Vijftigh lustighe historien oft nieuwigheden Joannis Boccatij

[p. B2v]

Vrou Britolle Carrachola werdt met twee Geytkens in een Eylandt ghevonden, nae dat zy haer twee Sonen verlooren hadde en nae Lunigiana waerts ginck: daer een vanden twee Sonen voor knecht quam dienen byden selven Heere daer zy by was, ende wert namaels bevonden slapende by des selfden Heeren dochter, die hem daeromme in ghevanckenisse dede stellen. Maer naemaels, als het Landt van Sicilien op stondt teghens den Coninck Charles wert dese voorseyde Sone ghekendt van zijn Moeder, dies hy zijns Heeren Dochter troude. Ooc werdt zijn Broeder weder ghevonden, ende keerden al ghelijckelijck in grooten state ende gheloove wederomme thuyswaert.

De tweede Historie.

Vermanende dat de Mensche nimmermeer, alst hem ongheluckelijcken gaet, vanden goedertieren hulpe Godes en behoort te wantrouwen.

NAe de doodt van Keyser Fredericus de tweede werdt een Coninck ghecroont in Sicilien ghenaemt Manfredus: byden welcken woonde in grooten state ende in hoger weerden een Napolitaensch Edelman ghenaemt Henriet Capece; de welcke te wijve hadde een schoon edele Vrouwe geheeten vrou Britolle Carrachola ende was mede van Napels. Dese Henriet hadde het regiment over tvoorseyde Coninckrijck van Sicilien: dewelcke vernomen hebbende dat Charles d'eerste van dier namen den slach tot Benevent ghewonnen ende den Coninck Manfredy verslagen hadde, ende siende dat alle het Coninckrijck teghens zijn goet voornemen oproerich was: en dorste hy het onvaste gheloove der Sicilianen niet seeckerlijck betrouwen: dies hy, om zijns Heeren vyandt niet onderdanich te werden sich selfs bereyt heeft om van daer te vluchten. Maer dit werdt vanden Sicilianen vernomen: die hem met veel ander vrienden ende dienaren vande Coninck Manfredy terstont overleverden in handen van Coninck Charles: dien zy ooc stracx daer nae de volle macht ende t'besit vant geheele Coninckrijck in handen stelden. Vrou Britolle in dese groote veranderinghe niet met allen wetende waer haar Man bevaeren was, was altijdt beducht voor t'gheene datter was gheschiet: dies sy wt vreese voor schande alle haer goeden verlaten hebbende ginck sitten in een cleyn Barcxken met haer Soonken ghenaemdt Godefroy die ontrent acht jaeren oudt was, ende is alsoo met noch een ander sone bevrucht zijnde ghevlucht tot Lyparij, daer zy noch een knechtken baerde, het welcke zy noemde de Verjaechde. Daer nam zy een voester tot haer ende stelde haer selven met haer twee kinderen ende de voedster in een cleyn scheepken omme wederom te keeren tot Napels by haer vrienden. Maer het ginc haer anders dan sy gewaent hadde. Want het Scheepken dat nae Napels soude seylen, werdt door eenen stercken teghenwindt ghedreven int Eylandt van Ponzo: daer zy in een cleyne haven landen, ende bequaem weder verwachtende waeren om haer reyse te volstrecken. Vrou Britolle tradt mede als de anderen opt Eylandt, daer zy een eensame plaetse vandt, verre wten weghe, al waer zy alleen zijnde om haer Man began te treuren ende zijn ongheval te beclaghen. Als sy nu daghelijcx alsulcker pleechde, so ist ghevallen terwijl sy becommerdt was met haer ghewoonlijcke clachten ende dat soo heymelijck dat daer noch schippers noch niemandt anders af en wiste, dat daer een galeye met zeeroovers in de selfde haven

[p. B3r]

