|
| |
| |
| |
Vierde bedryf.
Eerste tooneel.
Augustus, Eufórbus, Poliklétus. Gevólg van Lyfwacht.
'T is ongeloofelyk, Eufórbus.
Myn Heer, kan ik 't verraad u niet te kennen geeven,
Wie kan begrypen zulk een aanslag, zo verwoed,
Waar van 't gedénken zélf een ieder schrikken doet.
Hoe! Cinna? Maximus? myn allerwaerdste vrienden;
Die twé, die 'k dacht dat myn' hoog achtinge verdienden?
Die ik myn hart ontsloot, én die ik te gelyk
Verzag met de édelste bedieningen van 't ryk,
Na dat ik myne magt, én 't ryk stélde in hunn' handen,
Besluitenze om myn bloed, myn leeven aan te randen?
Dóch Maximus, die ziet zyn kwaad, én geeft getrouw
My kundschap, én hy toont in 't hart een waar berouw.
Cinna gaat zich in zy woede styven:
Onaangezien uw' gunst wil hy hartnékkig blyven.
Hy, hy bestryd de deugd; waar door het eedgespan,
Een wroeging voelt in 't bloed; zo veel noch als hy kan,
En ondanks de affchrik, die 't berouw in hén komt voeden,
Zo styft hy meer én meer hun wankele gemoeden.
Hoe! hy! hy styft hun moed! hy is 't, die 't ryk verdeeld?
O allersnoodste ménsch die de aarde ooit heeft geteeld!
Verraad! dat uit de helle uwe oorsprong hébt genoomen!
O! al te wreede slag! die my zoude óverkomen
Van zulk een waerde hand. Hoe! Cinna, gy verraad
| |
| |
Augustus! groote Góôn! Hoor Poliklétus.
Dit op my staan, myn Heer, 'k zal uw' gebóôn volbréngen.
Zég dat Erastus, want myn gonst wil zulks gehéngen
Hier Maximus terstond ga haalen; op dat hy
Vergiffenis ontfang voor zyn bestaan, van my.
Hy oordeelde al te groot het kwaad door hém bedreeven,
En kon niet hoopen dat gy 't immer zond vergeeven:
Want zo hy van het Hóf weerkeerend, my ontmoet
Mét de oogen vliegende; Het weezén heel verwoed,
Het hart vol zuchten, én de mond niet doende als klaagen
Vervloekte hy dit eedgespan, én zyne dagen;
En hy herhaalt my hoe het alles was bestéld,
Gelyk ik u, myn Heer, zo éven heb vertéld,
Met stréng bevél om dit aan u bekend te maaken;
En voegt er by; zég hém, hoe gy my ziet geraaken
Aan myne straf; 'k bén niet onweetend van myn schuld,
Daar op stort hy zich zélf, geparst van ongeduld,
Van bóven néder in de tyber, daar, der stroomen
Gez wiudheid, én de nacht my 't óvrig heeft benoomen
Van 't droevig einde van zyn leeven,
Is door een' wroeging al te zwaar gedrukt geweest;
En heeft zich zélf de smaak van myne gonst doen missen.
Wat misdaad, die 't berouw by my niet uit kan wissen?
Maar wyl hy aan zich zélf heeft myne gonst ontzeid,
Zo ga, zorg voor 't gevólg, én stel in zekerheid
De trouwe Eufórbus, wylwe op zyne opréchtheid bouwen.
| |
| |
| |
Twede tooneel.
Aan wien, ô groote Góôn! zal ik voortaan vertrouwen,
't Geheim myns harten, én de zórge voor myn bloed?
Hérneem de magt die gy my hier bezitten doet,
Zo ze onderdaanen geeft om vrinden my te ontrooven,
En de opperheerschappy; zulks van het lót daar bóven
Beschooren is, dat al haar wéldaân niet als haat
Ver wékken, én zy door uw' straf heid tot een staat
Gedoemd is, om al hier geen vrinden te verwérven,
Als die, door u gehard haar zoeken te bedérven.
Niets is hier zéker meer voor haar; die 't al vermag,
Moet alle vreezen in het opperste gezag.
Oktavianus keer eens in u zélfs, én 't maaken
Van zulk een rédenloos beklag, wil dat vry staaken.
