|
| |
Bernaert van Genuen verloor door't bedroch van eenen ghenaemt
Ambroys sijn have: beval uyt mistroost zijn Huysvrouwe, die dies onschuldich
was te dooden: de welcke den doot ontgaende, in mans cleederen in Soudaens
dienste gheraeckte: daer de bedriegher namaels bevonden wert. Doen ontboot sy
haren man in Alexandrien: alwaer de bedrieger gestraf werdt: zy nam weder
vrouwen gewade aen, ende reysde rijck zijnde met haren Man weder thuyswaert na
Genuen.
| |
De elfde Historie.
Tot lof vander vrouwen cuysheyt ende tot eenen spiegel hoe
schandelijck alle bedroch voor den bedrieger is.
TOt Parijs in een Herberge lagen sommige treffelijcke
Italiaensche Cooplieden: d'een om desen handel, dander om ander handelinge nae
hunlieder gewoonte: de welcke op eenen avont na dat sy vrolijck ghegeten
hadden, van veel verscheyden saken begonnen te spreken: ende zijn van
deen redene op dander comende ten laetsten sprekende geworden van heur
huysvrouwen die sy binnens huys ghelaten hadden: vande welcke een onder
hunlieden al boertende began te seggen aldus. Wat mijn Huysvrouwe thuys
bedrijft en weet ic niet: maer van my selven weet ick wel, als my een
jonck Meysken nae mijn behaghen te handen comt, dat ick dan achter rugghe
stelle de liefde die ick tot mijn huysvrouwe drage: ende geniete van dat selve
deernken de luste die my ghewerden mach. Ende ick (sprack daer een ander) en
doe sulcks niet met allen min: want oft ic alleen vermoeden hebbe dat
mijn wijf het selfde meede pleecht, soo mach zijt gelijcke wel doen: ende oft
icx al niet en vermoede, soo en speelt zijt diens niet te min: dus mach elc van
ons om strijdt en de om tseerste pleghen. De derde was oock ghenoech van de
selfde meeninghe. Eyntlijck soo schenen sy altsamen daer in over een te draghen
dat de wijven van haer mans alleene thuys gelaten zijnde oock gheen tijden en
souden willen verliesen, behalven alleen een coopman die Bernaert Lomellijn
ghenaemt ende van Genuen was. Dese sprac alleen daer tegen, segghende
dat hy door sonderlinge gratie Gods een Huysvrou hadde die soo volmaeckt was in
allen deuchden, als eenighe vrouwe, Ridder oft schiltknape, die moghelijck in
geheel Italien was, wesen mochte. Want zy was (sprack hy) schoon van leden, oock
jonck, geschickt ende behendich: sulcx datmen nauwelijcx yet mochte
noemen van dat den vrouwe betaemt, als metten zijde wercken, breyden,
constelijck naeyen, ende dierghelijcke dinghen, daer inne zy | |
| |
ander vrouwen in te boven ginck. Oock seyde hy noch datter gheen schildtknape
noch Hofmeester beter en bequamelijcken ter tafelen van een groot Heere en soude
weten te dienen dan die selfde: overmits sy bevallijck van wesen, wijs ende
seer bescheyden was. Hier en boven heeft hyse noch ghepresen van een paert wel
te connen handelen nopen ende berijden, een valck opter handt te connen
draghen, wel te connen lesen ende schrijven, ooc mede (niet anders dan een
coopman) rekeninghe ende Boeck te connen houden. Ten laetsten is hy nae veel
prijsens op de redenen ghecomen daer sy af spreken, versekerende by zijnen eet
datmen gheen ander Vrouwe en soude connen gevinden die eerlijcker ende
cuyscher ware dan zy: daeromme hy ooc ontwijselijck gheloofde dat sy haer
nemmermeer tot sulcker snootheydt noch tot eenich ander Man en soude begheven:
al waert oock sake dat hy thien jaeren (jae sijn leven lanck) uyt zijnen Huyse
bleef. Nu was daer oock onder dese cooplieden die aldus coutende waren, een
jonck Coopman genaemt Ambroys van Playsance: de welcke wter maten seere
began te lachen om dit laetste lof dat Bernaert van sijn huysvrouwe hadde
ghegheven: dies hy daer mede spottende hen vraechde oft hem de Keyser dese
privilegie buyten eenich ander ghehouwet Man gheschoncken hadde. Bernaerdt een
luttel vertoornt zijnde antwoorde dat hem dese genade niet van den Keyser, maer
van Gode (die al een weynich meer vermochte) geschiet was. Doen sprack
Ambroys wederomme. Ick en twijfele niet Bernaert, oft ghy en meynt hier inne
wel de waerheydt te seggen: maer my dunct dat ghy in desen, der dinghen natuere
niet wel en hebt inghesien: want ick kenne u verstandt soo ruyt niet oft het en
soude (indient hier wel op ghelet hadde) daer sulcke dinghen inne bevonden
hebben, die u hier af met meerder bescheydenheyt souden doen spreken. Ende op
dat ghy meucht weten dat wy lieden die seer naecktelijcken van onse wijven
hebben ghesproken, gheen ander wijven en hebben noch genaeckt en hebben dan
