Werken

Vierde bedrijf. Eerste vvtkomst.

Rijcke Wreck. Overdaedt. Wellust.

Tis huyden Kermis, en ick heb u doen bereyden
Wat tot de Kermis dient: Ghy weerom met u beyden,
Te weten ghy, en ghy, sult my zijn tot gherijf,
Ghy wat mijn gheest belanght, ghy wat belanght mijn lijf,
Want ick ben nu ghesint my lustich te verheughen.
Overd. Waerom en soudt ghy niet, tis wel in u vermeughen,
Tracteert u Vrienden op sijn Kermis alle daechs.
Rijke w. Dat doe 'k oock, dan 'tkomt my nu wonderlijcken slaechs.
Hoe wel ick vrolijck ben en altijt even lustich
So voel ick nu mijn gheest op dees tijdt wel zoo rustich,
Als ick wel anders doe, toch de ghemeene vreucht,
Denck ick dat oock mijn hert meer als ghemeen verheucht.

[p. 191]

'k Hoor niet dan dat mijn lust, als speelen lieflijck singhen;
Daer by verheucht ghy my met hiplen, dansen springhen,
Sulcks dat ick al gheniet, wat dat een weelich Mensch
Soud willen hebben tot voldoeningh van sijn wensch.
Soo knap en spreeck ick niet de Tafel is ghereet,
So knap en lonck ick niet of ghy zijt al ontkleet,
En schoyt met my naert bedd' daer ick gheneucht ken rapen
In gheen dinck beter als in zacht en langh te slapen.
De Tafel is ghedeckt, laet ons gaen sitten aen
Om op sijn Kermis nu den buyck eens te versaen.
'k Moet nu mijn Vrienden eens te deghen op gaen vullen
Met groote kroesen, en met langh en veel te smullen.
Wy moeten nu de Maech eens drincken uyt de kreuck
Dat maer met Rijnse vocht die heeft toch guer en reuck.
Dat moet nu so gheschien, 'kheb dat soo voor ghenomen.
Waer zijn die Speelluy toch, ghebiet haer hier te komen
Met vrolijck snaer ghespel, waer toeven ze so langh?
Want 't speelen gaet wel onder lieffelijcke sangh,
Daer me ghy my dit mael lustich eens moet vermaecken,
Dat sal de saus zijn, die de spijs my sal doen smaecken.

Vierde bedrijf. Tvveede vvtcomst.

Lazarus. Onnutte zorch. Rijcke Wreck. Wellust. Overdaedt.

Om dat daer veel gheboefts onder de bedlery
Sich heymelijck verstack, Dieven, Dieveggen sly,
Huyse verpiersters, en veel snoode huycke vaken,
Die quanzuys tot de luy een loose bootschap maken,
En steelen dat se zien so ghy niet op haer let
Om sulck quaet te verhoen heeft dese wyse Wet
Alt beedelen verboon, wat naem men 't oock mocht gheven,
En hebben, om dat al de arme souden leven,
Daghen daer toe gheschickt, en Mannen na haer keur

[p. 192]

Die de Aelmis voor ons garen van deur tot deur
Die sy weer alle weecks deelen den rechten armen.
Dan laes! de rijcken dier der armen niet erbarmen,
Gheven soo sparich van haer goederen menichvout
Dat het niet half verstreckt het noodich onderhout,
Sulcks dat de bed'lery, vol alderley ghebreken,
Door rijckdoms giericheyt te met weer in sal breken,
Want siet ick moet al ree terwijl my dwinght de noot,
Om Goods willen weer om gaen bidden daeghlijcks broot,
Dan 'tis God betert, wech, werckt Bedelaer, wilt ghy leven
Gaet by d'Aelmoeseniers, die wyt voor u luy gheven,
So spreeckt het volckjen dat daer 't alderminst toe doet.
Hoe koom ick, ey my, voort? ick ben so swack te voet.
'k Waer garen wat nae by der rijcke luyder deuren
Want van haer tafel ken my noch wat goets ghebeuren.
Och Vrienden gheeft my toch wat om de wille Goods,
Van al u overvloedt niet dan een stuck droogh broods.
onnut. z. Godt help u Bedelaer, ghy komt hier al te pachtich.
Lazarus. Och gheeft my en ghy vint u loon by Godt almachtich.
Vvellust. Wat quelt ons dese Guyt, wasser oock rechte voort
Een ergher Roch in Zee, sy quam ons wel aen boort.
Lazarus. Werwaert dat ick my wend, sieck elck al even prachtich
In weelden varen voort, niemandt is schier ghedachtich,
Des groote noots daer in dat armoe steeckt bedroeft,
Om dat de overdaedt min heeft alze behoeft,
En meer wil alsse mach, en noch niet ken versaden.
Siet nu in dese tijdt wat daer al overdaden
Worden ghepleecht, want t'is op Kermis een ghebruyck
Niet datmen Gode diendt, maer dat men diendt sijn buyck,
Ghelijck of dese tijdt was inghestelt tot brassen,
Suypen, en sonden die van jaer tot jare wassen,
Tis wel een mis-verstandt, O Mensch het is die tijdt
Die 't Christlijck Volck wel eer Christus heeft toe ghewijt,
Tot heuchenis dat sy op die tijt zijn ghekomen