Hoe? wilt gy dat men u zou spaaren, die in 't woên
Niets hébt gespaar? gedék, gedénk eens aan de vloên
Van bloed, waar in uwe arm zich wiesch, daar gy de vélden
Van Macedonien mê hébt gevérwd; wat Hélden
Gesneuveld zyn, én bloed door 't zwaard gestort, toen gy
Antónius versloegt, én de opperheerschappy
Daar door verkreegt; als ook toen Séxtus wierd verslagen:
Zie eens te rug naar uw' vyandens néderlagen:
Peruzie, mét vólk én al, in bloed versmoord:
Verbeeld eens in uw' geest, na zo veel woede, én moord,
Wie gy in 't driemanschap al hébt beroofd van 't leeven;
Daar gy, beul wordende van de uwe, hébt gedreeven
De moordpriem in het hart van uw leermeester; én
Wat schéld gy nu het lót voor onrechtvaerdig? wén
Gy u we straf ziet door uw eigenv ólk bereiden,
Dat vólk dat zich alleen laat door een voorbeeld leiden,
't Wélk gy hén hébt gestéld 't vólk dat mét alle kracht,
De réchten schénd die gy, gy zélf niet hébt gëacht.
Ja, hun verraad is récht; de Hémel is u tégen.
Verlaat de Scépter, zo als gy die hébt verkreegen
| |
| |
Geef aan de ontrouwe wéêr een ongetrouwe geest;
En duld de ondankb're na dat gy het zyt geweest.
Maar gaat mijn oordeel my dus in de nood begeeven?
Wat dulle razerny is my nóch hy gebleeven,
Die my beschuldigd, én, ô Cinna! u uw kwaad
Vergeeft? u die door snood, én goddeloos verraad,
My de opperheerschappy te houden hébt gedwongen,
Schoon daarom door uw'haat word na myn lyfgedongen,
Hy wraakt myn misdaad, én maakt my misdaadig. Góôn!
Hoe, hy verheft dan een onwéttelyke troon,
Maar om die néder tedoen storten? Hy bedékte
Zyn aanslag door een drift zo onbeschaamd, én strékte
Eeu hinderpaal van 't heyl der staat, om my mét een
Te moorden! én ik zou dat zo vergeeten? neen.
Gy zoud dan leeven in gerustheid, na het krénken
Van myne rust? neen, neen, 'k verrâ mét dit te dénken
My zelve; een die te licht vergeeft, die maakt dat hy
Gehoond wordt; 'k wil het hoofd dier snô verradery,
En médestanders hun geréehte straf verschaffen.
Maar, hoe! gestadig bloed! gestadig nieuwe straffen!
Myn wreedheid is vermoeid, én kan niet stil staan; daar
'k My dacht te doen ontzien vergram ik ieder maar.
Dit Romen kweekt in zich een Hydra, daar door 't kérven
Van een hoofd, duizenden wéêr, om my te bedérven,
Aan groeyen; én de dood van zo veel haaters, stélt
My min verzékerd, als voor heen voor nieuw gewéld.
Oktavinus, dénk geen Brutus aftewachten;
Stérf! maar beroof hén de eer dat zy u zouden slagten.
Stérf! dénk niet dat gy kunt ontvlieden déze nood,
Daar zo veel hélden vast bezweeren uwe dood;
Daar zich de braefste jeugd van Romen schynt te stéllen
In een gemeen belang om u ter néêr te véllen.
Stérf! want dit groote kwaad tóch geen geneezing lyd.
Stérf! wy! men stérven moet, of raaken alles kwyt.
Het weinig leeven daar gy nóch op hébt te hoopen,
Is geensins waerd om dat tót zulk een prys te koopen.
| |
| |
Sterf! maar op 't heerelykst, én blusch, vol roem, en moed,
Uw's leevens fakkel uit in des ondrankb'rens bloed.
Salgt Cinna stervende aan u zetf, voldoe des wreeden
Ontaatde moordlust; maar straft zyne trouwloosheden.
Ja, maak dat dien verraâ, schoon hy u stérven ziet,
Niet tot zyn oogmerk kom, nóch ooit zyn wit beschiet.
