Ongepubliceerd werk

(1996)–Louis Couperus– rechtenstatus


Vierde bedrijf De Nacht van den Nachtegaal. Midden in het Woud. Zwaar gewortelde eiken. Paddestoelen. Spinneweb. Beek, die watervalt. Windebloem. Avondstemming
Eerste tooneel Konijnen, in het verschiet. Vrede en frischte. Vogelkoor een konijn 't Is 't uur, dat plechtig twee grasmuschjes, eén Met zwarte kuif en 't andre bruingekaperd Het eerste komt uit 't woud en langs het riet Rijst 't andere op - de avondbede zeggen... stem in gebladert God van de Vogels...
[pagina 288]
andere stem Liever - want wij moeten Elkander goed begrijpen en de god Der gieren is niet een rechtzinnig god - God van de Vogeltjes... duizende stemmen in gebladert Van de Vogeltjes... eerste stem Die om ons licht te maken lucht ons blies In onze beentjes, die om ons heel mooi Te maken luchteblauw en zonneglans Ons wierp op onze veêrtjes: wees bedankt Voor dezen mooien dag en voor de bron, Waar wij ons leschten en voor al de korrels, Die onze snaveltjes zorgvuldig pelden; Bedankt voor onze uitnemend kleine öogjes, Die zièn der menschen tallooze en onzichtbre Vijanden; wees bedankt ons, hoveniers, Voorzien te hebben met goed, klein gereedschap Uit blond of donker hoorn, tuinschaartjes en Rupstangetjes... tweede stem Wij zullen morgen strijden Tegen den brand in 't koren en bladziekte. Vergeef, God van de vogeltjes, deze avond Ons onze vergeeflijke zonden en Vergeef ons twee, drie aalbesstruiken te Hebben geplunderd... eerste stem Wil ons laten slapen: Adem de vaak over onze ronde oogjes, Driemaal gëoogleed. Zoo ons de ongerechte Mensch steenen toewerpt en ons zoo beloont Voor àl ons zingen en voor onzen strijd Tegen de koren-wurmen, die zijn brood
[pagina 289]
Belagen, zoo eén onzer in zijn net Gevangen blijft, doe, Heer, ons dan herdenken Den heiligen Franciscus van Assisi, Dat wij, den mensch zijn jacht op ons vergeven, Omdat eén mensch gezegd heeft: Mijne kleine Broeders, de vogeltjes... tweede stem toon van litanie En gij, o heilige Franciscus, groote zeegnaar onzer wiekjes... duizende stemmen in de bladeren Bid voor ons! eerste stem Prediker der zwaluwen Biechtvader van de Vinkjes... alle stemmen Bid voor ons! eerste stem Heilige Droomer, die geloofdet aan Der vooglen ziel... alle stemmen Bid voor ons! eerste stem En voorzie Ons, heilige Franciscus van Assisi, Van gerstekorrels... tweede stem Gerstekorrels... andere stem Gierstkorrels... eerste stem Zoo zij het... allen gesuis door het woud Amen! kantekleer komt uit hollen boom Ja, zoo zij het: Amen!
[pagina 290]
Maneschijn. Blauwige schaduw. Maanstraal door spinneweb in zilveren gepoeïer. Fazante komt uit zelfden hollen boom
Tweede tooneel Kantekleer. Fazante. Nu en dan Konijnen en Specht kantekleer Het varenveld druipt zilver van de maan: Nu, in de nacht... spin zachte, bevende stem Hoop lacht! fazante Dank, lieve Spin! kantekleer Nu, in den nacht... fazante tegen hem aan Zullen we elkaâr beminnen! kantekleer Al die konijnen, die ons zoo begluren, Dat is... Fazante slaat bruusk met vleugels. Konijnen, verschrikt, vluchten naar alle zijden: witte achtersten steken nog uit holen fazante komt terug Daar! Heb je mijn woud lief? kantekleer Ja, want Ik heb reeds aan zijn zoom mijn zang terug Gevonden. Laat ons onzen tak bespringen: Ik kraai vroeg morgen-ochtend. fazante gebiedend Eénmaal slechts! kantekleer Ja.
[pagina 291]
fazante 'k Sta, sedert een maand, slechts eéns per dag Te kraaien toe. kantekleer zich schikkend Ja. fazante Rijst de zon er later Om? kantekleer geeft toe Neen, hij rijst tòch... fazante Zonder zoo veel moeite, Verkrijgen we oók wel Dag en Dageraad. Is de lucht minder karmozijn, omdat Je éenmaal maar kraait? kantekleer Neen. fazante Dus...? Geef mij een kus... steekt bek toe Je bènt niet bij je kus...! Kus beter, toé! Vindt kus zwak, komt terug op haar idee Waarom je te overkraaien: je verspilt je Stemmateriaal. De dag, dat is heél mooi, Maar 'n dier moet léven; o die mannetjes, Als wij er niet waren, zouden zij steeds de Dupe worden! kantekleer overtuigd De vrouwtjes zijn er! fazante En Daarbij is 't, als ik slaap, toch wèl barbaarsch Zoo veelmalen te kiekelen. kantekleer verbetert Te kuuklen.
