Babel

[p. 25]

VI

‘...Ruischte de klacht, suizende.’

Toen hij wakker werd, lag hij buiten. Hij strekte zich uit, stijf, stond op... Hij zag om zich rond. Aan de zon bespeurde hij, dat het drie uur was. In de warmte was de straat verlaten. Werktuiglijk liep hij ze af, van waar hij met Myrrha gekomen was.

Myrrha was verdwenen. Hij voelde in zich eene doodmoêheid en een somberheid als hij nog nooit had gevoeld in zijne bergen - niet na de zwaarste jachten, niet in schriklijkste stormnachten. Hij voelde zich doelloos dwalen die straat af, hij wist niet waarheen, waarom... Hij begreep niets, niets van zichzelven en niets van Babel, niets van zijne terrassen, zijne treden, zijne huizen, zijne Bouwers... en nog minder begreep hij zichzelven... Want hij was plotseling vergeten wat hij er zocht... Hij smachtte zich terug naar de bergen, naar de kudden, naar zijne broeders... Wat de sterren hem zoo duidelijk hadden gezongen, in de zuivere bergnachten, hij wist het niet, hij heugde het zich niet... Dacht hij er aan, dan zag hij vaag glanzen iets hoogs en iets machtigs, maar een vorm nam dat vizioen niet aan...

Loom dwaalde hij voort, onmachtig terug te dalen, onmachtig te stijgen omhoog. Hij sleepte zich door de eenzame straten. Het was een uur van rust: de ketenen en kabelen der systemen en stelselen hingen onbewegelijk, en in de blauwe schaduw der balustraden zag Cyrus de tot bezwijkens vermoeide slaven slapen. Hij zag op hen neêr. Zij lagen als dood vee, op elkaâr in de schaduw, die in het helle licht nog was als een blauwe schemering. Ter zijde stonden de paleizen als marmeren rotsen op in de zee van zonneschijn: daar rustten-uit de Bouwmeesters...

Cyrus bewonderde hen. Zij waren fiere mannen, hunne houdingen waren als van veldheeren en koningen, zooals hij ze torenen had gezien, in den nacht, in den dageraad, boven de zwoegende slavenhorden, bevelende met het breede gebaar hunner wijde armen, uitziende met hun blik vol geestdrift en vol gloed.

[p. 26]

Het kon niet anders of ook hèn hadden de sterren gelonkt van uit de hooge sferen; ook zij zagen voor zich een vizioen van glans en van macht en zij werkten aan de verwerkelijking ervan in den vorm van den machtigen Bouw. Wat hunne voorouders waren begonnen, zetten zij voort, trots de ontmoedigingen der eeuwen...

Langs de treden van Babel, langs de zich uitbreidende fondamentale terrassen, riepen zij op, met hun blik en hun gebaar, tempels en akademiën, en alles wat zij wrochten was hoog en groot en koninklijk. Zij streefden zelfs naar goddelijkheid, en dit was hun hoogmoed, die, - als de priesters van Baäl verklaarden - de goden zouden straffen, zooals zij dien altijd hadden gestraft... Het was of, trots al hunne pogingen, Babel niet hooger rees... Het was of, trots al hunne akademiën, hunne zonen niet meer wisten en niet meer vermochten en wrochten, dan wat de eerste Bouwmeesters hadden geweten, vermocht en gewrocht. Hoe zij ook bouwden, Babel reikte niet hooger... Hoe zij ook Baäl prezen, de godheid bleef doof voor hun wensch... Hoe zij ook stapelden hunne kennis en hunne perkamenten, zij bleven als kinderen... Dan was het de ontmoediging, vooral als de machtige orkanen losbarstten en Babel sidderde in zijne vesten... Maar dan ook was het de hoop weêr, die als wijn vloeide door hunne aderen en die hunner zonen en zoonszonen, en die als zonnegloed schoot uit hun oog...

Cyrus bewonderde hen, de Bouwmeesters van Babel. Terwijl zijne vaderen steeds de ontelbare kudden hadden geweid, hadden zij terras gebouwd op terras en toren gezet op toren... Hij wilde ook bouwen met hen meê... Tot het allerhoogste, tot het allerhoogste... Ook hem nu vloeide de hoop als wijn door het lijf... Maar toch meende hij: in de bergen had hij in vaster vorm voor zijne oogen en zien stralen dat wat hij zocht en wilde... En hij hoopte zoowel als hij twijfelde...

Hij twijfelde... Nu hief Babel zich hoog, monsterachtig, zwijgende in de zon... De stemmen der menschenmillioenen, het zeegeruisch van Babel was verklonken in het rust-uur, in de zon...