quam, de welcke alle dat ander volck, sonder slach oft stoot, ghevangen namen ende terstondt daer aen met sich wech voerden. Vrou Britolle haer treurighe clachten voleynt hebbende die zy daghelijcx dede, keerde wederomme na de zeestrant om by haer kinderkens te comen, also zy ghewoon was te doen. Maer als zy daer niemandt en vant, wert zy wter maten seer verwondert, dies zy eens gants beduchtende 't gheene dat vander saken was, haer oogen opsloech verre te zeewaert inne, daer sy de Galeye sach die noch niet seer verre van landt en was, ende het cleyne Scheepken achter aen sleypte. Doe bekende zy claerlijc dat zy haer kinderkens verloren hadde also zy haer Man ooc gedaen hadde, ende want zy haer selven daer geheel arm, ellendich, ende alleen verlaten vant, sonder eenigen hope te hebben om immermeer yemant van hem alleen wedert te mogen sien, began zy deerlijck haer man ende Kinderkens te roepen, ende is in onmacht opter strant neder gesegen. Och arme, daer en was niemandt die haer met cout water oft met eenich ander raedt bystondt om haer weder tot haer selfs te brengen, dies haer innerlijcke crachten nae heur believen vrijelijck mochten doort machteloose lichaem swerven. Maer als nu de verdwenen crachten wederomme met tranen in dat ellendighe lichaem quaemen, began zy lange haer kinderkens te roepen, die zy oock door alle holen liep soecken, ten laetsten nochtans als sy sach dat alle die moeyte vergeefs was, dat de nacht op de hant quam, ende dat zy niet en wiste wat doen of dencken, is sy yet wat sorchvuldich gheworden voor haer selven, dies zy de strant verlatende wederomme ghekeert is int selfde hol daer zy gewoone was te weenen ende te treuren. Als nu die nacht met onbedenckelijcke anxte ende droefheyt gheleden, den dach gecomen ende het neghende ure al verloopen was, heeft zy, die den voorgaende avont niet ghegeten en hadde door hongers noot cruyden beginnen te eten: daer mede sy haeren honger paeyde so sy best mochte, ende overleyde al weenende met verscheyden ghedachten hoet doch met haer vergaen soude. Onder dese gedachten sach zy een Geyte comen, die daer ontrent in een hol ginc, een wijle daer naer weder uyt quam ende doort bosch ginck grosen. Aldus is sy opghestaen ende ginck daer sy dit beest hadde sien uytcomen: alwaer sy twee jonghe Geytkens vant die ter avontueren van dien selfden morghen geworpen waren. Dese scheenen wter maten soetelijck ende lieflijck in haren oogen: ende want sy onlancx van kinde geleghen hadde ende haer sock noch niet verdroocht en was, heeft zy die sachtelijc ghenomen ende aen haer borsten gheleyt: de welcke sulcke weldaet niet en weygerden, maer sogen haer niet anders, dan oft haer moeder waer gheweest, sulcx dat sy van dier uren af geen onderscheyt meer en hadden tusschen haer moeder de Geyte ende tusschen vrou Britollo. Daeromme dese edele vrouwe haer latende beduncken eenre hande gheselschappe in dese Woestijne ghevanden te hebben, leefde sy by den cruyden, dronck water ende weende so menich werven als sy om haer Man, om haer kinderkens ende om haer voorleden leven wert denckende. Alsoo was sy in meeninghe al daer te leven ende te sterven, door welck geblijf zy nu also ghemeensaem wert met de moeder als met haer jonghe geytkens, ende scheen dese eerweerdighe arme vrouwe by na geheel wilt gheworden te wesen. Een deel maenden daer na ist by avontueren ghevallen dat ter selver plaetsen, daer zy eerst gehavent was, oock noch een cleyn scheepken met eenighe Pisaners aen gecomen is, dat daer sommighe daghen bleef liggen: waer inne oock was een Edelman ghenaemt Coenraedt Marckgrave van Malespice, die by hem hadde zijn Huysvrouwe dat een deuchtsame heylige vrouwe was: ende quamen te samen van een bedevaert wt het Coninckrijk A-

[p. B3v]

pulien, daer zy alle de heylighe plaetsen versocht hadden, om thuyswaert te trecken. Dese is op eenen dach om swaericheyt te verdrijven met zijn huysvrouwe, met een deel zijnre knechten ende met zijn honden voor dit Eylant gegaen wandelen, ende quam ontrendt de plaetse daer vrou Britolie was. De honden begonden de twee Geytkens te volgen die nu al wat grooter geworden zijnde daer gingen grasen: de welcke heur gejaecht bevoelende vanden Honden, nerghens anders en vluchten dan na 't hol daer vrou Britolle was: die sulcx siende terstondt op spronc, eenen stoc greep ende de honden dede vlieden. Also zijn daer oock gecomen Messire Coenraet met zijn huysvrouwe die heur Honden naevolchden: die sich seere verwonderden als zy dese vrouwe saghen, die nu al bruyn, magher ende rou was gheworden, oock en was zy niet min verwondert van dese lieden. Maer als die Edelman tot haerder begeerten zijn honden tot hem gheroepen hadde, dede sy soo vele nae langhe begeeren, dat sy henlieden seyde wie zy was, ende wat sy daer maecte, de welcke hun doen verclaerde alle hun gelegentheydt, haer ongeluc, ende haer vreemt voornemen. De Edelman alle dit aenhoorende die haer man seer wel gekent hadde, began wt medogentheydt te weenen, ende dede zijn beste met soetelijcke woorden om haer af te brengen van alsulcke wreeden voornemen. Hy beloofde haer weder te brengen in haer eygen huys, of haer by hem te onderhouden in sulcken eeren of zy zijn eyghen suster waer, daer zy soude moghen blijven ter tijt toe dat haer van onsen Heere eenrehande beter avonture soude toegeschickt werden. Als zy nu tot dese deuchtlijcke aenbiedinghe niet verstaen en wilde, heeft Messire Coenraet zijn huysvrouwe by haer gelaten, met bevel omme haer aldaer spijse te doen brengen ende haer ooc met eenige van haer cleederen wten schepe te becleeden, overmits die van Vrouwe Britolle al ghebroken waren: maer boven al beval hy zijn huysvrouwe so veel naersticheyts te doen, dat zy vrou Britolle met haer bracht. Dese goede vrouwe is daer by haer gebleven, weende bitterlijck met vrou Britolle over haer ongevallicheyt, dede daer clederen ende spijse brenghen, ende bracht haer met de meeste moeyte vande werelt soo verde dat zy ten laetsten noch verwillichden int nuttigen vander spijsen, ende nae veel biddens, overmidts vrou Britolle vastelijc seyde nimmermeer te willen comen ter plaetsen daer zy bekendt waer, heeft sy die soo verre becout, dat sy mede soude trecken tot Luvigiane, met ooc de twee geytkens, van gelijcken de moeder van dien, die daer en tusschen weder ghecomen zijnde groote vriendtschap bewees aen vrou Britolle, ende dat niet sonder groot verwonderen van die edel vrouwe. Als daeromme het onweder over was, is vrou Britolle met Messire Coenraet ende syn Huysvrouwe tschepe ghegaen, met haer nemende de Geyte met haer twee joncxkens, ende want de andere haeren naeme niet en wisten, wert sy van die genaemt de vrouwe mette Geytkens: ende zijn met eenen voorwint spoedelijck gheseylt tot inden mondt vanden Riviere Maigre. Daer zijn sy op lant ghetreden, ende gegaen in heur Casteel, alwaer vrou Britolle by de Huysvrouwe van Messire Coenraet is blijven woonen in rou cleederen, als een van haer Jofvrouwen, eerbaer, ootmoedich ende gehoorsaem: ende droech altijt groote liefde tot haer geytkens die sy daer op dede voeden. De Zeerovers die het scheepken genomen hadden tot Ponso, waer mede vrou Britolle aldaer ghecomen was, de welcke zy als van henlieden niet ghesien zijnde, achter gelaten was, zijn met de anderen die zy genomen hadden tot Genuen aenghecomen: daer hebben de opperste vander Galeyen de Roof onderlingen ghedeylt, ende is daer oock onder andere dingen by avontuerlicker lotinghe de voester van vrou Bri-

