Brieven van Louis Couperus aan zijn uitgever
(1977)–Louis Couperus–
Auteursrechtelijk beschermd
[pagina 41]
| |
III. Januari 1904-Augustus 1904 (Brief 360-384)Op 1 Februari 1904 wordt Veens tweede dochter geboren, Theodora, een blijde gebeurtenis waarvan in de brieven 360 en 361 gewag wordt gemaakt. Intussen blijft Couperus tobben met financiële problemen. De erfenis van zijn vader is nog steeds niet in zicht. Desondanks gaat hij eind Februari met zijn vrouw naar Rome, waar hij zijn intrek neemt in het hem al sedert 1893 vertrouwde Hôtel du Sud. Hij zal er zijn uit Indië teruggekeerde zuster mevrouw G.J.P. Valette-Couperus ontmoeten. Met de complete Couperus-uitgave, waarvan in brief 333 sprake is, maakt Veen niet alleen om financiële redenen geen haast, maar de plannen moeten voorlopig zelfs helemaal worden afgeschreven. Het begin van brief 363 is wat dit betreft duidelijk genoeg. Voor Couperus is dit een grote financiële strop. Bovendien blijkt God en Goden slecht verkocht te worden, wat invloed heeft op het honorarium dat Veen voor Dionyzos wil neertellen: geen ƒ 2500,-, maar slechts ƒ 2000,-. Couperus besluit daarop zijn mythologische roman niet al in 1904 in boekvorm uit te geven. Later komt hij daar echter op terug. Evenals zijn uit Indië teruggekeerde zuster Trudy reist hij eind April 1904 terug naar Nederland, waar hij twee maanden blijven zal. Op 7 mei 1904 heeft hij in Amsterdam een belangrijk zakengesprek met Veen. Hoewel de complete editie dus niet doorgaat, wil Veen toch iets doen. Hij stelt Couperus voor, dat deze de volledige auteursrechten op al zijn tot dan toe bij Veen uitgegeven werken, met daar aan toegevoegd die op Noodlot - maar Eline Vere dus niet - aan Veen overdraagt. Dionyzos zou er ook bij gerekend moeten worden. Na enig marchanderen neemt Couperus het voorstel op de door Veen gestelde condities aan. Bovendien vraagt hij op een in 1904 nog te schrijven roman - Van oude Menschen - reeds een voorschot van ƒ 3000,-, waarna Veen er vrij over kan beschikken. De grote transactie vindt tegen Pinksteren plaats. Op dat ogenblik is Couperus geheel uit de zorgen, maar hij weet tevens, dat hij in de toekomst jaar in jaar uit zal moeten blijven schrijven aan nieuw werk, daar het merendeel van zijn oude boeken hèm dan niets meer zal opbrengen. En dus ook niet zijn vrouw, in geval hij onverhoopt plotseling zou komen te overlijden. In Juni 1904 verlaat hij met Elisabeth het vaderland weer. Via Barbizon en Parijs gaat het zuidwaarts. Onderweg houden de proeven van Dionyzos hem bezig. Eind Augustus is hij terug in Nice. De financiële tabula rasa, de genoten vacantie in Frankrijk en de ten einde gecorrigeerde proeven van Dionyzos brengen hem in een merkbaar opgewekte stemming. Hij is dan al meteen weer vol nieuwe plannen. | |
[pagina 42]
| |
Caricatuur van Couperus door J. Rotgans
| |
[pagina 43]
| |
360[27.I.04]
Amice. Zoudt ge s.v.p. een geillustr: Fidessa willen zenden - prezentex. - aan Mr. Alfred MortierGa naar voetnoot44 8 Avenue Masséna Nice. Ge zoudt mij daar zeer meê verplichten. Ik hoop, dat het alles goed gaat bij U: ge ziet zeker langzamerhand de groote gebeurtenis te moet!Ga naar voetnoot45
t.t. L.C. | |
361Nice
Amice. Zoo even krijg ik het bericht dat de nieuwe wereldburgeres is aangekomen!Ga naar voetnoot46 Hartelijk, hartelijk geluk!! In Engeland wil Teixeira de Mattos (vertaler van Extaze) weêr eens moeite voor mij doen. Zoudt ge hem een presentex: willen zenden:
Adres. A. Teixeira de Mattos 9 Cheltenham Terrace Chelsea, SW. London
