Dat 19. Capittel.
Vande Onvvetenheydt die in den Menschen is ende blyft door waenwijsheyt.
Alle verwaentheydt baert vermetenheydt. Dit wert sulcx genoemt, overmits de mensche door sijnen wane bedroghen sijnde, hem self meer goets toe meet dan in hem is, ende also hem self gaet vermeten. Die verwaende Ga naar margenoot+ wanen te wetē, sonder dat sy noch wetē hoe men soude weten. Dit is d'eerste trappe ter Godtloosigheyt-waert. Want hier op volght terstont Ga naar margenoot+ 1 begeerte ofte vlucht van onbekende dingen, ten tweeden hovaerdigh beroemen 2, ten derden onderwint 3 van Meesterschap over anderen, ten vierden verachtinghe 4, voorts veroordelinghe 5, ende ten laetsten vervolginghe 6 van andere met hem niet eens sijnde.
1 D'eerste niet verstaende dat die Mensche sijn eynde niet en weet, en̄ dat die Menschen als Visschen met Netten en̄ als Vogelen met stricken worden gevangen: sijn veele naerstigher wt Ga naar margenoot+ begeeren van dinghen die zy niet en kennen, (ja die hē hoog schadelijc sijn, dā om te ziē en̄ te verstaen Ga naar margenoot+ wat zyliedē begerē. 't Welc henl. nochtans Ga naar margenoot+ verde het eerlijckste, sekerte en̄ salighste waer.
2 Die tweede comen verder door henluyder vermetele Waen: so dat zy seggende hen selve Ga naar margenoot+ wys te wezen, zot worden. Dit worden lauwe Ga naar margenoot+ en̄ wtspouwelijcke lieden: overmits elc sodanige seyt, ick ben rijck, en̄ en behoeve niemanden: sonder te weten dat hy is ellendigh ende blindt. Tot sulcke spreeckt de Propheet, segt doch lieve hoe condy seggen wy zijn wijs, en̄ des Heeren Ga naar margenoot+ Wet is met ons? Het is doch enckel logen.
3 Wat mach nu wt sodanige neuswijse luyden doch anders worden dan Leeraers van andere, sonder self opt rechte Leerjonghers te sijn gheweest? Dese vermetele waen en̄ dit zot betrouwen op eygen wijsheydt, maeckt dat zy hen self houden voor leytslieden der blinden, voor Lichtē Ga naar margenoot+ der geenre die int doncker sijn, voor onderwijsers der Onwijsen, ende voor Meesters der Ga naar margenoot+ kinderē. Brockende also het onbekende doodtkruyt indē gemeynē brypotte, so datter niemāt af mach eten. Die welcke also verwaendelijc hē self gestelt hebbende Meesters der mannē, Leeraren der Ouderē, en̄ Doctoren der Doctoren, noch eenmael met schande sullē moeten hooren, dat sylieden andere geleert hebben, maeer henselve Ga naar margenoot+ niet: dat zy blint sijn en̄ leytsliedē der blindē: en̄ dat zy willende sijn leeraers des wets, self niet Ga naar margenoot+ en weten wat sy zeggē, en̄ wat sy willē bewysen.
4 Dan comtmen voort opten vierdē trap, die daer maeckt verachters van anderen. Dese verachtende Pauli woordē: Wie sijt ghy die uwē Ga naar margenoot+ broeder veracht? Derren vrymoedelijc verachten Ga naar margenoot+ den dienaren Christi, ja Christum en̄ Gode selve. Vraeghdy waeromme dat? Om dat zy sulcker lieden stoute vermetenheydt niet toe en connē stemmē, maer die opentlijc moetē weder spreken metter waerheyt. Daerom sy oock van sulcke lichtvluchtige duysterlingen gehaet worden: Ga naar margenoot+ gelijc oock als haer Meester Christus, die Waerheyt selve, van sulcke ghehaet is geweest.
