Logo DBNL
Van de onwetenheyt der menschen, die daer is onschuldigh of schuldigh (1631)

Van de onwetenheyt der menschen, die daer is onschuldigh of schuldigh

(1631)–D.V. Coornhert–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Dat 19. Capittel.
Vande Onvvetenheydt die in den Menschen is ende blyft door waenwijsheyt.

Alle verwaentheydt baert vermetenheydt. Dit wert sulcx genoemt, overmits de mensche door sijnen wane bedroghen sijnde, hem self meer goets toe meet dan in hem is, ende also hem self gaet vermeten. Die verwaende + wanen te wetē, sonder dat sy noch wetē hoe men soude weten. Dit is d'eerste trappe ter Godtloosigheyt-waert. Want hier op volght terstont + 1 begeerte ofte vlucht van onbekende dingen, ten tweeden hovaerdigh beroemen 2, ten derden onderwint 3 van Meesterschap over anderen, ten vierden verachtinghe 4, voorts veroordelinghe 5, ende ten laetsten vervolginghe 6 van andere met hem niet eens sijnde.

1 D'eerste niet verstaende dat die Mensche sijn eynde niet en weet, en̄ dat die Menschen als Visschen met Netten en̄ als Vogelen met stricken worden gevangen: sijn veele naerstigher wt + begeeren van dinghen die zy niet en kennen, (ja die hē hoog schadelijc sijn, dā om te ziē en̄ te verstaen + wat zyliedē begerē. 't Welc henl. nochtans + verde het eerlijckste, sekerte en̄ salighste waer.

2 Die tweede comen verder door henluyder vermetele Waen: so dat zy seggende hen selve + wys te wezen, zot worden. Dit worden lauwe + en̄ wtspouwelijcke lieden: overmits elc sodanige seyt, ick ben rijck, en̄ en behoeve niemanden: sonder te weten dat hy is ellendigh ende blindt. Tot sulcke spreeckt de Propheet, segt doch lieve hoe condy seggen wy zijn wijs, en̄ des Heeren + Wet is met ons? Het is doch enckel logen.

3 Wat mach nu wt sodanige neuswijse luyden doch anders worden dan Leeraers van andere, sonder self opt rechte Leerjonghers te sijn gheweest? Dese vermetele waen en̄ dit zot betrouwen op eygen wijsheydt, maeckt dat zy hen self houden voor leytslieden der blinden, voor Lichtē + der geenre die int doncker sijn, voor onderwijsers der Onwijsen, ende voor Meesters der + kinderē. Brockende also het onbekende doodtkruyt indē gemeynē brypotte, so datter niemāt af mach eten. Die welcke also verwaendelijc hē self gestelt hebbende Meesters der mannē, Leeraren der Ouderē, en̄ Doctoren der Doctoren, noch eenmael met schande sullē moeten hooren, dat sylieden andere geleert hebben, maeer henselve + niet: dat zy blint sijn en̄ leytsliedē der blindē: en̄ dat zy willende sijn leeraers des wets, self niet + en weten wat sy zeggē, en̄ wat sy willē bewysen.

4 Dan comtmen voort opten vierdē trap, die daer maeckt verachters van anderen. Dese verachtende Pauli woordē: Wie sijt ghy die uwē + broeder veracht? Derren vrymoedelijc verachten + den dienaren Christi, ja Christum en̄ Gode selve. Vraeghdy waeromme dat? Om dat zy sulcker lieden stoute vermetenheydt niet toe en connē stemmē, maer die opentlijc moetē weder spreken metter waerheyt. Daerom sy oock van sulcke lichtvluchtige duysterlingen gehaet worden: + gelijc oock als haer Meester Christus, die Waerheyt selve, van sulcke ghehaet is geweest.

