Vierschare

V. Handelinghe.

Ernst 1.

Teghen den Doopsghesinden hebbe ick mijn Heeren ghister na den middaghe onder anderen bewesen, dat sy noch niet wettelijck en hebben bewesen oft vermoghen te bewijsen, dat sy die ware Kercke Christi sijn, dit segghe ick nu, dat gheen van beyde die anderen, oock elck van heur Kercke noch niet en hebben bewesen, oft te bewijsen en vermoghen, uyt wat macht moghen sy alle of elck van henluyden zich dan onderwinden elck ander te veroordeelen? sullen sy alle wel willen belijden, dat sy sonder bevel of macht van Gode te hebben, uyt haer self allen anderen erghens anders dan zy in ghevoelende moghen veroordeelen? oft moghen sy bewijsen dat sy dat doende van niemandt gheoordeelt moghen worden?

Coenraet 2.

Daertoe hebben de Luhterschen, (soo sy segghen) groote reden, ghemerckt zy gheestelijck zijn. Segt Tuyge wat Paulus hier af schrijft.

N. Testam. 3

De natuerlijcke mensche, en begrijpt niet dat des gheests Godes is, etc. ⁺ Maer de gheestelijck (mensche) oordeelet al, ende en wordt van niemandt gheoordeelt.

+ I. Cor. 2. 14. 15.

Coenraet S. 4

De Luterschen segghen dat sy gheestelijck zijn, daerom en worden sy van niemande gheoordelt ende oordeelen van allen anderen.

Ernst w. 5

Nemen dan de Swinghelsche ende Doopsghesinden sulck segghen vande Luthersche voor goedt aen?

Koenraet S. 6

Geenssins. De Swinghelsche nemen henluyden der gheestelijckheyt aen. De Doopsghesinde segghen dat die gheen van beyden, maer dat sy Doopsghesinde alleen recht gheestelijcken sijn.

Ernst w. 7

Dat is sulcx, elck oordeelt alle andere voor natuerlijcke, ende hen selven alleen voor gheestelijcke menschen, soo dat niemant zwaricheyt en maeckt om van d’anderen voor natuerlijcke oft vleeschelijcke menschen gheoordeelt te worden, want zy houden al dat d’anderen gheen verstant, ende der-halven gheen oordeel te gheven en hebben over hen die alleen gheestelijck sijn, ende die alleen over elck te recht oordeelen moghen, soo elck (als ghebleecken is) oock vrymoedelijcken doet.

Coenraet S. 8

Dat is onlochbaer.

[fol. 432r]

Ernst w. 9

De werringe onder hen drien, is niet vreemt vande werresprake der Babelsche Timmerlieden van Gode met een werre gheest onderlinghen verwerdt sijnde oock niet vande onderlinghe vernielinghe der Madianiteren. ⁺ Immers zy werdt eyghentlijck beschreven by Isaiam vanden Egyptiers. Lieve verhaelt die plaetse.

+ Iosue. 7. 22.

Oudt Test. 10

Ick wil die Egyptiers teghen malkanderen verwerren, ⁺ soo dat de broeder teghen sijnen broeder ende naesten, d’een stadt teghen den anderen, ende het eene Rijck teghen d’ander sal sijn, ende sal Egypten zich selfs versticken.

+ Isa. 19. 2.

Ernst w. 11

Wat dunckt u Confrater, is dat niet van onse teghenwoordighe werregaeren der verscheyden yveraers, d’een d’ander verdoemende, een waerachtige asmalinghe na t’leven? Het schijnt beter eene beschreven gheschiedenisse, dan een toekomende Prophetie, so vermagh dese Afgod der duysternissen Egypti, ick meen des yverighen meyn oordeels, die nu (hoe-wel hy is een ware Godt des haets) meest van elck als een ware Godt der liefden wordt gedient, ge-eert, ende aenghebeden. Soo en is dan nu tusschen ons gheen gheschille, dat dese ghemelde ghemeenten alle drye elck zich self voor gheestelijcke houdende, alle andere als natuerlijcke vleeselijcke ende onverstandighe menschen veroordeelen ende verdoemen, maer dat niemandt der selver van ander gheoordeelt en wilt wesen.

Coenraet S. 12

Neen. Der-halven en twisten wy niet, want dat is oock opentlijck ghebleecken in onse drye voorgaende handelinghen, daer d’een d’ander veroordeelde: maer den twist was tusschen ons oft sulck veroordeelen recht was dan niet.

Ernst w. 13

Recht, nu soude ick uyt u wel een sake willen weten, eer wy voorder gaen.