ghy: en dat ons gheen ander oorsaecke dan een natuerlijcke aenmerckinghe der
dingen beweecht heeft alsulcx te seggen: soo wil ick hier af een luttel breeder
met u spreken. Ick hebbe altijdt hooren segghen dat onder alle sterffelijcke
creatueren die oyt van Gode geschapen sijn, de man het aldereedelste dier is,
ende daer na de vrouwe: maer so yegelijc int gemeen ghelooft,
ende soomen inder daet bevint, is de man de volmaecste. Is dan inde man
meer volmaectheyts, so moet daer oock ongetwijfelt meer vasticheydts ende
gestadicheydt inne wesen: het welcke oock in hem is, ende dat overmidts
de vrouwen al gemeenlijc veranderlijcker sijn, welcke waeromme men met vele
natuerlijcke redenen mach bewijsen, die ick nu al met wille overslae. Ist
dan so dat de man boven de vrouwe stantvastich blijft, ende die
selfde hem nochtans vande oncuysheyt niet en can onthouden (ick en segge hier
niet alsmen hem bit) maer om selfs yemant te begeeren die hem behaecht, ja noch
(boven 't begeeren) om al te doen dat hy mach op dat hy sulcks
verwerven, het welcke hem ghebeurt, niet eenmael ter maendt, maer
duysent werven op eenen dach, wat salmen dan doch hopen dat een vrouken
doen soude mogen, die wter naturen broosch sijn tegens die begeerten, tegens
der smeeckinge, tegens de giften ende tegens duysenderley ander middelen die
vanden listigen minnaren gepleecht werden: waent ghy dat
sy haer sal connen bedwingen? Waerlijc al ist so dat ghy u selven alsulcx vroedt
maect, so en geloove ick nochtans niet dat ghyt selfs ghelooft. Want ghy belijt
selfs dat u Huysvrouwe een wijf is, ooc mede van vleesch ende
been als de ander vrouwen daeromme ghemerct sulcx is, moet zy oock mede
de selfde begeerlijcheden ende oock mede de selfde crachten in haer hebben om
sulc- | |
| |
ke natuerlijcke gheneghentheden te wederstaen die in ander
vrouwen zijn, aldus en ist ooc niet mogelijc, hoe eerlijc zy ooc mach
zijn, of sy en soude oock wel doen dat van ander vouwen ghedaen werdt: dies ick
ooc segge datmen een mogelijcke sake so seere niet en behoort te loochenen oft
zijn teghendeel soo hertneckich te bevestigen als ghy in desen wel doet. Ic ben
(sprack Bernaert) geen Philosophe, maer een Coopman, dies ick u als een Coopman
wil antwoorden ende seggen dat ick wel bekenne dat het gene gy segt mogelijck
is om te geschieden den sotten ende onschamelen wijven: maer wijse vrouwen
draghen sulckdanige sorghvuldigheyt voor haer eere, dat sy stantvastiger
daerinne werden, die hen niet en bekommeren om die te bewaren, ende van sulcker
aert is mijn huysvrouwe. Sekerlijck (seyde Ambroys) waert datter telcken male
als die sotheydt vanden vroukens bedreven werdt een hoorn uytten voorhooft quam
spruyten tot een getuygenisse van 't gene zy gedaen hebben, ick vermoede wel
datter luttel soude vinden die sulcx soude willen pleghen: maer nu en wassen
niet alleen gheen hoornen aen 't voorhooft, maer men kan oock gheen middel noch
spoor met allen gheware werden noch mercken aenden wijse vrouwen, als sy
sulcx bedrijven. Aengaende de schaemt ende het verlies haerder eeren, dat en is
nergens anders inne ghelegen dan in die dingen die geweten werden: dus ben ick
twijfelens vry oft zy en pleghens vrylijck als zijt heymelijck moghen
volbrenghen: oft indien zy hun daer af dan bedwinghen oft onthouden, soo acht
ick sulcks voor sotternye. Dit houde ick voor gheheel seker dat de sulcke
alleene cuysch is, die noyt van yemant aengesocht en werdt: oft, indien zy
aenghesocht is, dat sy oock verleyt geweest is. Ende alhoewel ick sulcks uyt
seecker ende seer goede natuerlijcke redenen alsoo verstaen ende mercke te
wesen, en soude ick daer nochtans soo breedt, als ick doe, niet af willen
spreecken: ten waer sake dat ick sulcks met veel wijven selfs versocht ende
beproeft hadde. Oock segge ick u noch meer, indien ick by dese uwe huysvrouwe
waer, die ghy soo heyligh acht, ick soudse oock wel haest nemen te verleyden:
overmits ick eertijdts met andere ten val ghebracht hebbe. Doen heeft Bernaert
als heel vergramt zijnde gheseyt. Dese verantwoordinge met woorden en souden
geen eynde nemen: want ick soude dit, ende ghy wederomme dat daer tegen seggen,
alle 't welcke noch int laetste niet te beduyden en soude hebben. Maer want ghy
seght dat alle vrouwen alsoo ghebooghsaem zijn, ende ghy daer soo vernuftich
inne zijt, so ben ick te vreden om (u van mijnder Huysvrouwen kuysheyet te
versekeren) datmen my den kop af slae, indien ghy haer ymmermeer tot sulcker
