Ongebundeld werk

[p. 153]

Meditatie over het mannelijk toilet

Dezen morgen, mij kleedende, bleef ik half steken tusschen mijne aan mij bezige vingers, en verraste ik mijzelven, terwijl ik, beenbekleed en ge-breteld, bezig bleef met een even weêrstrevend knoopje vast te drukken in mijn boord, in eene allerdiepzinnigste meditatie over het mannelijk toilet. Is ons modern-mannelijk toilet leelijk, mediteerde ik voor mijn spiegel. Het is zóó dikwijls gezegd en wij praten elkander zoo dikwijls gedachteloos na, vooral onszelve. Is werkelijk ons modern-mannelijk toilet leelijk, ik meen absoluùt leelijk??

Misschien wel. Misschien is ons modern-mannelijk toilet wel absoluut leelijk, maar daarna toch ook werkelijk een relatieve schoonheid. En moeten wij al niet blijde zijn wanneer wij iets àan ons hebben, dat relatief schoon kan worden genoemd? Zoû ik er op onze wereld en in ons leven, waar eigenlijk alles tot ‘relatieve’ half-tint is teruggebracht, mooier uit zien, zoo ik mij tooien ging in een absoluut schoone chlamys of chitoon, klassieker nagedachtenisse, of in een Middeneeuwsch gewaad, of in Renaissance-brokaat, of met kant, met strikken, met aiguillettes à la Louis xiv? Neen, het zou ‘schreeuwend’ staan en den half-toon van ons leven en onze wereld overschateren. Wij moeten dus, mediteerde ik verder, met veel filozofie beredeneeren, dat een veston, een vest en een broek bepaald harmoniesch zijn aan onze moderne gestalte, aan ons geheel moderne zijn. Plooien en pluimen geven geen pas meer, bij ons bestaan. Ja, zeker, wij moeten ons in onze veelvuldige, koortsige existenties van moderniteit netjes opsluiten, als in een doosje, in ons nauwsluitend pak van goeden snit.

[p. 154]

Auto, trein en tram, vol theater en vollere straat, vol café, vol restaurant; haastig hier zijn, haastig daar gaan, elke minuut van ons leven driedubbel gebruiken, genieten, doorwerken, doorleven...dat alles eischt niet anders dan het ‘relatief’ schoone, mannelijke toilet, dat de moderne tijd ons schiep. Want wij schiepen het niet zelve, en geen kleêrmaker ontwierp het ons. De tijd zelve stelde er den snit van vast. De eeuw zelve sneed ons onze practische broekspijpen voor en duldde daarna alleen, dat wij onze elegance legden in een zorgvuldig onderhouden middenplooi, in een zorgvuldig omgeslagen ondervouw. Zoo gebeenkleed bewegen wij ons koortsig, gemakkelijk, veél en toch elegant, en wel gedurende een heelen dag, zonder ons ‘uit de plooi’ te voelen. Loop maar eens rond in een maskerade-costuum of in een carnavals-vermomming en vertel mij na enkele uren of alles nog zoo eng prettig u omsluit en omschermt als onze relatief-schoone pantalon. Ons vestje daarna is zoo practiesch voor menschen als wij, die telkens iets te betalen hebben, een consommatie, een fooi, een vervoermiddel, als geen romantiesch ridder zich voor kon stellen, die slechts bij een ènkel dramatiesch voorval zijns levens een goudbeurs toe wierp, die hij in de plooien van zijn mantel verborgen hield, tot het effectvolle oogenblik daar was. Onze jas, veston of gekleed, smoking of rok, overjas - zomer- of winter- - omsluit ons daarna veilig in zijn goed zittende etui. Ja, wij voelen ons erg secuur in ons modern costuum, in ons moderne leven: het is onze wapenrusting in den strijd des levens en omdat het zich zoo aanpast aan ons moderne bestaan, is het bijna om zijn harmonie ‘schoonheid’ geworden. Wij hadden het niet beter kunnen verzinnen, zoo wij er maanden en maanden over hadden zitten piekeren, dan nu die groote geesten, de Tijd en de Eeuw, het zoo als van zelve ons hebben uitgedacht en voorgeschreven. Nu is het geworden als alle goede dingen worden, en ik wil er niet te veel tegen brommen, al kan ik mij ook zwieriger ‘mannelijk toilet’ voorstellen. Ik wil het maar blijven dragen in zijn strenge, monotone lijnen, die zoo weinig fantazie veroorloven. Terwijl tòch onze eigene persoonlijkheid kan blijven doorschemeren tusschen