[p. B4r]

tolle met des selfdens twee soonkens ten deele gevallen voor eenen genaemt Messire Gasparijn de Orije: de welcke die selfde ghelijckelijck tot sijnen huyse sant omme die in maniere van slaven te ghebruycken. Dese arme voester boven de mate treurich zijnde om haer vrouwe ende om dat ellendige ongeluck, daer inne zy haer selven met die lieve kinderkens sach weenenden langen tijt deerlijcken, want sy vant haer selven soo wel catijvich als de kinderkens: maer want sy niet tegenstaende haer arme state verstandich was, heeft sy, aenmerckende dat haer tranen de sake niet met allen en beterden, haer selven ghetroost ten besten dat sy mochte: ende als sy haer nae het ongheluck te recht in sach daer inne sy ghecomen waren, heeft haer gedocht datmen ter avontueren den Kinderen eenich leedt mochte aendoen indien die bekendt waeren: dies sy voor haer nam niemandt ter werelt te seggen, ten waer dat sy sonderlinge goede gelegentheyt sage, wie die kinderen toebehoorden, op hoope of de fortuyne noch eens (vroech oft spade) mochte keeren ende dese kinderen weder in heuren ouden staet helpen. Daeromme seyde sy tot alle den gheenen diet haer vraechde dat het haer Soonkens waeren: ende noemde den oudtsten niet met sijnen rechten naeme Godefroy, maer Jehannot de Procide, maer den joncxsten en docht haer niet noodigh sijnen name te veranderen. Ooc gaf sy met grooter sorchvuldicheydt Godefroy te kennen, waeromme sy sijnen name verandert hadde, ende in wat pericule hy comen soude by aldien hy bekendt worde, het welcke sy hem niet eenmael, maer dickmael verhaelde, ende wert ooc vant knechtgen, dat vernuftich was, volcomentlijcken wel nae des voetsters onderwijsinghe onthouden. Als woonden dese twee joncxkens met allen qualijck gecleet int huys van Messire Gasparijn: daer sy eenen langen tijt gehouden waren tot alle snoode dienstbaerheydt met de voetstere, die dit al gheduldelijck droech. Maer als nu Jehannot al sesthien jaren was geworden ende meerder oft hooger herte droech dan een slave betaemt, soo dat hem die snoode state van slavernije verdroot, is hy gheloopen wten dienste van Messire Gasparijn: ende is gecomen op galeyen die na Alexandrijen toe voeren, al waer hy ende ooc tot noch veel ander plaetsen gevaren is, sonder yet te mogen op comen. Als hy ten laesten ontrent drie oft vier jaren nae sijn afscheyt van Messire Gasparijn een schoon jonc man ende van frissen lichame geworden was, heeft hy vernomen dat sijn vader (dien hy al doot waende) noch int leven was, maer inde ghevanckenisse vanden Coninck Charles: dies hy al vertwijfelende aen der fortuynen, hier ende daer vast swerfde soo lange tot dat hy quam Lunigiane, al waer hy sich by ghevalle in den dienste begaf van Messire Coenraet Malespine, dien hy seer wel ende te wille diende. Daer zijnde sach hy sijn moeder met allen selden, alsoo die altijt was by de huysvrouwe van Messire Coenraet, diens hy die noyt en kende noch ooc sy hem niet, soo seere was elck door den tijt verandert sedert sy malcanderen laest gesien hadden. Terwylen Jehannot dan aldus was in dien dienste van Messire Coenraet, ist gevallen dat sijn Dochter Spine genaemt, die Weduwe gebleven was van eenen Messire Nicola de Grignan wederomme quam in haers Vaders huys. Dese was seer schoone ende minnelijck ooc mede jonck, so datse noch niet boven sestien jaren out en was: ende wert verlieft op Jehannot, van ghelijcken hy op haer, sulcx dat sy elck ander uytter maten vierichlijc beminden: welcke liefde oock niet langhe te vergeefs en was: sulcx dat het spel van minnen sommige maenden lanck tusschen hen beyden geduerde dat het van niemanden vernomen en wert. Dies sylieden ten laetsten al te stout geworden zijn ende hunlieder liefde met minder onsichticheyt pleech-