daedt oft tot uwen luste kont brenghen: maer kondy dat niet doen, soo en sult
ghy niet meer verliesen dan duysent ducaten. Ambroys nu in dese reden al verhit
zijnde antwoorde: ick en weet niet, Bernaert wat ick met mijn winse maken
soude, oft ick u hooft al gewonnen hadde: maer lust u 't ghene dat ick gheseyt
hebbe te versoecken, stelt nu hier terstondt u vijf duysent Ducaten (die u
onwaerder dan u Hooft behooren te wesen) teghens mijn duysent Ducaten: ende
daer ghy my ghenen tijt en stelt wil ick my noch verbinden van hier tot Genuen
te reysen ende binnen drie Maenden, nae dat ick van hier ghetrocken sal wesen,
sal ick mijnen wille met u huysvouwe gedaen hebben. Oock sal ick tot
getuygenisse met my wederomme brenghen eenighe van heur Kostelijcke dingen,
oock sulckdanige ende so groote litteeckenen dat ghy selfs bekennen sult
alsulcx waerachtigh te wesen: maer dies suldy my op u trouwe belooven binnen
dien tijdt by haer tot Genuen niet te komen, noch haer oock niet met allen te
schrijven dat dese saecke mach beroeren | |
| |
Bernaert seyde daer mede
te vreden te zijn. Ende al hoe wel d'ander Coopluyden heur seer
bemoeyden om dese weddinghe te behinderen als die wel voorsagen dat daer veel
quaets uyt komen mochte: soo was den toornighen hooghmoet van dese twee
koopmans zoo vierigh ontsteken, dat sy daer malkander in dese weddinge met
goede hantschriften van hun beyder hant verbonden. Als nu de verbont brieven
ghemaeckt waren is Bernaert ghebleven binnen Parijs, ende Ambroys is
(soo haest hem dat moghelijck was) nae Genuen ghereyst. Daer is hy sommige
dagen stille ghelegen, gantsch listelijck vernemende na de name van de strate
ende vander Vrouwen zeden: waer af hy vernam alle 't gene hem van
Bernaerdt gheseydt was, ende noch al veel meer, dies hy nu al began te mercken
dat hy een dwaes wedspel bestaen hadde. Doch heeft hy daer ten laetsten
kennisse ghemaeckt met een oudt Wijf die daer dickwils ten huyse verkeerde,
ende oock wel bemindt was van de Vrouwe. Dese en heeft hy tot sijn voornemen
niet konnen misbruycken oft tot het koppelen verleyden, maer brachtse nochtans
met omkoopinghe van ghelde soo verde dat sy hem besloten heeft in een Coffer,
dat konstelijck na zijn believen gemaeckt was het welcke zy naemaels dede
dragen, niet alleen binnen den huyse, maer oock binnen de slaepkamer selfs van
dese eerbaer Vrouwe: aende welcke zy begheerde (recht oft zy erghens van huys
hadde willen reysen) dat zy haer Coffer aldaer doch sommighe daghen wilde
bewaren: ende dit al door ingheven ende nae 't voorstel van Ambroys De nacht
gekomen zijnde heeft hy (die also binnen de Camere ghebleven was ende nu wel
hoorde dat de Vrouwe al sliep) al listelijck het Coffer gheopent met sommighe
ghereetschap dat hy met hem hadde genomen, ende is uyt de kiste inde Camer
ghekomen daer hy een licht vant branden, waer mede hy neerstelijck de
ghelegentheyt vander kameren, vande schilderijen, ende van alle
de ander merckelijcke dingen die daer waren, doorsien ende wel vast in sijn
memorie geprent heeft: Van daer is hy voort stillekens ontrent het bedde
gekomen: ende vernemende dat de vrouwe met een jonck Dochterken by haer vast in
haren eerste slape lach, heeft hyse sachtelijcken ontdeckt: ende sach daer dat
sy naeckt noch also schoone was als gekleet. Maer hy en konste, aen haer
lichaem gheen ander litteecken, om den man te segghen, bemercken, dan een kleyn
wratken staende onder haer slincker borst het welcke met sommige kleyne geele
hayrkens, die wel goud draet ghelecken, omcinghelt was. Dit ghesien hebbende
heeft hyse al soetelijck wederomme ghedeckt ende al hoe wel hy door sulck
schoon ghesichte wel begheerlijck werdt om sijn leven (doort byslapen met haer)
aldaer te waghen, soo heeft hijs nochtans niet dorven bestaen, om de woestheyt
ende strengheyt die hy (in sulc spel) in haer te wesen verhoordt hadde. Aldus
vant hy hem selven dan het meeste deel vander nacht nae sijn selfs believen
binnen haer Camere: daer hy uyter Vrouwen Coffer ghenomen heeft een Borsse, een
kleet, een rinc, ende een gordel, met alle welcke dingen hy hem selfs, als
voor, in 't Coffer besloten heeft. In deser wijsen bleef hy twee nachten lanck
binnen de Camere, sonder dat de Vrouwe daer yet af wiste. Als den derden dagh
gekomen was quam ooc de Vrouwe (so zy dat te samen in gestelt hadden) om haer
Coffer te halen, het welcke zy wederomme bracht ter plaetsen daer zijt ghehaelt