[pagina 292]
fazante Te kiekelen. kantekleer Te kúkelen. fazante kop naar boom, roept Heer Specht! Tot Kantekleer Ik consulteer een zeer geleerde vogel. Met 'n groenen Akademie-rok. Wat zegt men... Tot Specht, die verschijnt uit rond gat, boven in boom, in amandelgroenen rok, geel vest, roode kalot. Ik kiekel...of ik kukel...als men kraait?? specht professoraal Beiden. kantekleer en fazante tegen elkaâr, triomfantelijk O, zoo! specht Kieklen is teederder, Kuúklen, hartstochtelijker. verdwijnt kantekleer Voor jou kiek'l ik. fazante Ja, maar je kúkelt voor je Dageraad. kantekleer loopt op haar toe Ben je jaloersch? fazante wijkt, behaagziek Hoû je veel meer van Haar? kantekleer waarschuwt met kreet Pas op: een net? fazante springt ter zij 'k Viel bijna neêr! kantekleer kijkt naar het net Verduiveld! fazante Een net, dat màg niet. Wet van vier-en-veertig. kantekleer lachend Weet jij dat ook?
[pagina 293]
fazante Je schijnt m'neer, te vergeten, Dat je de ëer hebt edel wild te minnen. kantekleer weemoedig 't Is waar, wij zijn niet van eén zelfde ras. fazante springt tot hem op Ik wil, dat je me nog hartstochtlijker Als haar bemint! specht verschijnt Dàn haar bemint... kantekleer kop op O, 't is Maar flirt- en conversatietaal! fazante tot Specht En klop, Meneer taalkundige, een andren keer Drie malen met je snavel, als gewoonlijk. specht verdwijnt Goed. fazante tot Kantekleer Hij dringt zijn puntsneb tusschen schors en stam, Maar 't is een groót geleerde. kantekleer afgetrokken Waarin, groot? fazante In vogeltaalkunde. kantekleer Zoo? fazante Want je weet, toch: Vogels, wanneer zij bidden, uiten zich In 't Hollandsch, en blank-vers, maar zoodra zij In 't kreupelhout te zamen babbelen, Spreken zij hun èigen kristalleklaar, Eén lettergrepig taaltje.
[pagina 294]
kantekleer Ach, wat. Japansch. specht klopt met bek driemaal tegen boom kantekleer Kom binnen. specht verontwaardigd Wat? Japànsch! kantekleer Ja. Enklen zeggen: ‘Tio! Tio!’ ‘En andren: ‘Tzoei, tzoei!’ specht ‘Vogelen’, sedert Aristófanes, Spraken steeds Grieksch. Verdwijnt kantekleer springt naar Fazante Schei uit toch, met je Grieksch! Zij trekkebekken fazante tot Kantekleer Ben ik àlles voor je? kantekleer Zeker, maar... fazante En schìtter ik je tegen, in mijn gouden, Orientaliesch fee-gewaad met groene Mouwen? kantekleer Ja, als het stralende bevel Altijd te aanbidden wat rijst uit het Oosten. fazante ongeduldig Laat tòch je verre Daagraad: geef de voorkeur Aan die, vlàk bij, je in mijn oogen doet rijzen! kantekleer O nooit zal ik vergeten hoe we een morgen Samen geloofden aan mijn roeping, hoe, Toen liefde ontlook in 't uur van heldendaad, Ik goud je veêren zag van Dageraad!
[pagina 295]
fazante Die Daagraad, o die Daagraad, pas op!! Ik word dòl van die Dageraad! kantekleer droog Wòrd dol! fazante Ik heb in de boschvlakte ontmoet... Zij breekt af, opzettelijk kantekleer kreet Wie? De Fazantehaàn?? heftig Zweer nooit meer de boschvlakte Te naderen. fazante is zich haar macht bewust, springt op hem toe Zweer mij meer lief te hebben Dan wàt ook! kantekleer smartelijk O! fazante Nooit meer te kraaien dan Eén kreet! kantekleer Dat 's afgesproken. Men hoort: klop! klop! Binnen! specht toont net Hoor!! Den boer heb ik beluisterd. Hij pocht hoog In dit net de Fazantehen te vangen! fazante Laát hem pochen! specht En op de hoeve haar Lévend te houden! fazante Levend!! Mij, gevangen! Tot Kantekleer verwijtend Op jouw hoeve!
[pagina 296]
kantekleer konijn glipt te voorschijn uit hol Jawel, daar gluurt 'n konijn! konijn waarschuwend Je weet, als je op de veêr trapt... fazante tot konijn, hoog Vriendje, ik weet Alles van netten af, bang ben 'k alleen Voor jachthonden. Tot Kantekleer mij, levend, op jou hoeve! Die jij betreurt! kantekleer beleedigde onschuld Ik? fazante tik van wiek tegen konijn, om hem te doen verdwijnen Voor jáchthonden! Wacht. Ik ga een beetje, om hun neuzen te leeren Snufflen, het gras en kruid door trippelen. kantekleer Ja, leer ze snuiven! fazante komt terug op haar tred Je betreurt je hoeve? kantekleer stijgende verontwaardiging Ik? Ik?? Ik??? Fazante af Tot Specht Komt ze niet terug? specht ziet uit van hoogen boom Neen.