5 Hier na volght die trappe des veroordeelens Daer op stijght die Ketter-meester, nieu ende oud stoutelijc, verdoemende allen den genen die ergens inne anders, dan 't hem wel goet dunckt derf gevoelen. Dit zijn rechte Godloosen, een + grouwel hebbende vande gene die opten rechten wege sijn. Het sijn Godloosen inder waerheyt, maer Heyligen inden schijne. Warent Turcken en̄ Ioden, het waer te lijdē. Maer dese Godlose Rechters, sijn meest lieden die voor allen anderen Christenen willen gheacht wesen. Zijn't Christenen? waerom overtreden zy in dit hatelijck veroordelen soo stoutelijck het naeckte Gebodt Christi? Seyt die niet wel wtdruckelijck: En wilt niet oordelen? En wilt niet verdoemē? + Sijn't Christenen, geloven zy Christi woordē: waerom en vreesen zylieden niet veroordeelt te worden van Christo? Sijn 't Christenen, segge ick noch, hoe comet dat zy niet en gelooven dat zy ten laetsten noch eens verschijnen sullē moeten voor den Rechterstoel Christi, om ooc haer eygen oordeel te ontfangen? O stoute Rechters wie zijt ghy dat ghy eens anders Dienaer oordeelt? Of sorgdy dat Christus te veel te doē sal + hebbē int laetste Oordeel, so dat ghy sulcke fijne moeyten wilt voorcomen, hem min wercx maken, sulcx dat hy niemandt sonderlings meer te veroordelen en sal hebben dan sulcke valsche Oordeel gevers? Ach mensche bedaert u eens, vreest den eenigen waren Rechter Christum, en̄ laet eens af uyt uwe verwaende stoutheyt uwen even Mensche dus bitterlijck, hatelijck en̄ partijdelijck te oordelen, te ketteren en̄ te verdoemē. Vernedert u self, oordeelt u self, ende kettert u + self, ten laetsten noch eenmael in u self met beschaemtheyt in der Waerheyt, op dat ghy niet veroordeelt en wort, en̄ die eeuwige verdoemenisse mooght ontgaen. Kondy sulck verdoemen niet laten wt broederlijcke Liefde, die niet in u en is, laet het ten minsten wt vreese vande verdoemenissen, sonder welc die Godlose selven is.

6 Maer dese vermetele stoutheyt werdt noch by sulcke waenwijsen te boven ghegaen by den genen die op de trappe des vervolginge treden. Want dat d'andere alleenlijck metten monde en̄ metter pennen bestaen: volbrengen dese dadelijc metten baste, metten swaerde, metten Watere, en̄ metten vyere. Daer is worgkens, verdrinckens, moordens noch brandens gheen eynde: Aen den genen ooc, voor welcker leven het Leven self den doot is gestorven. En̄ noch connen redelijcke menschen hen laten vroedt maken dat sulcke verslindende wolven schapen, ende dat die vermoorde slacht-schaepkens wolven sijn. Waer heeft oyt yemandt ghehoort dat schapen wolven verslonden? D'een wolf en bijt d'ander niet: souden schaepkens den wolven bijten?en̄Tot sodanige bloedige wreetheydt en werde niemandt ghebracht door die goedertieren aert van't sachtmoedige Lammeken. Christus Iesus: maer wel van de moordelijcke Duyvel, en̄ + dit door die voorsz. vermetele ende Luciferaensche verwaentheyt, die was een dootslager van aenbeginne. Veele beter is een Beyre, wiens jongen berooft sijn, te gemoeten, dan sodanigen + zotten die in hare zotheyt betrouwen. Want dese achtende hare blinde opinie te wesē het woort Godes, comende tot sulcker verkeertheyt, dat + zy meynen buyten, ja plat tegen Godes woordt den goedertieren, barmhertigen en̄ langmoedigen Gode eenen aengenamen dienst te doen als zy den onnozelen Iongeren Christi doden. Dese grouwelijcke Zielmoorderye (wanter oock veele menschen in onverstandt ghedoodt worden) wilmen noch onbeschaemdelijck decken met het soecken vande Eere Godes. T'sy der schandelijcker onschamelheyt. Wert dan die Eere des Menschlievenden Godes gevoordert met sulcke Tyrannische Zielmoorderyen?