Maar, laat ons uit zyn straf ons voordeel liever haalen:
Haat Roome ons laat ons ook van Roomen zeegepraalen.
O Romeren! ô wraak! ô opperheerschappy!
O félle stryd! die ik zo twyfelmoedig ly,
En in al myn besluit my aanstonds maakt verleegen,
Help tóch aan rust een prins, op 't hoogft tót rust geneegen.
Wat vólg ik best van beide, óf waar voor zal ik vliên?
Of laat my stérver, óf gelyk voorheen gebiên.
| |
Darde tooateel.
Augustus, Livia.
Mêvrouw, ik word verraân, én die my wil doen lyden,
Komt myn standvastigfteid met hartenleed bestryden.
Ach! Cinna! die verraâr....
Eufórbus heeft me ontdekt,
Gelyk aan u dit stuk, en myne vrees verwékt;
Maar zoud gy hooren na de raad van eene vrouwe?
Helaas! wat raad, daar ik my toebekewaam vertronwe?
Myn Heer, uw' strengheid heeft, dóch zonder groote vrucht,
Tot héden toe gemaakt allom een groot gerucht.
Door's and'ren straffe laat zich niemand tóch beweegen.
Salvidiamus deed, in stilheid, opstaan tegen
Uw grootsheid Lepidus; Maréna is daar naar
Gevólgd, toen Cepio; die beide, schoon zy zwaar
Gestraft zyn; en daar door verlooren goed én leeven,
Geen afschrik hebben aan Ignatius gegeeven;
| |
| |
Wiens plaats dat héden wéêr door Cinna word bekleed.
En die van laager staat, én naamen zyn gereed
Om door zo groote daad hun dapperheid te toonen,
Na datge deed vergeefs hun woên mét straf beloonen.
Proef eens op Cinna wat genade, én gunst vermag.
Straf hem alleen door zyn ontroering aan de dag
Te brengen; zoek het nutste in dit geval te wérken;
Zyn straf zou licht het volk aanhitzen, én verstérken,
Daar zyn vergiffenis zal strékken tot uwe eer.
Gy zult hén, die maar door uw' stréngheid meer én meer
Verbitterd worden, door uw' goedheid licht verminnen.
Ik bid, beraâ u wél, in 't geen gy zult beginnen.
Men óverwin haar dan geheel, verlaaten wy
Dit ryk, dat ons by élk maakt haatl'yk; én daar zy
Om t'zaamenspannen. 'k Héb te veel my laaten leiden
Door uwe raad; spreek des niet meêr, 'k wil my bereiden
Tot afstand van een troon, die my steeds maakt beducht.
Houd op, ô Roomen! datge om uwe vryheid zucht.
Zyt gy door my geboeidt? door my word gy ontslagen;
Ik geeve u wéêr 't gebied dat ik u hadde ontdraagen:
Maar veel geruster, én vergroot in magt én staat
By dat ik 't eerst verkreeg; wilt gy my haaten? haat
My ópentlyk, én laat het zonder veinzen weezen.
Wilt gy my minnen? doe zulks zonder my te vreezen.
Ik bén, als Sylla was, vermoeid van de oppermagt.
En na zyn voorbeeld is 't, dat ik na rusten tracht.
Ei, wilt u zélven door dat voorbeeld niet verkorten,
Maar vrees dat op u kom het tégendeel te storten.
Dat Gadeloos geluk was geen geluk, indien
Men 't aan een ider zag gelyk aan hém geschiên.
Is dat voor my te groot, kan ik het niet genieten;
'k Geef dan myn bloed ten prooye aan die het wil vergieten.
Na 't on weer zoek ik eens een haave voor de nood,
En vind'er twé; de rust, óf andersins de dood.
| |
| |
Hoe! wénscht gy u der vrucht van to veel moeite ontslagen?
Kan u nóch 't voorwérp van zo veeler haat behaagen?
Myn Heer, gy dwaalt te vér, én toont in uw beleid,
Veel eer een wanhoop, als een édelmoedigheid.
Gebiên én vleijen een die wérk maakt van te hoonen,
Zou sléchts myn zwakheid, én niet myne deugden toonen.
Dat is u zélf gebiên, én dus zét gy in kracht,
Het oeff'nen eener deugd, in Vórsten hoog geacht.