Metamorfoze Hooge Troeven Over Lichtende Drempels God en Goden. allen oningebonden, daar hij ze liefst zelve laat inbinden; van Psyche zoû hij gaarne hebben de illustratie en papieren omslag van Toorop. Zoudt ge zoo vriendelijk willen zijn hem dit alles te zenden? Hij wil ook voor Amerika werken en meent, dat het finantieel wel iets kan afwerpen. | |
[pagina 44]
| |
Krijg ik mijn Februari-chèque van je?? Ik hoor al heel weinig van je, maar drukte in en buiten huis zal daar wel de oorzaak van zijn. De erfeniszaken... trai...nee...ren... steeds... Hoe lang zal dat nog duren?? Wij gaan einde deze maand naar Rome: zoo een heele winter in Nice is eentonig en Italië is niet duurder dan hier. Adio, mijn beste groeten - ook van mijn vrouw -; en zeg veel liefs van ons aan het Moedertje.
t.à.t. L.C. | |
362Villa Jules [z.j.]
Amice! Je bent me er een! Daar zendt je me de chèque en niet geëndosseerd, zoodat ik hem - ik had al geteekend - niet kon ontvangen - vooral omdat het bij Carlone was, een beroerde bank, die altijd wat te vertellen heeft. Aan het Credit Lyonnais hadden ze me denkelijk wel het geld gegeven; misschien echter ook niet, want de chèque is zoo niet in orde. Ik zend hem je dus terug, endosseer hem, en zend hem dan maar weêr, maar doe het een volgende keer niet meer op Carlone: ik haat die lui. Dan op het Credit Lyonnais. In verlegenheid ben ik niet, want ik heb altijd mijn credietbrief voor plotselingen geldnood! Wij gaan 26 Febr. van hier, naar Rome (Hôtel du Sud, Via Lombardia).- Zoo, morgen al de Band voor Dionyzos? Van wie?Ga naar voetnoot47 Is hij mooi en ‘klassiek’ gehouden? Zend hem mij eens, om te zien! Wanneer denkt ge Dionyzos te geven? Ja, ge rekent al heel lang over mijn complete uitgave! 1 1/2 jaar!! Enfin, zoo vlug als ik leef, is niet iedereen, geloof ik!! Het doet mij pleizier te hooren, dat alles goed gaat met vrouw en baby! Als ge eens kritieken ziet, zend ze mij dan, wilt ge?
t.à.v. L.C. | |
[pagina 45]
| |
Mag ik je morgen er een doos geconfijte vruchten voor zenden? Misschien houdt je vrouw daarvan. Wat de zaken betreft, het doet mij natuurlijk zeer leed, dat de complete editie niet doorgaat, vooral, omdat ik er al 1 1/2 jaar ongeveer naar uitzie, maar we zullen er nu maar niet meer naar uitzien en er niet meer over denken. Verder zoû ik je willen voorstellen Dionyzos te laten rusten. Het is beter het dit jaar nog niet te geven, nu het laatste boek zoo slecht verkocht is, dat je er op verloren hebt, hetgeen mij zeer leed doet. Ik wil dus liever Dionyzos nog voor mij houden. Te meer daar ik er niet in kan toestaan het werk, dat van een grooten omvang is, en waarvóor ik de 12 Sonnetten Dionyzos-studiën wilde plaatsen als begin - voor 2000... te geven. Dat doe ik heusch liever niet, maar nu God en Goden zoó slecht verkocht is, zoû ik Dionyzos in geen geval dit jaar willen geven. Laten wij het boek dus laten rusten tot een beter en volgend jaar. Gaarne ontvang ik nog ƒ 500 te Rome, Hôtel du Sud, Via Lombardia in Maart: ± tegen den 10den. Om meer zal ik je dan niet lastig vallen. In Mei kom ik in Holland, en dan hoop ik gedecideerd met je af te rekenen, ook al traineert de erfeniskwestie dan nog. Het is nu met den oorlog wel een slechten tijd effecten te verkoopen, maar het moet:Ga naar voetnoot48 we zullen er dus verder niet over tobben. Als mijn boeken zijn ingebonden laat ze dan s.v.p. - met de rekening - zenden naar Nice, als ik weg ben aan het adres van de propriétaire, Madame Arbogast Villa Jules, Avenue St.Maurice. Zoû je zoo vriendelijk willen zijn God en Goden te zenden aan Pier Pander, 143, Via Nomentana Rome? Je zoû mij er zeer meê verplichten. Adio, ik hoop, dat de vruchten lekker zullen zijn!