[p. B4v]

den dan sulcken saecke wel eysschende was: sulcx dat hy ende zy op eenen dach in een schoon Bosch gaende dat dicht van gheboomte was, daer zy d'ander gheselschappe achter latende, eerst binnen qamen: al waer sy beyde sich stelden in een plaetse die met bloemkens lustich besaeyt ende met gheboomte dicht bedeckt was, ende begonden daer met malcanderen van Venus bloemkens te plucken. Ende al hoe wel zy daer al een goede wijle te samen alleen waeren gheweest: nochtans hadde heur vreuchde henlieden den tijdt heel cort doen schijnen, sulcx dat sy over loopen waren: ende dat aldaer eerst van haer selfs moeder ende daer na van Messire Coenreat selve. Die was hier inne wter maten seer bedroeft, ende liedt se beyde (als diet spel ghesien hadde) van drie zijnre dienaeren binden ende leyden na zijn Casteel: ende is al schuddende ende bevende van gramschappen van daer gegaen in meyninge om die jonghe lieden beyde schandelijcker doot te sterven. De Moeder van dese dochter wt eenigh woort van haer Man verstaen hebbende wat zijn voornemen was teghens dese misdadigen, en heeft sulcx geensins mogen verdraghen. Daeromme zy (niet teghenstaende zy ancxtelijcken van herten becommert was, ende haer dochter om dese groote misdaedt, alle wreede straffinghe wel waerdich achte) haer selfs soo seere ghehaest heeft dat zy haeren toornigen Man achter haelde: den welcken zy began te bidden dat hem doch gelieven soude soo verwoedelijcken niet te loopen om in zijn ouderdom Manslachtich te worden aen zijns selfs Dochter, ende zijn handen te besmetten int bloedt van zijn dienaer: maer dat hy doch eenich ander middel om zijn toornighen moedt te versadigen wilde bedencken: als henlieden in ghevanghenisse te doen stellen om aldaer dese groote misdaedt te doen boeten ende beschreyen. Aldus ghinck hem dese heylige Vrouwe soo veele sulcx ende diesghelijcx vermanen dat sy hem 'tvoornemen van die amoureuskens te doen dooden wten hoofde bracht: so dat hy die alleenlijck beval met goeder hoeden elck in een bysondere kercker gestelt te werden, met luttel spijsen en met veele verdriets ofte onghemacks, ter tijdt toe dat hyt anders met hunlieden voorghenomen soude hebben: het welck also gedaen wert. Hoedanich het leven van dese ghelievekens inder ghevanckenissen was daer sy met ghestadige tranen ende deerlijcke, oock onghewoonlijcke verscheydentheydt langen tijt ellendelijcken lagen, mach elckerlijck licht bedencken. Als Jehannot ende Spine in soo treurigen leven bleven ligghen, ende daer nu al een jaer verloopen was, dat Missere Coenraet op hunlieder ghevanckenisse niet en scheen te dencken, so ist ghevallen dat de Coninck Peeter van Arragon het Eylant van Sicilien op de been gebracht heeft door 't beleydt van Missire Jan Procide, ende benam dat den Coninck Charles, door welcke tijdinge Missire Coenraedt, als die een Gibelijn was, seer groote Feest maeckte. Jehannot al sulcx vernemende door een van sijn hoeders heeft bitterlijcken versucht seggende. Wee mijn onsaligen mensche die veerthien jaren lange door de Wereldt hebbe gaen bedelen sonder yedt anders te verwachten van ditte: het welck nu ghecomen zijnde my inder ghevanckenissen gaet vinden om my nimmermeer eenich welvaeren meer te doen verhoopen, uyt welcke gevanckenisse ick nemmermeer en hope te comen dan metter doodt. Hoe ditte? sprac die hoeder, wat becommert ghy u met het gheene dat de moghende Coninghen bedrijven? wat hadde ghy doch in Sicilien te doen: My dunckt, sprac Jehannot, dat my t'herte wil breken als ick dencke om den staet daer inne mijn Vader was in Sicilien: want al was ick een kleyn knechtken als ick van danen vluchte, so gedenckt my nochtans seer wel dat mijn vader de Regent was vant Conincrijc ten tijden dat de Coninc