Derde tooneel Kantekleer, Specht kantekleer Hoû De wacht. Ik heb te spreken. specht nieuwsgierig Met wie?
[pagina 297]
kantekleer Met De Meerl. specht Ik dacht, dat jullie niet elkander Konden uitstaan? kantekleer Ja bijna, maar met zwart Gemeerelte loopt alles toch goed los En 't amuzeert hem me op de hoogte te Houden. specht versteld Komt hij dan hier? kantekleer nu Fazante weg is, zorgeloos en lichtzinnig Neen, maar die winde- Bloem, die tusschen de blauwe regen bloeit, Tegen zijn tralies aan, correspondeert Door onderaardsche wortelleidingen Met déze witte windebloem, die trilt Aan den boord van het water, zoo dat wie Spreekt in den kelk... Nadert windebloem; bek in kelk Hallo!! specht Dat is weêr Grieksch! Van ‘Allôs’: 'n ander: men spreekt met een ánder. kantekleer Hallo! Merel! specht Hoe onvoorzichtig! Juist Tusschen de windebloemen diè te kiezen! kantekleer luchtig Jùist die, omdat die open blijft des nachts! Als de Meerl antwoordt, brommelt de bij, die Sluimerde in den kelk en ontwaakt en wij... bij in Windebloem Vrrr!!
[pagina 298]
kantekleer alert De bij! Tot Specht En wij ‘convòlvuluseeren’. specht keurt af dit neologisme Wat? ‘Convòlvuluseeren!!’ kantekleer luistert, in kelk Hoe? Van morgen...?? specht nieuwsgierig Wat toch? kantekleer ontroerd Zijn dèrtig kiekentjes geboren? luistert En Spits is ziek? Iets verhindert hem te luisteren O, waterjuffertjes; haar Vleugeltjes knarsen! Geen contact verbreken, Hoor, Dames! luistert Draait Jan-Karel om Fidel Te stroopen?? tot Specht Ach, jij kènt Fidel niet! luistert O! Zonder mij gaat alles av'rechts-verkeerd! tevreden Eén rommelboel! specht waarschuwt Fazantehen, die komt! kantekleer luistert steeds in windebloem Hè?? specht zeer zenuwachtig Schei uit toch! kantekleer Hebben al de Eenden onder De kar geslapen? specht Psstt!

[pagina 299]
Vierde tooneel De Zelfden. Fazante fazante sluipt aan, dreigt Specht Gauw weg! Specht vlug weg. Fazante beluistert kantekleer luistert, zeer geïnteresseerd Waarachtig?? Alle de kippen? Maar...o neén! Ja? Wat Je zegt! Specht langzaam op; poogt Kantekleer achter Fazante te waarschuwen specht Pssst! fazante keert zich woedend om Wil je wèl... Specht haastig weg, stoot zich kantekleer Een oùde Haan?? Even ongerust Dus àlle kippen? Meer en meer gerust gesteld O, nu goed! Nu goed!! Een gróotvader!...Of ik kraai? Zéker, maar Ver van hier, bij den vijver... fazante verwonderd Wat?? kantekleer even bitter Fazante- Hennen vergeven niet hoenderhofhanen Roem vollen arbeid meer dan haár te minnen. Ik arbeid dus aan 't ochtendkrieken in 't Geheim! fazante dreigende, achter hem O!! kantekleer in windebloem Zoodra haar schoon oog zich sluit...
[pagina 300]
fazante verteederd Ah! kantekleer En zij sluimert, de allerliefste... fazante verrukt Aah!! kantekleer Ga 'k er van door!! fazante woedend Ooo!! kantekleer Om vèr, in de dauw, Zoo vele keeren te kraaien als noodig Is en zoodra de Schaduw ik zie wijken, - Zonder mijn allerlaatsten kreet te slaken - Keer ik terug, geruischloos op den tak Naast haar en wek ik haar met zacht gekô... Of mij de dauw verraadt? lacht O neen, met 'n vleugel- Slag schud ik al die parels van mijn pooten... fazante achter hem Schudt je al die parels...?? kantekleer wendt zich om Ai! in windebloem Neen, niets...Ja! Láter... fazante hevig Dus niet alleen stel jij toch steeds belang Of al je hennen trouw je zijn gebleven...? kantekleer ontwijkt Nou! fazante Maar oók nog... kantekleer Kom! bij in windebloem Vrrr!