[p. 27]

Dat wat Cyrus in den nacht had gehoord van bruisende harpen, waartusschen suisde een vreemde klacht, was opgelost in de zon... De zon straalde, als Baäl zelve, oppermachtig en alles verslindende... Het was of Babel verbleekte in de zon, of zijn marmer versmolt als sneeuw, met blauwe weêrschijningen van schaduw... De gevels der paleizen zwegen, de zuilen der tempels en akademiën stonden geschaard als zwijgende wachters... Cyrus bewonderde hen, de Bouwmeesters, maar hij twijfelde, hij twijfelde... Hij had toch gehoord, de klacht, of was het alleen fluisteren van echo's...? Steeds blikte hij, peinzende, neêr over de balustraden... Daar sliepen de slaven, in het uur van rust, in de pooze van medelijden... De ellende was hun als grauw gesmeerd op hun in dompe rust verstompte gezichten, de oogen toe, de monden wezenloos open, - verbeestelijkt van te zwaar werk. Wel waren hunne armen als van sterke mannen, maar hunne gegeeselde ribben waren ontvleeschd. In de zon lag hunne ellende duidelijk bloot en zichtbaar, als een wonde, als een kanker, gevreten in het marmer van Babel. Een heftig medelijden ontroerde Cyrus: hij kwam van de bergen: daar waren de herders, daar waren geen slaven, daar was de veeteelt en de jacht, en de landbouw en de wijnoogst; daar lachte de arbeid als een spel; hier zag die somber als een wanhoop... Zagen de Bouwmeesters wel ooit die wanhoop, als zij uitbreidden hun vorstelijk gebaar en opzagen langs de torens van Babel... Zagen zij alleen òp, zagen zij nooit neêr... Dachten zij alleen aan de goden en niet aan de menschen... Maar Cyrus zag over de slapende slaven heen en hij schrikte plotseling van ontzag, nu hij zijn blik verder weidde... Want de trappen van het Fondament snelden als afgronddiep naar omlaag in een zich versmallend gezigzag van perspectief. De straten, de pleinen wriemelden naar beneden, als zich dooreen warrelende arabesken; koepels welfden zich als gouden regenbogen; obelisken spitsten op als glinsterende naalden; terrassen liepen weg met de borduursels hunner balustraden en over dat alles waren luchtig geworpen de op, en door, en in elkaâr beschreven halfcirkels der luchtbruggen, als in een ongeduld om geene trappen behoeven te klimmen en vlugger van

[p. 28]

een lager plein tot een hooger te gaan... tot het allerhoogste! Van de woestijn was niets meer te zien. Hoe Cyrus ook wijder beschreef zijn blik, hij zag bouwwerk en het warrelen van straten, nu in de zon wit en leêg. In de zon sliep Babel, in den nacht nooit. In de zon zweeg het stil; in den nacht ruischte het, als een harp en als een klacht... Toen zag Cyrus naar boven; de gevel eener rij van paleizen brak den straal van zijn blik. Maar hij dacht, als het Fondament van Babel zich al zoo machtig hoog hief boven de zanden der woestijn, hoe hemelhoog moest zich dan heffen zijn Eerste Terras! En boven dat Eerste hieven de terrassen zich hooger!! Zijne zonne-oogen vlamden, hij plantte zich breed op zijn sterke voeten en zijne gretige vingers krampten. O, beefde Baäl dan nooit, als zóo hoog de Bouwers bouwden?! Golfde hij dan altijd rustig-uit zijn stralende zonnezee, waarin Babel oprees als een blinkende rots van marmer? Beefde hij niet, beefde hij niet: zoû hij altijd oppermachtig blijken? Bereikten de terrassen hem nooit? Bouwden zij zich op tot een sfeer van ether, waar cement niet meer hield, en marmer en graniet en bazalt wegkorrelde als grein in zijn zonnebrand? Of... of... bereikten de Bouwers langs de tallooze sporten... hèm? Bereikten zij hèm? Ook al waarschuwden de priesters niet te godlasteren en te vreezen den toorn des gods? O, bereiken wilde hij mèt hen...: kom tot ons op, Cyrus, klim hooger, bouw hooger, trek Babel mede op, tot het hoogste, tot het allerhoogste...! Intreden wilde hij met de goddelijke Bouwers zelve het goddelijke paradijs, Baäl gelijk, Baäl gelijk...!

Hij stond hoog, met snuivenden adem, met krampende vingers... Maar beneden hem, rondom hem, beierden zware klokken van brons het uur van ruste uit, de pooze van medelijden, nu de zon schuiner en rosser gloeide... Babel ontwaakte; de slaven, beneden, ontwaakten... De ketens en kabelen gleden de reuzenka-trollen over der volmaakte systemen en stelselen... De kubieken bazalt gleden op, en over elkaâr omhoog, tot torenende architecturen... Van heel beneden bruischte als een zee het gedruisch van Babels duizenden...

En er door heen... tot Cyrus' oor... ruischte de klacht, suizende...