Van des menschen natuerlijcke vleesch wondersproock
(1631)–D.V. Coornhert–
Auteursrechtvrij
[Folio 145v]
| |
van d'eene Zondich, d'ander Heylich, d'een d'oude, d'ander de nieuwe, ende d'een Adam, maar d'ander Christus werdt ghenaamt. Van de goede innerlijcke Mensche leestmen Ga naar margenoot+ (neven veel meer ander) maar treckt aan den Heere Iesum Christum. Ende elwaarts: Want Ga naar margenoot+ soo veele uwer in Christo ghedoopt zyn, hebben Christum aanghedaan. Ende noch: Treckt aan Ga naar margenoot+ den nyeuwen Mensche die na Gode is gheschapen Ga naar margenoot+ in Rechtvaardigheyt ende in Heyligheydt der Waarheyt. Item, treckt aan den nyeuwen (Mensche) die daar vernyeut in kennisse des gheens, die hem heeft gheschapen. Ende soo dan yemant Ga naar margenoot+ in Christo is, die is een nyeuwe Creature, het oude is verby ghegaan, siet het is al nyeuw gheworden. Nu ist ontwyselijck waar, dat soo waar inne yemandt nyen is herboren in Christo, dat die selve daar inne het oude is gestorven. Want het onmoghelijck is dat twee soo contrarie levens als Bekal en Christus, d'Onrechtvaardicheyt ende die Rechtvaardicheydt, oft Licht met Duysternissen, te samen bestendelijck in een selve Mensche moghen woonen. Dat wil Ga naar margenoot+ d'Apostel daar hy seyt: Hoe souden wy, die der Zonden zyn ghestorven, inde selve noch leven? Hy wil segghen, 't is onmoghelijck, want waar die Doodt inne komt (Doodt segghe ick, niet sieckte oft quellinghe) daar moet het Leven ruymen ende wijcken, in sulcker voeghen, dat daar van sulck gheruymt of uytgheweken Leven gheen beweginghe noch eenich werck altoos en mach blyven. Gheschiet dan sulck waarachtich sterven der Zonden of des ouden Mensches in den Heylighen: soo moet oock waarachtich zyn dat sy den ghestorven ouden Mensch niet meer en moghen leven. Tot vernyelinghe van welcken ouden Mensche ende vernyeuwinghe van den nyeuwen, hy oock ernstelijck vermaant den Corinthiers, seggende: Vaaght wech den ouden Zuyrdeegh, op Ga naar margenoot+ dar ghy een nyeu Deegh mooght zyn. Ende oock Ga naar margenoot+ den Colossenseren, daar hy seyt: Treckt uyt den ouden Mensche met syne wercken, ende treckt aan den nyeuwen die vernyeur werdt na der kennisse Godes. Die quade ghewoonte is dese oude Mensche ende 't quaedt in den Mensche, niet van Gode, maar van de Mensche self ghemaackt. Dit druckt oock Theophilactus (op datmen nyet en meynt dat dit nyeu zy) op 't vij. Cap. totten Romeren wel klaarlijck uyte met dese woorden: Wie werckt dan dat quaat? Voorwaar die verkeerde Wille die het zondighen ghewoone is, die welcke blijckt voort te komen, nyetuyt den Schepper Gode, maar uyt eenrehande druystighe beweginghe onses ghemoedts. De selve Cheophilactus stelde ter selver plaatsen vier Wetten, te weten Godes, des Duyvels, der naturen Wet, ende een die bestaat in de Leden, dat is de Wille die ten quaden is gheneghen, ende nu als door eenrehande ghewoonte, een verharde daadwaardigheydt des ghemoedts is ten quaden. Dese selve meyninghe druckt d'Apostel mede uyt met dese klare woorden: Leght af na Ga naar margenoot+ d'oude wandelinghe (of Ghewoonte) den ouden Mensche, die daar verderft na de begheerten der Dolinghen. Hier meldet d'Apostel eyghentlijcken onsen bekoorder ende verderver. Daar mede hy vryelijck nyet en meynt het sichtbare Vleesch, 't welck 't onrecht van meest elck wert beschuldicht: maar wel die quade Ghewoonte ende dolende begheerlijckheyden die den Menschen verderven. So oock Augustinus met korten woorden wel verklaart, segghende: Want die rechte opinie plach te beteren Ga naar margenoot+ die verkeerde ghewoonte, ende die verkeerde opinie der oprechte Nature te verarghen. Soo grooten kracht is gheleghen in 't ghebiedt ende heerschappye des Redens. D'Apostel voortvarende totten Epheseren, ter voorschreven plaatsen seydt alsoo: Vernyeut in den Gheest Ga naar margenoot+ uwes ghemoedts, ende treckt aan den nyeuwen Mensche, die na Gode is gheschapen in Rechtvaardigheydt ende Heyligheyt des Waarheyts. Siet ende merckt doch Leser, hoe wyslijck, duydelijck, ende gantsch bescheydelijck d'Apostel hier radet, nyet alleen dat wy den nyeuwen Mensche sullen aanmercken, maar oock wat wech of middel wy daar toe volghen sullen, te weten het rechte teghendeel van 't ghene hy hier voor gheseyt heeft te wesen die oorsaken vander