Werken

Tvveede deel.

Vrou VVaer mach hy hier woonen, dese rechte droncke snuyt?
Onbesc. 't Is hier al op zijn rijcke luys, hier hangt nergens wat uyt
Daermen 't aen mercken mach: dan heb ick 't aers wel onthouwen
Soo ist hier, of hier naest. Leck. Wie klopt daer? Onbes. Den ouwen
Doet op en siet het: Dat is seecker al me een vraegh,
Wie is daer? 't Is waer, Vrou lors, dat selmen vraghen by daegh:
Wat dunckt u van dese luye leckeren hoop. Lecker komt uyt.
Lecker. Bent ghy daer alweer Vrou Onbescheyts, wech, loop, loop,
Mijn Meester is niet t'huys, komt op een aer tijt eens weer.
Onbesc. Kijckt toch dese sletvinck, ick seg u dat ick mijn gelt begheer,
Is hy nimmermeer t'huys, wat sel my toch dese feynt quellen?

[p. 510]

Laet de Vrou dan komen, of ick sel de buyrt over eynt stellen,
Ick en gae van hier niet sonder gelt of sonder pandt. Vrou comt uyt.
Ioffrou. Wel vroutjen, hoe baert ghy soo? schaemt u wat, 'tis schandt
Voor luy met eeren haer deuren soo te komen tieren.
Onbesc. Is dat schandt? 'tis schandt? deur te gaen met een paer bieren,
Ghelijck als u man doet, verstaet ghy dat wel ghy rechte Vrou lors:
Ick koom om 't mijn spreken, ghy durft niet dencken datick met hem mors
Ghelijck are Waerdinnen doen, daer hy altijt in huys is.
Ioffrou. Jae wel vroutjen, meent ghy dat my dat niet wel een kruys is:
Wacht noch een maent of een ding, een paertjen is onse heer niet,
Lecker. Voorseker niet, noch mijn Meester en is soo sonder eer niet,
Of quamens' er recht toe, hy souser heel wel gheven:
Onbesc. Recht toe? Leck. Ja recht toe. ick denck ghy hebt twee voor een geschreven.
Onbesc. Dat doense in hoerhuysen, maer ick hou op reyn ghewin huys.
Wat laet ghy u duncken? Ick heb een briefken van 't Spinhuys,
Dat en gheeftmen gheen luy, die quaet regiment houwen.
Ioffrou. Ick gelooft wel, ist waer: maer ghy zijt wel bekent trouwen.
Lecker. Komt mijn Meester tot u went, soo ist' er seker al deghelijcke deech.
Onbesc. Dat en hoeft ghy soo schemper niet te segghen, ghy leckere veech,
Ick ben een Vrou met eeren, u Meester is maer een bordeel brock.
Ioffrou. Nu vrouwtjen hoe luyd ghy toch dus de krackeel klock,
Wy en soecken niet te kyven, maer met vrientschap te scheyen:
Onbesc. Dat 's waer pruym, kont ghy 't soo of leggen met Jan van Leyen:
Gheeft my mijn gelt (seg ick) of ick smijt u glasen uyt.
Ioffrou. Bedaert u lieve kint, waer toe dit tieren en rasen luyt,
Wy zijn niet doof, wy hooren u wel, en wy verstaen wel duyts,
De glasen uyt smyten, dat doen maar een hoope guyts:
Begint toch dat niet, of ghy soud jammerlyck inde ly zijn,
Dab ruyct de Schout strac, dieder haest met zijn neus sou by zijn:
Dus stilt u tooren, en loopt toch knap wech
Haest al je best nae huys, of de zoch loopt met de tap wech,
Wat soumen soo lang voor de luy 'er deur staen kagaeyen:
Onbesc. Ick en sel van hier niet, sonder mijn schandt, of u scha schaeyen.
Lecker. Wech, wech, maeckt u voort, en stelt ons hier gheen remoer.

