Logo DBNL
Vierschare (1630)

Vierschare

(1630)–D.V. Coornhert–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Vierde Handelinge.

Ernst w. 1

Desen morgen hebben wy volvoert de handel teghen den Swinglianen. Die heeft volcomen bewijs in sich, dat heur verdoemen der Doopsghesinden niet recht en is. Wilden nu de Doopsghesinden hare eyghen, in der Swinglianen dolinghe recht aenmercken: zy souden met een anders schade leeren ende wijs worden, ende hen wachten anderen te veroordeelen. Te meer noch, om dat henluyden dat oordeel is bevolen, maer swaerlijck verboden. Maer, leyder neen. Su en willen mede niet lijden van anderen ‘tgheen zy self allen anderen doen. Soudet in henluyden dan te prijsen sijn dat zy in anderen schelden? Daeromme ich wt den name mijns meesters (Lieven goede hope) den Doopsgesinden gesamentlijck met heuren Heere (Yverigh Meyn-oordeel) hier verschijnende, oock beclaghe dat zy allen anderen Ghemeynten t‘onrecht veroordeelen, die niet juyst als zyluyden, en houden van de menschwordinghe Christi: Makende mijnen Eyssche ende conclusie teghen henluyden ende haeren Heere ofte aenstichter hier voor ooghen in alder wijsen als ick hier vooren opten twee anderen haeren metschuldighen in ghelijcke saecke hebbe ghedaen. Volghens ‘twelcke u Confrater nu wil betamen uwe Meesteren van sulck haer verderflijck veroordeelen te verantwoorden.

Coenraet S. 2

Daer toe ben ick hier, ende ghereedt. Maer op datmen mach verstaen de hoogwichtigheyt des oorsaecks, waer door mijne Meesters houden, dat niemant staende in doolinge van desen stucke saligh mach worden, soosal ick mijnder Meesteren belijdinghe hier af in’t korte verclaren. Dese is, dar de Menscheyt Christi vanden Hemele is, ende niet van der Aerden, so dat sijn vleesch niet van vleesch ghebooren, maer van’t Woordt Godes gheworden is. Dat is niet van of wt Marie vleesch, maer van’t Woordt wt den Hemele, een Hemelsch vleesch.

Ernst w. h. 3

Die andere alle houden anders daer van. Laet ons nu (om lancheyts vermijdinghe toelaten dat d’anderen in sulcx doolen. Hier voorts by my bewesen, dat alle doolinghe niet verdoemelijk en is. Van sulcke doolinghe mach dese wel een sijn.

 

Coenraet S. 4

Bewyst dat kondy.

Enst w. 5

Elck moet zijn segghen bewysen, ghy verdoemt d’ander om dese ghepretendeerde dolinghe, ghy dan, niet ick zeght die verdoemens waerdigh te wesen na der H. Schrift, zoo staet u dan oock toe zulck u zegghen te bewijsen met de H. Schrift.

Coenraet S. 7

Gaerne. Seght tuyghe, wat staet by Joannem vande Salighmakende kennisse Christi int 17.

N. Testam.

Maer dat is (o Vader) het eeuwigh leven, dat zy u kennen alleen eenen waren Godt (te wesen) + ende Jesum Christum dien ghy hebt ghezonden.

Ernst w. 9

Men vraghe alle d’andere die ghy veroordeelt, daer op, zy sullen eenmondelijck zegghen, dat zy sulc voor waerachtich houden.

Coenraet S. 10

Ja, eenmondelijck, soo ghy seght, maer niet eengrondelijck inder herten lochenen sy Jesum te wesen Christum, want sy houden hem na den vleesche van Marien vleesch ghekomen te sijn. Dits een lasterlijcke dolinghe, ware kennisse en heeft gheen dolinghe in sich, sy en kennen dan Christum Jesum inder waerheyt niet, ende na dien die kennisse Godes ende Christi het eeuwighe leven is, soo en mach dan de valsche kennisse Christi het eeuwighe leven niet sijn, maer wel de eeuwighe Doodt. Daer blijckt nu dat niet wy, maer God selven met sijn klare woort alle den ghenen verdoemt, die sulcke dolinghe hebben inde Menschwordinghe Christi.

Ernst w. h. 11

Ghy treckt die woorden al wat breedt, Confrater, beroerende de kennisse Christi. Die vermanen van dat Jesus Christus is die van Gode is ghesonden, dit gheloven sy: maer die en segghen niet een woordt, van dat sijn vleesch niet van Marien vleesch is gheworden, so gheloven sy Christi woorden, ende niet u glosen, dat is soo weynigh verdoemelijck, dat het oock deught is, menschen glosen, sonder schrift niet te gheloven. Maer ghenomen dat sy die woorden Christi qualijck verstonden ende daer in dolen: wat diendt det ter saken, ghy moest bewijsen dat alle dolinghe inde kennisse van Christi persoon, ghene uytghenomen, verdoemelijck is. Dan soudt wat schynen.

Coenraet S. 12

Christus is de waerheydt, die machmen niet deelen, soo machmen gheen waerheydt altoos hebben, sonder alle waerheydt te hebben, die dan in die kennisse Christi doolt, die heeft niet alle waerheydt, soo heeft sulck dolens gheen waerheyt met allen, hy en heeft dan oock Christum niet, buyten Christum en is gheen leven noch salicheydt, wat machmen daer anders uyt besluyten, dan dat de ghenen die in eenighen deel der kennisse Christi Jesu dooldt, gheen leven noch salicheydt met allen en heeft? moet ghy Confrere, oock uwes ondancx, niet bekennen dat allen die in dit stuck vander menschwordinghe Christi doolen, verdoemelijck sijn als inden eeuwighen doode ende verdoemenisse staende?

N. Testam. 13

Ick ben (seydt Christus) de wech, de waerheydt ende het leven. + Ende op’t ander stuck: daerom is in niemande anders (dan in Christo) salicheyt, noch daer en is gheen ander name onder den Hemel den menschen ghegheven, daer in wy salich moghen worden.

Ernst w. 14

Sonder Christo en mach niemandt saligh worden, Christus is self de waerheydt. Dit bekenne ick beyde voor waerheydt, maer geensins datmen gheen waerheydt van Christo en mach hebben, sonder alle waerheyt van Christo te hebben, hadde d’Apostel gheen waerachtighe kennisse van Christo met allen als hy die ware belydinghe van Christo dede?

Coenraet s. 15

Welcke.

Ernst w. 16

Dat hy Godes sone was. Seghtse op ghetuyghe.

N. Testam. 17

Du biste de Sone des levendigen Godes. +

Coenraet s. 18

Ja hy, maer de Vader had hem dat gheopenbaerdt.

Ernst w. 19

Also, maer had hy die kennisse daerom niet? immers daer om hadde hyse, dit moochdy niet lochenen waere kennisse van Christo te wesen: maer hadde hy daeromme alle waerheyts kennisse van Christi? Dat en bleeck niet aen Christi woorden onlancx daer aen volghende totten selven Apostel.

N. Testam. 20

Treedtachter Satan, du biste my een argernisse, want du en verstaetse niet dat Godes is, maer dat der menschen is. +

Ernst. 21

Daer doolde Petrus groflijck, daer inne en hadde hy gheen ware kennisse Christi. Daer in ghebrack hy gheen ware kennisse Christi. Daer in ghebrack hem noch die waerheydts kennisse die hy noch namaels soude vercrijghen doo’r bloet des Heyligen Geests.