t.à.t. L.C. | |
[pagina 46]
| |
365Rome
Amice. Dank voor de chèque, in goede orde ontvangen. En het portret, dat opspookt uit het verleden!Ga naar voetnoot49 Wij hebben het ook nog, geloof ik, in een oud familie-album: het is in Port-Saïd gemaakt, honderd jaar geleden: is het een cadeau aan ons, van den Commandant Hendriks?? Dat staat er ten minste achter geschreven... Maar ik sta je het gaarne af, als je mij op mijn negende jaar - het voorhoofd zonder einde, handen als van een aap, en ooren als van een olifant! - gaarne nu en dan wilt aanschouwen! Addio, tot ziens in Mei. Ik zal de proeven nazien!
L.C. | |
366Rome
Amice. Teixeira de Mattos is een charmant vertaler: ik zoû hem gaarne de Boeken der kleine Zielen cadeau doen: ge hebt daar zeker niets tegen: zend hem dus de serie (oningebonden). 9 Cheltenham Terrace. Chelsea. S.W. London. De proeven en het portret zend ik U gauw terug.
Steeds t.t. L.C. | |
367Rome
Amice. Noem mij eens een paar pensions - goede - in Amsterdam op, om en bij de P.C. Hooftstraat? Zoudt ge deze weten? Het is voor mijn zuster, die, uit Indië en nu in Rome, spoedig in Amsterdam komt en er niet bekend is.Ga naar voetnoot50 Ik hoop, dat het goed met U allen gaat! Steeds van harte
t.t. L.C. | |
[pagina 47]
| |
370Den Haag
Amice. Na rijp beraad en overleg met mijn vrouw wil ik U maar zoo gauw mogelijk antwoorden na ons gesprek van gisteren. Ziehier: in beginsel ben ik wel bereid de transactie aan te nemen, die je mij gisteren voorstelde, maar het zoû mij toch aan mijn hart gaan er Dionyzos in op te nemen; zoowel omdat dit mijn laatste, nog onuitgegeven boek is, als omdat ik toch ook wel wat noodig zal hebben voor de rest van het jaar, om niet dadelijk weêr het oude liedje van leenen op nieuw te moeten inzetten. Daarom zoû ik je willen voorstellen het volgende: Ik verkoop U de volledige auteursrechten op al mijn tot nog toe uitgegeven werken, met Dionyzos, erbij, maar dan ook voor ƒ 15.000.-, waarvan ge dan 7000. bij Scheurleer zoû storten, ± 5000. voor afbetaling van mijn schuld aan U neemt, en de overige ƒ 3000.- mij in maandelijksche termijnen geeft. Op deze wijze zoû ik werkelijk geheel geholpen zijn, en ik durf U dit wel voorstellen, omdat, hoe royaal je in dit geval ook tegenover mij zoudt zijn, ik U toch van mijn kant ook een niet verwerpelijk voordeel geef (ook al is het in de toekomst) door U al mijn werken, vrij van bezwarende contracten, af te staan. Wat vindt ge? Ge begrijpt, dat, hoe gaarne ik ook mijn zaken op dit moment geheel in orde breng, het mij aan den anderen kant toch wel een groote opoffering is geheel afstand te doen van alle auteursrechten. (Wij hopen allen op de Toekomst!!) | |
[pagina 48]
| |
Ik zal van den zomer beginnen aan den roman van Nice, en niet hoogdravend zijn,Ga naar voetnoot51 maar voor het najaar kan ik U die niet beloven: ge moet het dan dus maar met Dionyzos doen. Het deed mij genoegen je eens in je gezellig interieur te zien, en wij komen gaarne eens eten: misschien kom ik in Juni voor ± 14 dagen in de Villa WeteringGa naar voetnoot52...
