Werken

Vierde deel.

Lecker. 'T Huys is tot onsent een heelen tijt in rep en in roer:
Wat heeft Vrou oock een hoop volcx aen haer snoer:
't Is hier Joffrou muegheveel, 'tis daer Madame seldesat.
Hoe ging dat volck de mont, elck een vertelde wat:
Elck had genoech te praten, 'twas al van tourtjes, taertjes, vlaetjes,
Van Malmelade, Sucade, en sulcke soete praetjes:
Ghy en weet niet wat een volck datter tot onsent al in sluypt,
't Is al snap op, veel en lecker, wy smullen dat de kin druypt:
Wy sellen (soo doende) de kas altijt niet vermeeren,
't Is al volck om een Boot mee te winnen, en om een Hulck mee te verteeren.
Mijn Vrou maeckt het soo, een yeghelijck (sie'ck wel) belachter.
'k Weet niet hoe 't komt, 'tis altijt een backsel ten achter.
Als ick het oock denck, soo isse luy en lecker,
En daer by isse dan noch soo veel te gecker,
Datse altijt behanghen is met een deel drumpel jongwijfs,
En daer of heeftse pas soo veel gherijfs,
Als twee stommen segghen, dat redelijck is,
En als dat tuych dan van Munickedam, of van Medenblijck is,
Ist noch niet te deech, want onse flortsen en winnen niet ghenoech gelt,
Soo verduyvelt ist vrouvolck hier, met die opiny gequelt:
Daer sittense en wryven, en boenen: wasse toch dat gedroch eens moe:

[p. 528]

Want het heeft effen soo veel te beduyden, als houtse my noch eens toe:
En ick en denck niet of 'tkoster wel 600 gulden 's jaers:
En dat meer is, wie 'r wat aen prijst, zy meent al waers.
Nou komter een wijf met doeck, dan een huyck moer met cabinet:
Daer een hoorngeck met stientje bientje, en over al wortse mee beset,
En 't is haer eyghen schult: waerom slaet zy 't an? de malle sack:
Daer komt de Snyder de maet nemen, van een nieu pack,
'tEen op zijn Frans, 't aer is op zijn Spaens, en s'en ken de tael niet spreecken:
'tIs nou de Timmerman: 't is dan de Smit, 'tis altijt te maken en te breecken,
't Is nimmermeer gedaen werck, 'tis altijt een heel of een half,
't Is alst was.

Luy komt uyt, ende valt Lecker van achteren om den hals, ende spreeckt voort.

Luy. Maer niet alst hoort. Lecker. Wech dit malle kalf.
Wat Godt zeghen de liefste: houdt Vranck gaep niet,
Hoe geeuwje dus nuchteren, hoe nae hebje jou tyeghe slaep niet?
Ghy bent seecker al op met de krieck van elven:
En alsje 't klappen van de tafelborden (jorden) hoort. Luy. Besietje selven.
Lecker. Dat hem dan den hongher niet drong, noch bleef hy wel legghen.
Luy. 't Is veel dat ghy 't niet en durft segghen.
Lecker. Kijck hoe luy, ghelijck of hy ghelaen wat swaers hadt.
Luy. Jou mont gaet, als een Tellenaer zijn aersgat.
By get langtong, wat hebje al quaet kaecx.
Lecker. Wel Vryer, hoe ist? steecken jou ooghen noch vol vaecx,
Lustje noch soo veel, wech dese ongheschickte guyt.
Luy. Me sou wel meer lusten: maer (vrienden) se smijt achter uyt,
Se krabt terstont, ben ick maer een lutjen mal.

[p. 529]