hadde, Alwaer Ambroys daer uyt gheresen is. Die betaelde de Vrouwe 't ghene
haer van hem toe gheseyt was, ende is met al de voornoemede dinghen soo hy
spoedelijckste mochte, wederomme ghereyst nae Parijs, daer hy ghekomen is al
voor den tijdt die hy inde weddinghe genomen hadde. Hy vergaderde de Cooplieden
by een | |
| |
die by de woorden ende weddinghe waren gheweest: ende
seyde daer in Bernaerts teghenwoordigheydt dat hy het wedspel ghewonnen hadde:
ghemerckt het gene dat hy hem beroemt hadde, door hem volbracht was. Doen
heeft hy tot een ghetuyghenisse van dien, inden eersten geseyt hoedanig de
kamere van binnen met ooc de schilderijen daer inne waren: ende
heeft ten tweeden ooc der Vrouwen dingen getoont die hy daer met hem
brachte voor seker segghende dat hem die vande Vrouwe ghegheven waren. Bernaert
bekende dat sijn kamer soodanich, als hy seyde, inwendigh was: dat oock
gewislick die dinghen zijnder huysvrouwen toebehoort hadden, die hy daer
vertoonde: maer seyde dat hy die kennisse vander kameren wel van eenen knecht
ghehoort, ende die voornoemde dinghen daer ooc wel af gekregen mochte
hebben, ende liedt hem duncken dat alle dit niet genoegh en was om de
weddinghe ghewonnen te hebben, by alsoo verre hy niet wat anders en seyde.
Inder waerheyt (sprack Ambroys) behoorde dit wel genoeg te wesen, maer
want ghy ymmers wilt dat ick verder spreecke, soo sal ick u noch meer
segghen. Daeromme segghe ick dat Vrou Genevre u Huysvrouwe, heeft staen onder
haer slincker borste een wratte die redelijcken groot is: de welcke besedt is
rondtsomme met ses kleyne hayrkens, geel als eenen goudraet. Als Bernaert dit
hoorde, en docht hem anders niet dan oft hy met een mes door zijn herte waer
ghesteken geweest: sulcken grooten droefheydt bevant hy door die woorden: ende
geheel verandert zijnde van verwe, gaf hy merckelijcke teeckenen ghenoegh van
hem (al waert oock dat hy niet een woordt gheantwoordt en hadde) dat het
segghen van Ambroys waerachtigh was. Een wijle daer nae heeft hy gheseyt: het
gene dat Ambroys verteldt heeft mijn Heeren, is altemael waerachtigh: daeromme
mach hy om zijn gelt komen alst hem believen sal, men sal hem betalen:
het welcke hy oock des anderen daeghs dede, ende dat totten laetsten penninc
toe. Daer na is hy met eenen fellen moet teghen sijn Huysvrouwe, van Parijs na
Genuen vertrocken. Nochtans en is hy daer binnen niet gekomen als hy die
ghenaeckte, maer tien mijlen van daer op een huys ('t welck hy daer hadde)
ghebleven: ende heeft nae Genuen ghesonden een Knecht dien hy seer betroude,
met twee Peerden: met brieven aen sijn Huysvrouwe dat hy wederomme was ghekomen
ende dat zy metten knecht hem soude komen besoecken. Maer hy beval den knape in
't heymelijck sijn Huysvrouwe sonder eenigh medoogen te dooden: so haest hy die
(na sijn goetduncken) in eenige eensame verborgen plaetse soude hebben: ende
dat hy dan daer na wederomme tot hem aldaer soude komen. Als nu de knecht
binnen Genuen was ghekomen, de Vrouwe de brieven gegeven ende sijn
bootschappe gedaen hadde, werdt hy met grooter blijschappen van sijn vrouwe
ontfangen: de welcke des anderen daeghs met haeren Dienaer te paerde gheseten
zijnde haren wegh ghenomen heeft, om in haer huys by haren man te komen. Also
zijn sy met malkanderen gereden sprekende van verscheyden saken tot dat
sy gekomen zijn in een seer diepe ende eensame valeye die met
eenen mantel van hooge ende dicke boomen omcingelt was: sulcx dat
dese plaetse den dienaer uytnementlijck bequaem dochte te wesen om sijn
Meesters bevelen te volbrenghen: dies hy zijn zweert uytter scheyden
getrocken, ende sijn vrouwe metten arme genomen heeft
seggende: mijn Vrouwe beveelt Gode u ziele, want ghy moet sterven,
sonder verder te gaen. De vrouwe dese woorden aenhoorende ende het blote sweert
siende sprac verbaesdelijcken Heere God genade, segt my doch eer ghy my
doodet waer inne ick u misdaen hebbe, dat ghy my aldus wilt dooden? Mijn vrouwe
sprack die dienaer, my en is van u noyt leedt gheschiet: maer wat ghy te-
| |
| |
gens u man misdaen hebt en weet ic niet anders af, dan dat hy my
bevolen heeft u onder wegen sonder eenighe bermhertigheyt te dooden: ende heeft
my daer by ghedreyght metter kelen op te doen hanghen, indien ick sulcks niet
en dede. Nu weet ghy wel hoe seer ick in hem gehouden ben, ende dat het my
ondoenlijck is hem te wederstaen in 't ghene dat hy my beveelt: oock is Godt
mijn getuyge wat medelijden ick met u hebbe, maer ick en mach anders niet doen.