[pagina 301]
kantekleer wiek over windebloem Kòm!! bij Vrrr!! fazante Bedrieg Je mij met parels aan je pooten, dauw- Parels van Dageraad, die ik haat, háat!!! kantekleer De Daagraad is mijn daaglijksch Ideaal, En gróote liefde wordt alleen gekweekt In schaduw van groót Ideaal. fazante woedend heen en weêr Ik veeg Met mijne goudigen vlerk àl Ideaal Wèg! kantekleer Wie bèn jij, zeg? kijken elkaâr boos aan fazante Ik ben de Fazante- Hen, die aan den Fazante-haan zijn gouden Pluimage ontstal! kantekleer En toch een wijfje bleef, Vijandig wat is Idee, Ideaal! fazante schreeuwt Omhels me en zwijg! kantekleer ruwe omhelzing 'k Omhels je op mijn haanhart weemoedig Maar beter ware 't met mijn wekkerziel Je te beminnen. fazante Met die Dageraad Me te bedriegen, in de dauw! Nù wil ik Dat je met mij haar oók bedriegt!
[pagina 302]
kantekleer Háar? Wat! fazante trippelt, grillig Ja, 'k wil!! kantekleer verschrikt Wat!? fazante Dat je een heelen dag nìet kraait! kantekleer Niet kràait?? fazante Een heélen dag niet kraait! kantekleer Maar goden! De Schaduw laten liggen over de Vallei? fazante boudeerend Wat komt er dat op aan voor de Vallei? kantekleer Wat te lang ligt in schaduw, went Zich aan den Leugen en verweert zich niet Tegen den Dood! fazante Kraai eén dag niet! Dan twijfel Ik niet meer! kantekleer siddert Ik begrijp wel wat je wil! fazante En ik begrijp wel wat jij vreest! kantekleer heftig Ik zal Iedren dag kraaien! fazante Als jij je bedroog?
[pagina 303]
Als de zon zònder jou rees?? kantekleer vast besloten Zoû ik dat Nièt weten! fazante klagelijk Kan je 't uur dan niet vergeten Als 'k wil? kantekleer Neen! fazante Kan dan niets jou 't uur vergeten Doen? kantekleer Neen! De Duisternis weegt mij te zwaar! fazante Weegt jou te zwaar?! Wil jij de waarheid weten? Jij zingt alleen om je te doen bewòndren! Carneo, die je bent! minachtend-meêlijdend Je armlijk gekraai Is om te làche' in 't hel doortrillerd woud! kantekleer 'k Ben nièt hoogmoedig. fazante De Echo moèt wel schaatren Als zij joù hoort na Nachtegalenslag. kantekleer Schei uit! fazante loopt hem na Hoórde jij ooit den Nachtegaal? kantekleer Nooit! fazante Zijn gezang is zoo vòl toovermacht,... Dat de' eérsten keer... een idee Oo!!
[pagina 304]
kantekleer Wat? fazante Niets! ter zijde Zoo, weegt jou De Duisternis zwaár! kantekleer Wat toch? fazante ironiesch, buiging Niets! Kom, laten We op tak gaan. Kantekleer op tak. Zij, ter zijde Hij weet niet, dat als een nachtegaal Zingt in 't weêr echoënd woud, en men maar vijf Minuten meent te luistren, heél de nacht Is wèg geluisterd, zoo als in een woud Van Duitsche tooversproke! kantekleer van tak af Wat zeg jij? fazante lacht hem uit Niets!! stem buiten Is hier de illustre Haan? kantekleer kijkt om zich Wie vraagt Mij? fazante is gaan kijken Daar, in 't gras! wijkt terug O, lieve Hemel, 't zijn... Afschuw Het zijn... Sprong. Zij verbergt zich Ontvang jij ze!

[pagina 305]
Vijfde tooneel Kantekleer, Fazante verborgen in boomstam; Padden dikke pad springt uit gras te voorschijn Wij komen... Andere padden springen te voorschijn kantekleer Drommels! Wat zijn die leelijk!! Boeh! dikke pad eerbiedig Uit naam van 't denkend Woud en begroeten den zoo grooten kraaier! Hand op hart kantekleer walging O, die hand op die buik!! dikke pad sprong nader Wij zijn... tweede pad sprong Er zes... derde sprong Die hier... vierde sprong Om u... vijfde sprong In 't rond... zesde Zich komen zetten! kantekleer Zet u, mijn heeren! Allen zetten zich om tafelgrooten paddestoel dikke pad Zeker, wij zijn leelijk! kantekleer beleefd Mooi zijn uwe oogen! dikke pad beide handen op paddestoel Wij, zes Ridders van
[pagina 306]
Den Tafel-Ronde-Paddestoel, fêteeren Den Parsifal, die door het wachtend woud Zijn hartverheffend hoorngeschal doet schettren. tweede Zoo ècht! derde Zoo vol van de aard! vierde Toe naar den hemel!! dikke pad gezaghebbend Waarbij de Nachtegaleslag nièts is! kantekleer twijfelend De Nachtegalenslag...? vijfde en zesde Nièts is! Nièts is!! kantekleer verlegen Heeren! dikke pad sprong 't Was tijd... tweede sprong Dat 'n ander... derde sprong 'n Ander... vierde sprong 'n Ander... vijfde Hier zingen kwam... zesde Alles verandren kwam... kantekleer Ach waarlijk? Kom ik alles dan verandren? allen Hulde den Haan! kantekleer zeer verrast 't Woud is mij welgezind!