[p. 511]

Onbesc. Neen, wacht, ick loop flus de deur op de vloer,
Jou vleys dieven, ja jou geweldenaers. Lecker. Wel hoe dus onguer?
Onbesc. Hebt ghy 't hert komter uyt. Leck. je loopt metje hooft tegen de muer,
O lieve moer, de deur is veel te vast in 't slot,
Al je best nae huys toe, ick loof niet of ghy bent sot:
Ghy hebt groot onghelijck, dat ghy soo stout en onbeleeft
En so dick komt manen. Onb. Betaelt my. Lec. Oft mijn Vrou heeft?
Spreeckt mijn Meester an, komt het u, hy sel u wel betalen.
Onbesc. Hy? hy mocht een kous, wat isser toch van hem te halen?
Heeft u Vrou soo veel gelts niet? soo isse een dappere moer.
Ist al ree op? Ick sie wel, soo 't quam, soo 't voer:
't Ghestolen goet en streckt niet: Fy jou, 't is schant:
Jou beroyden hoop, hebt ghy gheen gelt, soo gheeft my pant,
Ick en gae toch van hier niet, sonder 't een of 't aer.
Lecker. Hout daer is pant. Wel hoe ist, bent ghy nu dan klaer?
Voor deur. Sietse nu eens staen druypen als een natte kat.
Flux maeckt u noch voort, en houdt dit voor dat:
En ist dat ghy weer komt, soo deck ic u warm met hout. binnen.
Onbesc. Dat leg ick in kennis, ick sel 't gaen klaghen de Schout:
Heb ick dat, (seecker) voor mijn lang borghen? binnen.
Lecker Loopt al u best, soo hebben wy altijt rust tot morghen.
te venster uyt. Wat docht u daer of, Vrou, was dat niet aerdich.
Ick salse wel voete maecken, en dat oock vaerdich:
Voor deur. Dat de luy meenen, dat wy teghen gheen ongheneucht meughen,
Seer wel, die wat lust, ick setter mijn deucht teughen:
Soo mostmense hebben, of zy souden u altijt quellen:
Ioffrou. Maer langh borghen, meysjen, en is gheen quijt schellen,
Daer me ist niet betaelt, morghen komtse my weer even stout op:
Lecker. Zy begint het een reys, soo smijt icker lustich met hout op;
Ioffrou. Maer wat wil ick mijn laten aen een lap en een leur kennen?
Lecker. Daerom niet Vrou, maer ghy moetse van u deur wennen,
Ist nu om een kleyntjen, schier of morghen wast om een grootjen,
En soud ghy na een vuyle beck vragen, soo leyden ghy 't lootjen.
O Vrou, 'ten most niet eens aen u kouwe kleere raken.
Doet mijn raet, en gheeft niemant niet, soo hebt ghy Heere saken,

[p. 512]

En dan moocht ghy gaen ghestickt, gheprickt en gheperelt:
Want onbeschaemde luy, hebben toch het derdendeel van de werelt.
Scheyter soo niet of, weest soo haest niet in 't verschieten,
Laetse vry wat achter aen loopen, 'tsal haar ten lesten wel verdrieten.
Ioffrou. Maer, meysjen, wie sou daghelijcx sulcken ghequel lyen?
Lecker. Wat Vrou, zy konnen 't qualijck van u vel snyen:
En die 't enckel hebben wil, die moet u met recht an:
Daer teghen stel ick u Procureur, dat en is gheen slecht man,
Die hout u qua saeck lichtelijck met loghens staende,
Of met aerdighe trecken, een jaer langh gaende,
En de luy ontsien haer die sware moeyten, en groote tijt:
Want als het dan ten lesten, noch al lang ghenoech lijt,
En men meent wat te ontfanghen, soo is al de rest deur,
Hier aen een Steboo, ginder aen een Klerckjen, daer aen de Procureur:
Soo datmen wel mach segghen, die wil gaen dingen om een Koe,
Die blijf vry 't huys, en gheefter noch een toe.
Daerom en betaelt niemandt, Vrou, al quam 'er noch elf,
Beter een goet vriendt verleghen, als de man self:
Want als wy 't al ghegheven hadden, en self niet inde sack hielen,
Soo mochten wy gaen loopen, te landt uyt, met kackhielen:
Want een arm mensch, die is seecker te deerlijck:
Maer die goet heeft, al komt het ander luy toe, die is eerlijck,
Verstandich, kloeck van beleyt, en komt wel tot groote staet.
Wat hebt ghyder me te doen, of 't volck u haet,
Als ghy maer goet hebt: men seyt toch, Alst Godt behaecht,
Ist beter benijt, dan beklaecht.
Want die beklaecht wort, dat 's ghemeenlijck een arm bloet,
En met die, staet om staet te ruylen, en is niemant soet:
Maer daer en wort niemandt benijdt in dese tijt swaer,
Of de nydighe woud' selver dat hy 't waer:
Dus die quaet van u praten, die luy zijnder pover aen;
En 't is maer klootjes volck: en dat sal te met wel over gaen
Als ghy kindren te vryen krijcht, daerje veel me moocht gheven,
Hoe 't gewonnen is, staet juyst voor haer voorhooft niet geschreven
En van duysent nau een, die daer nae sal vraghen:
De luy hebben in 't goet alte grooten behaghen.
't Is, benje hoer, benje dief, hebje goet ick hebje lief.
Ioffrou. Wy hebben daer ghenoech of, dit sel 't hem soo wel doen.