Lecker. Houdt jou handen t'huys, 't en heeft toch van u gheen val:
Ick sach 't ghemaeckt, wast met slapen te doen: strack krijchje een klop,
Jou slapert: daer of krijchje sulcken dicken kop.
Wat dese hannen hier, waer toe dient dit gherucht?
Alje best in huys, wat maeckje soo vroech in de lucht?
Houdt jou warm mijn vaer, je soudt aers verkouwen in jou blaes.
Luy. Ick loof niet ofje houdt my voor nar en voor dwaes,
Gaet selver t'huys, en treckt soo aen 't vlas wat,
En gaet opje gat sitten spinnen, wat dit spytighe askat,
Ghy kent my noch niet, verstaeje dat wel? leckere Klaer:
Als goe luy quaet worden. Lec. Wel wat ist nou? segt: soete vaer,
Ist qua'er alst gheweest heeft, verstaeje gheen jock: wel, hoe nou?
Luy. Ick verstae wel jock: maer de geck mach niet altijt uyt de mou,
En oock en machmen met jou niet mallen, je bent te spits,
Jou woorden gaenje of wel soo scherp en soo bits,
En daer by krijtje soo luyd, ghelijck een rasend' oud wijf,
Neen nichjen, ghy schiet tot de veeren toe in't lijf,
Je doet een mont op, ghelijck een deur van een hoyschuyr.
Lecker. 'k Sie wel ick en raeck nou juyst gheen moy uyr:
Maer als je wat segt, dan moet ick het al nemen in 't goet:
Wat, je bent wel een rechten onverstandighen bloet:
Je laet jou voorstaen datje wat bent, en des benje niet.
Luy. Wat dunckt jou vrienden? men seyt van een qua Griet:
Maer een qua Klaer, mach die oock niet wel mient houwen:
Nae dese tijt niet meer, ick wil jou te vrient houwen:
Nou wel aen dan, Klaertjen, daer mee al 't scheel ter neer.
Je weet wel (denck ick) datter weer wat gekomen is van mijn Heer.
Lecker. Heeft het wat te beduyen? Luy. Al vry. Vrou was so in haer schick,
Se ging'er me nae haer kamer, en ick sach vry wat gheblick,

[p. 530]

En aen 't rammelen soo dochtme, dat het geltjen was.
Lecker. Ist gelt, 'ten komt van zijn leven niet beter te pas:
Soo moghen wy lustich aen 't bancketeren en smeeren blyven.
Capeteyns vrouwen, dat zijn oock Heeren wyven,
En by namen de onse, daer en ghebreeckt niet an.
Luy. Hadje mee sulcken eelen baes, tot een man:
Wat duncktje Klaertjen, waerje dan gheschoten?
Lecker. Hy gaet alte diep, op mijn water mach hy niet vloten.
Hoe staeje dus en trantelt? Luy. Ick moet op de bien
Met dese brief van mijn Vrou. Lecker. Ey laet sien,
Se houdt op Antwerpen, wat mach'er nou weer wesen?
Breecktse op Vranck. Luy. Ick ken niet lesen,
Doet ghy 't nichjen, en siet eens watter toch in staet.
Lecker. 't Opschrift altijt heel wel nae mijn sin gaet.
De Waert in de duysent middelen, die heeft goet verstant
Van kosjes te koocken, zijns ghelijck en is in 't gheheele lant.

In Amsterdam, anno 1613, den 17^en November.

Luy. Leest perfeckt, past niet te missen.
Lecker. Laet sien eens, waer sal ick het hier vissen?
De brief wordt ghelesen. Ja: Inden eersten: stiert myn van elcx thien pont, alis 't wat veel,
Als Ghecandiliseerde schillen, nooten, Citroenen en Kaneel,
Een dozijn paer Karstelinghen, en menichte van Suycker broodt,
Hoop werck van Kaneel Romano, Roscieljes wit en roodt,
Gentilesses, Blos van Oranges nae den eysch,
En effen soo veel Amandelen, als de laeste reys:
Van Citroenen, schillen Backades en oprechten Mirabelaen,
Soo veel als ick eerlijck mee mach bestaen,
Om veertich persoonen acht daghen mee te tracteeren:
Pasca de Genua, Melindes, en kan ick oock niet ontbeeren,
En een mandt Panadieljes, die seer goet is
Suldy mijn senden, die wat extraordinaris soet is,
Levert my goet goet, het kost dan dat het wil,
Dan 'ten is niet noodich, dat ick u daer me bedil,

[p. 531]