[pagina 307]
dikke pad Wèg met den Nachtegaal! kantekleer meer en meer verwonderd Weg met den Nachtegaal? Tweede Zijn slag is onbeduidend! derde En daarbij Sentimenteel! vierde Langdradig. vijfde Oude school. zesde En dan die naam, die hij in Perzië nam: Bul-Bul!! allen schaterlachend Bul-Bul!! dikke pad Zoó zingt hij: Tio! Tio!! parodieert tweede Zijn eenge truc is 't beekje na te doen: parodieert Tèdè-tèdè-tèdè... kantekleer Maar tòch... dikke pad Gij, die De kunst vernieuwt, o verdedig toch niet Dat zoetlijk gorglen en zieklijk orglen! derde De Nachtegaal? 'n Oude tenor op zijn Retour, die kwijlt zijn eeuwge cavatine, Zoo ouderwetsch! vierde Echt à la Lamartine!
[pagina 308]
vijfde Met zijn gekweel en met zijn láng op eén Hoogen toon blijven staan!! kantekleer toegevend Ach 't is toch wel Een aardig vogeltje... dikke pad Heeft àfgedaan! Die trillers zijn niet in de mode meer! kantekleer Zeker, wij willen nu een àndre Kunst! tweede Uw wàarheid deed al dat gekunstel vluchten! Allen explozie Weg met Bul-Bul!! kantekleer in hun midden 't Is waar, mijn waarde heeren, ik zing niet anders dan ik het gevòel. dikke pad U doet ons vleùgels aanschieten! kantekleer bescheiden O! allen Ja vleúgels!! dikke pad U zingt het Leven. kantekleer geeft toe Ja... alle padden U zingt het Léven! kantekleer Daarom is mijn kam rood als levensbloed! alle padden klappen in de handjes Bravo! Heél goed!
[pagina 309]
dikke pad 'n Progràm is die formule! tweede pad Nu wij toch om de Ronde Tafel zijn Vergaderd, zouden wij den hóogen gast... kantekleer Te veel eer, mijne Heeren! tweede pad Een diner Kunnen aanbieden... allen enthousiast, slaan op paddestoel Ja! 'n Diner! 'n Diner!! fazante kop uit hollen boom Wat is er toch? kantekleer gevleid Zij bieden me een diner aan. fazante ironiesch En neem je äan?? kantekleer Wat wil je...Nieuwe richting... De kunst...Het denkend Woud...Ja, 'k heb hun vleùgels Gegeven...En de Nachtegaal heeft àf- Gedaan...zoo ouderwetsch, coloratuur... Tot Padden Hoe doet hij ook weêr? padden parodieeren Tio, Tio! Tèdè... kantekleer tot Fazante, meêlijdend toegevend Hij zingt maar: Tio! Tio! Tèdè, Tèdè... 'k Geloof dus, dat ik zonder aarzeling Aannemen kan... nachtegaal boven in boom; zuivere, lang aangehouden toon Tio! Stilte kantekleer schrikt op, kop op Wàt is dat?
[pagina 310]
dikke pad gegêneerd Niets! Dat is...de Nachtegaal! nachtegaal orgelt Tio! Tio!! Tio!!! Tio!!! kantekleer woedend tegen Padden Schurken zijn jullie, schùrken! padden verschrikt Hè??
Zesde tooneel De Zelfden. Nachtegaal onzichtbaar. Dieren des Wouds nachtegaal hoog in boom Ik voel, dat ik, klein en verloren in Duisteren boom, de onmetelijke ziel Der Nacht ga zingen... kantekleer loopt toe op Padden Schurken! Schurken! Schurken! padden deinzen Maar heusch...! nachtegaal De Maan betoovert de vallei... kantekleer Hoe wagen jullie mijn zoo rauw gekraai Ook maar te vergelijken met dat goddlijk Geluid! En ik, die niet begreep, dat padden Om paddestoel hèm deden wat men mij Thuis heeft gedaan! dikke pad blaast zich op Nu ja, nu jùist! nachtegaal De misten
[pagina 311]
Siddren, zilvren wazen... dikke pad Wij zijn immers De Padden, zwaar bezaaid met puisten! Allen blazen zich trotschelijk op kantekleer En Ik, die nooit van Nijd, noch van IJverzucht Wist, zàg die ronde tafel niet, vol gift Beladen...! nachtegaal O, gij sterke en ik Teedre, Wij zullen òver alle Padden heen, Elkander lièf hebben! kantekleer eerbiedig O, zing! O, zing!! dikke pad onder aan boomstam Wij besmeuren met lijmerige smeer De schors van den stam en wij kwijlen, kwijlen, Bekwijlen den voet van den boomstam... Allen kruipen om boomstam kantekleer tegen een moeizamen Pad Heb Jijzelve, Pad, dan niet een klare stem?? pad lijdend van nijd Ja...maar als ik een kláardere stem hoor, Ett'r ik van nijdigheid... dikke pad kauwt schuimig En zeepig sop Schuimt onze tongen af... Tot andere kwijl jij nu? tweede pad Ja! Ik kwijl! derde Jij kwijlt?
