Werken
(1883)–Samuel Coster–
Auteursrechtvrij
[pagina 181]
| |
Want niemandt is een Mensch' om 't maecksel van sijn leden
920.[regelnummer]
Sonder de wetenschap, en oordelijcke reden,
Die door opvoedingh, en ghewoont, van langher handt
Van treffelijcke Luy, wordt in de jeucht gheplant,
En dat is oorsaeck oock, dat wy sijn kloecke Gheesten,
En dat 't slecht Volck, verscheelt maer int fatsoen de Beesten.
925.[regelnummer]
Dies draecht een Wijs Man licht, haer plompheydt met ghedult,
Want datse grof zijn, komt niet by haer eyghen schult:
Maer by de botheyt van haer ouders die haer leeren,
Want 'tgaet daer even me, ghelijck als met 't bootseeren,
Twee Meesters maecken uyt even veel kleys een beelt.
930.[regelnummer]
Maer siet eens wat het een by 't ander al verscheelt,
't Komt niet by 't Potaert, dat 'teen lomp is, 'tander aerdich,
Dat 'tene niet en ghelt, en 'tander veel is waerdich,
Maer by de maeckers die elck anderen in kunst
Te boven gaen niet in der oordelaren gunst.
935.[regelnummer]
Even soo gaet het oock in Steden en in Landen
Daer in 't opvoeden zijn de Meesters alderhanden,
Dan d'alderbeste zijn luyden van groote staet
Wel treffelijcke rijck, van goet beleyt en raet,
Ghelijck mijn Ouders, afghekomen van de goeden,
940.[regelnummer]
Die my dus gracelijck op hebben laten voeden,
Dat alle Menschen hun verwond'ren alsse mijn
Aenschouwen, segghende kent al in een man zijn?
Gheleertheydt, en verstandt, en rijckdom overvloedich?
Daer by ghesondt, en als een Jonghelingh soo moedich?
945.[regelnummer]
Tis waer dat my de lust van 't dansen wel vergaet,
Van hipp'len, springhen, dat d'ouden niet wel en staet,
Waer me dat ick my troost, nu my mijn swacke bienen,
Na jonghe jeuchts ghebruyck, daer in niet willen dienen,
Dat is een kleene saeck, mijn vrolijck hart en tongh,
950.[regelnummer]
Daer in ick my verheuch, blijft altijdt even jongh.
Ick en ghewen my niet tot alewarich grimmen
Als ander oude Luy, die jaer op jaer verslimmen,
| |
[pagina 182]
| |
Int knorren, gnorren, en dat duert een heelen dach,
Dus kom het dat de jeucht by haer niet dueren mach,
955.[regelnummer]
Daer teghens wil die staech in mijn gheselschap wesen.
Is dat niet beter dat een oudt man wordt ghepresen?
Dan datmen van hem seydt het is een dwarsen bloet,
En rechte gierichaert die niemant goet en doet?
Voor my, ick en sal oock niet veel onnuttelijck gheven,
960.[regelnummer]
Maer ick begheer van 't mijns wellustelijck te leven
Ick doe mijn selven goet, ick zoeck ghemack en rust.
Ick doe al wat ick wil, ick leef al na mijn lust.
Vvell. Gheluckich Mensch, soo langh ghy my bemint van herten
Sal u u ouderdom in eeuwicheyt niet smerten,
965.[regelnummer]
Daerom omhalst my vry, en grift my op u ziel,
Niet sal u quetsen dan, hoe scherp de saeck gheviel.
Overd. Al wat mijn Speelnoot zeydt is seecker en ghewis!
Vergheet my midler tijdt, noch t'huys, noch op den Dis,
Al wat tot pracht ghedijt dat sal ick u doen maken,
970.[regelnummer]
Ghy sult door my aen alle leckerny gheraken.
Ick sal u troetelen en voeden na u wensch.
Rijc. Vv. Ghy zijt my al mijn lust, en ghy mijns herten wensch,
Verlaet ghy my niet, ick sal nummer u verlaten.
Ghy zijt mijns zielen lust, met vrolijck doen en praten,
975.[regelnummer]
Ghy doet my welich huys en leven goet gherijf.
Onnut. z. Ick volch den ouderdom ghelijck de schadu 'tlijf,
Ghy sult my nummermeer ballinck uws hart's verclaren.
