne blikken dankten bijna de koningin, die naast haar gemaal, te paard, schijnbaar onaangedaan, neêr blikte op hun ellendigen uittocht.

Tot ten laatste Aboe-Abdallah verscheen in de poort. Hij was niet in wapenrusting: een roode burnoes omwikkelde hem geheel en zijn vatte tulband was zoo geplooid om zijn hoofd, dat de wonde aan den slaap er te gelijker tijd door verbonden was. De witte vederpluim voor was het eenige, dat hem onderscheidde van de enkele officieren, die hem omringden. Tusschen twee schildknapen, die hem volgden, liep, naar het scheen, een sierlijke knaap, een page gelijk, maar alle de Mooren herkenden hem als

[p. 84]

Morayma. En zagen nieuwsgierig, voor het eerst, haar ongesluierd gelaat, zeer schoon, zeer wit, onder het rood fulpen mutsje, waar uit de zwarte lokken kruifden.

Aboe-Abdallah was de Katholische vorsten genaderd. Hij groette hen hoffelijk en waardig en zij groetten hem terug met handgebaar en nijging, van hunne hoogere paarden af. Toen zeide Aboe-Abdallah:

- Majesteiten, ik verlaat de stad, die gij met geweld wildet nemen, hoewel ik haar U aanbood te beheeren als uw leenman. Is het mijn schuld, o Majesteiten, dat het slagveld ginds vol bezaaid ligt met lijken, Spanjolen en Mooren? Voor Allâh voel ik mij blaamloos; mogen ook uwe harten, o Majesteiten, zich blaamloos gevoelen voor uw God!

Maar de hertogen van Infantado, van Villa-Hermosa, van Medina-Sidonia, de markies van Cadix, de graaf van Cabra waren afgestegen en zij naderden den Ongelukkige. De Ongelukkige, dien, hertog van Guadix, zij begroetten. En zij geleidden hem voor Don Ferrando, die bleef te paard. En Aboe-Abdallah knielde neêr in de roode modder, en hij zeide, in het Castilliaansch, den leenmanseed, die de graaf van Cabra hem vóór zeide...

Tusschen de lijken des slagvelds, onder de zwermende kringen der gieren, stegen de Mooren op hunne paarden, die er hen wachtten. Zij zouden naar Priego gaan, drie mijlen verder. Achter haar heer bereed, schrijlings, Morayma een blanken klepper, een kleine page gelijk. Zij had Doña Isabel willen naderen, zij had haar willen smeeken kleinen Abdallah, te Cordoba, wèl te willen zijn: zij had niet gedurfd. Maar trots zóo veel smartelijkheid, trots het telkens, helaas, onjuist berekende Noodlot, was zij gelukkig, dat Aboe-Abdallah leefde, dat zij hem volgde, wáar hij ging...

De Katholische vorsten reden den brug op, de wijdene poorten der stad in. Uit de smeulende puinhoopen dwarrelde steeds de laatste smook der gebluschte branden maar langs den weg, die de vorsten gingen, waren de lijken geruimd. Loxa was leêg, een leêge ruïne. De groote Moskee lag in puin. Plotseling weêrklonk uit een zware, ronde bouwmassa, die nauwlijks van de bommen

[p. 85]

geleden had, gezang. Het gezang klonk vroom en plechtig en Doña Isabel maakte het teeken des kruizes. En allen hoorden nu duidelijk:

- Strooit rozen en leliën: gezegend wie komt in naam des Heeren...

Achter de traliën der ondergrondsche gevangenis verdrongen de bleeke, uitgeteerde gelaten. Het waren de Christelijke gevangenen en slaven, allen tijdens het beleg daar opgesloten uit voorzorg en vrees voor verraad. Nu de kerkerdeuren geopend werden, kwamen zij in mizerabelen stoet te voorschijn. Er waren bij vrouwen van rang, die jaren lang dienstwerk hadden verricht. Er waren bij krijgsgevangenen, in voddige hemden en met ketenen beladen. En zij zongen steeds:

- Gezegend wie komt in naam des Heeren...

De Katholische vorsten en alle hunne edelen waren afgestapt. Tusschen verbrokkelde steenen, in den grooten moskee-boog, die nog ten deele zijn sierlijke ronding verhief, plantten monniken, op last van den Primaat, een kruis. Het koor der koninklijke kapel schaarde zich; de edelen wierpen hunne mantels uit over steenen en grond om den vorsten een bidgestoelte te bereiden. Don Ferrando, Doña Isabel knielden neêr, allen knielden, terwijl rondom de trappelende paarden in bedwang werden gehouden door de krijgsknechten.

En de Primaat, tusschen zijn geestelijkheid, vierde de Heilige Mis. En het koor zong:

- U loven wij, o God...

Er was geen wierook, maar er was de smook van den smeulenden brand rondom. En Doña Isabel gevoelde zich de vorstelijke avonturierster, maar door God verkozen. Zij gevoelde zich gelukkig en trotsch en toen de bevrijde gevangenen op nieuw, na het Te deum, aan vingen het loflied:

- Strooit rozen en leliën: gezegend wie komt in naam des Heeren... weende zij, niet meer bedwingende hare vrouwelijke tranen. Zij twijfelde geen oogenblik, dat zij in naam des Heeren kwam en zij beloofde den Hemel daarom mild te zijn en erbarmend langs haren zegeweg...