Coenraet S. 14

Zeght wat dat zy.

Ernst w. 15

Oft ghy groot onderscheyt maeckt tusschen een natuerlijck mensche die niet en begrijpt, noch en verstaet, dat des gheest Godes is: ende tusschen de vleeschelijcke mensche onder den welcken is yver (of nijdt) twist ende tweedracht: daer door sy zich doen aen dese ende d’ander aen de Leeraren, onderlinghen verscheyden ende verdeylen. Zeght tuyghe. Is dat niet de zinne van t’gheen d’Apostel schrijft?

N. Testam. 16

T’Verscheelt wat inden woorden, maer de meyninghe is ghenoegh daer. ⁺

+ I. Corint. 2. 15. 16. 3. 3. 4.

Ernst w. 17

Ick meyndt aldus Confrater, zijnde vleeschelijcke menschen niet soo quaedt als de natuerlijcke (ick house arger) soo sijn sy ten minsten oock soo onverstandigh in gheestelijcke saken: dat zyluyden immers gheenssins en moghen ghehouden worden voor de gheestelijcke menschen die’t alle oordeelen.

Coenraet S. 18

Wie soude u dat moghen ontkennen? ‘tzijn ghenoegh de woorden des Apostels selve, ja sijn openbare meyninghe. Maer seght ghy nu, wat ghy met dese zaken voor hebt, ende wat ghy nu meent te handelen?

Ernst w. 19

Gaerne. Ick neme te bewijsen dat gheen van alle uwe Meesters macht en hebben noch verstandt, om van Godtlijcke of gheestelijcke saken te oordeelen, ende dan te besluyten t’ghene daer nootlijck uyt sal moeten volghen.

Coenraet S. 20

Gaet ghy dan te werck, ghy hebt een wijl werck.

Ernst w.

t’Sal gheen langhe, maer een korte wijle vallen. Ick hebbe Confrater, terstondt na den zinne, maer niet nae de eyghen woorden des Apostels verhaelt wat hy seyt van de Corinteren, dat sy noch vleeschelijck waren. Lieve, verhaelt ghy Tuyghe, ons nu eens die eyghen woorden des Apostels selve.

N. Testam. 22

Gaerne. ⁺ Want na dien yver (oft nijdt soo ander segghen) twist ende tweedracht zijn onder u luyden, sydy dan niet vleeschelijck, ende wandelt na menschelijcker wyse? Want soo d’een seydt, ick ben Paulisch: ⁺ d’ander ick ben Apollisch, sijt ghy dan niet vleeschelijck?

+ 1. Cor. 3. 4.

+ 4.

Ernst w. 23

Noemt d’Apostel den Corintiers daer niet vleeschelijck?

Coenraet S. 24

Onghetwijfelt.

Ernst w. 25

Waerom dat? Ist niet om dat sy yverden (met onverstandt ofte nijdigh waeren) twisteden, ende tweedrachtigh, oock d’een Paulo, ende d’ander Appollo aenhangich waren?

Coenraet S. 26

Dats openbaer, ende gheen vraghens waerdigh.

Ernst w. 27

Ist dan oock vraghens waerdigh oft de ghene die nu mede sulckx doen, oock vleeschelijck zijn dan niet?

Coenraet S. 29

Neen. Want alle soodanighe sijn nu soo wel vleeschelijcke menschen, als sulcke Corinthiers doe ter tijdt waren.

Ernst w. 29

Recht. Want soo dat een yverighe, twistighe ende tweedrachtighe af-zonderinghe ofte aenhang was, daer d’een zich aen Paulum, en d’ander zich aen Appollo hing, die nochtans beyde Heylighe mannen, ende van Gode ghesonden Leeraren waren, t’welck ghewisselijck bleeck: het moet niet beters, maer veel eer argher zijn, dat dese nu yverende, twistende ende tweedrachtigh zijnde zich hanghen, d’een aen Martin Luther, d’andere aen Ulrich Swingel, ende de derde aen Menno Ymons: van welcker Heylicheydt ende ware leeringhe men niet seker en is, maer bitterlijck om twist ende d’een d’ander voor een Godtloos ende verleyder is scheldende. Immers in sulck aenhangen Pauli ende Appollinis der Corinthiers, en vintmen niet dat sy d’een d’ander veroordeelt

[fol. 432v]

[of] verdoemt hebben soomen seyt, dat u Meesters aenhangers malkanderen niet min met vermetele bitterheyt stoutelijck doen teghen het klare verbodt Christi: machmen dan oock ontkennen dat u volck in desen veel arger handelen dan de vleeschelijcke menschen sijn te noemen dan de Corintiers waren?