5 Hier na volght die trappe des veroordeelens Daer op stijght die Ketter-meester, nieu ende oud stoutelijc, verdoemende allen den genen die ergens inne anders, dan 't hem wel goet dunckt derf gevoelen. Dit zijn rechte Godloosen, een Ga naar margenoot+ grouwel hebbende vande gene die opten rechten wege sijn. Het sijn Godloosen inder waerheyt, maer Heyligen inden schijne. Warent Turcken en̄ Ioden, het waer te lijdē. Maer dese Godlose Rechters, sijn meest lieden die voor allen anderen Christenen willen gheacht wesen. Zijn't Christenen? waerom overtreden zy in dit hatelijck veroordelen soo stoutelijck het naeckte Gebodt Christi? Seyt die niet wel wtdruckelijck: En wilt niet oordelen? En wilt niet verdoemē? Ga naar margenoot+ Sijn't Christenen, geloven zy Christi woordē: waerom en vreesen zylieden niet veroordeelt te worden van Christo? Sijn 't Christenen, segge ick noch, hoe comet dat zy niet en gelooven dat zy ten laetsten noch eens verschijnen sullē moeten voor den Rechterstoel Christi, om ooc haer eygen oordeel te ontfangen? O stoute Rechters wie zijt ghy dat ghy eens anders Dienaer oordeelt? Of sorgdy dat Christus te veel te doē sal Ga naar margenoot+ hebbē int laetste Oordeel, so dat ghy sulcke fijne moeyten wilt voorcomen, hem min wercx maken, sulcx dat hy niemandt sonderlings meer te veroordelen en sal hebben dan sulcke valsche Oordeel gevers? Ach mensche bedaert u eens, vreest den eenigen waren Rechter Christum, en̄ laet eens af uyt uwe verwaende stoutheyt uwen even Mensche dus bitterlijck, hatelijck en̄ partijdelijck te oordelen, te ketteren en̄ te verdoemē. Vernedert u self, oordeelt u self, ende kettert u Ga naar margenoot+ self, ten laetsten noch eenmael in u self met beschaemtheyt in der Waerheyt, op dat ghy niet veroordeelt en wort, en̄ die eeuwige verdoemenisse mooght ontgaen. Kondy sulck verdoemen niet laten wt broederlijcke Liefde, die niet in u en is, laet het ten minsten wt vreese vande verdoemenissen, sonder welc die Godlose selven is.
6 Maer dese vermetele stoutheyt werdt noch by sulcke waenwijsen te boven ghegaen by den genen die op de trappe des vervolginge treden. Want dat d'andere alleenlijck metten monde en̄ metter pennen bestaen: volbrengen dese dadelijc metten baste, metten swaerde, metten Watere, en̄ metten vyere. Daer is worgkens, verdrinckens, moordens noch brandens gheen eynde: Aen den genen ooc, voor welcker leven het Leven self den doot is gestorven. En̄ noch connen redelijcke menschen hen laten vroedt maken dat sulcke verslindende wolven schapen, ende dat die vermoorde slacht-schaepkens wolven sijn. Waer heeft oyt yemandt ghehoort dat schapen wolven verslonden? D'een wolf en bijt d'ander niet: souden schaepkens den wolven bijten?en̄Tot sodanige bloedige wreetheydt en werde niemandt ghebracht door die goedertieren aert van't sachtmoedige Lammeken. Christus Iesus: maer wel van de moordelijcke Duyvel, en̄ Ga naar margenoot+ dit door die voorsz. vermetele ende Luciferaensche verwaentheyt, die was een dootslager van aenbeginne. Veele beter is een Beyre, wiens jongen berooft sijn, te gemoeten, dan sodanigen Ga naar margenoot+ zotten die in hare zotheyt betrouwen. Want dese achtende hare blinde opinie te wesē het woort Godes, comende tot sulcker verkeertheyt, dat Ga naar margenoot+ zy meynen buyten, ja plat tegen Godes woordt den goedertieren, barmhertigen en̄ langmoedigen Gode eenen aengenamen dienst te doen als zy den onnozelen Iongeren Christi doden. Dese grouwelijcke Zielmoorderye (wanter oock veele menschen in onverstandt ghedoodt worden) wilmen noch onbeschaemdelijck decken met het soecken vande Eere Godes. T'sy der schandelijcker onschamelheyt. Wert dan die Eere des Menschlievenden Godes gevoordert met sulcke Tyrannische Zielmoorderyen?
Ach Mensche, die self tot eenen Beelde van den goedertieren en̄ vriendtlijcken God sijt geschapen, oock ten naevolginghe van't onnoosele en̄ lijdtsame Lammeken Godes sijt beroepen: wanneer wildy doch eenmael aenmercken, dat sulcke uwe grouwelijcke en̄ felle bloedtdorstigheyt den Godtlijcken aert en̄ des Lammekens zeden op't alderhooghste tegen, maer des doot