N. Test. 22

Ick hebbe u (seydt de Heere tot sijne jongeren) noch veele te segghen, + maer ghy en moget nu niet draghen, maer als de gheest der waerheydt komt, sal hy u alle waerheydt leeren.

Ernst w. 23

Daer blijckt nu opentlijck dat Petrus ende dandere Apostelen niet alle waerheyt wisten. Het blijckt mede dat Petrus eenighe waerheyt wiste. Dus blijckt onwaerheydt u segghen, datmen gheen waerheydt altoos en mach hebben sonder alle waerheydt te hebben, soo staedt dan dit u veroordeelen voorsz. ghegrondet op onwaerheydt. Hebdy wat anders, dat mooghdy voort halen.

Coenraet S 24

Heeft Christus sijn menscheydt van Marie menscheydt, soo heeft hyse van Adam menscheydt. Is dat, soo heeft hy een sondighe mensheydt ghehadt, soo mochte hy ons niet van sonden verlossen, soo sijn wy noch onder den vloeck ende verdoemt, maer dit is valsch, soo veroordeelen mijn Meesters te recht alle die in sulcke dolinghe begrepen staen, want nae hur eyghen ongheloof sijn sy noch onder den vloeck ende verdoemt.

Ernst w. 25

Al dit u segghen rust op dat Adams mensheydt een sondighe menscheydt was die alle menschen van sijnen zake sondigh ghemaeckt soude hebben, hier op soude meer te segghen vallen, dan de zade hier eyscht, ende ghy soudt konnen beantwoorden, daer om neeme ick dat

 

oft soo ware, maer wie belet al danderen dan noch al te gheloven, dat de H. Gheest des almoghenden Godes in Marie comende soo machtigh soude sijn gheweest om haere sondighe menscheydt waerachtelijck van alle sondighe menscheydt waerachtelijck van alle sondelijcke smetten te suyveren: alst den zondighen gheest des onmachtighen Satans was, om de suyvere ende onnosele menscheydt Adams te besmetten ende sondigh te maecken? sijn sondige geest komende in Adams menscheyt wrocht daer sondelicheydt: waerom en soude Godes Heylighe gheest in Marie oft Adams mensheyt komende daer gheen volkomen heylicheyt ghewracht hebben?

Nu moogdy mercken u besluyt niet noot volghelijck te sijn: dat Christi menscheyt sondigh moste sijn geweest: soo hy die van Marie mensheydt aenghenomen hadde: soo is de doolonghe die ghyluyden in desen alle anderen aentyet noch int minste niet bewesen: hoe vele minder dat ghyse om sulcken onbewesen dolinghe, met ende na Godes woordt te recht veroordeelt? also langhe ghy dit niet en bewijst, en voordert het bewijs van haer dolinghe, om sulck u veroordelen te verschoonen niet met allen. Want ghy nu al meermalen hebt moeten lijden dat alle dolinghen van Christo, of anders, niet verdoemelijck en sijn, dus verlaet het onnootlijck bewijs van dat sy dolen, ende bestaet het nootlijck bewijs, dat ghyse te recht verdoemt, om dat sy in desen dolen.

Coenraet S. 26

Dat sal ick nu doen met uytgedruckte schrifture. Verhaelt wat daer af gheseydt is by Johannem in sijn tweede brief.

N. Testament. 27

Want daer sijn vele verleyders inde wereldt ghekomen: + die niet en belijden dat Jesus Christus in het vleesche is ghekomen. Dese is de verleyder ende Antechrist.

Coenraet S. 28

Wat mach naeckter ende platter uytghesproken worden: Daer noemt Godes gheest selve sulcke verdolde menschen int stuck vande menswordinghe Christi Antechrist ende de verleyder. Zeght Confrere, maeckt ghy u self des veroordelens niet recht schuldigh, die ons aenseght dat wy Antichrist t’onrecht veroordeelen?

Ernst w. 29

Die sproke is huyden nu al ghehandelt als sy teghen u ghebracht was. Zoudt niet wel moghen sijn, Confrater dat u Meesters met die sproke d’anderen voor Antichristen ende verleyders veroordeelende t’onrecht, ende dat sy sulck onrecht oordeel over den onschuldighen strijckende haer selfs voor Antichristenen ende verleyders veroordeelen?

Coenraet S. 30

Noyt vreemder klap. Hoe soudy dat bewijsen?

Ernst w. 31

Int bewijs, dat d’anderen belijden dat Jesus Christus in het vleesch ghekomen is, ende ghyluyden niet: tot dat mijn bewijs is my van noode u verclaringhe van die woorden in het vleesch komen. Hoe verstaen u Meesters die: te weten dat Jesus Christus in het vleesch is ghekomen: soo dat hy het woordt als voren onverderflijck blijvende, het vleesch aenghenomen heeft: of dat het woordt self vleesch is gheworden?

Coenraet S. 32

Ghy hebt uyt mijn voorgaende segghen wel konnen mercken dat het woordt vleesch is gheworden, ende dat zijn vleesch vanden Hemele niet van Marie vleesch is, wat noodt wast dan dit weder te doen verhalen?

Ernst w. 33

Om u niet qualijck te antwoorden, eer ick u wel verstaen hebbe, nu verstae ick u ghewis, ende segghe dat ghy die woorden: in het vleesch is ghekomen: niet recht maer averecht verstaet.

Coenraet S. 34

Zegghen is gheen bewijsen. Bewijst dat u zegghen.

Ernst w. 35

Dat ben ick schuldigh te doen, ende dat doe ick in deser wijsen. Spp het woordt vleesch geworden is: zulcx souden de voorsz. hebben, te weten het woordt sal in die komen ende vleesch worden. Spreeckt d’Enghel tot Maria alsoo?

N. Testam. 36

Neen. Maer hy seydt: + de H. Gheest sal over dy komen, ende de kracht des Alderhoochsten sal dy overschaduwen.

Coenraet S. 37

Soo mijn segghen onrecht waer, soude de Evangelist gheseyt hebben het woordt is int vleesch ghekomen, ende niet soo hy seydt.

N. Testam. 38

Ende het woordt is vleesch gheworden. +

Ernst w. 39

Soo’t woordt niet in het vleesch ghekomen ware, maer selve vleesch gheworden is soude hy niet gheseyt hebben dat Christus (die self het woordt is) int vleesch ghekomen ware, int vleesch komen en is niet vleesch worden, maer op dese plaetse hen selven verklarende, gheeft hy duydelijcke te verstaen wat hy gemeent heeft met dat sijn segghen, van vleesch worden, te weten int vleesch komen.

Coenraet S. 40

Glosen en sijn niet gheloven (zeghdy self) teghen klare woorden der schrift. Daer staet, het woordt is vleesch gheworden, wordem is worden.

Ernst w. 41

Ghy ghelooft uwen glosen wel teghen de klare woorden Christi: dat is mijn lichaem, dat Christi lichaem is, dat is sijn lichaem.

Coenraet S. 42

Die woorden moghen soo nae den leere niet verstaen worden, om datter anders vele ongeschicktheyden uyt souden volgen, als dat Christus een wech, een steen, etc. soude sijn, oock is dat woordt eensaem.