Doen heeft de Vrouwe totten Knape geseyt. Ontfermt u mijnder doch om Godes
willen, ende en wert om een ander te behagen gheen moorder van een mensche, die
u noyt en misdede. Godt dien niet verborghen en is, weet dat ick noyt yet wat
bedreven en hebbe, daer voor ick aldusdanigh loon van mijnen man behoorde te
ontfangen: maer dit al over geslagen zijnde, sult ghy weten, dat het aen u
staet, in een selfde ure u meester ende ooc my (indien u belieft) te vernoegen
ofte voldoen inder manieren als ghy nu hooren sult. Neemt gy mijn
kleederen ende geeft my alleenlijc u Wambeys met eens mans hoedt: dan keert
also met mijn kleederen tot u meester, ende seght hem dat ghy my gedoodt hebt:
so swere ic by mijn leven, dwelck ick van u ontfangen sal hebben, dat ic my so
verde ende soo wijt van hier vertrecken sal, dat noch u meester noch gy, noch
eenigh mensche in dit landt immermeer van my tijdinge verhooren sal. De
knecht niet seer genegen zijnde, wert lichtelijck uyt medooghentheyt beweeght:
dies hy haer, haer kleederen benomen ende haer een snoot Wambeys met eenen hoet
gegeven hebbende, het selfde gelt dat zy by haer hadde, haer liet behouden:
ende haer biddende dat sy doch uytten lande soude vertrecken, heeft hyse
daer in die valeye alleen te voete verlaten. Voorts is hy by zijn Meester
ghekomen, dien hy seyde niet alleen zijn bevel volbracht, maer oock mede haer
doode Lichaem om van den Wolven verslonden te worden gelaten te hebben. Een
deel daghen daer nae is Bernaert tot Genuen ghekomen daer dese daet nu al
gheweten was, dies hy seere ghelastert werdt: alsoo was die vrouwe daer
troosteloos alleene verlaten: de welcke tegens der nacht, nae dat sy haer selfs
(so sy best mochte) ontmunt hadde, ghegaen is in 't naeste Dorp dat daer
ontrent was. Daer heeft sy van een oude Vrouwe 't ghene verkregen dat haer van
noode was, ende het Wambeys wat kortende tot haren lijve te passe ghemaeckt:
oock maeckte sy van haer hemde een paer lijnen bockxsens opter Zeelieder
maniere: ende 't hayr afgescheden hebbende oock gheheelijck van ghewade
verandert zijnde als een bootsgesel, is nae de zeestrant ghewandelt. Onder
weghen vant zy (by gheval) een Cathelaner Edelman, genaemt Seigneur Eucarael:
de welcke van zijn eyghen Schip) dat een stuck weegs van daer tot Albe was
ghehavent) aldaer ghekomen was by een Fonteyne, om hem selfs te verversschen.