[p. 513]

Ick denck dat u Meester haest t'huys komt, 'tis by de noen,
En vint hy 't mael niet ghereet, soo sal 't krackeel zijn:
Lecker. Neen Vrou, daer om en sel van daegh gheen scheel zijn,
Die sit al vast, ghy krijght hem niet t'huys voor t' avont by droncken:
Ioffrou. Ick loof niet of zijn vaer was een Smit, en dat hem de voncken
In de keel ghespronghen zijn, Godt zeghen ons voor sulcken dorst.
Lecker. Wat Vrou, laet hem drincken, en smeeren wy de borst
Met een lecker beetjen, dat ick u weet te bereyen,
En wy sellen hem als de eene Koe de aer (al etende) verbeyen.
Ioffrou. Soo lang als ick u heb, soo eet ick lecker, en leef ick blijdt:
En daer by sulcken man, die soo garen 'tbroot met de deuvick snijdt.
Lecker. Dat 's oock waer, ghy hoort van hem nimmermeer eenich bedil:
Maer je doet watje denckt, en je leeft nae jou vrye wil:
Hy slacht de asschevijsters niet, die de gorten in de pot tellen,
En haer wijfjes (met jeloersheyt) schier half sot quellen,
En haer altijt achter aen zijn, en een grimmich ghebit bien.
Ioffrou. Die man heb icker niet an, hy mach altewel wit sien:
Men sou 't niet seggen, daer 't sulcken drolgen sater schijnt. binnen.
Lecker. Ist niet waer? En hy mach wel lyen dat de son in 't water schijnt:
Ghy bent wel gheluckich, hy mach gheen quaet van u hooren.
Datje hem seecker verloort, met bay jou ooren,
Ghy verloort twee goe vrienden, ja soo goet alsmen vinden mach:
't Is sulcken fraeyen quant alsmen op zy binden mach:
Ick sachmen altijt met sulcken propertjen haest moe te leven:
Want 't is recht een man, om op een man toe te gheven.
Ioffrou, Nou, nou, in huys meysjen, ghy hebt al wat te veel kaecx,
half uyt kijckende.En stopt u mont met eten, of heeft het hier niet veel smaecx?
Lecker. Wat een klap Vrou, ick ben immers selver kock van de soo,
Ick koock het soo'ck 't eten wil, aers heb ick ket noo:
Vrou binnen. Want aer luy en gheven een ding nimmermeer zijn vollen eysch:
Maer wat ick toe maeck, 'tzy van vis of van vleysch,
Ick koock het lecker, 'k mach gheen struyf om een ey bederven:
En met kosten te doen, sel ick het by dese Vrou niet haest verkerven:
En dan soumen een wetsteen koken, dat het sop wel smaken sou. binnen.

