Logo DBNL
Uut-roedinge van des verderfs plantinghe, dragende die verderffelijcke vrucht (1630)

Uut-roedinge van des verderfs plantinghe, dragende die verderffelijcke vrucht

(1630)–D.V. Coornhert–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

IX.
Ecclesiast. 7: 21.

Daer en is geen rechtvaerdich Mensch op Aerden die goet doet, ende niet en zondicht.
Antwoord.

DEse sproke blijct sonder moeyte gantsch krachteloos, tot bewijs van't gene sy hier met meynen te bevestigen: terstont als maer gesien wordt op't gene hier in geschille staet. Dat en is niet, of iemand op aerden volmaeckt is, ende sonder zonde leeft, neen: maer of sulckx mach wesen. Nu en seyt hier de Predicker niet, dat niemant en vermach niet te sondighen, maer dat daer niemandt en is. Daerom en bewijst dit niet altoos, van't gene men daer met poocht te bewijsen.

2 Hoewel nu sulcx genoeg is tot wederleg van desen sproke tot desen geschille, so wil ick noch, buyten ons geschille tredende, betonen datmen met de selve niet en mach bewijsen: datter nu niemandt en is, geweest is, noch komen sal, die sonder meer te sondigen leeft. Omme 'twelck te doen my te handelen staet, voorneemlijck van die +1 tijdt, van dat Woordt +2 Rechtvaerdige, van +3 Zondigen, ende van't woordt +4 Geen of Niemant.

3 Aen-gaende de tijt, wert uyt dese sproke de bewijsinge ghenomen aldus: Wat op een tijt niet en is, dat en is tot geenen tijden. +In Salomons tijdt was niet een rechtvaerdige op Aerden, die goet dede, ende niet en sondigde. Daerom en wasser oock noyt daer voor, noch daer nae, gheen op Aerden.

4 Alsoo soude oock moghen geseydt worden: Ten tijden van Noe waren niet dan acht Gelovighe Menschen opder Aerden. Daer by blijckt, datter nu ter tijdt mede niet meer Gelovighen op Aerden en zijn dan acht. Dit sluyt waerlijck niet wel. Nochtans is dese Bewijs-reden in als gelijck de voorgaende. Daerom en sluyt die mede niet wel.

5 Soude dan dese sproke Salomonis recht ter saken dienen, soo en moeste daer niet staen daer en is geen rechtvaerdich Mensch, &c. Maer daer moeste staen: daer en isser noyt geen gheweest, noch daer en salder geen namaels komen. Maer dit en seyt Salomon hier geensins.

6 Nochtans is de Heylige Schrift wel gewoon also te spreken. Ja sy spreeckt oock also van Salomone selve: +Siet (seyt de HEERE tot hem) Ick hebbe u ghedaen na uwe woorden, ende hebbe u ghegheven een wijs ende verstandich Herte: so seer dat niemandt voor u uws ghelijck en is gheweest, nochte oock na u en sal komen.

7 Dese woorden hadde Salomon self vanden Heere, tot hem sprekende, ghehoort: het waren Woorden van machte, sulcx dat hem die niet lichtelijck vergeten en mochten zijn: ende soude de selve woorden mits-dien hier toe oock wel hebben weten te ghebruycken: soo zijn meyninghe daer met sulcx, alsmen't nu poocht te draeyen, daer-inne ware geweest, als neen.

8 +Dergelijcke woorden leestmen mede vanden Koninck Ezechia, in gelijckenisse van de andere Koningen. Hy heeft ghehoopt inden Godt Israel, so dat na hem zijns gelijck niet en is gheweest van alle de Koninghen Juda: nochte oock niet onder de ghene die voor hem waren gheweest. Ende hy hingh den Heere aen, ende en weeck niet af van syne Voetpaden, ende dede de Gheboden die Godt Moysi hadde ghegheven.

9 Ende sulcx is oock gheschreven van den Koning Josia: +dat geen Koning zijns ghelijck voor hem was gheweest, die sich totten HEERE bekeerde, uyt alle zijn Herte, ende uyt zijn gantsche Siele, ende uyt alle zynen Krachte, na alle de Wet Moysi, noch daer en is na hem zijns gelijck niet opghestaen.

10 Nadien nu de Godtlijcke Schrift wel gewoon is te seggen, 't en is voor noyt geweest, noch ten sal namaels niet worden, van't gene Godt weet dat noyt voor en was, noch na en sal wesen, 'twelc Salomon selven niet verholen en was, als selve sulcx van Gode oock gehoort hebbende: ende Salomon hier maer en spreeckt van de tegenwoordige, maer geenssins vande voorleden, noch vande toekomende tijt: soo sal elck omsichtich Leser hier licht konnen mercken, wat ydeler bewijs het is, sulcx te willen bevestighen, uyt een sproke diens woorden 't selve geenssins mede brengen. Swijge noch dat het een onwijse bewijsinge is, te seggen, dat was sulcx op die tijdt, daerom ist sulcx tot allen tijden, soo mede is gebleken.

