De komedianten

[p. 309]

Verklaring

van niet algemeen bekende Latijnsche woorden, in den Tekst van den Roman gebruikt.

Abacus schenktafel, met doorboorde vakken, om de spitse wijn-kruiken in te zetten.

Abolla regenmantel.

Acta diurna nieuwsbericht.

Acus Matris navel der Moeder (acus = naald).

Adulescens jeune premier, jongeling.

Admissio particuliere audiëntie.

AEdilibus Curulibus door de Curulische magistraten, naar de Sella

Curulis of ambtsstoel, waarin zij zaten.

AEdilen gemeente-bestuursleden.

Area palatina paleisplein.

Archimimus eerste mimus of danser.

As de eenheid van het muntstelsel, eerst een pond, in latere eeuw lichter en lichter geworden.

Atellana nastuk of boert, zooals vroeger in de stad Atella in Campanië gespeeld werd.

Atrium voorhof.

Aularium of Aulaeum tooneelgordijn, dat om een kabel onder de planken wegrolde.

Auxilia hulptroepen uit de koloniën.

Belluarius wilde-beestentemmer.

Bombyx zijde.

Caliga soldatenschoen.

Capistrum fluitband der dubbelfluit, om de kin sluitend.

Capsarius kleederbewaarder.

Carpentum wagentje op twee wielen.

Carpere diem den dag plukken.

Cataclista wit priestergewaad.

Caterva troep.

Cathedra leunstoel.

[p. 310]

Caupo waard.

Cavea benedenruimte in den schouwburg.

Cena avondmaal.

Chlamys feestmantel voor mannen en vrouwen.

Choragium regie en alles wat de uitbeelding van het stuk betreft.

Choragus regisseur, aanvoerder van het koor.

Cinaedus ballet-danser, meestal in dubbelzinnige beteekenis, als scheldnaam gebezigd.

Clare adplaudere klinkend toejuichen.

Columnarius boef, die tusschen de zuilen der portieken schuilde.

Comoedus tooneelspeler.

Cuneus wigvormige rij banken in den schouwburg.

Cornicularius ordonnans, die een eereteeken, een hoorn, droeg aan zijn helm.

Cothurnus tooneelschoen voor de tragedie, broos.

Dacicus bijnaam van Domitianus als overwinnaar der Daciërs en daarna naam der gouden munten, die hij liet slaan.

Decanus onderofficier.

Decurio cubiculariorum opperkamerheer.

Delicatus fatje.

Denarius zilveren munt, tien as waard.

Dies Sanguinis Dag des Bloeds.

Distichon twee-regelig gedicht, bestaande uit een hexameter en een pentameter.

Diverbium samenspraak.

Domina vrouwe.

Dominus-gregis meester van den grex of troep, directeur.

Ecloga herdersdicht.

Exodus of exodium-spel naspel.

Exostra draaibaar zij-tooneel.

Fallus mannelijk lid.

Fengiet spiegelsteen uit Cappadocië.

Fibula kuischheidsgordel, gesp.

Fornix gewelf; publiek huis.

Frigidarium koude-badzaal.

[p. 311]

Gens familie; groep van familiën.

Hastatus lansdrager.

Heptaforum draagstoel, door zeven dragers getorst (vermoedelijk door zes, met een zevenden, die telkens een der zes anderen verving).

Histrio tooneelspeler.

Hypocaustum centrale-verwarmingskachel in onderaardsch gewelf.

Ilex steeneik.

Janitor portier.

Kordax een zekere Tango-dans.

Lacerna mantel.

Lanista schermmeester.

Laserpicium of Silfium een geurig kruid.

Laticlavia toga van Senatoren met purperen rand en strepen.

Lectus-pavoninus bed in den vorm van een pauw.

Legionarius soldaat van een legioen.

Leno waard van een publiek huis; Lena, waardin.

Ludi Megalesia spelen, ter eere der Groote Godin Rheia Kubele, Moeder der Goden.

Ludus school.

Manipel of Manipulus compagnie.

Manumissio vrijlating van slaven (met de hand een teeken gevende).

Matrona-jongen jongen, die de Matrona speelt of deftige vrouwerol.

Meretrix courtizane.

Miles Gloriosus type van den Bluffenden Krijgsman.

Mirmillo of Murmillo zwaardvechter met een visch op den helm.

Moretum gerecht, dat men tijdens de feesten (Megalezia) der Groote Godin at.

Mystes Isis-priester.

Nonae vijfde dag der maand, behalve van Maart, Mei, Juli en October, waarin de Nonae de zevende was.

Nymfaeum bassin met fontein.

[p. 312]

Orarium zakdoek.

Ostiarius portier.

Psaltherion }

Spadix } verschillende muziekinstrumenten.

Tonarion }

Paedagogium leerschool.

Palla mantel der matrona.

Palliata in Grieksche dracht (pallium) vertoond hooger blijspel.

Palliolum manteltje.

Persona masker.

Personatus gemaskerd.

Petaso varkenshaas.

Planipes ongeschoeid.

Praecinctiones ommegangen, corridors.

Praetor de hoogste magistraat na de Consuls.

Promiscua salutatio algemeene audiëntie.

Proscaenium gedeelte van het tooneel vóór de scaena of tooneel-muur.

Quadriga vierspan.

Retiarius zwaardvechter met net en drietand, die tegen den mirmillo streed.

Rhetor leermeester in de welsprekendheid.

Rudis schermroede, door den Keizer vereerd als afscheid aan den gladiator.

Saltatio dans.

Salutatio audiëntie.

Senarius zesvoetig jambiesch.

Senex grijsaard, père-noble.

Septenarius zevenvoetig jambiesch.

Servus currens dravende slaaf.

Sestertius twee-en-een-halve as.

Siparium tweede (achter-) tooneelgordijn, dat weg schoof.

Sistrum muziekinstrument uit Egypte.

Soccus tooneelschoen voor de komedie.

Soleae sandalen voor thuis.

[p. 313]

Soloecismus taalfout tegen de woordvoeging.

Stadium renbaan.

Stola gewaad der matrona.

Stupidus-graecus Grieksche clown.

Subsellium zetel in den schouwburg voor senatoren.

Suffibulum sluier, huif der Vestaalsche Maagden.

Synthesis licht huis- of tafelgewaad.

Tepidarium lauwe-badzaal.

Tessera toegangsbiljet.

Titulus, didascalia programma.

Tonstrix kapster, barbierster.

Triclinium eetzaal.

Vale, Valete gegroet.

Velarium gordijn, doek, zeil.

Vasculum bassin.

N.B. Voor de verklaringen zijn geraadpleegd:

Latijnsch Woordenboek van Dr. K.E. Georges, op nieuw bewerkt door Prof. Dr. Engelbregt

en I.J.G. Schelleri, Lexicon Latino-Belgicum Auctorum Classicorum curante Davide Ruhnkenio.