t.à.t. Louis Couperus. | |
371Den Haag
Amice. Ik hoor nog niets van U: gaarne zoû ik toch de boel deze maand in orde maken: laat mij dus spoedig Uw beslissing hooren, en zoo wij het eens zijn met elkaâr, wilt ge dan naar Scheurleer zenden zooals wij afgesproken waren. Wij komen vermoedelijk de eerste helft van Juni in Amsterdam, Villa Wetering en zullen dan dus gelegenheid hebben elkaâr wat meer te zien.
Steeds t.à.v. L.C. | |
37226 Molenstraat
Amice. Ik deed je mijn tegenvoorstel, omdat ik waarlijk nog 3000.- noodig had om uit de schuld te blijven: nu dat echter niet gaat, zooals je hebt uitgerekend, neem ik je voorstel gaarne aan: ik geloof waarlijk wel, dat het uit vriendschap is, dat je dit voorstel gedaan hebt, en ik hoop, dat het later toch ook voordeelig voor je moge zijn. Laten wij het er dus op houden. Het helpt mij uit de modder, en dat is het voornaamste. Wil je mij dan de nieuwe contracten zenden, die dan de oude te niet doen? Gaarne had ik dan de 7000.- zoo gauw als het kan, bij Scheurleer gezonden. Maar zoû je niet bereid zijn mij op mijn nieuwen roman (heusch een roman.)Ga naar voetnoot53 die ik | |
[pagina 49]
| |
mij voorstel dezen zomer te schrijven de mij nog ontbrekende ƒ 3000.- voor te schieten, in termijnen gedurende dit jaar. Dan ben ik geheel en al geholpen. Ik geef je dat nieuwe boek dan voor ƒ 3000. volkomen vrij voor de volgende uitgaven; alleen moet het eerst in Groot-Nederland komen, dat kan niet anders. Ik hoop spoedig antwoord van je te hebben, want ik had zoo gaarne alles deze maand nog in orde gebracht.
Van harte steeds t.à.v. Louis Couperus. | |
373Den Haag
Amice. Ik geloof, dat de lezing van het nieuwe contract, zoo in zijn geheel, goed is, en dat wij het zoo dus kunnen houden. Mijn zwager raadpleeg ik liever niet in deze; hoe zeer ik hem apprecieer, is het niet goed familie zoo geheel en al in de zaken te kennen... als zij niet mooi staan. Dan volgt te veel kritiek. Vind de zegelkwestie dus in Amsterdam uit. Ik zal blij zijn als de kwestie zoo spoedig mogelijk in orde komt. Wat de nieuwe roman betreft, goed, daarover een nieuw contract. Grootte zal zijn volgens type groote-roman, ± 400 bladzijden druk; laten wij dan vaststellen ƒ 3000.- voor volledig copierecht; te betalen dit jaar in termijnen van ƒ 500.-; maar dan ook geen rente. Vindt ge dit goed?