Ach Mensche, die self tot eenen Beelde van den goedertieren en̄ vriendtlijcken God sijt geschapen, oock ten naevolginghe van't onnoosele en̄ lijdtsame Lammeken Godes sijt beroepen: wanneer wildy doch eenmael aenmercken, dat sulcke uwe grouwelijcke en̄ felle bloedtdorstigheyt den Godtlijcken aert en̄ des Lammekens zeden op't alderhooghste tegen, maer des doot

slagerschen, Duyvelschen, ende verslindenden wolf aert volcomentlijck ghelijckformigh zy?

Wanneer suldy u eenmael bedarende dencken + dat uwe vermeyelheyt en̄ hovaerdigheyt u heeft bedrogen? dat alle vermetelheyt een grouwel is voor Gode? Dat God den hovaerdigen + wederstaet, verstroyt en̄ vernielt? Laet eenmael + af uwe begeerten te volgen, ende uwen wille na + te gane, so ghy niet een ghespot en wilt werden uwe vyanden, ende keert uwen voet van des + Heeren Sabbath, so dat niet uwe, maer sijnen wille daer gevonden werde. Wildy roemē + sp roemt u in Gode. Want oprecht is die, niet + die van hem self, maer van Gode wert gepresē. + Roemt u in Christo, in sijn Cruyce, ende int + u swacheyt, op dat Christi kracht in u woone.

+ Wilt niet alle leermeesteren sijn, al eer ghy + te recht een Leerjongher Christi sijt gheweest, ende van Gode sijn gheleert. Laet u eerst self leeren van den geest der waerheyt, ende wacht dan noch eerst bevel van den Heere al eer ghy bestaet als met authoriteyt gemeynten te leerē. Leert anderen, veracht u self, so suldy verheven + ende recht geeert werden. Veroordeelt u selve + soo en werdy niet veroordeelt van den Rechter + die niet na het aensien, maer na de waerheydt oordeelt. Lijdt liever vervloecinghe ende vervolginge + om Christi name wille, die sulcx voor + u heeft geleden, 'twelck doende, ghy den sachtmoedigen en̄ lijdsamen aert des Lams Godes sult bewijsen, dan dat ghy anderen vervolgende u self toont te wesen vanden fellen aert der bloedige wolven? Maer lust u immers vervolginge doene, so laet af uwen vrienden te vervolgen ende vervolght uwe rechte doodt-vyanden: Ick meyn ywe vermetele Goetdunckenheydt, uwe stoute Hoovaerdye, blint oordeel, hatelijcke Partijdigheydt, ende bittere Felheyt. Want dit sijn vyanden, vervolghers ende moorders uwer zielen selve, in den welcken zy eerst Christum vertreden, ende dooden.

Wacht u yet onbekents te oordelen. Zijt niet vroegh Meester in uwen oogen wildy niet lange knecht blijven. Het genoeghen met weynigh geldes is wel die sekerste ende gereetste Rijckdom: maer het vernoeghen sonder Wijsheyt is die aldersorghlijckste en̄ ellendighste armoede.

Wildy u zotheyt bekennen, houdt die teghen de + Goddelijcke wijsheyt: Op Gode, niet op u waenwijsheydt betrout met gantscher herten. Vreest den Heere. Wijckt af vanen̄t quade, ende + en weest niet wijs by u self, soo ghy niet en wilt dat u treffe desen vloecke: VVee u luyden die in uwe eygen oogen wys ende by u self verstandigh + sijt. VVant tot sodanigē is min hoops dan tot een zot. Te weten, tot sulcken zot, die sijn zotheyt bekent, in sijn eygen ooghen zot is, sijn eyghen duncken mistrout, en̄ sijn wijsere navolght: sodanigen + moet elck, die te recht wijs wil sijn, eerst werden. Want om recht wijs te werden, moet elck sijn waenwijsheydt verlaten door't verkrijgen van een warachtigh weten van sijne zotheyt. Dese can dan eerst te recht verstaen dat + hy wijsheyt behoeft, den ghetrouwen Vader des Lichts, met betrouwen om wijsheyt bidden, ende alsoo door den Gheloove met een ootmoedigh Gebedt die Godlijcke wijsheyt deelachtigh werden.


Vorige Volgende