Gy had my wél beloofd gelyk een vrouw te spreeken,
Gy houd uw woord, Mêvrouw, het is my klaar gebleeken;
Na zo veel vyanden, door my ter néêr ge véldt,
Regeerde ik twintig jaar; 'k weet wat men deugden stélt
Te zyn, de schikkingen, en van wat aart de pligten
Zyn van een Prins om zich in ty den na te richten.
Zyne onderdanen zyn gekwétst door zulk verraad,
Daar aan te dénken wordt een misdaad aan den staat.
Een hoon die aan zyn ryk gedaan word, moet hy wreeken,
Of van zyn ryks gebied voor eeuwig zyn versteken.
Geloof tóch minder aan uw' driften als gy doet.
Héb minder zwakheid, óf min staat tucht in 't gemoed.
Gy hoorde een raad to nut dus niet te wéderstreeven.
De Hémel zal my raad in 't geen ik doen moet geeven,
Vaar wél, dit 's tyd verspilt.
'k Verlaat u niet, myn Heer,
Voor dat ge, om myne min, my gunt 't geen ik begeer.
| |
| |
Uw' zucht tot grootsheid doet u my zo lastig vallen.
'k Min uw' persoon alleen, uw' staaten niet mét allen.
Maar hy ontvlugtme: ik vólg, én zal hem toonen, dat
Hy door genâ te doen, verzékertstaat, én stad.
Dat zich tot zachtheid én vergeeven te gewénnen,
Is 't schoonsle téken om een waar monarch te kénnen.
| |
Vierde tooneel.
Emilia, Fulvia.
Van waar komt my die vreugd'? wat is 't dat zonder Réên
Myn geest myns ondanks, zich zoo stéllen kan te vreên?
't Ontbiên van Cinna by de vórst doet my niets duchten,
Myne oogen weenen niet, myn hart is vry van zuchten,
Als óf ik by myn zélf verzékerd was, dat dit
Uitvallen zou geheel na ons gewénschte wit.
Héb ik al wél verstaan 't bescheid dat gy komt geeven?
'k Bragt hém zo vér, dat hy zou zórgen voor zyn leeven;
En trok hém hérwaards aan, veel zachter, meêr bedaard,
Om nóch te zien, óf gy niet te óverwinnen waart,
'k Verheugde my, wanneer hém Polikleet kwam naaken;
Die altyd 's Keizers wil het vólk bekendt komt maaken;
En heeft hem, zonder zyn gevolg, in stilheid in 't
Paleis gebragt, daar zich de Vórst ontsteld bevind.
De réden weet men niet, élk is van een verscheiden
Gevoelen; dóch men hoort van alle meest verbreiden,
Dat Cézar eene zaak van groot gewigt heeft, daar
Hy zich mét Cinna op beraaden wilde; maar
Het geen my meest ontroerd, was dat in 't hérwaards wenden,
Ik hoorde mompelen, hoe dat twé onbekénden
Zich van Evander stil verzékerd hadden, dat
Eufórbus op het Hóf is vast gehouden; wat
De réden daar van is, dat schynt men niet te weeten;
| |
| |
En van zyn heer word zélfs iets wonders uitgekreeten.
Men spreekt, als óf hy is van wanhoop aangetast;
'k Hoor van de Tyber, van het water, maar waar 't vast
Of 't recht bescheid is kanmen nóch niet zéker hooren.
Wat vreeze of wanhoop dat ook myne rust komt stooren.
Myn moedig hart acht zulks niet waerd, dat het zyn staat
Daarom beklaagen zou; ô neen, maar 's Hémels raad
Daar in gestort, smeed steeds een wonderlyk gevoelen
Gansch strydig mét het geen, daar 't op behoort te doelen.
Een yd'le schrik ontroerd my somtyts; dóch myn hart
Wanneer ha sidd'ren moest gevoelt wéêr geene smart.
'k Versta u, groote Goôn, uw' goedheên, die wy eeren,
En willen niet dat wy onze eer in 't minste deeren;
En van my weerende, geklag, geween, gezucht,
Verstérkken zy myn hart, in spyt der ongenucht.