Ghelijck als ghy pleeght, ghy kent toch wel mijn sin,
En stiertet met niemandt anders als met Stijn de Booyin,
Alsse de eerste mael reyst, dat ghy 't toch immers maeckt goet.
Luy. Dat van veere weghen komt, dat smaeckt soet.
Sou 't hier dan niemandt keunen nae haer mont maecken?
Lecker. Neen 'tniemant. Luy. Ja ghy (weet ick wel) sult het terstont laecken,
Hoe lecker dat het oock is, alst maer een maent of soo out is.
Lecker. Tut, tut. Hoe of 't volck hier noch soo eenvout is:
Datse selver niet practiseren, maer maecken alle ding naer,
Ick loof niet of de Kocx zijn hier noch niet boven half gaer:
Altijt met naemaecken inde weer, en dan is 't maar 't ouwe fatsoen:
Maer in Brabant wetense haer dinghen aerdigher te doen,
Of 't is heel wat nieus, of 't oud' is op een aer manier.
Luy. 't Benne maer groote platelen, en kleyne parcelen: neen, bier,
En dat de vult voor 't gelt: wech, wech, met al die beetjes,
Een bil van een vercken, met een pot melcx, dat is ghereetjes.
Lecker. Ghy slacht de luyd oock al van de ouwe snee,
Je veracht het, dan alst gheen gelt en kost, dan eetje al mee,
En je schockt, ofje aen een back met boonen sat.
Luy. Jae, jae, ghy soutse (kondje best) garen verschoonen wat,
Die in sulcke slicker beetjes, haer gelt verteeren:
En dan noch dat volck, die 't juyst uyt Brabant begheeren,
(Gelijck ofse daer meer verstant hadden) dat ghy u soo laet bedrieghen,
En vanje leckere tong u soo in 't slaep laet wieghen:
Wel wat sullen wy malkaer toch voort aen al wijs maken.
Maer latense dan in Brabant (daer in) aen de prijs raken,
Is daer om dit volck hier dan altemael mal?
'k Sie wel al ist in Brabant te koop en te hael al,
Datse 'r hier met een briefken lichelijck keunen an raken,
En wat noot ist dan of se 't hier, dan of se 't ginder maken.
Lecker. 't Is altijt soo veel, dat die 't maeckt, die heeft'er de eer of:
Luy. Die eer gunnen haer de Hollanders wel, al souwenser seer grof
Bespotten: jae bot noemen, en dat by haer oude naem:
Maer se hebben 't al wel ghebot, de anderen tot een schaem:
Laten zyder de Spanjaerts eens uyt botten, ick geeft haer in drien.

[p. 532]

Maer nichjen, eer 't laetter wordt, ick wil gaen vlien
Met de brief nae de schuyt, die'k sorgh dat nu al buyten leyt.

Vrou v. Schil. roept binnen aen haer meyt, en komt uyt.

Hoort jou Vrou, hoort: ick gae al mijn best fluyten meyt. binnen.
Ioffrou. Wat een wonderen meyt, Godt segen ons, in 't Heylich kruys,
Je slacht pypers paert, je bent nerghens noo'r als t'huys:
Wel meysjen, wel lieve kindt, wat staeje toch altijt en praet,
't Is nimmermeer ghedaen, 's ochtens vroech en 's avonts laet:
'k En loof niet ofje sout jou eten wel verpraten, soo alstje lust:
Jou mont mach snachts wel blijd wesen, dan heeftse rust.
Wat; blijft toch wat by my: wat doeje altijt veur?
Lecker. Joffrou, ick set mijn voet daer slechs pas voor deur
Om nae Vranck te kijcken, waer dat die al blijft,
Ick en denck immers niet, datje daer om kijft:
Daer en is gheen turf bene'en, en hy heeft my belooft, hy souse of halen.
Ioffrou. Wat sou Vranck, kenjese niet met de mant laten ofdalen:
Hoe soeckje 't nest-ey: wat dese jonghe wulpen:
Vranck is seecker met luttel werck wel behulpen,
Die selje al nae buytenen met een brief aen de schuyt strijcken,
Na hem is geen wachten. Voort: daer komt niemant van uytkijcken.
Lecker. Vrou, se segghen datter weer goe tyding is van mijn Heer.
Ioffrou. Dat 's waer meysjen, en daer is noch wel wat meer:
Hy heeft my soo rijckelijcken bedocht, als noch oyt zijn leven:
Daerom wilt gheluck noch een reys soo veel gheven,
Dan mach hyder een speltjen by steken, en teeren met een Prins.
Lecker. 't Moet al dubbelt ondieft wesen, ist soo nae jou wins:
'k Sou hem nou t'huys ontbien, eer hy raeckt aen een misval:
Want se praten heel, dat de Boeren ghewis al
Seer op hem toe leggen. Ioffrou. Boeren en sellen 't hem niet doen,
Daer toe is hy seecker al te vroom en koen.
Maer toch, hy had al t'huys geweest, had hy geen buyt op 't spoor
Die alleen meer bedraecht, als al de rest hier te voor,
Dat's te pyne waert om te wachten, nou zyse hebben verspiet:

[p. 533]

Dan toch, over een maent komt hy, hy krijghse of hy krijghtse niet.
Lecker. Ick sorgh, ick sorgh. Ioffr. Niettemijt, wie sou mijn man tomen?
Lecker. Vrou, Vrou, de hinckende boo sel noch eens achter an komen:
Want 'tis seecker, dats' hem in alle gaten en hoecken,
Van ruyters en knechten, dapper laten soecken:
Dus dat hy wel mach toesien met hondert ooghen,
En hy ghelooft te licht, daer door sal hy worden bedroghen:
Vrou, sorghje niet? ick sorgh van uwent weghen.
Ioffrou. Stelt ghy u hart maer gherust, daer is gheen sorgh in gheleghen,
De sorgh is my bevolen, wat leyt'er u toch an,
Ghy kent maer u Meester verliesen, maer ick mijn man.
Lecker. 't Is oock waer: 't hemd is een mensch naeder als de rock.
Ioffrou. Nou wel an dan, na de koocken, en past wel op de kock. binnen.

De Boer komt uyt met een eyndt spars heel woest.

Boer. Hy sel 't ons nou altijt ontryden noch ontseylen:
Waer duysent pocken mach het toch nou aen feylen,
Dat de Roo Roe so lang semmelt, ick word' schier uyt mijn sinnen,
Wy kennen de schelm van onse leven soo beset niet vinnen
Roo Roe uyt. Als hy rechte voort is: en hy en isser niet een hayr op verdacht:
Gans vijf menten, waer daer gheen Wacht? wacht:
Waer nicker selje loopen, wilje al willens qualijck?
R. Roe. Wel, wel, Huysman, hoe nou, hoe benje dus ongalijck?
Wat isser toch te kryten, hoe staeje dus verbaest?
Boer. Dat loof ick wel, jey hebt'er goet malle mee. R. Roe. 'k Loof niet, je raest:
Boer. Of ick al raesden, ick hebb' wel reen om soo te tieren.
R. Roe. Hebje wat te segghen: seght dat met manieren.
Boer. Hy is tot mynent. R. Roe. Wie is totuwent? Ghy tiert alseen wilde:
Boer. Wie souw'er aers wesen: maer Tijsjen vander Schilde.
R. Roe. Tijsjen vander Schilden, die soeck ick. Sa dan, als mannen:
Wy mosten nu lustich met malkanderen aen gaen spannen,
Op dat die Roover (van ons) mach worden ghekreghen,
Die hier soo onveylich houdt des Heeren vrye weghen:
En daer beneffens den reysenden man soo dapper berooft.
Boer. Jae: hy gheeft de Boeren oock wel te deghen wat om 't hooft,

[p. 534]

Die hem zijn brandtschatting niet alle daghen en beschaft,
Ick hou dat hy die op komt, (hy helpter menigh in 't graft)
En om een haver stroo leyt hy'er wel een aen kolen.
R. Roe. Maer Huysman, heeft hy oock elders zijn volck verholen,
Of is hy niet te sterck, om hem met dit volck te benieren?
Boer. Volcx ghenoech, hy is niet meer als met zijn vieren:
Past slechs datje handen hebt, 'tbenne veughels met becken:
Elck isser een, se sellen niet staen als een deel gecken:
Dan hoe kenter tieren: elck heeft niet meer als twee handen,
Soo doen wy mee. R. Roe. Gans felten, hoe bijtje op jou tanden,
Ic loof niet Huysman, of hy heeft het tot uwent al qualijc gemaect.
Boer. Als hy seecker doet: ick hou dat ick weet hoe 't smaeckt:
Alle daegh gheplaeght te worden met sulcke boeven.
R. Roe. Dan eer wy an gaen, Huysman, soo sullen wy u hulp behoeven,
Op dat wy hem kryghen, meer met list, als met ghewelt:
Dus gaet ghy voor heen t'huys, en maeckt dat ghy ons stelt
Een goeden leus, daer wy vaylich op ankomen:
Want nae ick verstae ist reden, dat wy die man schromen,
En 't en is gheen kat om sonder handtschoenen te vanghen.
Hy sel hem weeren: want hy weet dat hy moet hanghen,
Soo wy hem krygen: daer om sal hy om byten als een bitse hont:
Daer om wacker nae huys, en ontset hem terstont
Met loosheydt zijn gheweyr, en sluyt alle deuren achter toe,
Op dat wyse seecker nemen, die 't u maecken soo moe:
En dat ghedaen zijnde, selje uyt komen, en an ons fluyten:
Past dan datje mee handen hebt, en helpt ons van buyten,
Soo sullen wy hem lustich als mannen bespringhen,
En leeren sulcken Straetschender een ander lietjen singhen,
Met al het gheselschap, dat hem (trouw'loos) dient.
Boer. Wel an Heerschop, ick sel mijn houden als zijn beste vrient:
Houdt ghy jou hier dan soo langh verholen. Roo Roe binnen.
De Boer gaet leggen. Sus, sus.