Rijcke w. Ghy sult de sleutel van mijn isre kist bewaren,
Daer in mijn hert en sin ghesloten is O Vrou,
980.[regelnummer]
Deze twee doen mijn vreucht, en ghy zijt my ghetrou,
Doet ghy my alle lust: en laet ghy alles halen
Wat tot mijn grootheydt streckt, en sy salt al betalen,
Wat dunckt u ben ick niet u toeghedaenste vriendt?
wellust. Ja ghy, maer hebben wijt aen u niet wel verdiendt,
| |
[pagina 183]
| |
985.[regelnummer]
Met soo veel heerlijckheydts en vreuchde te bedryven?
Rijke w. So langh ick leef zult ghy daerom oock by my blyven.
Holla wat hoor ick? siet wat Volck daer ginder staet.
wellust. 't Zijn van u Vrienden: 'tis eerzucht en eyghen baet.
Se hebbent vry wat noest, wat offer is te veghen?
| |
Derde bedrijf. Tvveede vvtkomst.
Eyghen baet. Wellust. Onnutt' zorch. Overdaedt. Ouderdom. Rijcke vvreck. Armoede.
990.[regelnummer]
Eygen b. Ick zal mijn best doen om hem daer toe te beweghen.
Ick gae, blijft midlertijdt hier dichte by der handt:
Om oft mislockten my, dat ghy dan u verstandt
Aen hem eens leght int werck, want dat by rijcke luyden
Dickwils niet minder heeft alst myne te beduyden.
995.[regelnummer]
Mijn Heer, vermits ghy zijt een Man van groot beleyt
En weet van alle dingh de waerom en 't bescheyt,
Eer dat ghy wat begint. well. Seker hy is wel aerdich.
Eygen b. Mijn Heer gheeft my ghehoor, ben ick u so veel waerdich.
Vvellust. 'k Denck dat ghy garen waert te kerremis ghenoot.
1000.[regelnummer]
Eygen b. 'k En volch hem niet als ghy doet, om het daechlijcks broot.
Ghy maeckt het dat het al de kinderen schier mercken.
Vvellust. Hy gheeft my niet of ick verdient wel met mijn wercken.
Eygen b. Wat komt hem toch van u als boertery en spot?
Daer teghens komt van my groot voordeel en ghenot.
1005.[regelnummer]
Waerom ick oock nu ben hier by mijn Heer ghekomen,
Die zoo'k wel dencken ken, nu langh al heeft vernomen
Van dese Lotery voort Gods huys inghestelt,
Der oude Mannen, die verleghen zijn om Ghelt.
Onnu. z. Sus Sus, wy weten nu alree wel al u segghen.
1010.[regelnummer]
Weest nummermeer soo sot dat ghy wat in soudt legghen.
Eygen b. Ist niet een wonder dingh? 'ksegh hoort my toch eerst uyt.
| |
[pagina 184]
| |
Overd. Wy weten wel wat dat u langhe teem beduydt!
V brieven houwen maer van alderley ghebreken.
Eygen b. Wie selder noch al meer de kloet in komen steken?
1015.[regelnummer]
Mijn Heer toont dat ghy zijt Meester van u ghezindt.
En doetse rusten toch soo veer ghy my bemindt,
Rijc. w. Gaet met u woorden voort men sal u reden hooren.
Eygen b. Ick koom niet om u door veel woorden te bekooren,
Tot onnut spillen, dat nerghens toe komt te pas.
1020.[regelnummer]
'k Weet dat ghy hebt een hoope leech gelts in u Kas,
En om u dat te doen met voordeel te besteden
Daerom is dat ick coom. Want siet men heeft doen smeden
Heele services van silver van goede keur
Daer aen ghy lichtelijck nu kent gheraken deur
1025.[regelnummer]
Gheringhe middelen tzoudt oock niet langhe dueren
Oft was ghewonnen. Maer ghy most het avontueren
Soo wel in dese saeck ghelijck ghy dickwils moet
Alsje de Koopluy ghelt op verre Wissel doet,
En om een kleyne winst durft ghy dat wel beginnen.
1030.[regelnummer]
En zoo 't maer locken wil soo staet u hier te winnen
Vijftich per cento met inlegghen, binnens jaers,
En oft mislockten, 'tzou daerom dan noch niet schaers
Tot uwent komen om, ghy zijt van groot vermoghen,
Ghy gheeft den armen toch licht wat uyt mededoghen,
1035.[regelnummer]
Daerom gheeft het haer nu terwijl de saeck so staet
Dat 'tgheven u verstreckt Aelmis, en eyghen baet,
't Sal daer benevens noch schynen een Christlijck teken.
Vvellust. Mijn dunckt de Duyvel zel ons nou de passi preken,
Jae wel van waer komt u dit bystere verstandt?
1040.[regelnummer]
Isser noch sulcken Man wel in dit heele Landt?
Ghy zijt een fray Ghesel: hoe weet ghy 't oock te kallen?