Ernst w. 43

So is oock dat woordt van vleesch eensaem: ende mach u luyden soo weynigh toeghelaten worden datmens alsoo na de leeren verstae: als ghyluyden metten Zwinglianen, ende Luterschen den Catolijcken wilt toelaten: Datmen t’woordt, dat is mijn lichaem, na den leere soude verstaen. Want hier uyt dit u letterlijck vertandt gheen minder ongheschicktheyden moeten volghen: dan ghy spindt uyt der Catholijcken ende Luterschen voorsz. lettert verstandt. Zoude na dit u onverstandt Christus dan oock niet self moeten gheworden zijn een hoecksteen? De zonde? De vervloeckinghe? ende anders meer dierghelijcken? Lieve seght

 

doch: Hoe sal dat metten gantsen sinne over een comen: Dat het leven gheworden soude sijn een ongheboelijcke ziellose steen? De gherechtigheyt? de sonde? ende dat de ghebenyde des vadres? de gebenedyde vruchte van Marien lijf? ja de beminde zone Godes een vervloeckinghe soude sijn gheworden? Dunckt u dat al schriftmatigh te luyden? Maer als u letterlijck verstandt op dese eenighe sproke recht sal sijn: waer sonden dan blijven alle de sproken klaerlijck tuygende dat Christus na den vleesch is uyten zade Davidts? De ghetuyghen moghen zegghen oft ick schriftmatigh spreke.

N. Test. 44

Die Steen die de Timmerlieden verworpen hebben (is) het Hooft des Hoecksteens gheworden. +

Hem die gheen zonde en kende, heeft hy voor ons sonde ghemaeckt ende is (Christus, voor ons de vervloeckinghe gheworden. Ick ben de wech de waerheydt ende t’leven.

Die (Christus) de wijsheydt van Gode, ende de rechtveerdicheydt Hosanna zone Davids, gebendijdt is die daer komt in den naem des Heeren, gebenedydt is de vruchte dijns lichaems? Dat is mijn beminde zonde inden welcken ick my wel behaeght heb.

Ernst w. 45

Daer siedy u letterlijck verstandt ghegrondet te sijn op een eenige qualijck verstaen sproke. Hoe groote menichte vindtmen daer tegen van clare tuyghenisse houdende dat Christus is nae sijn menscheydt ghesproten uyten zade Davids? Verhaelter doch eenighe.

Oudt Test. 46

Dat (zaedt) saldy den kop vertreden. Gen. 3. 15.

Daer sal een spruyt voort comen yeten stam Jesse, ende daer sal een scheute uyt sijne wortel wassen. Isa. 11. 1.

En in dynen zade sullen alle volcken der aerden ghebenedyt worden. Gen. 22. 18.

In dy, ende dynen zade sullen alle gheslachten der aerden gebenedyt worden. Gen. 29. 14.

N. Test. 47.

Siet de Leeuwe vanden gheslachte Jude, heeft verwonnen, de wortel Davids, Apoc. 5. 5. Rom. 1. 3. van sijnen zone: die hem gheworden is uyten zade Davids, na den vleesche Gen. 5. uyten welcken (vaderen) Christus is na den vleesche, 2. Thimot. 2. 8. Weest ghedachtich dat Jesus Christus vanden dooden is verresen uyten zade Davids na mijn Evangelium: wildy niet, wy sijn beyde bereydt om sulcx meer te verhalen.

Ernst w. 48

Neen de helft waer ghenoegh, sulcke klare sproken vintmer menichte, dat Christus sijn vleesch van Davids zade heeft, als van Abraham, van Isaak, van Jacob, Jesse Davids etc. Souden alle die menighte naeckte tuyghenisse voor u eensaeme quaelijck verstaen sproke moeten wycken?

Aenmerckt oock op Pauli woorden: Hy en seyt daer niet dat Christus gheworden is uyten woorde Godes soo’t uwe meesterē leeren: neen. Hy seydt Christum Jesum te wesen uyten zade Davids, dats wel wat anders, ende gheve u na te dencken oft u Meesters dan de ghende die

 

sy veroordeelen, een recht ghevoelen hebben van Christi menschwordinghe?

Ende hier mede houde ick waer ghemaeckt te sijn, mijn woorden, houdende, soudet niet wel moghen sijn dat u Meesters met die sproke 2. Ioan. 6. 7. allen anderen voor Antichristenen ende verleyders veroordeelende, door dat selve heur veroordeelen der onschuldighen, haer selfs het oordeel van dat sy Antichristenen ende verleyders zijn op haren halse halen: hoe seer vreemdt oock dat sulck mijn segghen in uwe ooren klinckte?

Coenraet S. 39

Ick en verstae my uwes handels niet Confrere, my dunckt ghy arbeydt om alle doolinghen te verschoonen, rechts of gheen doolinghen verdoemelijck waren, maer anders sullen dese ghetuyghen u weten te segghen.

Tuygh. Oudt Test. 40

Vervloeckt is hy die eenen blinden op den wegh doet doolen? +

Tuygh. N. Test. 41

Kinderen der vervloeckinghen, die den rechten wegh verlatende ghedooldt hebben. +

Coenraet S. 41

Daer siedy immers doolinghen die vervloeckt sijn van de H. Schrift met de klare woorden?

Ernst w. 42

Ghy doet my met sulck aensegghen, Confrater, niet recht: noyt hebbe ick gheseyt datter gheen verdoemelijcke doolinghen sijn: maer ick sie dat ghy nu van nieus teghen t’ghene nu al ghebleken, ende bekendt is, alle doolinghen bestaet verdoemelijck te maken, ende mitsdien u Meesters al t’samen self oock te verdoemen, want ghy bekendt selve, dat sy mede erghens inne doolen, oock seydt dat dese ghetuyghe?

Tuygh. N. Test. 43

In doolen missen wy al t’samen? +

Ernst w. 44

Waer toe dient dan doch sulck u onbesceyden segghen? wat ist anders dan ditte: daer sijn sommighe doolinghen die den verdoolen verdoemelijck maken: Daerom sijn alle doolinghen verdoemelijck, luydt dat oock wel? behalven dat blijckt in desen onbedachtheyt, niet om dat ghy in dit stuck vander menschwordinghe Christi, u leer self gheenssins en kondt verantwoorden, ende oock u partyen ghevoelen daer af int minste niet wederlegghen? Des niet te min dorst ghy, oft u Meesters die daer inne selfs doolen, den anderen daer inne recht ghevoelende na ghewoonlijcke vermetelheydt vrymoedelijck veroordeelen, soude dat een godlijck oordeel sijn uyter Heyligher Schrifturen? Maer alle dit overgheslagen, zoo en was mijn voornemen hier niet, noch en is oock nu niet te handelen, of u Meesters dan oft d’anderen in deser saken doolen, maer alleen of al d’ander (ghenomen dat sy in t’ghevoelen van Christi menschwordinghen al schoon doolen) om sulcke haere dolinghe verdoemelijck waren dan niet. Dit is hier alleen ons gheschille, en dat ander niet, al hebbe ick my door u af wycken eenichsins laten brenghen tot het ondersoeck: of u Meesters dan, of al d’anderen hier inne dolē. Daerom begheer ick noch van nieus te hooren uyt u, of ghy houdt met u Meesters: Dat alle dolinghe zonder onderscheyt, den menschen verdoemenis waerdigh maken?