11 Het geen nu betoont is vanden tijt in dese sproke, is alleen genoech om te verstaen: datmen de selve in desen onrecht doet, ende misbruyckt, in't trecken tot een ander meyninge dan daer inne is. Maer want het dickmael voorthalen der selver byden Geleerden, tot een vreemde sinne, byden Ongeleerden Menschen een valsche inbeeldinge heeft veroorsaeckt: hebbe ick tot alle overvloet van d'ander vier voorgehaelde Stucken, mede wat willen handelen, ende eerst van't woort Rechtvaerdige.

12 Rechtvaerdigh noemt de H. Schrift so wel die't worden, als die't zijn. +Want niemandt en wort rechtvaerdich sonder rechtvaerdicheyt te hanteren, soo en is oock niemant rechtvaerdich sonder rechtvaerdicheyt te hanteren. Door dickmael hanteren wort het een gewoonte inden Mensche: ende daer't een gewoonte is moetmen't hanteren.

13 Onrechtvaerdicheyt ist, daermen den onschuldigen beschuldicht. Nu beschuldicht (soo Salomon seyt) de rechtvaerdighe eerst sich selve. +Is hy onschuldich, hoe kan hy in't beschuldigen vanden onschuldigen rechtvaerdich zijn of rechtvaerdicheyt hanteren? Is hy dan oock schuldich in't geen hy sich self beschuldicht, soo hanteert hy rechtvaerdigheyt, ende wort daer na rechtvaerdich genoemt, niet dat hy't nu al is, maer dat hy't hanteert ende dickmael hanterende sal worden. Van soodanige seyt de Apostel: Waer't dat wy ons selve oordeelden, wy en souden niet geoordeelt worden. +

14 Dese strijden noch tegen de Sonde, na heur vermogen, ende zijn onder sulck strijden al Ridders Christi, die in't laetsten de zonde verwinnen in ende met Christo, de selve dooden ende vernielen, begevende alle heure leden tot dienste der Gerechtigheyt. Ende worden onder dit Wettelijck strijden oock mede rechtvaerdigen genoemt: als die so doende rechtvaerdigh worden.

15 Maer als sy de Sonde † gestorven zijn, ‡ 'tVleesch met zynen lusten ende begeerlijckheden gekruyst, ende den * Quaden overwonnen hebben, so zijn sy nu rechtvaerdigh. Dan houdt de strijdt op, als levende onder den † Prince des Vreden, in ware Vrede, de welcke het ‡ Werck of de Vruchte is, van Rechtvaerdigheyt.

16 Dese vrede is * veylich inden † H. Geest, want heure ‡ vyanden zijn wech, sulcx dat hen de quade niet aen en *roert, ende also ‡ verlost zijnde vande hant heurder Vyanden, dienen sy sonder vreese Gode in heyligheyt ende rechtvaerdigheyt die hem aengenaem is, alle de daghen heurs levens. Siet dese zijn nu al rechtvaerdich.

17 Alsmen dan al schoon dese sproke Salomonis verstaet van de ghenen gesproken te zijn die rechtvaerdich wordt, ende nochtans niet volkomelijck rechtvaerdich en is, soo en machmen uyt dese sproke geenssins bewijsen, dat geen Mensch op aerden volmaeckt mach wesen, ende sonder sondigen leven.

18 Maer wilmen dit oock duyden op den genen die nu al het quade heeft verwonnen, ende gedodet, die niet meer en leeft, maer Christus in hem, die alle de dagen zijns levens rechtvaerdigheyt hanteert, die Gode aengenaem is: hoe salmen dit seggen Salomonis mogen vereenigen, met vele andere ontwijfelijcke tuygenissen der Heylige Schriftueren, klaerlijck het tegendeel betuygende?

19 Laet ons hier maer een uyt velen stellen. Hoe salmen dit vereenigen metten sproke Joannis: dat die uyt Godt geboren is niet en mach sondigen? Dese seyt, dat hy niet en mach zondighen, 1. Joan. 3. 9, 5. 10. Wil Salomon hier seggen, dat niemant op Aerden en is, die uyt Gode is geboren? Off wil hy seggen, dat dese noch altijt moet sondigen? Hoe salmen Salomon met de Apostel over-een brengen?