Vale t.t. L.C. | |
374Den Haag
Amice Hierbij zend ik je geteekend het eene contract terug. Ik hoop van harte, dat je door onze transactie, al zij het ook in latere tijden, een belangrijk voordeel moge vinden.Ga naar voetnoot54 Wat mij betreft, ook al doet het mij leed zoo geheel en al mijn rechten | |
[pagina 50]
| |
op mijn werken op te geven, ik waardeer je hulp op dit oogenblik, die mij geheel uit de verwarring, die groot was, helpt. Wil je een contract opstellen over den roman van dezen zomer? En mag ik dan rekenen op 6 maanden lang ƒ 500.? Gaarne had ik dan laatste dagen Mei de eerste termijn. (dus spoedig). Ik kom 15 [?] Juni te Amsterdam, en zal daar de proeven afmaken. Ons beider hartelijke groeten.
t.t. Louis Couperus | |
37626 Molenstraat [z.j.]
Amice Wat ben ik aartsdom geweest!! Het is misschien beter, dat je maar twee nieuwe contracten laat schrijven (pardon dat ik je op kosten van 30 cts jaag!). Want dit is toch al te dwaas! Ik ben er verlegen over! Ik vind het heel vriendschappelijk van je, dat je me wil leeren sparen, maar ik moet toch heusch iedere maand de ƒ 500.- hebben: dan toucheer ik verder niets bij Scheurleer. Met een handdruk, spoedig tot ziens
L.C.
Ik zal je correct twee kwitanties zenden. | |
[pagina 51]
| |
379Barbizon
Amice. Aan de proeven van Dionyzos ben ik bezig: die krijg je dus op een goeden dag allemaal in eens. Psyche... ik geloof, dat als de corrector goed oplet, het in zijn geheel kan worden nagedrukt. Ik herinner er mij geen fouten in. Zend mij dus maar geen proeven ervan.Ga naar voetnoot55 Wat de termijn betreft: in Mei zond je bij Scheurleer (500 bij de ƒ 7000-).- In Juni ontving ik van je ƒ 500, voor mijn vertrek, te Amsterdam; daarom sprak ik van Juli-termijn. De portretten van de kleine meid zijn niet geslaagd, helaas; het licht was niet goed in dat rare hoekje: heel jammer, het jongentje van Buysse heeft mijn vrouw heel aardig genomen tusschen groote bladeren van hoefkruid. Maar meestal is het een toeval als er iets gelukt, hoe men ook alles bestudeert.
Beste groeten! t.à.v. L.C. | |
[pagina 52]
| |
vuldig toe te kijken. De rest volgt zoo spoedig mogelijk. Ik wacht echter nog proef van de 12 sonnetten Dionyzos, die ik gaarne als een soort Proloog wilde geven, en waarover ik U al sprak (Uit Groot-Nederland). Daar zij als het ware een voorstudie van den roman zijn, zoû het geschikt zijn ze er bij te geven. Maar als ge meent, dat het niet goed is, dan maar niet. Heel gaarne 1 Aug. ƒ 500; te Parijs, als ge kunt bij de Escompte.
t.à.v. L.C.
Ik zend liever alles in eens, en ben over een paar dagen klaar: ik werk er iederen morgen aan in de schaduw van een rots! Het is warm maar heerlijk in het woud. Neem als Fragment wat ge wilt, b.v. De Dans der Nereïden (het hoofdstuk voór het ontwaken van Ariadne.) Of anders dat ontwaken zelf. Zend mij het geld s.v.p. hierheen: ik kom zoo weinig te Parijs: b.v. billetten van 100 fr., in aangeteekenden brief, en de rest postwisseltje.-
t.t. L.C. | |
381Barbizon
Amice. In goede orde ontvangen brief met 1000 fr.-; merci! Heel goed, als ge zoo met de kleinere reprises, die overschieten, mijn boeken wilt betalen: ik ben benieuwd ze in September terug te zien. Ik wacht de proef der Sonnetten (willen we de bladzijden ervan met romeinsche karakters nummeren I, II, III, etc.??)Ga naar voetnoot56 Onze hartelijke groeten aan de Uwen!
t.t. L.C. | |
[pagina 53]
| |
|