Rijc. w. Ist zoo ghelijck hy zeyt 'tzou my heel wel ghevallen.
Want als ick 't wel bedenck, tis rechte voort een tijt
Datmen voor alle dingh moet letten op 't profijt.
1045.[regelnummer]
De saeck en is niet vreemt, na dat icker van oordeel,
| |
[pagina 185]
| |
Den armen goet te doen, dat met mijn eyghen voordeel,
'T ghebeurt niet alle daechs, ick neemt al in beraet.
Overd. Luystert daer niet eens nae, tis maer een sotte praet,
Die slot noch reden heeft: hy soeckt u te bedrieghen
1050.[regelnummer]
Ghelijck hy vele doet in dit stnck met sijn lieghen,
Die door sijn aen raen loos haer selven maecken wijs
Dat men haer sal voorsien met d'alderhoochste prijs,
Daer ze'r niet meer als een van allen sal ghebeuren
En alst al om komt zijnt voor u niet meer als leuren,
1055.[regelnummer]
Die veel te slecht zijn, om in u seer rijck Bufet,
Dat wel van alles blinckt, ten toon te zijn gheset.
Eygen b. Wat dunckt u ofmen maer u handen daer me vulden.
Overd. 'k Ben seker niet vermaeckt met veerthien hondert gulden,
't Mach my niet helpen, neent, ten comt daer niet op aen,
1060.[regelnummer]
Dat wordt tot onzent wel in een Bancket verdaen.
Dit is een treflijck Man van overgroot vermoghen,
Die winst mach hier niet eens in diepen noch in droghen,
Ghelijck ghy zelfs wel weet, en seker zou mijn Heer
Daer om dan ligghen in, dat gingh hem aen sijn eer.
1065.[regelnummer]
Rijc. w. Doe ghy van winste zeyd' docht ick 't zou meer beduyden,
En dit is anders niet dan voor ghemeene Luyden.
Tis te geringhen zaeck voor zoo een Man als ick.
Eygen b. Ick docht ick u nochtans soud' vanghen in die strick,
Want alle Menschen zijn immers tot winst gheneghen.
1070.[regelnummer]
Dan ginder stater een die zal u wel beweghen,
Hem zick hou! hoort ghy niet? Ick ben al uyt ghekalt,
Komt laet ick nu eens zien hoe u de zaeck ghevalt,
Armoed' en Ouderdom die sal ick me gaen wencken,
Laet haer al me gaen, want aenzien dat doet ghedencken.
1075.[regelnummer]
Komt oude Luyden, comt, wy hebben hier de Man,
Die, heeft hy maer de wil, u lichtlijck helpen kan.
Komt volcht ons achter aen, wy sullen hem gaen spreken,
Wij mosten 't zijnder eer eerst de Trompet eens steken.
| |
[pagina 186]
| |
Derde bedrijf. Derde uytkomst.
Eersucht. Armoede. Ouderdom. Onnutte zorch. Waerheyt. Overdaedt. Rijcke vvreck. Eyghen-baet.
Dese mijn meghesel, denck ick, heeft u seer wel
1080.[regelnummer]
Den inhout uyt gheleyt vant teghenwoordich spel,
En doet hy niet mijn Heer? Rijc. w. Dat doet hy en wel claerlijck.
Eersucht. Soo weet mijn Heer den noot der armen wel beswaerlijck,
En hoe medoghend' zy komen versoecken, dat
Ghy haer wilt helpen met een deeltgen van u schat,
1085.[regelnummer]
Dat ghy meucht missen van u Rijckdom overvloedich.
Armoet. Machtighe Man wy zijn van Armoed heel mismoedich,
Dus troost ons met het gheen dat Godt u gaf te veel.
Ouderd. Mijn Heer heeft toch weet ick wel seven luyden deel,
Dies sullen wy hier licht tot onse meningh raken.
1090.[regelnummer]
Onnut. z. Ghy weet heel wel een anders reeckeningh te maken,
Maer doet u selver goud doe wist'ger luttel of.
waerhz. Gaet het u beter Vrou, so zeght dan vry God lof.
overdaet. Siet hier de Wijsheydt weer. Ja wonderlijcke dinghen.
Hoe na comt ghy ons weer u oude deuntgen singhen?
1095.[regelnummer]
Ick bidd' u swijcht toch stil, ghy volcht de oude sleur,
'Theeft toch van u gheen aert, ghy kalt het achterst veur.
Rijke w. Wat dat ghy doet of zeght dat sluyt toch niet met allen.