[pagina 312]
vierde Hij kwijlt! vijfde Wij kwijlen... zesde ...kwijlen! pad teeder, arm om schouder van moeizamen Pad Kom laten wij te zámen kwijlen! kantekleer Zullen O Nachtegaal, zij niet uw zang bekwijlen? nachtegaal Neen, ik zing hoóg uit boven hen en laat Zelfs hùn gekweel door mijn klaar lied weêrklinken... dikke pad liefkoost klein Padje Kwijl jij maar, hoor! alle padden rondom boomstam Nu alle Padden nijdig zijn... nachtegaal Klatert mijn lied door maneglanzen! padden Verzaamlen wij ons zuur venijn... nachtegaal Mijn trillers, klaar als kristallijn, Zing ik toe naar de sterretransen. padden Nu alle Padden nijdig zijn! Beurtzang: Nachtegaal steeds hooger, Padden steeds lager nachtegaal en padden Ik zing! De hemel is zoo rein! En langs de zilvren weide dansen... - Nu alle Padden nijdig zijn... - Der faunen schakelende rei'n! Mijn hart zwelt vol: in bloemekransen...
[pagina 313]
- Verzaamlen wij ons zuur venijn! - ...Slingert der nymfen lange lijn De wijde weide langs en glansen - Nu alle Padden nijdig zijn... - De vijvers vol van starrenschijn... En werpt de maan haar zilvren lansen! - Kom, zaamlen wij steeds zuur venijn! - kantekleer Nachtegaal mijn, nachtegaal mijn! Zing doór, in maan- en starreglanzen! De Padden wijken eén voor eén terug. Het lied van den Nachtegaal klatert. kantekleer Er zijn geen Padden meer! jij hebt ze weg Gezongen! Zie, glimvliegjes warrlen rond! De goedheid van den Nacht heerscht nu, de Ster Is minder ver; de Spin, aan zilvren draad Klimt naar je lied, o Nachtegaal! het woud in extaze O! O!! Tooverschijn door het woud. Dieren en schimmen dwalen vaag door elkaâr. Nachtegaal zingt steeds door kantekleer Wanneer hij zoó, woordeloos, zingt, wat zègt Hij dan, Eekhoorn? eekhoorn De snelle vlucht ten hooge! kantekleer Wat zègt hij dan, o Haas? haas Trillende vrees! kantekleer Konijnen, wàt?
[pagina 314]
konijn De Dauw! kantekleer Wat, Hinde? hinde Tranen! kantekleer Wat, Wolf? wolf ver weg De Maan! kantekleer En wàt, o Pijnboom, wien De gouden harst ontdrupt? pijnboom Dat gulden bloed Van pijnstam zingen zal violesnaar langs... kantekleer Wàt, Specht? specht Dat Aristofanes... kantekleer ongeduldig Ja, 'k weet! Wàt, Spin? spin De Waterdrop, die parelt aan Mijn web. kantekleer En wàt, o Waterdrop, die parelt? stemmetje De Glimworm! kantekleer Wat, o Glimworm? ander stemmetje De Avondstar.
[pagina 315]
kantekleer En zoo het mij vergund is nog te vragen: Wàt zegt hij, Ster? ster Den Herder! kantekleer Zuivre Bron, O Nachtegalenzang, waarin wij allen... fazante bespiedt tusschen boomen horizon De Nacht verbleekt! kantekleer ...pùtten om ons te lesschen! luistert aandachtiger mij zegt hij 't Licht, dat ik doe rijzen... fazante ter zijde En Hij zegt 't zoó goed, dat jij dat Licht vergeet! Want de Nacht wijkt! kantekleer ontmoedigd, tot Nachtegaal Maar zal ik oóit mijn ruw Koper meer kunnen schaatren doen, nu ik 't Kristallezuiver lied der Nacht gehoord heb? nachtegaal Ja! kantekleer Zal ik oóit nog zingen kunnen, rauw En rood, brutaal-weg? nachtegaal O mijn zang scheen mij Zoo vaak te glad, te blauw toe! kantekleer Nachtegaal, Ben 'k die bekentnis waárdig? nachtegaal Kampioen Was je eens voor wie ik minde; voor de Roos!
[pagina 316]
Weet dus, deez' treurge en toch troostende waarheid: Dat niemand, Morgenhaan noch Nàchtegaal Ooit gehéel zingt als hij wel wenscht te zingen! kantekleer hartstochtelijk O, niets te zijn dan eén Toon, die zacht wiegelt! nachtegaal Te zijn een Plicht, die schàlt! kantekleer Ik doe niet weenen! nachtegaal Ik wek nooit wiè ook!...Maar ik wil toch zingen, Zingen altijd, al was ik zelfs een zang, Dien ik verkoos boven mijn eigne kunst; Zingen altijd tot... Schot. Flits. Stilte. Nachtegaal stort neêr aan Kantekleers voet kantekleer O mijn Nachtegaal! Ellendelingen!!...Dood!! Nauwlijks had hij Zijn lied voltooid!! Bladerengeruisch; Fidel verschijnt
Zevende tooneel De Zelfden. Fidel kantekleer Wat jij, Fidel? verwijtend Kom jij Hèm zoeken? fidel beschamend Ach, vergeef me: 't is die strooper; Die dwingt me... kantekleer wijkt terug voor dooden Nachtegaal 'n Nàchtegaal!