[p. C1r]

Manfredt noch leefde. De hoeder zijn redene achtervolghende vraechde hem weder, wie was dan u Vader? Mijn vader, sprak Jehannot, dien mach ic wel veylichlijck noemen, nu ick geen pericule meer en sie, vant gheene daer ick voor bedricht was, indien ickx gheopenbaert hadde. Hy was genaemt (en ist noch indien hy leefde) Henriet Capece, ende mynen name is Godefroy ende niet Jehannot: dies ick niet en twijfele indien ick hier uyt waer ende in Sicilien quaeme, oft men soude daernoch al veel van my houden. Dese goede hoeder sonder hier af meer te ondervraghen vertelde alle dit soo hy eerst mochte Missere Coenraet opt lancxte: de welcke dit alle te male verhoort hebbende gheliet sich teghen den selfden niet anders dan of hem dat niet ter herten ghegaan en hadde: maer ginck nochtans stracx by Vrou Britolle haer heusschelijck vraghende of zy een sone by haer man hadde ghehadt, die Godefroy ghenaemt was. De Vrouwe heeft hem al weenende gheantwoort dat haer outste sone, in dien hy noch int leven waer, alsoo genaemt wesen moeste, ende soude ontrent twee en twintich jaren out zijn. Messire Coenraet dit verhoorende, began te dencken dat het dieselfde wel mochte zijn: daer by hem oock inden sinne quam dat hy (in dien sulckx ware) door een selfde middel wel een groote barmherticheydt soude moghen bewijsen, ende boeten oock mede zijns selfs schande ende zijns Dochters, indien hy hem die te wijve gave. Daerom heeft hy Jehannot int heymelijck voor hem doen comen ende hem op alle zijn voorgaende leven van elcks bysonder ondervraecht: ende den selfden ontwijselijck door seeckere kennissen bevonden hebbende te wesen Godefroy de Sone van Heniet Capece, sprack hy tot hem aldus. Ghy weet Jehannot hoe grooten overdaedt my en mijn eyghen Dochter door u gheschiet is, daer ick u nochtans wel ende minnelijck onderhielt: sulcks dat ghy (als een dienaer schuldich is te doene) mijn eere ende profijdt in alles ghesocht behoorde te hebben: dies men wel veele Heeren soude moghen vinden die u (waer heur sulcx door u gheschiedt gheweest) terstondt schandelijcken hebben doen dooden het welcke mijn goedertierenheyt niet en heeft connen gedogen. Maer want ghy my nu segt een Sone te wesen van eene edelen man oock mede van een edele Vrouwe: soo is mijn sinne u ellendicheydt te doen eynden, ist dat ghyt selve wilt, ende u wt de benautheydt ende gevanckenisse te verlossen, daer inne ghy zijt; sulcx dat u eere ende de mijne volcomentlijck in een ure ghebetert sal wesen. Ghy weet dat mijn dochter, met de welcke ghy (hoe wel u ende haer sulcx niet en betaemde) in minnen versampt zijt, een weduwe is, ende dat haer voor gaende houwelijck groot was: ooc mede zijn u haer zeeden ende manieren, van gelijcken haer Vader en Moeder wel bekent: aengaende uwen staet, en wil ic voor dese tijdt niet met allen af segghen. Daeromme is mijn voornemen dat zy (indien u belieft) inder plaetse van dat zy u in oneeren bemindt, in eeren u huysvrouwe werde: ende dat ghy als mijn sone by haer ende by my alsoo langhe alhier sult blijven, als u dat ghelieven sal. Het is wel soo dat de langhe ghevanckenisse het vleesch van Jehannot betemt hadde, maer zy en hadde zijn edele herte dat van soo hooger stammen ghesproten was, in geender manieren vermindert: ende noch vele minder zijn oprechte liefde die hy tot zijn alderliefste droech. Ende al hoe wel hy boven alle dinghen selfs begheerde 't gheene dat hem van Missire Coenraet aengeboden wert, ende sich selfs oock ghenoech in zijnder macht oft vryheyt benaut te sijn: so en veynsde noch tans geensins het gene dat hem de hoocheyt zijns herten riet behoorlijck te zijn om van hem geantwoort te werden segghende. Mijn Heere, de eersuchticheydt omme te heerschappen, noch oock de be-