[p. 155]

de lijnen heen. Wie is er eigenlijk niet persoonlijk in ons zoo onpersoonlijke, strakke en stijve, moderne mannepak? Wie geeft niet aan de wat stroeve plooien van ons serge, cheviot of tweed de eigene lijn zijner persoonlijkheid? De gemakkelijkheid willende, corpulent aangelegde dorps-burgemeester ziet er toch geheel anders uit in zijn gekleede jas dan de correct stroef blijvende diplomaat, en een elegante ober is niet zelden zeer persoonlijk van roksilhouet in een chique restaurant tusschen ook weêr zeer varieerende gasten, die ieder weder een andere persoonlijkheid uitlijnen in dat zelfde ober-costuum...

...Zoo stond ik te mediteeren, bezig met aan mijn das te trekken, die niet geheel gewillig gleed en voort schoof tusschen den dubbelen wand van mijn boord. Maar toen ik eindelijk vrij wel geslaagd was in dat moeilijkste aller moeilijke werken: een das voort te schuiven door een onwillige dubbele boord en toen ik mij, omsloten in mijn veilig veston, met zoo veel geriefelijke binnenzakken, bekeek in mijn spiegel, toen was ik toch werkelijk dankbaar, dat onze mode zoo praktiesch was, zoo eenvoudig, zoo streng, want het waaide en het stortregende en ik was zoo zeker, trots weêr en wind en geweld der elementen, vrij ‘en forme’ te kunnen blijven, ook al bewoog ik mij met de voor ons vereischte moderne koortsigheid in tram, trein en auto, tusschen modder en slik. Dikwijls, in de opera, had ik toch gepeinsd hoe die veel fantastischer gedoste ridder- en andere figuren het hem ‘deden’ in die niet zoo koortsachtige maar misschien geweldigere tijden van vroeger, en dan zegende ik het, dat ik, met een zwart dopje of een strooien hoed, ook al tartten zij noodweêr, toch nog er absoluut convenabeler moet hebben uitgezien dan een musketier, die, met een gescheurde kanten kraag en geknakte vederen aan zijn gedeukten hoed, uit zijn laatste avontuur te voorschijn trad. Terwijl ik, op een zonnigen dag, met een witte broek oogenblikkelijk het heertje ben!

Wij zijn praktiesch en ons kostuum is praktiesch. Wij zijn strijders-in-het-leven en ons modern costuum is ons harnas. Wij kunnen ons er in beter herbergen dan in een plooienden ridder-

[p. 156]

mantel, en wij glippen er meê, ongemerkt, door de menigte, waardoor wij ons weg banen met de ellebogen...En toch blijven wij er in, wie wij zijn: diplomaat of ober of dorps-burgemeester. Het zoû van romantische dwaasheid getuigen ons modern costuum niet op prijs te stellen. Laat onze tailleur nu en dan eens den vorm onzer revers veranderen, opdat wie in de mode wil zijn, niet àl te zuinig worde op ons toch zoo economiesch toilet en laat ons de glorie van ons dandy-isme stellen in het aantal knoopjes van ons rokvest, opdat wij in de oplossing zulker gewichtige rekenkwesties een veiligheidsklep vinden voor onze mannelijke coquetterie; maar laat ons verder zegenen, o mede in absoluutleelijk mannelijk toilet gedoste broeders, de strenge lijn, den straffen eenvoud, de sobere cambrure van onze broekspijpen, meer of minder opene vesten en ons zoo behagelijk omgietende veston, smoking of zwaluwstaart!