[pagina 317]
fidel hangenden kop Ja, 't slechte Menschras Doorschiet het Woud, zèlfs als het zingt! kantekleer Zie! Zie!! De kleine doodgravers kruipen reeds aan! fidel wijkt 'k Zal doen of ik niets heb gevonden... fazante Hij Ziet niet, dat 't daágt... kantekleer buigt zich over het lijkje O kevers van de rouw, Graaft open de aarde! En begraaft hem waar Hij viel! fazante 't Wordt licht! kantekleer Deze' avond zal Bul-Bul Den Paradijsvogel aanschouwen! fazante 't Wordt Dàg! Fluit in de verte fidel 'k Moet nu weg, maar 'k kom terug... af fazante nadert teeder Kantekleer, met open wiek verbergende de rijzende Dageraad O kom Nu weenen in mijn wieken! Hij snikt tegen haar aan; zij wiegt hem Zijn mijn wieken Niet week weldadig? kantekleer overstelpt Ja... fazante wiegt hem, bespiedt tegelijker tijd den rijzenden Dag Is niet een wiek,
[pagina 318]
Die open wijkt, een hart gelijk, dat opent? Ter zijde De Dag rijst! Tot Kantekleer Voèl je, dat... Ter zijde De lucht is roze...! Tot Kantekleer Mijn vleugel is een schild, dat je beschermt, Een mantel, die je dekt, een kus, die schut! En zie je nu,... wijkt plotseling terug, wieken wijd Dat wèl de Dag rijst zonder Jou?? kantekleer smartkreet Ooo! fazante onverbiddelijk Dat gras en mos scharlaken schittren? kantekleer Neen, wàcht! Nièt zonder mij! Alles purpert Ondankbaren! fazante De horizon... kantekleer smeekende Neen! fazante Gloeit en glanst! kantekleer wankelt Verraad! fazante Een wezen is wèl voor een ander wezen Iets maar niets voor een einderkim! kantekleer 't Is waar!! fidel joviaal op Daar ben ik weêr en 'k kom je zeggen, dat Zij allen in den hoenderhof en hoeve Den Haan terug wenschen, die wijken doet De Duisternis.
[pagina 319]
kantekleer Gelooven zij, nu ik Niet méer geloof! fidel Wat?? fazante wringt zich tegen Kantekleer Weet je nu, dat een Schepsel, dat zich klemt aan een ander schepsel, Meer waard is voor 't geluk dan héel de hemel!? kantekleer Ja! fazante Dat de Schaduw zoeter is dan 't Licht Wanneer die schaduw'n liefdepaar omschaûwt? kantekleer verbijsterd Ja!! Ja...!!! Plots Kukeleku!! fazante ontsteld Wat doè je? kantekleer Ik Waarschuw mijzelven, dat ik driemaal verloochen Wat ik bemin! fazante Wàt dan? kantekleer Mijn Arbeid! tot Fidel Kom! fazante Wat ga je doen? kantekleer Mijn werk! fazante Wie moet er dan Worden gewekt? kantekleer Die slapen!
[pagina 320]
fazante spottend Luiaards dus? kantekleer Den Heilgen Petrus! fazante Maar de Dag rees zonder Jou! kantekleer Mijn Noodlotsbeschikking is mij klaarder Dan dezen klaren dag! fazante wijst Nachtegaal Zoo min als dit Zangertje, zal je G'loof in jou herboren Worden! andere nachtegaal hoog in boom Tio! Tio! fazante Zingt dan een andre Nachtegaal? fidel En beter nog en roerender... fazante Zingt dan een àndre nachtegaal? nachtegaal Er zingt In 't woud àltijd een Nachtegaal! kantekleer En in De Ziel ook! fazante Dus, als de Zon heden rijst...? kantekleer Rees zij omdat er in de lucht iets over Bleef van mijn klaatrend lied van gistren...
[pagina 321]
uilen vliegen af en aan Hij Zweeg heden stil!...Zweeg heden stil!! kantekleer zich geheel weder bewust 't Bewijs, Dat mijn gekraai noodzaaklijk aan de klaarte is, Is wel diè uilenblijdschap, als ik zwijg. Loopt los op Fazante, uitdagend Ja, ik verwek de Daagraad: ik doe meér! fazante ontsteld Meér?? kantekleer Want in grauwen morgenstond, wanneer Zoo vele ärme dieren nauwlijks kunnen Gelooven aan opnieuw ontwaken, is 't Mijn koper, dat het zongoud niet doet missen! 'k Ga kraaien! fazante Hoe herneem je moed, als tòch Je twijfelt aan de deugdlijkheid van je arbeid? kantekleer Door weér te arbeiden! fazante Zonder je arbeid straalt De Zon! kantekleer Ik kraai, dat vèrdere Zonnen stralen! Mijn kreten doen de Nacht onder haar blauwe Sluiers die wondern aan van louter klaarte, Die sterren schijnen. Zie 'k over de torens Den hemel niet der allerdichtste starren, Zoo 'k kraai, schel en geregeld en zoo schel en Geregeld, na mij, vele, vele dagen, In iedre hoeve een Haan wil kraaien, zal - Dat weet ik zéker! - éens geen Nacht meer zijn!