[p. C1v]

geerlijcheyt des ghelts, noch gheenreley ander oorsaecken, hoe die oock mochte zijn en hebben my noyt als verrader eenighe laghen doen legghen teghens 't ghene dat u toebehoorde. Het is waer dat ick u Dochter bemint hebbe, beminne ende altijt beminnen sal, als die ick mijnder liefden wel weerdich achte, ende al ist so dat ick oneerlijcker met haer ben vereenicht van de opinie vande huyshoudinge wel ghedoocht, so hebbe ick nochtans die sonde begaen uyt jonckheyt die 't allen tijden met sulcx verselt is, sulcks datmen de jonckheyt oock soude moeten verjaghen, indien men dit soude verjaeghen willen, welcke sonde niet soo swaer bevonden en soude werden, als ghy ende anderen die nu wel weecht, waert saecke dat de oude gedencken wilden ooc jonck geweest te zijn ende also eens anders gebreken tegens de heure, ende de heuren tegens eens anders overwegen wilden, sonderlingen als ghy noch soudt willen aenmercken dat ic u alsulcx niet als een vyant, maer als vrient bedreven hebbe. Het ghene dat ghy my aenbiet te willen doen, hebbe ic altijt van herten begeert, ende soude sulcx al over langhe versocht hebben indien ic hope gehadt hadde om tselfde te verwerven, het welcke my nu dies ooc so vele te meer aengenaem wesen sal, als ic dies minder hebbe connen hopen. Maer ist ooc also dat u meninge alsulcx niet en is als u woorden luyden, soo en wilt my doch met gheenen ydelen hope doen verlangen, maer stelt my dan weder inde gevanckenisse ende doet my daer quellen soo vele u dat believen sal: want so lange ic Spine beminnen sal, so sal ick u (wat ghy my ooc doet) ter liefden van haer ooc lief hebben ende in eeren houden. Messire Coenraet sulcx vanden Jongelinc hoorende wert seere verwondert: ende hem voor een grootmoedich man houwende, achte hy des Jongelincx minne wter maten vierich te zijn, dies hy hem ooc te liever was. Daeromme is hy op geresen, heeft hem omhelst ende gecust, ende beval oock, sonder de saecke meer te vertrecken, dat zijn dochter heymelijck aldaer gebracht soude werden. Dese was nu heel magher, bleeck ende swack gheworden inde gevanckenisse, so dat sy een ander Vrouwe scheen dan sy plach te wesen, van ghelijcken scheen oock Jehannot een ander man: de welcke daer te samen in des Vaders teghenwoordicheyt met eendrachtigher goetwillicheyt elck ander na onse maeniere trouwe beloofden. Als hyse nu sommige dagen hier nae (sonder dat noch eenich ander mensche yet wiste van datter gheschiet was) weeldelijcken van allen dat hem luste, hadde doen dienen ende onderhouden, hevet hem oock tijdt ghedocht beyde de moeders te verblijden, dies hy zijn wijf ende ooc Vrou Britolle by hem dede comen hun beyden segghende. Wat soudet ghy vrou Britolle daer af segghen, oft ick u dede sien uwen oudtsten Soone Man zijnde van een mijnder dochteren? Daer Vrou Britolle op antwoordende sprac. Daer af en soude ick u niet anders weten te segghen, dan dat ick noch meer in u gehouden soude zijn (by alsoo verre ick des meerder mach wesen) indien ghy my het gene weder dedet hebben dat ick boven my selven beminne. Maer gaefdy hem my dan noch in sulcken staete als ghy segt, soo soudy in my eenichsins mijnen verloren hope weder verwecken, ende daer mede heeft sy al weenende geswegen. Doe sprack Messire Coenraedt tot zijn Huysvrouwe. Wat souder u oock af duncken lief, waert dat ick u sulcken swager dede hebben? My en soude niet alleen (sprac zijn huysvrouwe) ende van dese, dat edellieden zijn aengenaem wesen, maer ooc mede een bedelaer, als ick u believen alsulcx wiste te wesen. Ick hope sprack Messire Coenraedt, u dieshalven alle beyde binnen weynich daghen te verblijden. Daer nae siende dat dese twee jonghe lieden weder tot heur eerste schoonheydt ghecomen ende datse (na zijnen bevele) rijckeleiken gecleet wa-

[p. C2r]