Gy wild dan dat ik mét die moed myn dood zal vinden,
Die my zo heerlyk een daed doet onderwinden;
En ik wil sterven zo gy 't schikken zult, ja stout
Vergaan in de aanslag dar gy my in staande houd.
O ziel myns vaders! én ô vryheid van dit Roomen?
Ik héb van myne zy het alles ondernoomen.
'k Héb tégens uw tieran zyn vrinden op doen staan;
En meer voor u, als ik eershalven mogt, gedaan.
Is my myn wit gemist, myn eer is des niet minder;
En strékt dit voorval my in myne wraak tot hinder,
Zo zal ik my by u vervoegen; maar van moed
En gramschap rookende; 'k zal heerlyk door myn bloed
My maken uwer waard; op datge in zulke looten,
Erként der Hélden aart, waar uyt wy zyn gesprooten.
| |
| |
| |
Vyfde tooneel.
Maxinus, Emilia, Fulvia.
Maar, Maximus, hoe! zie ik u? zyt gy niet dood?
Eufórbus heeft de Vórst bedroogen, dóch door nood;
Zich vast ziende, en 't verraad ontdékt, heeft hy myn stérven
Verdicht, op dat men my niet méde zou bederven
Wat word van Cinna al gezegt?
Is dat de Keizer uw' geheimenissen weet;
Hy loogcheud het, en wil, vergeefs, hém anders toonen.
Evander heeft dit om zyn meester te verschoonen
Ootdékt; en door de last des Keizers komt men om
Wél. waar wacht men na? Hy kom:
Ik vólg hem, én 't verdriet my laager hier te beiden.
Hy wacht u in myn huys, om u met hém te leiden.
Lét met wat zórg de Góôn u redden uit 't gevaar.
't Is een van 't eedgespan die mét ons wil gaan vlugten.
Men neem de tyd in acht eer dat ons staat te dachten
Voor hun vervolging. Kom, het Schip waar mê dat wy
Vertrékken zullen, légt al zeil rê.
| |
| |
Ter gonst van Cinna in het wérk; en door dit poogen
Zoek ik te trekken uit deez'ramp, én droeffenis,
De waerdste hélft die ons nóch van hém óv'rig is
Prinsés, ei bergen we ons, én vlieden wy uit Romen
Om moediger daar na den vyand op te komen
Neen, ô neen, 't is Cinna die
Men in zyn ongeluk moet vólgen, én men zie
Nóch denk op geene wraak om hém niet te óverleeven;
Wie dat na zyn verlies zich zélven voelt gedreeven
Om 't lyf te bergen, is hét leeven niet meêr waard.
Wat blinde wanhoóp maakt, Prinsés, u zo ontaard?
O Góôn! is zulk een ziel zo haast ter néêr geslagen!
Dat edelmoedig hart kan niet wéêrstaan de vlaagen
En eerste stórmen van 't geval, maar word verheerd.
Hérroep, hérroep de deugd voorheen in u geëerd.
Kom, ópen uw gezigt, wilt Maximus aanschouwen,
En, kennende, hém voor een and're Cinna houwen.
De Góden geeven u in hém die minnaar wéêr.
Die gy verliest; en wyl de vrindschap ons wel eêr
Maar eene ziel had toegeschikt, zo stél uw' zinnen
Om 't voorwerp van uw' vlam in zulk een vrind te minnen.
Hy zal mét al zo sterk een min verdienen 't loon...
Gy durft my minnen, en niet stérven? groote Góôn!
Uw oogmerk vliegt te hoog, maar watge ook moogt begeeren,
Maak dat men waerdig u daar mede moog vereeren
Hou op, van laf te ontvliên zo heerelyk een dood;
Of van my aan te biên een hart, zo zwak in nood.
Maak dat ik uwe deugd, en grootscheên moog benyden;
| |
| |
En, u niet konnende beminnen, médelyden
Mét u moog hébben. toon de dappere yver van
Een waar Romein; én maak, indien myn hart niet kan
Gelyk 't behoort, dat gy moogt waardig zyn myn traanen.
Hoe! komt de vrindschap, diegy Cinna draagt, u maanen
Om moedig in zyn plaats tetreden? én waant gy
Dar zulks bestaat in zyn meest'res mét vleyery
Tc onthaalen? leer van my wat pligt gy moet betrachten;
En geeftme een voorbeeld, óf wil zulks van my ver wachten.