Coenraet S. 49

Dat en hebbe ick niet gheseydt, noch segghet alsnoch niet: maer wel dat de ghene die in dit hooftstuck, namentlijck vander menschwordinghe Christi dolen, daerom te recht behooren veroordeelt te worden voor gheen lidtmaten Christi, ende dat na t’ghetuyghenisse der H. Schrift.

Ernst w. 50

Daer komt ghy op ons rechte questie. Dat u segghen hebdy om te bewijsen wel bestaen, maer t’is noch verde van ghedaen: is niet ghedaen mette schrift segghe ick, u Meesters segghen, sonder schrift, en gheldt hietr niet, wel aen. Hebdy noch schrifture, houdende dat de ghene die eenichsins doolen in’t verstandt of gheloof, van de wijse van Christi menschwordinghe, seght dan ghetuyghen dat sy die voortbrenghen.

Coenraet S. 51

Dat is nu al meer, dan eens ghedaen. Maer by u met Sophisterye wederstaen, ghy wilt klare schrift hebben, juyst houdende datse verdoemt syn, die in dit stuck doolen.

Ernst w. 52

Met goede rechte. Want in saken van de zielen te verdoemen behoortmen niet met twijfelijcke glosen, maer mette ghewisse texten te handelen: op dat sulck oordeel gheschiede uyt het klare woort Godes, ende niet uyt der menschen duysteren vernuft. Doch heb ick u oock toeghestaen hier inne gheloof te sullen gheven, soo ick noch doe, voor bewijs der schrifturen, al en waert juyst niet uytghesproken met soodanighe woorden, te weten, sy sullen verdoemt sijn, die eenighe doolinghe hebben int verstandt van Christi menschwordinghe: maer oock met andere woorden, als sy maer noodtlijck ghelijcke somme met haer brenghen, of brenght noch ten minsten ghetuyghenisse voort, dat doolinghen in minder sake dan dese verdoemelijck is: dan sal wel volghen dat dese oock verdoemt behooren te worden.

Coenraet S. 53

Bewijst ghy datter eenighe doolinghen sijn in meerder of in gelijcke sake, daerom de schrift nochtans sulck verdoolde niet en verdoemt of veroordeelt, soo suldy wat doen: maer dat en vermooghdy niet.

Ernst w. 54

Weynigh vertrouwens moet by u sijn, Confrater, dat u sake oprecht is, na dien ghy soo ongaerne komt aen’t bewijsen van dien, t’welc u toestaet, emde dat ghy doorgaens my op legt, die des niet ghehouden en ben. Ick meyn immers dat ghy den staet van dit ons gheschille wel verstaet, u Meesters segghen dat sy rechtelijck veroordeelen alle die daer ghevoelen dat Christus sijn menscheydt van Marie menschheydt aenghenomen heeft. Ick oft mijn Meesters dat niet gheloovende ontkenne sulck uwer Meesteren segghen. Sijt ghy dan niet ghehouden dat sulck heur segghen recht is te bewijsen? Wel aen, ick sal al weder mijn recht hier inne te buyten gaen, ende u gelieven, alsoo gae ic nu bewijsē dat de schrift dus niet en verdoemt, alle die in een doolinghe sijn van een wightiger sake dan dese is, namentlijck in Christi verrijsenisse, of houdy t’stuck van Christi verrysenisse niet van grooter, of immers van soo grooten ghewighte als den wyse van Christi menschwordinghe?

Koenraet S.55

Ick houdet alsoo.

Ernst w. 56

Houdy sulck een die niet en gelooft dat Christus vander doodt is verresen niet voor onghelovigh.

Coenraet S. 57

Waer voor machmen hem anders houden?

Ernst w. 58

Wat seydt de schrift vanden ghenen die niet en ghelooft?

N. Testament. 59

Die niet en ghelooft, sal verdoemt sijn.

Ernst w. 60

Na dien sy duydelijck van Gode self inde H. schrift verdoemt worden, + die niet en gheloven dat Christus is verresen, t’welck daerom oock is een niet vanden minsten articulen onses geloofs: soo mooght ghy immers niet ontkennen, dat die doolinghe in dat hoofstuck onghelijck swaerder is, van dese doolinghe, daerom ghy d’andere verdoemt nopende de wijse vande menschwordinghe Christi: ghemerckt daer nerghens verdoemenisse op ghestelt is inde gantse schrift, noch oock niet eens gheroert en is inde articulen onses geloves, want daer niet een woort verhaelt is vande wijse van Christi menschwordinge, te weten, oft Christi vleesch van Marien vleesch is, dan oft woordt vleesch is gheworden, d’welck voorwaer daer niet en soude verzweghen sijn gheweest, oock voornamelijck niet inde H. Schrift, indien saligheyt oft verdoemenisse ware gheleghen aen de rechte kennisse oft doolonhhe in dat stuck.

Coenraet S. 61

Wel of dat alsoo ware: wat salt dan sijn? soudy nu wel bestaen te bewijsen dat die doolinghe inde verrijsenisse Christi, of die niet te geloven, niet verdoemelijck en waer? Hebdy terstont niet selve uyten woorden ons Heeren anders bewesen? Wat mooghdy nu hier teghen? Wat diendt dit ter saken? Wat sluyt ghy hier uyt? Weet ghy oock wel Confrere, of ghy met dan teghen u spreeckt, ziet doch eens wat ghy soo blindelijck seght.

Ernst w. 62

Ghy sijt ghewoon (Confrater) voort hooren te oordeelen ende voor’t gevecht, te trompetteren. Ziedt ghy nu gau toe, ende ghy sult sien dat ick wel sie wat ick segghe. Laet dan de getuyghe segghen wat al d’Apostelen ende onder de selve oock Petrus, die nu al drye jaren den Heere ghevolght ende ghehoordt hadden, jae oock uytdruckelijck van sijne verrijsenisse gheloofden, als Christus nu al was verresen: N. Testam. 53

Ende sy wederom ghekeerdt sijnde vanden grave, + boodtschapten alle dat (dat Christus verresen was) den elven ende alle den anderen.

Ende haere woorden schenen haer als ydele clappinghen ende en gheloofden haer niet.

Ernst w. 64

Daer siedy onloghbaerlijck dat al de elf Apostelen niet en gheloofden, dat haer kondt wordt ghedaen, dat Christus was verresen, niet teghenstaende Christus t’selve dickmael voorseyt hadde. Seght nu ghetuyghe, of Christus de Apostelen om sulck heur ongheloof in dat hooftstuck verdoemde als hy by haer quam, of wat hy tot haer seyde.

 

N. Test. 65

Van haer daerom verdoemt te hebben en gedenckt my niet, maer wel dat de Heere by haer comende tot henlieden sprack aldus. Vrede sy met u, en wilt niet vreesen. +

Ernst w. 66

Wat is verder van verdoemen, dan haer vrede te wenschen? wat verder van met het veroordeelen te verschricken, dan te troosten met bevel van niet te vreesen? Seght nu Confrater, is daer gheen volkomen bewijs dat Christus den Apostelen niet en heeft verdoemt, om heur ongheloovicheyt, in dat hooftstuck onser salicheydt, te weten vande verrijsenisse Christi? Siedy daer wel hoe dat Christus sijn swacke ledekens in haer krancke geloof ghewoon is goedtlijck te lijden?