ren, heeft hy gheseyt tot Godefroy. Hoe lief soudet u wel zijn, behalven de vreucht daer ghy nu in zijt waert saecke dat ghy u moeder hier saecht? Daer Godefroy op antwoorde, ick en can niet ghelooven dat de swaere droefheyden van haer ellendighe ongeluckicheyden haer noch so lange gedoogt hebben te leven: nochtans soudet my de alderhoochste blijtschappe ter werelt wesen indien sulcx geschiede: ende soude noch hope hebben door haren rade te mogen wederomme verwerven een groot deel van mijne goeden in Sicilien. Doe dede Messire Coenraet beyde de moeders daer halen: die den bruydegom ende bruyt een onwtsprekelijcke vriendtschappe bewesen: ende en was des bruydts moeder niet weynich verwondert wat ingeestinge Messire Coenraet doch tot sulcker goedertierenheydt beweecht mochte hebben, dat hy Jehannot sijn dochter te manne gegeven hadde. Om dese woorden die Missire Coenraet ghesproken hadde, began vrou Britolle Jehannot aen te sien: de welcke deur een verborghen cracht die in haer ontwect wert, hem began te kennen, de gedaente sijns aengesichts van kintschheyt aen gedenckende: dies sy hem, sonder eenich bescheyt meer te verwachten, met wtghespreyde armen om de halse spranc. Daer en mochte sy van hertelijcke liefde ende moederlijcke blijtschappe niet een woort wten monde brengen: maer werden alle haer bevoelijcke crachten so ghesloten, ende ter herten waerts inne ghetrocken, dat sy daer als voor doot neder gesegen is tusschen de armen haers soons: de welcke terstont die moederlijcke reucke werdt kennende, niet teghenstaende hy sich seer verwonderde ende hem voor oogen quam die selfde daer int casteel dickmael gesien sonder haer ghekent te hebben: dies hy sich selfs berispende dat hys niet gemerckt en hadde, haer in sijnen armen ontfinck, selfde minnelijck custe ende innerlijck weende. Als nu vrou Britolle medogentlijc van Messire Coenraedts Huysvrouwe ende van Spine gheholpen wierdt, die met coudt water ende ander raet haer verdweenen crachten wederomme gesterckt hadden: soo heeft sy haren sone van nieus weder omhelst, ende hem met vele tranen ende lieve woorden die vol moederlijcke minne waren, meer dan duysent werven gecust. Hy sach oock vriendelijcke op haer ende ontfinckse seer eerweerdelijck. Maer nae dat dese eerlijcke ende vreuchdelijcke omhelsinghen ende vriendelijckheyden drie oft vier malen vernieuwt waren, niet sonder groote blijdtschappe vanden ommestanderen ende yeghelijck daer ooc zijn avontueren vertelt hadde, soo heeft Messire Coenraet alle dit zijn vrienden vercondicht, die al tsamen wtnemende blijde waeren, om dit nieuwe houwelijck dat hy ghesloten hadde: de welcke daer nae een schoone ende heerlijcke feeste toebereydt hebbende, van Godefroy aengesproocken wert aldus. Ghy hebt my Messire Coenraet in vele dingen ghesalicht, ende mijn Moeder langen tijt groote eere bewesen: op datter nu niet ongedaen en blijve vant ghene dat door u hier toe noch gedaen mach werden, soo bidde ick u dat ghy in dese mijn feeste mijn Moeder ende oock my noch meer verblijden wilt met de tegenwoordicheyt mijns broeders: den welcke niet anders dan voor een slave wert gehouden van Missire Gasparijn d'Orie, die ons nae min Corsse, alsoo ick u nu al vertelt hebbe. Seynt doch mede yemant in Sicilien om te vernemen hoe dattet daer int lant staet: die zijn beste oock doe om te besporen hoet met mijn vader Henriet gaet, oft die levendich is dan doodt, oock in wat staet die nu mach zijn, ende alle dingen alsoo bedecktelijcken ondersocht hebbende wederomme tot u keere. De begheerte van Godefroy behaechde Missire Coenraedt met allen wel, de welcke sonder eenich vertreck verstandigh mannen heeft gesonden tot Genuen ende in Sicilien. De ghene die tot Ge-

[p. C2v]

nuen reysde ghecomen zijnde by Messire Gasparijn, heeft hem met grooter ernst ghebeden, van weghen Messire Coenraets hem doch te willen seynden de verjaechde met zijn voetster: heeft hem oock mede by oordene vertelt het gheene dat Messire Coenraet met Godefroy ende sijn moeder gedaen hadde. Messire Gasparijn dese dinghen aenhoorende, werdt gheheel verwondert ende seyde. Het is wel soo dat ick voor Messire Coenraet alle dingen die hy van my begeeren mach gheerne soude doen, soo verre alsulcx in mijnder machten waer: ick hebbe oock ontrent veertien jaren lanck den jongen die ghy begeert ende sijn voetster in mijnen huyse ghehadt, dewelcke ick hem gheerne sal seynden: maer ghy sult hem van mijnent wegen segghen dat hy wel voor hem sie niet al te haest ghelooft te hebben, oft noch te ghelooven de fabulen van desen Jehannot die sich nu (soo ghy seght) Godefroy doet noemen: want het is al veel erger schalc dan hy wel meynt. Als hy dit gheseyt ende desen van eeren eerlijcken ontfangen hadden, heeft hy die voester heymelijck by hem doen comen, ende haer listelijcken van desen handel ondervraecht. Dese vernomen hebbende den oproer inden Coninckrijcke van Sicilien, oock mede verstaende dat Henriet noch int leven was heeft allen ancxte, die sy voormaels ghehadt hadde, wter herten gejaecht, ende hem alle dinghen int lange vertelt, oock mede de redene ende oorsaecke waeromme sy alsoo int heele ende anders gedaen hadde. Als nu Messire Gasparijn sach dat het verhael van der voedtster ende van Messire Coenraets machtbode soo wonderlijcken wel over een droech, began hy dese dinghen geloove tegeven. Oock mede ondersochte hy daer nae desen handele met alle middelen, alsoot een seer schalc man was, ende van ure tot ure meer dingen bevindende die de sake bevestichden, began hy sich te schamen dat hy so snoodelijc metten jonghen geleeft hadde: den welcken hy een schoon dochterken dat hy hadde van twaelf jaren, met een groote bruytgave te wijve gaf: om dien voorgaenden mishandelinghe tegens den selfden daer mede te versoeten, als die wel wiste wat man Henriet geweest ende nu weder geworden was. Alsoo heeft hy daer eenen grooten bruyloft gehouden, ende is daerna metten jongelinck, met zijn dochterken, metten machtbode van Messire Coenraedt ende metten voedtster in een galiot geseten, ende daer mede gecomen tot Lerici: daer hy vriendelijck ontfanghen wert van Missire Coenraedt, die hem met alle 't geselschappe op een Casteel niet wijt van daer gelegen, gebracht heeft, daer een groote feeste bereyt was. Maer hoedanich de feest ende vreuchde was die de Moeder bewees als zy haer twee sonen sach: hoedanich die vanden twee gebroeders onderling was, hoedanich die van dese drie tegens die voetster was, hoedanich die was die Messire Gasparijn ende zijn dochter van hun allen ghedaen wert, hoedanich die zijne teghens elckerlijck, ende hoedanich die was die zy alle gelijckelijk met Messire Coenraet, met zijn wijf, met zijn kinderen ende met zijn vrienden bedreven, en waer niet mogelijck met woorden wt te beelden, daeromme laet ick u dit selfs voorder bedencken. Als nu dese feeste begonnen was, soo heeft onsen Heere als een overvloedich gever (op dat die vreuchde volcomen soude wesen) daer noch willen toe voeghen de blijde tijdinghe van Henriets Capeces goeden state, ghemerckt daer, doe de feeste groot was, ende de ghenooden mannen ende vrouwen noch aent eerste gherecht ter tafelen saeten, de man gecomen is die gereyst was in Sicilien. Dese vertelde daer van Henriet onder ander dinghen dat hy vanden Coninck Charles in een strenge gevanckenisse gehouden hadde gheweest, ende dat het Volck in een oploop die daer inder stadt oprees tegen den Coninck, half rasende tot de ghevanckenisse geloopen, de