[p. 514]

T.v. Schild. sittende in 't ghelach met I. Rap, en zijn knecht.
T.v. Sch. Jae wel Jan Rap, wat raet, hoe sellen wy 't best maken nou?
Hebje gheen gelt, noch hebje gheen gheloof? dat is qua ty.
Ian Rap. Wat Capeteyn, helpt my dese reys uyt de ly,
En eer de Waert komt reeckenen, soo lient mijn een kroon:
Luy. Op onse lieven Heers doodt. Tijsken. Dat komt seecker schoon:
Lienen? ghy most eerst vraghen, of ick wel soo veel had,
En dan jou wat lienen Jan Rap, dat ben ick al sat:
Want wat ick u lien, ghy en gheeft my nimmermeer wat weer.
Luy. Wat Meester, daer voor benje weer mijn Heer.
T.v. Sch. Hout toch u mont, moet ghy 'er dan altijt met u kloet in vallen?
Luy. Hoe sel ick het toch langher nae dese man zijn sin kallen?
T.v. Sch. Alle gecke laet varen, seecker Jan Rap, ick en heb gheen gelt,
Hoe raken wy best uyt het lach, dat de Waert ons niet en schelt:
Wat dunct u, souden wy wel geloof hebben, dat wy van lant porden?
Ian Rap. Ick sel altijt om mijn gheloof niet ghebrant worden,
Want ick en hebt niet, dat seg ick u goet ront uyt.
T.v. Sch. So sitten wy suyverlijck en proncken ghelijcken de bruyt,
En ick en sou mijn mantel niet garen voor 't lach laten.
Ian Rap. Jae wel, wat soudt beduyen dat wy hier al den dach saten,
Wy souden 't gat grooter maken, en even wel moeten betalen.
T.v. Sch. Wat betalen? daer 't niet en is kenmen 't qualijcken halen.
Luy. My benuwt of zijt soo of sellen legghen met kackerlacken.
De kan is uyt Meester, wilt ghy geen bier meer, so tijt an 't tabacken:
Treckt wat ter handt, 'tlijckt aers of ghy sat en suften.
Of bedrijft ghy (om de tijt te passeren) eenighe kluften?
't Is schant, wat mach de Waert dencken? dese luy klincken niet,
Ofse doot zijn? geeft malkaer 4 blaetjes, want spelers en drincken niet:
Al komt hy dan eens kijcken, hoe, soo is hy ghepaeyt.
T.v. Sch. Een tabackjen seecker, daer praet ghy al goet beschaeyt,
Loopt knap, segt de Waert dat hy 't ons bestelt.
Ian Rap. 't En is niet noodich dat ghy de Waert daer om quelt,
Ick hebse by my, dat ghy dierghelijcken noyt hebt ghedroncken,
Die eerst versch aen komt, die is der Heer gheschoncken.

[p. 515]

T.v. Sch. Knap haelt een kaers, se is soo degelijck als ick oyt hier sach.
Ian Rap. Wy behoeven gheen kaers, ick heb een excelent vierslach,
Met bossekruyt en lont. Tijsken. Ghy bent seecker aerdich.
Ian Rap. Dat ghy dat meent, seecker, ick hou mijn tuychjen vaerdich:
Wat dunckt u Capeteyn, dat kruyt vijst.
T.v. Sch. Neen, ghy bent een fray ghesel, ghy bent waert datmen u prijst.
Ick en weet niet hoe ghy luy malkaer soo mal moocht broen,
Dat waerje gaet, waerje staet, dit stinckende werck moet doen,
Waer ick met u koom, strack hoor ick u van taback roepen.
Ian Rap. By get Capeteyn, ick souder mijn leste gelt wel in versnoepen.
T.v. Sch. Ick niet, noch ten staet oock niet seer in 't Doctoren lof:
Ian Rap. Zy spreeckender als een deel plompe doren of:
Wat verstant hebben zy'er of, ick seg dat het ghesont is
Voor pijn in 't hooft, en voor tantsweer, die daer me terstont is
Moytjens ghestilt: taback is een dief in haer neering.
T.v. Sch. Wat gheven jou de Doctoren wel 's jaers tot een vereering,
Dat ghy de taback soo prijst, en houdt haer woort soo?
Ian Rap. Ick weet wel dat het dat volck hoort noo,
Al pratense als Burgman, se sellen my de rug niet rau quellen,
Se sellen haer vingheren aen mijn gelt oock niet blau tellen,
Ick weet alsoo wel wat ghesont is, als zy met haer vyven,
Ick en weet niet wat zy by de siecke luy bedryven,
Aers als een dranckjen gheven dat wel bitter en leelijck is,
Dan hebbense pas so veel gedaen als 2 stommen seggen dat relijck is,
Ick hou my by meester Kackedoris, dat is een verstandich barbier,
Dat is een man, 'k gaffer een vaen om had ick hem hier,
By gans vier, hoe sou hy van de Doctoren wat of legghen,
Doctoren seyt hy (en na mijn dunct en kan hy 't niet te grof seggen)
Benne maer bloets, brengtse reys by een ghebroocken bien:
Daer staens' en kijcken, dat moet een barbier doen, zy hebbender niemant gesien:
Die prijst de taback oock, en zy souwen wel seggen, t'is rottekruyt.
Een Doctoor is inde werelt, ghelijck een geck in een Sottekluyt,
Daer lachtmen om, en soo doetmen oock om heur.
T.v. Sch. Gans wolven Jan Rap hoe gajer oock mee deur,
Ghy en meester Kackedoris, 'k weet niet wie beter groven sou.