Coenraet S. 67

Soude ick daer teghen segghen, ick soude moeten teghen bekende waerheydt spreken, dat waer Calumnieren, mijn eedt houdt anders, om mijnder Meesteren Recht met Recht voor recht te bewaren dienen ick om loon: niet om door ghiften, door gunste, of door haete mijns wetens de waerheydt te wederspreken, mijn Meester staet selve hier teghenwoordigh. Ick en vermagh daer niet teghen, soo hy wat daer teghen heeft, het is hem geoorloft self voort te brenghen of my daer af te onderrichten.

Ernst w. 68

Dats oprechtelijck ghehandelt Confrater, sulcx hebdy oock, indierghelijcken ghevalle, van my te verwachten, u Meester en seydter niet altoos toe, soe moet ick hier noch soo veele toe segghen. Nadien de Heere Christus selve, die selve de waerheydt is, ende boven allen menschen, hoe heylich die sijn, best weet wat doolinghen of ongheloovicheydt verdoemelijck sijn ende wat niet: oock mede dat hy self alleen aller menschen Rechter is, die hy met sijne rechtveerdicheydt oordeelt ende alleen sal oordeelen nu door sijnen gheest der waerheyt inden sijnen, ende namaels int al ghemeene oordeel door sijn selfs mondt: ende want men hier siet dat de Heere Jesus selve om dese doolinghe sijnder jongheren die grover ende swaerder blijckt, dan de doolinghe in de wijse van sijne menschwordinghe, henluyden niet en heeft verdoemt of als doode lidtmaten van sijnen lyve affghesneden: maer vredelijck aenghesproken ende vertroost: soo en machmen niet gheloven dat u Meesters uyt die selve gheest Christi allen anderen wredelijck veroordeelen, bannen ende verdoemen, om dese veel minder doolinghe in questie, maer blijckt dat sulck hatelijck veroordeelen voort komt uyt een hatelijcke gheest, te weten, uyt dese blinde vermetele ende wraeckghierighe yver, heur alder Heere, oorsake opt alder vreemdste sijnde van die bermhertighe lieve ende langhmoedighe gheeest Jesu Christi.

Coenraet S. 69

Ghy concludeert al wat strenghelijck Confrater.

Ernst. W. 70

Maer oock oprechtelijck, Confrater, teghen u Meesters die strenghelijck heurē mede knechten veroordeelen, souden sy dan niet gedencken hoe velle grooter schulden de bermhertige Hemel-Coningh Christus Jesus henluyden mildelijck heeft quijt gescholdē? Och of sy noch eenmael hen bedaerden ende uyt rechte vreese, dat sylieden om de waerheydt onbermhertigheydt teghen heuren naesten, inden onverbiddelijcken

 

Kercker gheworpen souden moghen worden, om heur oude mette nieuwe wettighe schulden ten uytersten te ontghelden: overmidts dat sy heuren naesten door dit haer vermetel verdoemen veel tijdt onschuldelijck buyten Christi woordt soo iammerlijck bedroeven ende t’ghekroockte riedeken in stucken brekē. Dats daer, Confrater, hebdy noch yedt meer tot uwer Meesteren onschuldt voort te brenghen, van sulck fel verdoemen haers naesten, inde bermhertighe vierschare Christi, daer sy tot gheen rechters en sijn beroepen, dat mooghdy voortbrengen, of men mach’t nu hier by laten, om te scheyden, het wordt laet

Coenraet S. 71

Voorwaer iae ick Confrater. Ick hebbe boch te segghen een reden, die alleen ghenoegh is om de Doopsgesinde met heur Heere yvrich meyn-oordeel mijne Meesters, volkomelijck te ontschuldighen van dese uwe swaer-schijnende aenklacht van’t wreedt ende onrechtveerdigh verdoemen, soo ghy’t noemt, te weten dese. Mijne Meesters en moghen daerom niet misdoen, dat zy van eenighe doolinghen oordeelen, soo als d’Apostel Paulus haer daer af te oordeelen ghebiedt. D’Apostel Paulus ghebiedt mijne Meesters te vervloecken alle die daer leeren of hoouden dat Christus sijn menscheyt van Marien menscheydt heeft aenghenomen. Dus en mogen mijne Meestersoordeelende soo d’Apostel Paulus haer ghebiedt in vervloecken der gheenre die leeren of houden dat Christus sijn menscheydt van Marien heeft aenghenomen daer aen niet misdoen. Tuyghe, verklaerdt ghy wat d’Apostel Paulus van dese saecke seydt.

N. Testam. 72

Alwaert soo dat wy, + of een Enghel uyt den Hemel u anders leerden (of een ander Evangelium Predickten) buyten dat wy u ghepredickt hebben, die sy vervloeckt alsoo wy gheseyt hebben, ende ick nu anderwerven segghe, + soo u yemandt anders leerde (of een ander Evangelium predickte) buyten dat ghy hebt ontfangen, die sy vervloeckt.

Coenraet S. 73

Daer siedy van ons recht verdoemen treflijck bewijs, uytdruckelijck bevel, ja dubbeldt gebodt vanden Apostel selve, want hy niet vernoeghende met sulcke sijne meyninge soo claerlijck eenmael, als wesende een sake van gewichte, die hen ter herten ghingh, ende ghy (Confrater) dorst noch bestaen die klare ende tweemael verhaelde sententie des Apostels te wederspreken? Bedenckt u wel, of ghy dat oock mooght doen sonder Calumnieren, ende volghens u beloften my soo versch gedaen, niet teghen de bekende waerheydt te spreken, t’welck wel by u bedacht sijnde, ick u toebetrouwe, dat ghy dese soo klare waerheydt niet sondelijck wederspreken, maer rondelijck, bekennen sult.

Ernstw. 74

Zulck u goedt betrouwen (Confrater) op my, hbdy recht inne, het sy oock verde van my, dat ick anders doen soude, sonderlinghe in dese Heylighe sake, onser Meesteren eeuwighe salicheydt, ende met haer vluchtighe have betreffende. Maer ten sal gheenssins voor Calumnieren by u (Confrater) ghenomen werden, soo ick niet konnende verstaen dat het bewijs van u segghen ghenoegh doet, voorder ende ergentlijcker bewijs eysche, want dat den eenen

 

ghenoegh ende klaer acht te sijn: is dickwil in een anders verstant niet ghenoegh ende duyster.

 

Coenraet S. 75

Alsoo trouwen, ghy moet uwer Meesteren rechter bewaren. Zeght dan wat u in mijn voorghemelde bewijsinghe ghebreeckt.

Ernst w. 77

Voor al vraghe ick u, of oock yemant macht heeft, om volghens den Apostel in sulck vervloecken of verdoemen te veroordeelen dan de ware Kercke Christi?

Coenraet S. 76

Neen. Maer mijne Meesters zijn de ware Kercke Christi, daerom hebben sy des macht.