Eersucht. Al wat ick aen praet sult ghy pas nu weer ontkallen,
Dus bid ik houdt u mondt, soeckt ghy der armen baet,
1100.[regelnummer]
Ghy siet toch wel hoe seer dat al dit Volck u haet,
En dat sy u gheseg toch niet met allen achten.
waerhz. Nochtans wil ick hem doen der armen ware klachten.
Hoort Rijcke, hoort my toch, en siet haer armoed aen.
| |
[pagina 187]
| |
Rijke w. Mijn Ouders hebben eens ghenoech daer toe ghedaen,
1105.[regelnummer]
Doe sy dit Godes huys voor d'armen dede maken
En onderhouts ghenoch uyt Liefd' daer toe bespraken.
Wat dunckt u mocht dat niet wel voor een gift bestaen?
wellust. Jae 't, dubbelt wel mijn Heer, dus laet haer nu vry gaen.
waerhz. Maer vierentwintich pleech eertijts 'tghetal te wesen,
1110.[regelnummer]
En 'tis nu naeby tot twee hondert toe gheresen.
Zulcks dat al dat bespreck van u Voor-ouders out
Niet vierendeel verstreckt haer noodich onderhout.
Rijke w. 't Verstreckte doe ghenoech, die kondender op leven:
Oft ghy daer duysent naemt, soud' icker staech toe gheven?
1115.[regelnummer]
't Waer beter datter noyt Gods-huys en waer ghesticht,
Luyheyt verslof daer op, en stilt het hertgen licht;
De traghen dencken, 'tsa laet ons vry slemken trouwen,
De Rijcke moeten ons toch eeuwich onderhouwen.
Dan ick en doet niet meer, niemant broe my soo geck.
1120.[regelnummer]
waerhz. Tis quaet ghenoch, dan denckt eens om dat groot ghebreck,
Daer van de menschen zijn soo qualijck te ghenesen:
Armoed en soud soo groot in dese stadt niet wesen,
Dat is wel waer, wast saeck deed' elck in tijts zijn vlijt,
En dat de stercke jeucht wel waer nam al zijn tijt:
1125.[regelnummer]
Waer wiljer dan me heen als sy die tijdt vergissen?
Rijc. w. Soo moetense mijn hulp en mijn hantreycking missen.
Armoet. Dat was beklachelijck, en teghens Goods ghebodt,
Want God wil dat ghy ons van uw's gheeft ons' ghenot.
Eersucht. Nu oude Luyden, nu, wy zijn hier niet ghekomen
1130.[regelnummer]
Om te krackelen; maer ick hebbe voorghenomen
Dees te beweghen dat hy u in uwen noot,
Goedt doe om mynen't wil met kleeding, dranck en broot.
wellust. Om uwen't wille toch? Jae wel wat sal doch dese
| |
[pagina 188]
| |
Haer laten duncken? En wat meent sy wel te wesen?
1135.[regelnummer]
Rijke w. Dese heeft van haer selfs een dapper goet vermoen.
Eersucht. Dat ghy om my niet doet, sult ghy om niemant doen;
Ghy kent my niet misschien; gaet eens u hert door-soecken,
Daer staet mijn naem gheprent ronts-om in alle hoecken.
Komt laet ick u mijn naem eens luystren in u oor,
1140.[regelnummer]
Misschien waer toe dat ick u dan daer deur bekoor.
Wat dunckt u, ben ick niet van dapper groot vermoghen?
Rijke w. Niemant als ghy sult my beweghen met medoghen,
'k Heb nu al tweederley aenvechtingh wederstaen
Dan ghy sult my de saeck alleen aen kennen raen.
1145.[regelnummer]
Waerh. Waer in vervalt de Mensch? laet ick u toch beweghen.
Eersucht. Dat sal heel qualijck zijn, ghij praet het niet te deghen.
Dus moet ghy kallen, hoort, dit is des rijckers Wensch,
Hy wil maer grootheyt, en daer na streckt al sijn wensch.
Rijke w. Dat is de waerheydt, ghy door-grondt mijn hert en sinnen.
1150.[regelnummer]
Eersucht. Wel aen dan, eer sult ghy door dit inlegghen winnen,
Want al de Wereldt sal u mildtheydt zijn bekendt.
Rijke w. 'k Wil wel wat gheven alst sal strecken tot dat endt
Maer seecker ick gheef niet alst niet bekent sou wesen.
Eersucht. Daghelijcx sal ick u naem voor al de Werelt lesen.
1155.[regelnummer]
Meer als twee hondert mael, 'ksal maken datmen seyt,
Dat is een rijcke Man, wat het hy in gheleydt.
Rijke w. Dat staet my seer wel an cond' ghy dat soo bestellen.