[p. 193]

Tot t Christendom dat doe van haer is aenghenomen
Door 't eerste preken in haer nieu ghestichte Kerck,
Soo dat de Gods dienst was onser Voor-oud'ren werck,
En quamen daerom by den anderen in die daghen:
En dat behaechden Godt, maer dit is hem mis-haghen
Dat ghy niet anders weet op dese tijdt te doen
Dan pal te sitten aen den Tafel van den noen,
Tot aen de middernacht, daer kroes op kroes gheschoncken
Wort tot de randt toe vol, en maeckt malkander droncken.
Dan gaetmen sat na huys, men denckt niet eens na Godt,
Drijftmen met Christo nu, niet schandelijck de spot?
Ja Christen met de mondt, houdt op van soo te leven.
Vvellust. Meent ghy dat het ons lust van u te zijn bekeven?
Swijcht stil, of gaet van hier, wy doen dat ons behaecht,
Wy worden hier wel van een Bedelaer gheplaecht,
Lazarus. Beweecht ghy rijcke door mijn armoe niet met allen?
Gheeft my om Godes wil de kruymkens die daer vallen
Onder de Dis daer ghy sit vrolijck aen en eet,
Och spijst my met het gheen ghy met de voet vertreet,
Laten u Dienaers my toch eens te drincken brenghen,
En laeft my met den dranck die sy onnut verplengen.
Ick smacht van dorst, ick word van grooten hongher flau.
Rijke w. Maeckt stracks den Bedelaer voort, gaet slaet hem bloegh en blau,
Hy siet daer uyt dat my schier walghet yets meer t' eeten,
Hy heeft hier langh ghenoch voor onse deur gheseten,
Schaemt u onnutte Mensch dat ghy u so vertoont.
Lazarus. En slaet my niet, ick bid dat ghy my toch verschoont,
Laten u dienaers my dus toch niet overromp'len,
Smijt niet, ken ick niet gaen, ick sal daer van daen homp'len,
Och my waer sal ick heen. R. Vv. packt u van hier oock strack.
Lazarus. Dat soud' ick doen, dan laes, mijn boenen zijn te swack,
Se kennent siecke lijf, ey my! niet verder draghen.
Rijke. w. 'Tschijnt dese niet en sal van hier gaen sonder slaghen.
wellust. Dat is ghemeenelijck een Goodtzel-brocks manier.
Rijke w. Hoe nu? ken hy niet gaen, soo sleept hem dan van hier,

[p. 194]

Daer elders om een hoeck, brenght hem stracks uyt mijn ooghen,
Op dat mijn vrienden haer lustich vermaecken moghen.
Lazarus. Treckt my toch niet soo stijf, mijn leden zijn te teer,
Ick ben nu ver ghenoch, laet my hier legghen neer,
'Tmedoghen wordt voort aen by Menschen niet ghevonden
Dan 'tis ghevaren in onredelijcke Honden,
Die wispel-steerten en se doen my meerder goets
Als my de rijckaert doet, vol weel'ts en overvloedts,
Die mach voor Lazaro niet van sijn Dis ontbeeren,
En dit ghediert beweecht, en lickt mijn diepe sweeren.

Vierde bedrijf. Derde vvtkomst.

Waerheyt. Lazarus.

Hoe leyt de swacke Mensch hier toch dus in den dreck
Verstooten en verdruckt, en wordt veracht als geck?
Hy schijnt heel machteloos, 'kwil my tot sijnwaerts voeghen.
Sijn borst die reutelt, en sijn aem begint te swoeghen.
Hoe dus onnosel Mensch, wat draecht ghy voor een pack?
Lazaro. Hongher en kommer, en ick sterf van onghemack,
Ick bad den rijcke dat hy my eens wilde laven,
Hy deed my van sijn deur hier slepen door sijn slaven,
Eylaci onghetroost, dies sterf ick nu van dorst,
Vermits door drancks ghebreck mijn hart singht in mijn borst,
Mijn darmen trecken toe, door dien ick niet ghegheten
Heb in so langhen tijt. waerh. 't Medoghen is versleten.
Hoe zijn de Menschen doch van herten so versteent?
De sondt zit niet int vleysch, maer wortelt in 't ghebeent.
Dan moochlick dat ghy om te groote gifte porden.
Lasaro. 'k Badt om de kruymkens maer, 't mocht my noch niet gheworden.
Och my, ick worde bangh, blijft by my Heer in noot:
Mijn hert beklemt, ick voel de voor-bo van de doodt.