[p. 516]

Wat sou hy verstaen? hy seyt het altijt self, wasser nu volck die 'tloven wou
Dan stonden zijn saken schoon: maer nu zijn 't maer leuren:
Toch wat raet Jan Rap om nae huys te peuren?
Laet sien eens, hoe veel staet'er wel aen bier.
Ian Rap. Niet meer als acht vanen, en dan een paertjen voor 't vier:
En reeckent hy dan noch een paertjen goet, soo ist'er neghen.
T.v. Sch. Wy mosten bedencken, hoe wy 't hier best veghen,
Op dat wy sonder veel te geven, ons aerdich uyt de knijp swaeyen.
Ian Rap. Al reeman, ist daer mee te doen, ick sel wel een pijp draeyen,
Die soo abel sel wesen, dat hy gheen arch sal gissen.
T.v. Sch. Hoe nae vriendt (buyten deur) eens gaen pissen,
En my dan voor 't lach laten? Neen, dat gat boorje niet.
Ian Rap. Laet my begaen, ick selje niet bedriegen. Wel hey, hoorje niet.
Waert. Wat belieft mijn Heeren, I.R. Maer wy maken malkaer hier mal,
Wy souwen om een hayr wat kolven, wisten wy raet om kolf en bal.
Waert. Die heb ick beter als Isack, twee de beste van allen,
Met een netjen, vol excelente ballen:
Ick selse jou gaen halen, maeckt een tonne biers in 't lach.
Ian Rap. Doet de deur toe, daer gater een uyt. Wa. Mijn docht ick het sach,
Dat heeft noch zijn oude smaeck. Tijsk. Hou daer, hy wil ghedraghen wesen. Waert binnen.
T.v. Sch. Daer ghy komt (veughel) mach de Waert wel voor zijn gelagen vresen:
Byloo vriendt, ghy maeckt het hoe langher hoe grover.
Ian Rap. Sus, sus, roept gheen hey, of weest'er eerst over.
Smacken wy 't in een aer praetjen: 'tis even wel goet mout,
'k Wed met jou ick ra van wat Brouwer dat de Waert brout. uyt.
Waert. Souje? Proeft eens an, dat is uyt een versch vat.
Ian Rap. Neen Heer waert ick wachts, walghje van jou eyghen nat?
Waert. Gheluck dan, ick sel dit staertjen uyt de kan klaren. de Waert drinct.
T.v. Sch. Soo siet, drinckt datje steent, soo mooghje voor man varen.
Waert. God zeghen jou bier: kenje nou proeven? soo proeft dan gaeu.
T.v. Sch. Wachtje voor den droes. I.R. Dat is bier uyt de Paeu:
En te voren wast van 't Swaens hals. Waert. Ja wel, 'tis waer,
Ick seg, 'tis seker wel gheproeft, elck is immer beter als aet.
Alsje nou wilt mannen, soo slaet het balletjen.
Ian Rap. 't Is nou veere noech, ick heb de muys al in 't valletjen,

[p. 517]