Met desen Seigneur is zy te woorde ghekomen, is met hem eens geworden om hem te
dienen, ende daer na met hem tscheep gegaen, haer selvende noemende Sicuraen
van Finael: alwaer zy beter bekleedt werdt vanden Edelman, dien sy soo wel ende
soo bequamelijcke began te dienen, dat zy hem uyter maten lief ende aenghenaem
werdt. Een weynigh tijts daer na ist ghevallen dat dese Cathellaner met
eenrehande vracht geseylt is nae Alexandrien, met hem hebbende sommighe Edele
Valcken die lieflijck by den Soudaen aldaer gheschoncken heeft, dies hy desen
Cathelaner somtijdts by hem aen sijn tafel dede eten, daer hy dan van sijnen
Sicuraen gedient wert, wiens manieren van doen den Soudaen soo bevallijcken
waren, dat hy den selfde te schenck begheerde, ende verwerf vanden
Cathelaner, niet teghenstaende die selfde met allen ongeerne soo goeden dienaer
en ontheerde. Alsoo heeft Sicuraen daer oock soo wel | |
| |
ghedient,
dat zy in weynigh tijdts niet minder en stont inde jonste vanden Soudaen,
dan zy te voren in des Cathelaners en was geweest. Na 't verloop van een goet
deel tijdts ist daer nae ghevallen op een sekere tijdt vanden jare, als daer
ghewoonlijck binnen de stede van Aere (die onder 't ghebodt vanden Soudaen was)
een groote menighte van Cooplieden, soo wel Christenen als Sarazijnen plegen te
versamelen, gelijck oft het een merckt weaer geweest, al waer den Soudaen
ghewoon was te seynden tot versekeringe en de veylicheyt vanden Cooplieden ende
Coopmanschappen, (behalven de gewoonlijcke Officieren) noch een van zijn
grootste Heeren die last ende sorge droech over de wacht oft gheleyde, dat de
Soudaen voor hem nam Sicuraen daer heenen te senden, als die nu henlieder
sprake volkomentlijck konde, het welck alsoo gheschiet is. Doen nu Sicuraen als
overste ende Capiteyn vander wacht oft gheleyde der Cooplieden ende
koopmanschappe, tot Aerre ghecomen was, heeft hy daer wel ende
sorghvuldelijcken zijnen staet ghepleeght, hier ende daer gaende, daer hy vast
veelderley Cooplieden sach als te weten Sicilianers, Pisaners, Genevoysers,
Venetianen en andere Italianen, by de welcke hy hem geerne verselde om de
gedenckenisse zijns Vaderlants. Nu ist op een tijt als hy in eenen Winckel
vanden Venetianen gekomen was geschiet: dat hy daer onder meer andere Juweelen
een borsse ende een gordele sach, die hy strackx bekende hem toebehoort
te hebben, dies hy seer verwondert werdt: maer heeft nochtans sonder eenigh
ander ghelaedt te toonen, soetelijck ghevraeght wien datse toequamen, ende
oftmen die verkoopen wilde. Nu was Ambroys van Playsence met veel Koopmanschaps
op een Venetianers schip, ooc aldaer gekomen: de welcke hoorende dat de Capiteyn
vander wacht vraeghde wien sulcx toebehoorde half lachende voort quam ende
seyde. Mijn Heere die dinghen behooren my, ende en wil die niet verkoopen, maer
ist dat die mijn Heere behaget, ic wilse hem geerne schencken. Sicuraen siende
dat hy lachte, quam in vermoeden, oft dese man eenigh wijslijck gelaet in hem
mochte gemerct hebben: dies hy met een ernstelijck aensicht tot hem seyde: ghy
lacht ter avontueren om dat ghy my) die een man van wapenen ben nae sulcke
Vrouwelijcke pronckerijen siet vraghen. Neen mijn Heere sprak Ambroys, dat en
was de oorsake mijns lachens niet maer: ick lachte om de maniere daer door ick
die ghekreegh. Tot den welcken Sicuraen wederomme seyde: seght my dan doch
(dat ghy wel varen moet) ghy daer aen ghekomen zijt, by alsoo verre het seghbaer is.
Dese dingen
(Heere) met noch veel andere (sprac Ambroys) waren my gheschoncken van een
edele Joffrou tot Genuen ghenaemt Vrou Genevre Huysvrouwe van Bernaerdt
Lomelijn op eenen nacht als ick by haer
sliep, ende badt my die haer ter liefden te willen bewaren. Dies werdt ick nu
lacchende als ick began te dencken om haers mans sotheydt: de welcke soo dwaes
was, dat hy in weddinghe vijf duysent Ducaten stelde tegens mijn duysendt
Ducaten, dat ick mijnen wille van zijn Huysvrouwe niet verkrijghen en soude:
het welcke ick nochtans dede, ende wan het wedspel. Maer hy, die met meerder
recht behoort hadde te straffen zijn selfs plompheydt dan de vrouw, die niet
ghedaen en hadde dan die Wijven ghemeenlijck al t'samen doen, heeft haer doen
dooden als hy van Parijs wederomme tot Genuen quam, so my namaels van
anderen gheseydt is. Sicuraen dit aenhoorende, vermerckte terstondt al dattet