Coenraet S. 30

Dat en mach ick niet wederspreken.

Ernst w. 31

Soo en suldy, Confrater, dan oock niet wederspreken (soo ick hope) dat alle uwe drye Meesters, gheen van hen uytghezondert ten minsten met soo veel (ist anders niet met meerder) rechts nu soo wel vleeschelijcke menschen zijn, als doe ter tijdt sulcke Corintiers warem

Coenraet S. 32

Wat sal ick segghen.

Ernst w. 33

Niet of waerheyt, namentlijck dat ghy sulcx niet en mooght straffen sonder den Apostel selven te straffen, van t’onrecht soodanighe Corinthiers vleeschelijck ghenoemt te hebben, om die voorsz. oorsaken.

Coenraet S. 34

Dat en magh ick niet doen met goeder conscientien.

Ernst w. 35

Doet dan dat ghy wel moght doen met goeder conscientien, jae dat ghy moet doen of haer quetsen, ende bekendt dat uwe drie Meesters met elck alle heure navolghers in heure yveren twisten tweedracht maken ende afscheydinge of aenhang, elck aende sijne, oock mede niet anders en sijn dan vleeschelijcke menschen.

Coenraet S. 36

Wel dat sy nu soo ghenomen. Wat wildy daer uyt besluyten.

Ernst w. 37

Neen. Ick en wilt niet alsoo twijffelijcken toeghelaten hebben, maer begheere dat ghy sulcx metter H. Schrift (kondy) wederspreeckt oft kondy niet, dat ghy de waerheyt eerdt ende sulckx rondelijck belijdt sonder eenighen achterdeure open te houden.

Coenraet S. 38

Ick en maghs, noch en wils niet wederspreken, daer staet mijn Meester principael, als de Heer aller mijnre Meesteren, laet hem hier teghen segghen, indien hy’t vermagh.

Ernst w. 39

Seght dan yverigh meyn oordeel, hebdy yet hier teghen voort te brenghen

Yverigh oordeel. 40

Hadde ick verstandt en de weet ghehadt om mijn sake self te vertaelen, ick en soude gheen Taelman daer toe ghebruyckt hebben. Ick laet hem begaen met al den handel.

Ernst w. 41

Die zwijght, daer hy behoort te spreken, die belijdt het ghene dat hy niet en wil of kan wederspreken: so houde ick dan voor bekent beleden ende besloten dat ghy yverigh meyn oordeel met alle uwe dry soorten van dienaren ende aenhangeren in sulck u yveren, twisten, etc. navolghende niet en zijt Gheestelicke, maer recht vleeschelijcke menschē: sulck mijn besluyt uyt u blijden, schrijft de Secretaris vast uyt mijnen monde, soo yemandt van u beyden daer tegen noch wat wil segghen hy doe dat nu ende swijghe namaels. Soo volght nu uyt alle het doorseyde nootsakelijc al ditte. De natuerlijcke mensche en begrijpt niet uyt die dinghen die des gheests Godes sijn, want sulckx is hem een sotheydt, noch hy en mach die niet verstaen. Seght, seyt d’Apostel niet soo?

N. Test. 42.

Dat sijn Pauli woorden. ⁺

+ 1. Co. 2. 14

Ernst w. 43

De vleeschelijcke verstaet oock niet dat geestelijck is, noch hy en mach de geestelijcke spijse soo weynigh ghenieten als die vleeschelijcke Corintiers. Het is onmoghelijck dat de vleeschelijcke van gheestelijcke saken recht soude oordeelen, Godt en ghebiedt oock niemandt te oordeelen, in saken die hy niet en verstaet, maer het blijckt tot veele plaetsen oock selvē hier verboden te wesen, met die woorden: de gheestelijcke oordeelt alle dingen ende hy selve en wort van niemanden gheoordeelt, daer mede dan allen vleeschelijcken het oordeel in gheestelijcke saken: ende vanden gheestelijcken persoonen wordt benomen ende verboden. Des niet teghenstaende soo oordeelen ende veroordeelen alle de voorsz. beclaegden, die vleeschelijcke menschen sijn, sonder ja tegen ‘tbevel Godes in geestelijcke zaken, ende dit soo wel over gheestelijcke als over vleeschelijcke menschen, sonder yemandt anders dan sy gevoelende te verschoonen, maer bannen, verdoemen ende vervloecken al aen een. Soo gheef ick u nu selve te oordeelen, oft ghy met sulck u veroordeelen u self niet wel rechtveerdigh veroordeelt ende verdoemt.