Talen in beweging

Vrijwillige regio's

De talige verschillen tussen de sprekers uit de drie fragmenten in één plek of regio die we gehoord hebben, ondersteunen de theoretische ontwikkelingen binnen de

[p. 5]

Wachten op de Heerlense 'Blauwe Schuit' in Echt (14 Februari 2012, foto Cornips)

sociale geografie in de tweede helft van de twintigste eeuw. Hierin is het idee van de 'traditionele regio' vervangen door dat van de 'vrijwillige regio'. In dit perspectief is een 'plek' het resultaat van de diverse keuzes die verschillende groepen mensen maken hoe zij de wereld zoals zij die beleven indelen. Mensen creëren een fysieke ruimte tot een 'plek' als betekenisvolle context van menselijke handelen. Zij identificeren zich met een plek zodanig dat het voor hen betekenis heeft, vertrouwd is en transparant in vergelijking met een 'plek' elders.¹⁸ Vanuit deze context impliceert een plek creëren dat groepen mensen op een bepaalde wijze spreken, dat zij op een bepaalde wijze aan gebeurtenissen deelnemen en rituelen uitvoeren.

Op deze wijze zijn ze ook herkenbaar voor anderen die hen daardoor als van één en dezelfde plek identificeren. Vooral in publieke gebeurtenissen krijgt de onderlinge verbondenheid tussen mensen door hoe zij spreken, waarover zij spreken en hoe zij zich gedragen vorm en uitdrukking. En hierin onderscheiden zij zich tegelijkertijd van anderen.¹⁹ In de publieke ruimte is zicht- en hoorbaar wie kan spreken en wie niet en welke talen en talige elementen gehoord mogen worden en welke niet.²⁰ Taalcultuur speelt zich dan ook af in sociale gebeurtenissen in de publieke ruimte, de 'plek' waar het gevoel van ergens 'bij te horen' ontstaat en waar groepsidentiteiten gecreëerd worden.²¹ Deze identificaties vinden plaats in een voortdurend proces van het met elkaar uitwisselen van ideeën, gevoelens en

18 Johnstone (2004, 2010, 2011a, b), Gal (2011)

19 Brubaker & Cooper (2000)

20 Bucholtz & Hall (2005, 2008), Cornips & De Rooij (to appear)

21 Cornips, De Rooij & Stengs (te versch), Eckert (2010)

[p. 6]

meningen.²² Groepsidentificaties veranderen continu afhankelijk van de politieke en sociaal-culturele context. Groepen en relaties tussen groepen zijn daarmee niet statisch, niet eendimensionaal en niet voorspelbaar. Mensen behoren niet tot één groep maar tot vele omdat regionale, sociale en etnische identiteiten in een veld van tegenstellingen interageren. Waar men in Limburg als overal elders in Europa in die publieke ruimte voor een dialect kiest, is lokale identiteitsvorming zeer waarschijnlijk van emotionele betekenis.

22 Cornips & Stengs (2010)