Ernst w. 77

Welcke van u Meesters? De Doopsghesinde? of de Zwinghelsche? of de Lutersche? ghy most nu spreken, want ghy dient hier drie verscheyden Heeren. Seghdy dat de Doopsghesinde de Ware Kercke Christi zijn: de Swinghelsche ende Luthersche sullen dat niet lijden: Seghdy de Swinghelsche: d’ander twee sullen dat weder spreken: seghdy oock de Lutersche, soo sullent de andere beyde lochenen, siet welcken verwerden Babel. Het is dan eerst van noode, eer ende voor dat ghy yedt uyt dese woorden Pauli mooght bewijsen van dit u recht oordeelen dat ons blijcke, dat de Doopsghesinden by onpartijdighen ende godtverstandighen oock wettighe rechters na volle verhooringhe van alle de andere haere partyen, gheoordeelt zijn voor de ware Kercke Christi. Is dat niet, soo moeten zy sulckx noch eerst alsoo daer voor gheoordeelt worden, al eer men henluyden alleen toelate macht om van aller anderen leere, te oordeelen, want soo langhe ghy dat niet en hebt bewesen, soo en mooght ghy henluyden niet ontschuldighen van vermetel ende onrecht oordeelen, weet ghy dat te bewijsen, soo gaet te wercke.

Coenraet S. 78

Datter tot verscheyden plaetsen tusschen den Doopsghezinden ende anderen om ghedisputeert is, en machmen niet ontkennen, maer dat zy teghen alle heure partyen voor wettighe rechters, elck eerst volhoordt zijnde, alleen de ware Kercke gheoordeelt sijn gheweest: en soude ick niet derren segghen, want ickx niet soude weten te bewijsen, wat zy self daer in souden vermoghen, en weet ick niet. Maer dat sulcx nu te willen bewijsen, noch langh soude aenlopen, immers datmen gheen wettighe ende onpartydige rechters en soude komen bekomen, in welcker oordeel alle de partyen souden bewillighen, houde ick voor vast. Dus is daer op niet te wachten.

Ernst w. 79

Soo is heur oordeel dan niet te achten, ende ick moet met goeden grondt achten, dat de Doopsghesinden gheen ware Kercke Godes zijn, vermetelijck haer self voor de ware Kercke oordeelen ende al d’anderen als valsche veroordeelen. Immers dat niemendt op sulck veroordeelen van rechters ende partyen in haer eyghen sake en behoort te achten, maer wel voor vermetele verdoemers uyt heur vernuft buyten ende teghen de gantsche schrift. Voort vraghe ick u, of ghy niet en houdt dat ghelijck zy gheen ander Evangelium en leeren, die soo leeren als Paulus heeft gheleert: dat sy oock een ander Evangelium leeren, die anders leeren dan Paulus heeft gheleerdt.

 

Coenraet S. 80

Ja, dat houde ick alsoo, verklaert nu wat u ghebreeckt, aen de voorsz. mijne bewijsinghe.

Ernst w. 81

Eerst sie ick in die inghebrachte woorden Pauli wel, dat hy in alle de ommestanden handelt datmen niet uyten wercken des wets, als besnijdenis ende anderen zalich mach worden, maer uyten gheloove: maer ick en sie daer niet een eenigh woordt by hem ghesproken vande wijse der menschwordinghe Christi, te weten, hoe men gelooven moet dat Christus zijn menscheydt heeft aengenomen, namenlijck vande menscheydt Marien of niet: daeromme, soo ghy uyt die woorden des Apostels wilt bewijsen, dat de ghene, die leeren datmen uyte voorsz. wercken des wets in Christo gerechtvaerdicht wordt, een ander Evangelium leeren ende verdoemelijck zijn: soo en magh ick noch niemandt anders u daer inne onrecht geven, want d’Apostel leert daer opentlijck dat alsoo, maer dese leere des Apostels, bysonder sprekende van datmen niet door des wets wercken, dan door den ghelove gherechtvaerdicht mach worden, daer af d’Apostel niet een woort en vermaendt in dat gantsche Capittel, ja oock noch int navolgende niet, en mach ick gheenssins voor een schrifuerlijck bewijs aen-nemen, want soo doende soude men een sonderlinghe sproke opsich selfs, buygen tot allerley saken diemen wilde. Immers dat noch argher is, int derde Capittel daer d’Apostel eerst vande menschwordinghe Christi handelt, is hy plat teghen uwer Meesteren leeren, waert dan oock recht, dat ick u onrecht bewijs voor oprecht soude aen-nemen? De ghetuyghe magh verhalen wat daer staet.

 

N. Testam.

Maer de beloften zijn tot Abraham gheseydt ende sijnen zade, hy en seyt niet ende in dien zaden, als in veelen, maer als in eenen, ende in uwen zade, + welcke is Christus.

Ernst. W. 82

Daer hebdy redenen van dat my u voorsz. bewijs niet en vernoeght, te weten eerst, om dat hy in noch omtrent dat eerste Capittel niet en handelt vande wijse, hoe of wat menscheydt Christus heeft aenghenomen: ende voorts om dat hy daer na int derde daer af vermanende wtdruckelijck teghen u leere spreeckt, segghende dat Christus is een zaedt Abrahams. Dusen dient dit u bewijs in gheenen stucken voor u, maer plat jeghen u. Lieve Confrater handelt doch rondelijck, ende bedenckt u of dit een oprechte bewijsinge is. d’Aoostel seyt daer opentlijck dat zy een ander Evangelium leeren dan hy gheleerdt heeft, die daer leeren datmen door des wedts gherechtvaerdicht werdt, ende dat sulcke vervloeckt sijn: ghemerckt hy leerde datmen niet door, maer door’t ghelove gherechtveerdight wort: daer uyt blijckt dat al die daer leeren, dat Christus zijn menscheyt aenghenomen heeft vanden zade Abrahams, een ander Evangelium leeren, ende midtsdien vervloeckt zijn. Segt doch goede man wat ghemeenschap hebben dese dinghen met malkanderen? Is de leere van door des wets

 

wercken te willen rechtveerdigh worden een selve leere, dat Christus zijn menscheydt van Maria heeft aenghenomen? Is dit een rechtschapen bewijs, dat de ghene die leeren dat Christus zijn menscheydt van Maria heeft aenghenomen, een ander Evangelium leeren dan d’Apostel heeft gheleerdt? ghy siet selve wel dat sulckx daer in gheenderleye wijse uyt mach bewesen worden, magh dat niet zijn, soo bewijsdy niet dat u Meesters, te weten, de Doopsghesinden al d’anderen om sulcx te leeren mette H. Schrift veroordeelen, blijft dan noch niet waerachtich mijnder Meesters aensegghen, dat de Doopsghesinden, alle d’anderen vermetelijck ende t’onrecht veroordeelen?

 

Coenraet S. 83

Ghy seght veele Confrere.

Ernst w. 84

Ick bewijse al dat ick segghe Confrater, ende gae nu uyt het t’gheen ick bewesen hebbe, noch wat anders bewijsen, dan u lief is.

Coenraet S. 85

Wat doch?

Ernst w. 86

Ick sal’t u segghen, als ghy my eerst wat gheseyt sult hebben. Ick vraghe u, of ghy niet schuldigh en sijt te lijden, sulcke maniere van bewijsinghe teghen uwe Meesters, als ghy self ghebruyckt uyt haeren name teghen mijn Meester?

Coenraet S. 87

Dats billigh ende magh dat met gheen redn weygheren.

Ernst w. 88

Soo segghe ick nu dat ick alsoo bewijsen sal, dat uwe Meesters de Doopsghesinden self alsoo een ander Evangelium leeren dan Paulus leerde, dat zy self souden vervloect zijn, nae haer eyghen manier van bewijs: ende dat zy alsoo te recht souden vallen inden grachte, die sy voor anderen hebben ghegraven.