den oorspronck van haers Mans toorn, ende haer tot haerwaerdts gheweest te
zijn: ende sach nu ontwijselijck dat dit alleenlijck de Man was door den welcken
zy in alle dat verdriet gekomen was: ende dachte in hem selfs dat hem
| |
| |
sulcx niet onghestraft vergaen en soude. Alsoo gheliet hem
Sicuraen oft hem die gheschiedenisse gants lief om hooren waer gheweest: ende
maeckte voorts soo groote kennisse met Ambroys dat hy door Sicuraens vroedt
maecken (als de merckt ghedaen was) al zijn goet mede nam ende met hem
ghetrocken is na Alexandrien: daer hem Sicuraen een winckel dede
opstellen ende gaf hem van zijn penningen onderhanden: dies Ambroys siende dat
hy daer seer wel veroverde, gaerne aldaer ghebleven is. Sicuraen sorchvuldelijc
besich zijnde om haer man Bernaert seecker kennisse van haer onschult te doen
hebben, en heeft niet gherust voor dat hy Bernaert en hadde doen comen,
ende dat door middel van sommige treflijcke Genevoysers cooplieden. Als
dese daer gekomen was schamelijck genoegh, heeft Sicuraen hem
heymelijcken doen ontfangen door zijn goede vriendt, tot dat hy
den tijt soude sien bequaem om te volbrengen 'tgene hy inden sinne
hadde. Daer en tusschen hadde Sicuraen dese geschiedenisse door Ambroys
doen vertellen voor den Soudaen, die daer genoecht inne
nam. Maer siende dat Bernart haer Man byder hant was, ende
vermerckende dat het langher vertrecken sijn saecke nu meer schadelijck dan
voordelijck mochte zijn, heeft sy op een ghelegen tijt soo vele door jonst
aenden Soudaen verworven: dat hy Ambroys ende Bernaert voor hem soude
doen comen ende Ambroys bedwinghen (indien hy onwilligh waer) voor hem
in Bernaerts teghenwoordigheydt te vertellen, het ghene dat hy hem beroemde van
Bernardts Huysvrouwe genomen te hebben. Door desen middel zijn dan Ambroys ende
Bernaert in teghenwoordigheydt ghekomen vanden Soudaen: de welcke ten aensien
van veel Heeren met een strenghe aensichte Ambroys bevolen heeft de waerheydt
te vertellen: hoe dat hy die vijf duysent gouden ducaten van Bernaert
ghewonnen hadde. Daer stont ooc mede Sicuraen, opten welcken Ambroyssens meeste
betrouwen stondt: die hem met sware pijninghen dreyghde indien hy de waerheydt
versweech: ende dat noch met een gelaet van aenghesicht daermen al wat
bitterders dan gramschappe uyt vermercken mochte. Daeromme Ambroys aen allen
kanten verbaest ende oock mede noch gedrongen zijnde heeft daer volkomentlijck
de waerheydt vertelt soo al de saecke gheschiet was in teghenwoordigheydt van
Bernaerdt ende van noch veel andere: sonder noch vermoeden te hebben op eenige
ander straf te ghedoogen dan de vijf duysent gouden ducaten met de ghestolten
juwelen weder over te gheven. Als hy dit nu al t'samen naeckt uytgheseydt
hadde, soo heeft hem Sicuraen, die daer als rechter in desen van des Soudaens
wegen stont omme ghewent tot Bernaerdt: dien sy vraeghde: seght ghy nu oock
oppe, wat dedet ghy u Huysvrouwe door oorsaecke van de logene? daer op Bernaert
seyde. Ick vant my verwonnen, so vande schande mijns gelts, als van de schande
ende beschaemtheydt die my (soo my dochte) door mijn wijf op quam:
dies ick die
dede dooden door mijnen dienare, die my oock seyde dat sy terstont daer na
vanden Wolven verslonden wert. Als nu al dese dingen in der Soudaens
tegenwoordigheyt geseyt, ende van hem ghehoort, oock mede wel verstaen waren,
sonder dat hy noch wiste uyt wat oorsaecke Sicuraen dit aldus bestelde ende
beschickt hadde, noch oock niet tot wat eynde desen handel wilde strecken, soo
heeft Sicuraen tot hem gheseydt: hier meughde, mijn Heere klaerlijck genoegh
bekennen hoe haer dese goede Vrouwe wel voorsien te wesen beroemen mochte van
een Boel ende van een Man. Want de Boel heeft in luttel tijdts door logenen
haer eere berooft, haer name gheschent, ende haer man bedorven, maer de man al
te lichtveerdelijck meer gheloofs gevende eens anders valscheydt dan de
waerheydt die | |
| |
hy uyt langher versochtheydt wel hadde moghen
vernemen, heeft sijn Wijf doen dooden ende vanden Wolven laten eten. Boven
ditte sietmen des mans ende boels liefde tot haerwaerts sodanigh te
wesen dat zy een goede wijle met hun beyden gewoont ende omme ghegaen
heeft sonder van hunlieden ghekent te wesen. Maer op dat ghy volkomentlijcken
soudt mogen weten wat elck van hen beyden verdient mach hebben, so sal ick de