De droefheyd die gy voelt verzwaart vast méê en méêr
En de uwe, 't uwergonst, bedriegt u al te zeer.
Gy spreekt van moediger 't wérk namaals te beginnen.
En in uw' grootste ramp begintge, ô spyt! te minnen.
Myn liefde in haar geboorte is wonderlyk van zin:
Het is uw' minnaar, En myn vrind, die 'k in u min;
En van die zélve vlam, waar van hy overwonnen....
Gy zégt my al te veel, dat ik nóch niet zou konnen
Begrypen uw gepeins; myn ongeval heeft my
Wél overvallen, maar nóch niet ontroerd! weet vry
Dat myne wanhoop my geensins én zal verblinden.
Myn' deugd zal nimmer iets, dat haar verzétte vinden.
En 'k zie, myns ondanks, méêr als ik wél wensch te zien.
Hoe? bén ik u verdacht van ontrouw, door dit vliên
Ja. gy zyt het, wyl uw térgen
My deez bekéntenis in 't einde komt te vérgen.
't Bestéllen onzer vlugt is al te wél beleid
Om niet beducht te zyn voor uwe trouwloosheid.
De Hémel was wel mild in wond'ren, zo ze ons't vlieden
Had, zonderuw beleid, zo veilig komen bieden.
| |
| |
Vli zonder my, uw' min doet u hier geene vrucht.
'k Bén voor nóch meer beducht.
Vrees échter niet dat ge in my zult uw' hoonster vinden;
Maar hoop ook niet my door uw'valscheid te verblinden:
En strékt ha u een hoon dat ik u niet vertrouw,
Kom, stérf met my, op dat ik u ontschuldig houw.
Leer, schoone Emilia, én dat uw slaaf verwonnen....
'k Zal u gehoor, maar in des Keizers by zyn, gonnen,
| |
Zesde tooneel.
En waerd, zo ik 't ooit was, dier weig'ridg, én belet,
Wat zult gy Maximus? en wélke zyn de straffen,
Die uwe deugd zal aan uw snood bedróg verschaffen.
Geen yd'le hoop moet u meer streelen. Zy gaat heen
Om, stérvende, de vórst de gantsche zaak te ontléên:
En haare dood zal op het wreektooneel, voor de oogen
Van ieder, haare roem, én uwe schand vertoogen;
Ja den nakomeling nalaaten, bitt're spyt!
't Eerloos geheugen van uwe ontrouw, voor altyd,
Iu ééne dag, hebt gy, van valscheid óverlaaden,
Uw Keizer, uwen vrind, en uw' meestres verraaden:
Daar gy van zo veel rechts, geschouden op één dag,
En twee verliefdens bloed den dwingland met een' slag
Gëófferd, niets én wint als razerny, én schanden
Die eene wroeging in uw grootsch gemoed doen brauden.
Eufórbus, dit 's de vrucht van uwe raad; maar kan
Men meer verwachten van zo laag gebooren man?
Een vry gemaakte zal steeds slaaf in 't harte weezen.
| |
| |
Verwisselt hy van staat, zyn ziel blyft als voordeezen;
En de nw', nóch dienstbaar, zelfs in zyne vryheid, heeft
Niets dat ons tékens van eene édele inborst geeft.
Een ongerechte magt hebt gy me in 't wérk doen stellen:
Gy hebt my de eere van myn stam doen nédervellen
Myn hart weerstond u, maar gy hebt zo lang gestrên
Tot uwe schélmery myn deugden had vertrêen.
Dit kóst my 't leeven, dit komt my myne eer ontrooven;
Eu nóch verdiende ik meer, toen ik u ging gelooven.
Maar 't Gódendom zal my wéêr toestaan, dat, tót loon,
Ik u opóffer aan die minnaars, élk ten toon.
En ik verzéker my, in spyt van 't kwaad bedreeven,
Dat ik haer zuiver zal myn bloed ten óffer geeven;
Indien in 't uw', mvn arm, met récht zo fel gestoord,
My zuivert van het kwaad, dat ik u héb gehoord.
Einde van het Vterde Bedryf.
|
|
Auteursrechtvrij