Coenraet S. 89

Dats wel een onbewaendt voortstel.

Ernst w. 90

Dat Paulus gheleerdt heeft vande menschwordinghe Christi soo d’anderen leeren hebbe ick hier voor bewesen: ende en hebbē de Doopsghesinde het jeghendeel niet bewesen, sy sullent oock al langsaem bewijsen. De Doopsghesinde al d’anderen daer in straffende, leeren dan anders dan Paulus ende d’anderen vande menswordinghe Christi leeren. Soo volght dat de Doopsghesinde een ander Evangelium leeren dan d’Apostel heeft gheleert. Leerdt ghy my nu, Confrater, hoemen den Doopsghesinden verschoonen sal van vervloeckt te wesen vanden Apostel Paulo.

Coenraet S. 91

Dats al een stroyen bewijsinghe Confrere, ghy hebt noch gheenssins ghenoeghsaem bewesen, dat Paulus soo leerdt als mijnre Meesteren partyen leeren vande menschwordinghe Christi, want wy daer noch al vele teghen te zegghen hebben, t’welck oock al vele te langh soude vallen onder dese handelinghe. Dus sluyt dat u bewijs niet.

 

Ernst w. 92

Het sluyt uyt bondelijcken vast, want in allen ghevalle en mooght ghy niet ontkennen: dat u Meesteren noch voor gheen wettigh rechter bewesen en hebben: dat d’Apostel sulcx leert vande menschwordinghe ons Heeren als zy leeren, soo moet ghy dan oock noodtlijck bekennen dat de Doopsghesinden, al d’anderen vervloecken ende verdoemen, om te leeren anders dan d’Apostel leerdt, voor ende al-eer sulckx wettelijck is ghebleken, dit onverhoordt onverwonnen ende onwettelijck vervloecken of verdoemen leeren ende hanteren de Doopsghesinden, sulckx en heeft d’Apostel Paulus nerghens gheleerdt, ghy sult u oock wel wachten te segghen dat d’Apostel dat erghens gheleerdt heeft. Soo besluyt ick te recht, bondich ende vast dat de Doopsghesinden anders leeren dan d’Apostel heeft gheleerdt, oordeelt ghy nu selve, of de Doopsghesinde met sulck onrecht veroordeelen, ende vervloecken van allen anderen, haer self niet veroordeelen ende vervloecken, + ende of haerluyden eyghen zwaert henluyden self niet en gaet in haer eyghen herte.

 

Coenraet S. 93

Dit u bewijs is ghneomen uyt de maniere van mijn bewijsinghe voor mijn Meesters teghen u Confrere, maer ghy en hebt die selve niet willen voor goedt aen-nemen, segghende dat Paulus daer handelt vande gherechtigheyt door des wets werckē, ende niet vande menschwordinghe. Hoe mooghdy dan wat bundighs daer uyt sluyten?

 

Ernst w. 94

Door dien dat het billigh is dat ghy teghen u lijdt, het ghene ghy teghen anderen doet, ghy bruyckt sulck bewijs teghen ons, ghy moet het dan oock teghen u leyden, boven dat noch, soo hebdy’t self bewillicht, met wat reden mooghdy’t nu weygheren, maer wel aen, wildy immers dese uwe eyghen maniere van bewijsinghe, teghen u niet voor goedt aen-nemen, ick salse als niet goedt laten varen: midts dat ghy bekent, dat u bewijs, dat ghy hier uyt voortbrachte teghen ons, niet en deught noch en gheldet. Daer leydt dan plat inder asschen, u bewijs uyt dese woorden Pauli van een ander Evangelium te leeren, daer ghy soo overmaten seer op stolteerde, soo hebt ghy dan daer uyt niet met allen bewesen als nu van my is bewesen: wel aen, ick sal u de mate vol hoopen. Lieve tuyghe verhaelt doch de woorden Pauli totten Roemynen, die hy in’t neghenste seydt vanden Vaderen daer Christus af is?

 

N. Testam. 95

 

Welcke oock sijn de Vaderen, waer uyt Christus komt na den vleesche. +

 

Ernst w.

 

Daer is een stuck in’t welcke u Meesters uytdruckelijck leeren anders dan d’Apostel, want die seydt niet, dat Christus niet en komt uyt den Vaderen nae den vleesche, (als voorschreven) Maer hy zeydt dat

 

Christus uyten Vaderen komt na den vleesche, d’welck sy lochenen, dat is een. Neemter noch een toe, totten Hebreen van de ghelijckheydt die Christus met ons heeft ghehadt.

 

N. Test. 97

Maer die ons in alle dinghen na gelijckheyt heeft versocht gheweest, sonder de sonde. +

 

Ernst w. 98

Daer seyt de schrift niet sonder oft uytghenomen de sonde ende vleesch, dit seggen u Meesters: maer de schrift seyt alleen uytghenomen de sonde, vleesch voeghen sy daer by uyt haren hoofde, dats toeveoghsel totte H. Schrift: is dat nu niet anders ghebeurt. Daer hebdy nu schriftelijcke bewijsinghe: ende sal u noch boven dien daer uyt, ende uyt het navolgende noch bewijsen, dat ghy niet en moocht misprijsen. Seght dan, die daer leerdt, t’geen niet alleen Paulus niet en leerdt, maer dat oock de gantsche schrift nerghens en leerdt: voeght die niet tot de H. Schrifture t’geen daer niet in en staet.

Coenraet S. 99

Hy doet.

Ernst w. 100

Seght ghy nu beyde, wat de H. Schrift van sulck toevoeghen seyt.

Oudt Test. 101

Alle woordt Godes is vierigh, + ende een schilt voor den ghenen die in hem hopen, ghy en sult niets niet toedoen tot sijne woorden, op dat ghy niet beschuldight, bevonden en wordt, loghenachtich. + Ghy en sult niet toedoen tot het woordt dat ick tot u spreke, noch ghy en sult daer niet afdoen, + dat ick dy huyden bevele, dat alleen suldy doen, noch du en sulster niet toedoen, noch af verminderen.

N. Test. 102

Ick betuyghe allen hoorder vanden woorden der Propheten dese boeckx, + dat soo wie daer wat toedoet, dat Godt hem toe sal voeghen alle de plaghen die in desen boeck sijn gheschreven.

 

Ernst w. 103

Hebdy daer op yet te segghen, Confrater?

Coenraet S. 104

Neen. T’is klare schrifture.

Ernst w. 105

Leeren de Doopsghesinden niet, dat Christus sijn vleeesch oft menscheydt van Marien vleesch niet en heeft aenghenomen?

Coenraet S. 106

Trouwen ja. Daerom verdoemen sy allen anderen die sulcx niet en leeren oft noch en gheloven, wat is oock nu anders ons gheschille?