Dit sel de man wesen, die jou betalen sel.
T.v. Sch. Hy dient wel gaeu te wesen, die my wat onthalen sel.
Hey sa, wacker voor heen knecht, en siet waer hy stuyt: W. binnen.
Hou daer Jan Rap, dat is lustich voor uyt.
Kortje: sie dat is gheslaghen en ghevelt, 'tis soo recht voor de poort
Oft met een lijn geschoren was. I.R. En dat heb ick ghehoort,
't Is an, siet daer noch 'tmerck: vraecht het jou eyghen knecht.
Luy. Ja: 'twas an Meester. Tijs. Ick scheyer uyt, ghy slaetme te recht.
Jan Rap wat dunckt u, wil ick de knecht weer om stieren
Om een kruyck van een vaen, of van vijf of ses bieren:
Hy denckt toch nou gheen arch, en daer is gheen verbeuren an.
Ian Rap. Wel jae dat 's goet, terwijl sellen wy peuren an,
Hier om den hoeck, dat wy maer uyt de ooghen zijn,
Dan sel de Waert niet eens dencken, dat hy sal bedroghen zijn,
Dus laet Vranck heen gaen, om een paer vaens kruyck,
Die lappen wy ghemackelijck (onder wegh) in onse buyck,
De kolven, de kan, 'tgelach, wy maken hem 'teen met het aer quijt:
T.v. Sch. 't Ghelach dat gater mee deur, maer 't ander goet, dat waer spijt,
Dat sellen wy hem weer om beschicken, misselijc wie ons ontmoet.
Ian Rap. Wat den een of den anderen Boer, dat is de rechte voet,
Soo mach hy hem dan met een voor 't ghelach houwen:
Of hem de huyt vol slagen geven, 'k wou ick hem al sach touwen.
Knap, de knecht op de bien, en wy mosten hier niet toeven.
T.v. Sch. Neen toch, want de Waerden zijn veel al arghe boeven.
Sa Vranck, als een man, lustich over u koten,
En haelt ons een pul, diemen met de voet niet sou om stoten:
Wy sullen hem deur strijcken, die besuckten roffiaen.
Luy. Alsje wilt Meester, dat is garen ghedaen:
Maer waer sel ick jou vinden? dat most ick weten:
T.v. Sch. In 't Regeliers hof sellen wy wat gaen sitten eten,
En daer u verwachten, gaet nu eens lustich uyt u tret.

Tijsken vander Schilden en Ian Rap gaen binnen.

Luy. Wat dunckt u vrienden, van sulcken aerdighen pret?
Waer vindjer noch een, die met de luy soo kan teulen?

[p. 518]

Hoe dunct u, souden de Rederijckers daer niet wel een spel van speulen?
Ick hou jae: 'ten was niet meer als dat zy 't wisten.
Ick mach wat rasch gaen loopen, om of wy malkaer misten,
Soo sou 't verpeutert zijn, en met den baes heel onklaer.
Luy klopt. Hou Heer waert, tapt mijn een groote cruyck, en schrijft het by 't aer.
de Waert komt voor. Tapt van 't beste datje hebt, op dat ick in gheen scha raeck.

De Waert gaet binnen, en spreect dese woorden binnen zijnde.

Waert. Van 't selfde natjen. Luy. Maer dat had een na smaeck.
Waert. 't Is wel met jou, 'tblijckt wel dat het niet goet is.
Luy. 't Is seecker al Heer waert, omdat het lecker en soet is.
Latense meer halen, om de borst te smeeren.

De Waert inde deur staende, seyt: en gaet weer binnen.

Waert. Dat's al goet, laetse soo veel halen alsse begheeren.
Luy. Jae maet, hoe luttel kenje dit volcx treecken:
Hoe sweet ghy, 'k wed ghy morghen wel aers sult spreken
Als haer schelmery met u schaed' komt in 't openbaer.
Hoe setten zijt in, met eer en deucht het nieuwe jaer.
Och lieve bloet van gansen, laet ghy u soo kappen
Ghy moet al argher wesen, denckt ghy aers lang te tappen:
Of als de Biersteker hier sel meenen wat te halen
Soo selje een vroeghe May maken, en met het bedstroo betalen.

Pavsa.

428. II af leggen.
433. II Begint dat toch niet.

455. II nu een staen druypen.
470. II Vrou, ghy moetse.

529. II hebbjer niet an.
533. II met bey jou.

552. II of ick soo veel.
553. II jou wat litnen Jan Rap, dat ben ick sat.
562. II en heb het neit.
568. II My verlangt.

584. II Capiteyn.
586. II hoe ghy malkaer.

649. II nou veer genoegh.

654. II siet dat is.
665. II (onder weegh).

684. II Ick hou iae's.
685. II magh rasch gaen.