Eersucht. Dat sal ick doen wilt u dan nerghens meer in quellen.
Rijke w. Dat wild ick wel dat ick dan voort heel waer ghestilt
1160.[regelnummer]
Van hert en van ghemoet, Eerz. wel aen indien ghy wilt
'k Wil u ghestoort ghemoedt met goe Schriftuer bewysen
Wat uyt 'tinlegghen u al rusts en goet sal rysen.
Rijke w. Dat wilt ick dat ghy deed', 'twaer my om hooren lust.
Eersucht. Ick weet wie dat ghy zijt, dan stelt u hert gherust
1165.[regelnummer]
De saeck en lijdt gheen last. Dus ist met u ghelegen.
De midlen die ghy hebt, die hebt ghy niet vercreghen,
Juyst rechtvaerdich als ghy nu wel wilde dat
Ghy die verkreghen had, dat knaecht u vry al wat.
| |
[pagina 189]
| |
Rijke w. Dat is de waerheyt, en 't maeckt my te met versleghen,
1170.[regelnummer]
En elck 'tsijn weer te doen, komt dapper ongheleghen,
Ick woeckerden een deel, een deel heb ick gherooft,
Dat quelt my soo te met, toch 'kslaet mijn uyt het hooft,
Door dese twee, die my de fantazy verdryven.
Eersucht. Dats voor een wijl, want die ghelijckwel by u blyven,
1175.[regelnummer]
Dan ick sal aen u doen een sonderlinghe kuur
Ghelijck ick heb gheseyt, en dat door de Schriftuur,
Die 'kwel versta, ja trots de beste wolle neyster.
Gaet maer met my te raet, ick sal u daer een pleyster
Van smeeren, die u sel helpen aen ziel en lijf.
1180.[regelnummer]
Rijke w. Cond ghy dat doen, ghy daed' my wel een groot gherijf.
Eersucht. Met 'tonrechtveerdich goedt zult ghy u vrienden maken
Schrijft Lucas, op dat ghy mocht inde woonste raken,
Der salighen, dat is, dat Christus selver spreeckt,
Op dat ghy door dat goet, 'tgoet krijcht dat u ghebreeckt.
1185.[regelnummer]
Dat is, wilt ghy hier wel, en namaels salich leven
Soo sult ghy van dat goet den armen deelingh gheven.
waerh. Swijcht stil, vervloeckte gheest wat blaest ghy desen in,
Ghy doet van dese Text wtleggingh na u sin.
Dus sult ghy dat verstaen wilt ghy een Christen heeten
1190.[regelnummer]
Dat alle rijckdom wordt onrechtelijck beseten,
So veer de gier'ghe Mensch sich daer me niet en maeckt
Vrienden. Die vriendschap dan, daer rijckaert aen geraeckt,
Is de ghenade Godes in leven en in sterven,
Die hy door giften aenden armen ken verwerven.
1195.[regelnummer]
Duyt dat dan nummermeer van vuyl en snoode winst,
Daer van den diefschen Mensch niet toe komt 'talderminst,
Soo ghy sulck goet besit hier in dit sondich leven
Sult ghy den eyghenaer en niet den armen gheven,
En dat's noch niet ghenoch, want so spreeckt Godt den Heer
1200.[regelnummer]
Hebt ghy ghestolen werckt, en gheeft het thien vout weer.
Eersucht. En stoort u niet aen haer, ten sluyt toch niet met allen
Laet haer uytleggingh niet, maar mijn u wel ghevallen.
| |
[pagina 190]
| |
Rijc. Vv. Maer staet dat in de Schrift, en ben ick noch beswaert?
Dat ick dat weet is my wel duysent guldens waert.
1205.[regelnummer]
eersucht. Coopt salicheyt daer door, en eer bij alle Menschen,
Wel soudt ghy nu wel meer op dese Werelt wenschen?
Dat is secundum Lucam denckt daerom vry al waers,
Leest sijn sesthienden eens, vant achtst' tot thiende vaers.
waerhz. Mijn haet ghy, en ghy mindt Gods lasterlijcke schelders.
1210.[regelnummer]
Ick schey van hier O Mensch, en soeck mijn woonplaets elders.
Eersucht. Ben ick u niet mijn Heer wel dapper een goedt Vrient?
Rijke. w. Voor seker, en ghy hebt de kost van daech verdiendt.
Komt mijn beminde sleep laet ons nu met malcanderen
Tot aen de middach toe, gaen in den Bomgaert wanderen.
1215.[regelnummer]
Eersucht. Hoe staet ghy dus en gaept, vertoeft hier nu niet langh
Speelt dobbe dobbe dob, en gaet dan voort u gangh.
|
|