T.v. Schild. komt met een kan inde hant na hem uyt kijcken.

T.v. Sch. Waer of de rekel is: is de schelm ghestolen?
Dat denck ick immers niet, 'tis een juweeltjen:
Hier leyt hy en ronckt, ist niet een proper beeltjen?
Sa, du knoprock, op: of ick lap jou op jou huyt.

[p. 535]

Boer. Holla man: ick dronck liever een halfjen van jou uyt:
Hebje 't brengt het my eens, en doet mijn kyven.
T.v. Sch. Dat gelt jou een half bier. Boer. 'k Sel hier soo lang blyven:
Dat is noch lustich, je meught noch wel kout bier.
By gat Heerschop, dat is een lustich rampier.
T.v. Sch. Wel, hoe dus Huysman? je mient selver alweers.
Boer. Ja seker: 'k hadder liever een in mijn hant, als twee in mijn neers,
Had ick het met dobbelen vanje wonnen, je kreeght het met speulen niet weer.
Dat past: wat dunctje, lijck ick nou niet wel een Heer?
En alst al om komt, achtje my een groote malle geck.
T.v. Sch. Legt nou de vederstaf oock eens achter je neck.
Nou mochtje alsoo lief elders sitten met jou gat op een hekel.

De Boer fluyt, en de Roo Roe komt uyt.

R. Roe. Sa, geeft u gevangen. Tijs. Fy, laet ic my so bedriegen van een rekel,
Ian Rap gaet deur. Van een loosen Boer: Mijn vrome krijghsluy gaeje nou deur
En laet Tijsjen vander Schilden allen, soo jammerlijck in getreur?
Die in noot is (sie'k wel) niet een vriendt ter werelt en vindt.
Boer. Jae schelm: nou selje de wegh wel vinden, al waerje blindt:
Nou sel Tijsjen vander Schilden, die de Boeren soo quede,
(Teghen zijn danck) Casteleyn wesen, van 't Huys te Delden.

Pavsa.

995. II Het woord ‘toe’ ontbreekt.
1006. III Luy ontbreekt.
1007. III Vóór dezen regel staat Luy.
1011. III Lecker ontbreekt.
1012. III Vóór dezen regel staet Lecker.
1013. III Vóór dezen regel staat Luy. - wat swaerts hadt.
1014. III Vóór dezen regel staat Lecker.
1015. II al wat quaet kaecx. - III Vóór dezen regel staat Luy.
1016. III Lecker ontbreekt.
1017. III Vóór dezen regel staat Lecker. -
1018. III Luy ontbreekt.
1019. Vóór dezen regel staat Luy.

1020. III Lecker ontbreekt.
1021. I, II met sapen te doen. - II ‘klop’ ontbreekt. - III Vóór dezen regel staat Lecker.
1025. II myn Paer.
1026. III Luy ontbreekt.
1027. III Vóór dezen regel staat Luy.
1032. III Luy ontbreekt.
1033. III Vóór dezen regel staat Luy.
1038. III Lecker ontbreekt.
1040. III Vóór dezen regel staat Lecker.

1049. II soo dochtmen.
1066. Leeft.
1071. II Rosciltjes.
1078. II die seer soet is.

1085. II verre weghen.
1089. III Lecker ontbreekt.
1110. II kennen an raken.

1122. III Wel meysjen lieve kindt.
1123. II 'snochtends vroegh.
1127. II voor de Deur.

1164. II so lang sammelt.