Ernst w. 107

Soo moet nu by u bewesen sijn, dat Paulus erghens leert, dat sy alle vervloeckt sijn, die daer leeren oft geloven dat Christus sijn vleesch of menscheydt van Marien vleesch heeft aenghenomen, of ten minsten dat sulckx erghens inde gantse schrifture staet gheschreven (daer is ruymts ghenoegh) oft soo ghy uyt dese twee ghetuyghen dat niet en kondt doen blijcken: soo sal ontwijfelijck blijcken, dat de Doopsghesinden sulcke heure leere niet en hebben uyt de schrifture, maer dat zy die toedoen of voeghen tot de schrifture, ende mooght ghy dan

 

bedencken of de Doopsghesinden self de straf van alle vloecken, immers van loghentael, van valsche tuyghenisse ende van onschriftelijcke vermetel ende verkeert oordeel over haren naesten te recht en sijn onderworpen. Laet hooren nu u bewijs. Seght ghy beyde: weet ghy sulcx in Paulo, ja inde gantse schrift gheschreven te sijn?

Oudt ende nieu Test. 108

Ons en staet sulckx niet voor.

Coenraet S. 109

Wats daer aen. Ick en weet oock niet dat die woorden sulckx juyst inde H. Schrift staen gheschreven: maer volght daer uyt dat die selve meyninghe nerghens met ander woorden gheschreven en is? Hebdy my dit laetste oock niet self toeghelaten voor vast bewijs?

 

Ernst w. 110

Ja ick trouwen, maer oft my berouwen waer, soo dat ickx nu niet mocht toelaten?

Coenraet S. 111

Dat en soude niet vroom noch eerlijck zijn, ende en moocht oock het ghesproken, ja nu al by den Secretarium beschreven wordt, my niet weder benemen. Dat gheschreven is, moet gheschreven blijven.

 

Ernst w. 112

Soo streng en handelde ick terstondt niet met u, ende soo onvroom ende oneerlijck als nu blijckt dat ghy met my handelde, en wil ick niet handelen met u: maer ick doe mijn worrdt noch ghestandt, ende ghestade u alsnoch alle sproken uyt dese ghetuyghen te halen, houdende (al ist niet met de selve woorden alst maer mette selve meeninghe is) dat sy anders dan Paulus, ja dan de Bybel leerdt, daer aen leeren oft ghelooven: die daer leeren dat Christus Jesus sijn vleesch of menscheydt ghecomen vanden zade Abrahams ende Davidts, aenghenomen heeft vanden vleesch Marie. Daer hebdy noch volle ruymte na wille. Maer denckt niet dat ick voor bewijs wil aennemen sulcke vreemde gedraeyde ende nulle volghreden, naer u qualijck siende vernuft: als ghy tot noch toe uyt den Evangelist ende Apostel Joannes, uyt d’Apostel Paulo, ende anders voort hebt ghebracht, want niet onzekere ende duystere, ja blinde ghissinghen: maer vaste, klare ende openbare sproken ghelden moeten, in soo grootwichtighen zake. Gaet nu te wercke.

 

Coenraet S. 113

Ghy hebt ghehoort, ghetuyghen, wat my noodigh is met u te betuyghen. Seght nu wat daer af is.

 

Oudt Test. 114

Mijn ghedachtenisse en streckt soo wijt niet int wilde, dat ickx alles ghedencke, ende dit overmidts het alles in gheschrifte is vervaet: want het schrijven der dingen, is een slape der onthoudenissen, om de toeverlaet van’t gheschrevene: maer kondy wat van verre aenwijsen, van t’ghene ghy door my betuyght begeert te hebben, ick salt daer door als ontwaeckt sijnde in mijn ghedenckenisse, lichtelijck vinden: t’geen dat ghy begheert te hebben, indient maer inde Bybel staet gheschreven.

 

Coenraet S. 114

Weet ghy my dan niet te helpen?

N. Test. 115

t’Selve dat u hier op by mijn broeder is geantwoort, is oock mijn antwoorde.

Coenraet S. 116

Dat valt my nu soo ghereedt niet om doen. Ick bekenne wel dat mijne Meesteren de Doopsghesinde my voort herwaerts komen, hier af oock instructie hebben ghegheven: ick hebse oock in mijne notelen gheschreven, maer sy sijn al wat duysterachtigh ende verde ghesoght, sulckx dat ickse wel leese, maer self niet wel en verstae. Dus moghen wy desen handel nu wel hier op sluyten (soo’t al avondt ende tijdt is) midts dat ghy, Confrere my toelaet: dat ick mijn Meesters hier op weder ghehoort hebbende, haer bewijs hier af noch inne mach brenghen.

Ernst w. 117

Dat sy u mede noch al boven Recht toeghelaten, behoudelijck dat ick daer wtschrift mach af hebben, ende op antwoorden om ghesamentlijck ghestelt te worden int verbael der Heeren Commissarissen, al eer sy om rapport te doen vertrecken.

Coenraet S. 118

Ick ben des wel te vreden.

Ernst w. 119

Soo besluyt ick des niet te min van weghen mijns Meestres lieven goede hoop, na dien nu klaerlijck is ghebleken dat ghy willende u Meesters de Doopsghesinde, ontschuldighen van haer vermetele oordeel int verdoemen van alle die leeren oft ghelooven dat Christus zijn vleesch van Marien vleesch heeft aengenomen, niet vermoghen hebt te bewijsen, dat soodanighe van Gode inde Heylighe schrift worden veroordeelt, daer ick int jeghendeel vast ende klaer heb bewesen, dat de Heere Christus selve niet en heeft veroordeelt, die in veele swaerder dolinghe stonden, namentlijck die niet en gheloofden dat Christus was verresen: welck u bewijs van uwer Meesteren Recht veroordeelen ghy int minste niet en vermooght, overmits ghy de tuyghenissen der schrifturen, die ghy daer toe voort-brocht niet te recht en verstondt, misbruyckte ende niet bewijslijcx uyt en konde besluyten tot sulck verdoemen, soo daer my vastelijck betroudt is: Immers (dat noch meer is) of al d’anderen in sulckx al schoon doolden, ende die heure dolinghe oock nader schrift verdoemelijck waer, soo hebdy niet vermoghen te bewijsen dat ghylieden d’anderen te recht daerom verdoemt, want dan noch niet bewesen en is, dat ghy tot sulck veroordeelen ghequalificeert syt, ende dat u sulck veroordeelen is bevolen, ghemerckt ghy noch niet wettelijck en hebt doen blijcken: dat de Doopsghesinden, beklaeghden al hier, de ware Christen Kercke sijn: de welcke alleen ende niemandt anders, sulck veroordeelen toekomt. Ende hebbe eyntlijck uyt uwe eygen woorden, bewijs-redenen, selfs bekentenisse ende t’ghetuygh der Schrifturen ontwijfelijcken bewesen: Dat daerom u Meesters de Doopsghesinden buyten, ja teghen de H. Schrift ende teghen Godt, uyt heur menschelijck vernuft alle d’anderen, houdende dat Christus sijn menscheydt van Marien mensheydt heeft, veroordeelen ende vervloecken of anathemiseren: ende dat sy in sulck haer ver-

 

metel, veroordeelen, haer selve veroordeelen en anathemizeren, mits t’welck sy de Kercken, oock Steden ende Landen in roere stellen, makende eysch als boven teghen d’andere heure medeghesellen in sulck haer hatelijck schadelijck ende verderflijck veroordeelen: hebdy dit mijn besluyt oock al aenghetekent Heer Secretaris?

Secret

Ja ick Heer Procureur, mijn Heeren moghen nu alt’samen tekenen ende dan scheyden, t’is avont.

 


Vorige Volgende