[pagina 322]
fazante Wanneer? kantekleer Eén Dag! fazante Vergeet je dan ons woud? kantekleer Neen, zeker niet! Nooit zal 'k het eedle woud Vergeten, waar ik leerde, dat wie dood Zijn droomen zag aan zijn voeten, sterven moet Of kràchtiger moet stijgen... fazante beleedigend Stijg dan langs Je leêrtje naar je kippenhok! kantekleer De vogels Leerden mij, dat wij met vleùgelslag stijgen! fazante Ga naar je öude broeikip in haar mand! kantekleer O, Woud des Stroopers, Woud der Padden, Woud Des Nachtegaals, O Woud mijner Fazante! Wat zal mijn oude voedster zeggen als Zij mij terug ziet komen uit een schaduw, Waar men in liefde lijdt...?? fidel ‘Het Haantje is groót Geworden!’ kantekleer krachtig Ja! Dàt zal zij zeggen! wil weg fazante Hij Gaat weg! O, om de ontrouwen aan ons vast Te kluistren, faalt het ons aan àrmen, àrmen, Wij, die maar vleùgels hebben!!
[pagina 323]
kantekleer wendt zich om, geroerd Weent zij? fidel heftig Ga!! kantekleer Blijf jij dan! fidel Ja, want niemand dan een oude Hond ziet meêlijdender, wie weent, aan... fazante springt naar Kantekleer met schreeuw Neem Mij meê!! kantekleer wendt zich om, onwrikbaar Wil jij nà Dageraad de liefste Zijn? fazante woest Neen, dat nooit! kantekleer Vaarwel dan! fazante 'k Haát je! kantekleer reeds ver Ik Aanbìd je! Maar ik zoû mijn Doel niet dienen Zoo 'k naast mij duldde, wie dat Doel niet dient! Af
Achtste tooneel Fazante, Fidel; daarna Specht, Konijnen en alle Woudstemmen fidel tot Fazante Ween nu! spin in web ‘Morgen baart zorgen!’
[pagina 324]
fazante woedend, wiekslag tegen web Lamme Spin! O, 'k woû hem doód zien, nu hij mij veracht! specht spiedt uit de hoogte, zeér angstig De Strooper heeft hem in de gaten! uilen in boomen De Haan loopt er in!! konijn op achterpooten zich richtend Ik zie 't geweer al glinstren! fidel ontzet Zal nu die moordenaar een Haan vermoorden! fazante wieken gespreid tot vlucht Niet als hij een Fazantehen bespeurt! fidel werpt zich voor haar Wat wil je doen? fazante mijn werk!! vliegt weg ekster Pas op het net! Te laat. Het net valt neêr fazante wanhoopskreet Oo!! fidel Ze is gevangen! fazante verwart zich in de mazen Hij 's verlóren! fidel verward Hij...! hij...! konijnen kijken uit fazante in vurige bede O, Dageraad, bescherm hem! uilen vreugdewiegend op takken Het geweer glànst!!
[pagina 325]
fazante Bevochtig met uw dauwgen vleugel, Daagraad, Patroon en kruit! Doe struiklen dien mensch! Hij is ùw Haan! Hij heeft Schaduw en Sperwer Verjaagd! En hij zal stèrven! O laat hem Leven en ik, 'k zal in den hoenderhof Blijve' in de schaduw, die gij, Zon, van hèm Neêrslaat voor wie van allen hoogmoed afstand Doet!! Volle dag. Geruisch en gemurmel. specht Lucht is blauw! kraai 'k Krijsch, omdat de ochtend kriekt! fazante Allen ontwaken! alle vogels Dá! Dá! Dá! Dá! Dá! fazante En alles zingt! koekoek Koekoek!! fazante En ik wil nièts, O heilig Licht, wie ik hem dacht te ontschaken, Dan dat hij leve! Verblind 's jagers oog, Nu dat het mikt! Gij, morgenstralen, laat Uw goùdgepoeïer... Schot. Kreet van Fazante O!! 't Zwarte poeier doen falen! Stilte kantekleer zeer ver Kukeleku!!! allen Gered!
[pagina 326]
konijnen Kom, buitlen wij... vogelstem God van de Vogeltjes... konijnen plots onbewegelijk 't Is de ochtendbede! specht tot Fazante Hij kómt...om 't net!! fazante sluit de oogen, berust Het zij zoo! vogelstem Door wie wij Geschapen werden... fidel Sst! Gordijn neêr! Gauw! Daar komen Mènschen!! Fidel af. Alle dieren verbergen zich. Fazante, alleen, wacht af wie haar gevangen komt nemen.

Vorige Volgende

Vierde bedrijf

Eerste tooneel

Tweede tooneel

Derde tooneel

Vierde tooneel

Vijfde tooneel

Zesde tooneel

Zevende tooneel

Achtste tooneel