[p. C3r]

wachters verslaghen ende hem daer wt verlost hadde. Dat hy oock mede als een hooft vyandt vanden Coninck Charles opper Capiteyn gemaeckt ende van elckerlijck gevolcht was om de Franchoisen te verslaen: daer door hy grootelijcken inden jonste was vanden Coninck Peeter, die hy wederomme met goeder ende hooger grootachtbaerheydt in zijn rijck ende eere geholpen hadde. Daer by seyde de selfde noch dat hy in grooter eeren ontfangen hadde geweest van Henriet: de welcke in een onghelooflijcke blijdtschappe gecomen was door die tijdinghe van zijn Huysvrouwe ende sone: vanden welcke hem na zijn ghevanckenisse noyt eenighe mare af ter ooren ghecomen en was: ende hier en boven noch dat die selfde een lichte barcke met eenighe edellieden, die hem navolghden, daer sende om zijn wijf ende sone te halen. Dese man wert ontfangen ende ghehoort met groote vreuchden: ende zijn terstondt Messire Coenraet met zijn vrienden int ghemoete ghegaen vande Edellieden die daer quamen om vrou Britolle met Godefroy te halen: de welcke hy blijdelijck ontfangen ende aenden Tafelen gestelt heeft, alsoot noch niet ter halver maeltijdt en was. De Huysvrouwe van Godefroy ende alle het ander gheselschappe saghen dese met blijder herten dan men oyt af gehoort heeft, binnen comen: de welcke, eer dat zy sich ter tafelen stelden, Missire Coenraet met zijn Huysvrouwe van weghen Henriet (soo zy best conden ende mochten) gegroet ende gedanckt hebben van alle de eere ende vrientschappe aen hem ende aen zijnen Sone bewesen. seggende dat alle tgene dat inde macht van Henriet mochte zijn, wederomme tot henlieder besten ende ghebode was. Voorts wenden zy lieden sich omme tot Messire Gasparijn (wiens weldaedt gantsch onbewaent was) hem versekerende dat Henriet hem diergelijcken oft noch meerder danc soude weten: als hy vername wat vrientschappe hy den verjaechden betoont hadde. Daer na hebben zy genoeghelijck gegeten inden bruyloft van dese twee bruydegoms ende bruyts. Oock en hielt Missire Coenraedt desen bruyloft voor zijn Swager ende voor al zijn ander vrienden niet alleenlijck dien dach, maer noch lange daghen daer nae volghende: de welcke over zijnde, Vrou Britolle, Godefroy ende oock mede den anderen goet gedocht heeft datmen vandaer behoorde te scheyden. Daeromme zijn sy al te samen tschepe ghegaen in die Barcke, ende van Lande ghesteken, met groot gehuyl ende gheween van Missire Coenraedt ende van zijn Huyvrouwe, oock van Missire Gasparijn, met henlieden voerende Spine ende de andere jonge vrouwe: ende zijn met goeden winde spoedelijc in Sicilien gecomen. Daer zijn de kinderen so wel als de huysvrouwen met so grooter vreuchden van Henriet tot Palermen ontfanghen gheweest dat het nemmermeer mogelijck en waer om met monde wtgesproken te worden: ende men ghelooft dat zy daer nae langhen tijt salichlijcken leefden als goede dienaers van onsen Heere, zijnre weldaden tot allen tijden met danckbaerheydt gedachtich zijnde.