Menschen bedervenisse. Want daar noemt hy die Ghewoonte, wandelinghe ofte aandoeninghe van den ouden Mensche met sampt die begheerten der Dolinghen: ende hier wyst hy ons totte Ghewoonte, wandelinghe ofte aandoeninghe van den nyeuwen Mensche Christum Iesum, die daar is onse Rechtvaardicheydt, Heylicheydt ende Waarheyt. Soo veele hanght aan des Menschen oordeele ofte ooghe. Ist oordeel valsch ende verdoolt, oft ooghe een schalck oft duyster, soo is alle den Menschen verkiesen, begheeren, willen ende wandelinghe nyet dan een dolinghe, ende al syn Lichaam duyster. Is oock het oordeel des Menschen oprecht, ende na der Waarheyt ende syn ooghe klaar, alle syn wandelinghe ende begheerten sullen oprecht ende syn gantsche Lichaam sal klaar zyn. Want Onverstandt doet dodlen: maar ware Kennisse doet recht wanderen. Hier af hebdy ghesien Musculi Dusam segghen hier voor in 't eerste Boecxken in't xv. Cap. meesterlijck over-eenkomende metten woorden des Heylighen Gheests, door Isaiam uyt-ghesproken, die alsoo luyden: Wee den ghenen die daar segghen het quade Ga naar margenoot+ goedt, ende het goede quaadt te wesen: die van de duysternisse 't licht, ende van den lichte duysternissen maken: die van't suyr soet, ende van't soet suyr maken. Dit valsche oordeel moet dan uyten Mensche ruymen, sal hy verlost werden van de begheerten der Dolinghen, ende sal hy moghen af-legghen den ouden Mensche met sijnen quaden zeden ende verkeerde wandelinghe. Daar van oock wel schryft Ireneus opten woorden Christi: Ick ben nyet ghekomen om te roepen den Rechtvaardighen, maer den Zondaren tot boete. Hoe sullen dan (schrijft Ga naar margenoot+ die qualijck daar aan zijn, bevestight werden? Ende hoe sullen die Zondaren boete doen? Soudet wel zijn met daar inne te volharden? Of soudet wel zijn daar door, dat sy ter contrarien aan-nemen een groote veranderinghe ende overgangh des eersten wandelinghs, door welcke syluyden hen selven gheen kleyne sieckte ende veele zonden op den halse ghehaalt hebben? Die Onwetenheydt, moeder aller deser dinghen, werdt wech ghenomen door die kennisse der ghelijcken, Mede Augustinus siende dat die zotte begheerten onser verderfnissen oorsake zijn, schrijft alsoo: Hoe is die Zonde doodt als sy noch in ons, Ga naar margenoot+ die daar teghen worstelen, noch veele dinghen werckt? Wat veele dinghen? Wat anders, dan zotte ende schadelijcke begheerten, die den ghenen die daar toe bewillighebn, in den doot ende 't verderven versincken: maar die oock gheleden | |
[Folio 146r]
| |
ende nyet bewillight zynde een ghevecht, een worstelinghe ende een strijdt zyn. Welcker dinghen ghevecht? nyet anders dan van 'goede ende 'quade, nyet van de nature teghens de nature, maar van de nature teghen de zonde, nu al doodt, maar noch te begraven, dats heel te ghenesen zynde. Somma hier stelt d'Apostel inde voorschreven spreucken totten Epheseren klaarlijck voor ooghen die oorsaken van Doodt ende Leven. Waar van d'eene is Loghen, valsch Oordeel, dolende Begeerten ende quade Ghewoonte, dats d'oude Mensche daar uyt voortkomende. Ende d'ander Waarheydt, een oprecht Oordeel, lust ter Deuchden ende een goede Ghewoonte, dats de nieuwe Mensche daar uyt voortkomende, die daar alsoo gheschapen werdt in Heylicheydt ende Rechtvaardicheyt der Waarheyt. Welcke Waarheyt is Iesus Christus. Sonder dese en werdt nyet rechts begheert noch ghewilt in den Mensche. Dese maackt dat wy uyt Gode in hem (dats in't Woordt des Vaders) herboren zynde in den Gheest ende Waarheyt tot Gode segghen: Vader u Wille gheschiede. Alle wat wy daar buyten uyt ons self verkiesen, begheeren ofte willen, dat is zonde ende ongherechticheydt, voortkomende uyt onse onwetende begheerten der dolinghen. Dese zyn onrecht, dese verleyden, ende dese verderven, quellen ende dooden Ga naar margenoot+ onwijsen Menschen, soo langhe sy metten zotten noch begheeren dinghen die henluyden schadelijck zyn. Tot wat middel, om hier af verlost te worden, mochte ons de Apostel doch beter aanwijsen, dan tot aantreckinghe van den nieuwen Mensche die na Gode gheschapen is in Rechtvaardicheyt ende Heylicheydt des Waarheyts? Dat is tot eene ghelatene ende willige Onderdanicheyt Godes? Want die geeft elck 'tsyne, te weten, dē Mensche vernederinge ende dienstbaarheydt, maar Gode lof, ende 'tghebieden over Lijf ende Ziele. |
|