[p. 195]

O Godt zoudt ghy my wel gheluckigh komen gheven
Een saligh eyndt van mijn bedroeft elendigh leven,
Mijn Godt ick voele ja, als my de Mensch verlaet,
Zijt ghy mijn hulp en heyl die nummer van my gaet.
Vader mijn ziel soeckt rust die met een goedt verlanghen
Hoopt nu te worden in der zal'ghen plaets ontfanghen,
Die den bedruckten Mensch' nummer ghesloten stongh,
Die zie'ck oock open; Och de doodt die houdt mijn tongh,
Sulcks dat ick niet en ken roemen Gods roem groot-dadich,
Dan bidde Godt zijt nu mijns sondaers toch ghenadich.
waerh. De Wolcken scheuren en des Hemels claerheydt blinckt,
Der Enghelen ghespeel tot op der aerden klinckt,
Godt seyndt van boven af een schaer van zal'ghe sielen
Om dese siel te hael, die neer voor Godt sal knielen.
Als zijnde waerdich om in Godes Heylich Hof
Met andere sielen bly Gode te singhen lof.
En elck hoop Laz'rus luck hier namaels te verwerven,
Dan leeft met Laz'rus eerst, wilt ghy met Laz'rus sterven.

Vierde bedrijf. Vierde vvtkomst.

Rey der Enghelen. Waerheydt. Lazarus.

De trotse Rijcke die daer leeft

In overdaden,

Niet om versaden,

Ghelooft maer met den mont, dan heeft

van God te deghen,

Nauvvlijcks bevveghen,

Ghelijck als d'arme bloet

In zijn elenden,

Die met een vvaer en reyn ghemoet,

[p. 196]

Sich konde in teghenspoet

Tot Gode vvenden.

Salighe ziel ghy vvort vervvacht,

In Godes vvoning,

Die tot beloning

VVort den verschoveling veracht

Nae 't droevich leven

Van God ghegheven.

Ick sack van boven dael

Neder op Aerden,

Ick koom, ick koom, ick koom, en hael

V nu voor dese mael

Met grooter vvaerden.

Rijst op en komt nu met ter vvoon,

O ziel neerslachtich,

By God almachtich.

Stijcht opvvaerts en ontfangt de Croon

Der eeuvvicheden,

Besit in vreden

'tHof dat daer is bereyt

Den mensch verschoven,

Van eeuvvicheydt tot eeuvvicheyt,

't Is tijdt dat ghy me scheyt

Van hier naeboven.

Vvaerhz. 'k VVil met den sael'ghen heden

Nae Gode toe ten Hemel opvvaerts styghen,

'Kvvil langher hier beneden

Niet blyven, daer de menschen my doen svvygen

Die hares Godts

Als zondaers trots

Niet eens en zijn ghedachtich;

[p. 197]

Maer blyven steken

In sonden en ghebreken

Heer almachtich.

Alleen voor Gode knielen

Die pynelijck op dese Vverelt leven,

En nederighe zielen.

De grootheyt ken haer niet tot God begheven

Met vvaer gemoet,

Als kleynheyt doet,

Die door haer salich sterven,

Tot een belooningh

De Goddelijcke vvooningh

Sal vervverven.

Doe Lazarus ghesturven

VVas, die zijn smert in armoe droech geduldich,

Heeft hy ghena vervvurven

By God, die voor de zynen sorrichvuldich

Is even staech.

Siet eens hoe graech,

En met vvat groot verlanghen,

Der Engh'len scharen

Ronts-om hem nu vergaren,

En ontfanghen.

Als wat des Werelts is, heeft sijn begin en endt,
Het aerdtsche dat vergaet, 'tHemels blijft ongheschent,
Soeckt niet des Werelts dies, maer soeckt des Hemels lusten
Want zaligh sijn de doon die in den Heere rusten.

1246. I lieflijcke.
1248. II Tvveede Toneel.
1251. II verspiesters.
1256. II dat de arremen.

1258. I d'Aelmis.
1271. II luy haar deuren.
1283. II En meer heeft alsse.
1288. I en souden die.

1298 I dan den noen.
1314. II voort, en slaat hem blont en blau.

1336. II Derde Toneel.
1342. II Lazarus.
1348. II in een langhe.
1352. II Lazarus.

1359. II met een groot.
1368. II Om halen deze ziel.
1372. II Vierde Toneel.

1382. II kond' in.
1383. II God.
1399. II Des.
1406. II Het woord Waerhz. ontbreekt.

1419. II haar tot God niet.
1420. II Met haar.
1436. II Al.
1438. II niet 's Werelts begeert.