Vrouwe al hier in uwer ende hunlieder teghenwoordigheyt doen komen indient u
door sonderlinghe gratie belieft, den bedrieger te straffen, ende den bedrogene
te vergeven. De Soudaen gesint zijnde om Sicuraen in al desen handel te
verwilligen ende te believen sprack tot Sicuraen, dat hy dies wel te vreden was
ende dat hy de Vrouwe aldaer mocht doen komen. Bernaert was dies geheel
verbaest, als diese lanck doodt waende. Oock mede voorsach Ambroys nu zijn
ongheluck al beancxt zijnde voor argher dant weder overgheven des gelts, ende
en wiste niet oft hem opter Vrouwen komste meer te hopen oft te vresen stont,
nochtans heeft hy haer komste verwacht met een groote verwonderinghe. Sicuraen
dit dan verworven hebbende vanden Soudaen voor wiens knien hy hem selfs al
weenende ter neder gheworpen hadde, verloor zy by nae in eenen oogenblick
tijdts de manlijcke stemme ende oock mede de wille om meer een man te
ghelijcken, ende sprac. Ic ben (mogende Heere) die ellendige ende
onghevallighe Genevre die ses jaren lanck in mans gedaente bedelende door de
weereldt ghedoolt hebbe, nae dat ick valschelijck ende schandelijck ghelastert
ben gheweest door desen verrader Ambroys, ende oock door dien fellen
ende quaden man onghelevert ben gheweest, om van eenen knecht vermoordt
ende vanden Wolven verslonden te werden. Daer nae heeft zy haer kleederen voor
van een ghescheurt, haer borsten ghetoont ende den Soudaen met alle die daer
teghenwoordigh waren, doen blijcken dat zy een Vrouwe was. Voorts keerde sy
haer omme nae Ambroys ende vraeghde hem spijtelijcken wanneer zy oyt van hem
beslapen was alsoo hy hem voormaels beroemt hadde? De welcke haer nu al
kennende ende van beschaemtheyt verstommet zijnde en wiste niet een
woordt te seggen. De Soudaen, die dese Vrouwe altijdt voor een man aenghesien
hadde, dese dingen siende, ende hoorende, werdt soo seere verwonderdt dat hy
dickwils meynde 't ghene dat hy hoorde ende sach, meer eenen droom dan waerheyt
te wesen: maer als het verwonderen nochtans verginc, ende hy de waerheyt
bekende, heeft hy het leven, de stantvasticheyt, de zeden ende de
deughtsaemheyt van vrou Genevre, die tot dier uren toe Sicuraen ghenaemt hadde
geweest, met grooten love hooghlijck ghepresen. Daer nae dede hy eerlijcke
vrouwelijcke kleederen, oock mede Vrouwen om haer verselschappen komen: ende
vergaft haren man Bernaert (so sy dat begheert hadde) zijne wel verdiende
doodt. Dese zijn Wijf nu kennende, is al weenende tot haer voeten gevallen ende
badt haer om genade: het welcke sy hem (hoe wel hijs onweerdigh was)
goedertierlijck verwillighde, hem ophief vander aerden ende vriendelijcken als
haeren man omhelsde. De Soudaen beval dat Ambroys in't hooghste vander stadt
aen eenen pael ghebonden, met honingh besmeert ende niet van daer ghenomen en
soude werden, tot dat hy van selfs in stucken ter neder viel, het welcke alsoo
gedaen wert. Daer na heeft hy oock bevolen datmen Ambroyssens goedt dese Vrouwe
geven soude: het welcke so luttel niet waerdigh en was, oft het en liep over de
thien duysent dobbel Ducaten. Doen werdt daer oock door zijn ghebodt een
heerlijcke feest bereydt: daer hy Bernaert als de man van vrou Genevre als een
peerle van de kuyssche Vrouwen: de welcke hy soo rijckelijck begaefde, soo
| |
| |
met cleynodien, als met goude ende silvere vaten, oock met baren
ghelde, dat het meer dan noch eens thien duysendt dubbelloenen waerdigh was.
Als nu de feeste gheeynt was liet hy oock een schip voor hunlieden toe rusten:
ende gaf hun oorlof om, alst hunlieden believen soude, thuyswaerts naer Genuen
te seylen. Alsoo zijn zy daer wederomme rijckelijck ende met grooter vreughden
ghekomen, daer sy met grooter eeren ontfanghen waren: ende sonderlinge vrou
Genevre, die van elckerlijck doodt gewaent, ende nu altijdt tot haer doot toe
voor een uytgenomen deughtsame Vrouwe gheacht was. Maer Ambroys wert op den
selfden dagh datmen hem aen de pale stelde van de muggen, vlieghen ende wespen
ten bene toe gheknaeght, ende doot ghebeten: wiens witte ghebeente daer langhen
tijt aen de zenuen ghehecht zijnde, noch bleven liggen sonder van daer ghenomen
te werden, tot een ghetuyghenisse zijns boosheydts voor alle de ghene die die
dat saghen. Ende alsoo viel de bedriegher noch in zijn selfs graf, dat hy voor
een ander ghedolven hadde.
|
|
Auteursrechtvrij