20 +Maer komende nu op't woordt Sondigen, is hier voor meer dan genoech af gehandelt, in de onderscheyt van't onwetende sondigen, dat dolen is, ende in't wetende te sondigen, dat recht sondigen is. Wilmen nu hier het woordt, Sondigen, nemen voor dolen uyt onverstant: ick en sal't niet wederspreken. Maer dan en mogen die wedersprekers vande volmaeckte onderdanigheyt al hier, niet altoos met dese sproke de selve weder-spreken. +Nemen sy't dan voor willens ende wetende sondigen: soo wederspreken sy plattelijck den Apostel, 1. Joan. 3. 9.

21 Men mach oock sulcks hier by Salomonem gesproken te zijn, nemen vande beginnende Rechtvaerdigen: dat is, van die noch rechtvaerdich worden, soo dat deser geen op Aerden en is die noch niet by wijlen en sondicht: dat is, verrascht werdt van de zonde of quade aenwenst, die in hem woont, maer daer uyt en machmen niet besluyten, datter gantsch niemandt en zy. Want dat waer geseyt: daer zijn vele swacke Kinderen Godes inde Wereldt, daer uyt volcht, datter geen volwassen Mannen in Christo ter Werelt en zijn.

22 Soo en machmen hier uyt oock niet altoos besluyten, tegen 'tgeheel aflaten van niet meer te zondigen, alsmen't verstaet van rechtvaerdigen, die noyt gezondight en hebben van al heur gantsche leven. Want ten volcht niet, dat die eertijdts gesondicht heeft, namaels soo niet en mach al laten van zondigen, dat hy dan voorts leeft zonder meer te zondigen.

23 Of wilmen hier van alle herborene menschen Zeugen maken? Die na het wasschen inden Bloede Christi t'elcken weder lopen wentelen inden onreynen Slijck der zonden? +Wie magh dat geloven. Die dan inder waerheyt ghehoorsaemt Christi bevelen: Gaet, ende zondicht niet meer: (Joan. 8. 11.) die laet af van zondigen, ende en is geen onreyn Vercken meer, maer is ende blijft af-gewasschen ende reyn.

24 Laet ons nemen dat dese weynich zijn,

so sy inder waerheyt oock zijn: so moetender nochtans zijn, wil-men niet van alle lid-maten Christi, niemant uyt-ghenomen, maken onreyne Verckens, ende dienaren der zonden. Want die noch altijt weder zondigt, die maect sich altijt weder onreyn, ende die altijdt noch zondight, die doet noch altijt zonde. Die zonde doet is een knecht der zonde. wie een knecht der zonden is en magh gheen dienaer Christi wesen. want niemant (so Christus selve seyt) en mach twee Heeren dienen. ++

24 So veele sy hier geseydt van 't woordt, zondigen: daer uyt mede al-soo klaer, als den dach blijckt, dat dese sproke byden duysterlingen niet recht verstaen, ende mits-dien niet recht gebruyckt en werd. So mede blijckt uyt heur mis-verstant ende misbruyck van't woordeken, Gheen, oock in dese sproke begrepen.

25 Want dit, Gheen, so weynich altijdt niemant betekent: als het woordt Niemant selve, niet altijt niemant en beteeckent. +Seydt Christus niet selve wel uytdruckelijc, daer en is niemant goet dan alleen God? Voorwaer ja. +Meynt hy daer met datter geen goet mensch en is) Neen voorwaer. want Christus selve seyt mede, dat de goede mensche uyt den goeden Schat sijns Herten goed voort-brengt. Hy seyt mede: Ey goede knecht ende getrouwe etc. ++

26 Laet hier de meyninge ons Heeren schoon wesen dat niemandt goedt is van sich selve, dan God alleen, die sijn goedtheydt van niemant anders dan van sich selve heeft, 't welc so niet en is met eenigh Mensche ter werelt: so moetmen nochtans bekennen datter menschen sijn die goedt zijn, hoe wel sy nochtans haer goetheyd niet en hebben van heur selven, maer van Gode. Want hebben sy goedtheyt van Gode, so hebben sy die immers. Nu maect het hebben van goetheyt, den hebber goedt, gelijck het hebben van sterckheydt, gesonthz, ende deugde, den hebbers maeckt sterck, gesondt, ende deuchdelijck.

27+ So leestmen mede, dat niemant en was die boete dede of Penitentie over syn zonde, seggende, wat hebbe ick gedaen. Meynt de Propheet daer met dat woort, niemant van alle menschen die doe leefden: so moetmen seggen, dat de sondaren sonder penitentie te doen mogen salich worden: of dat niemandt gezondicht en hadde ende midts-dien niemandt en behoefde penetentie te doen: of dat niemandt van alle menschen die doe leefden salig en sijn geworden.

28 Maer niemant en sal een van dese drie stucken willen seggen. So moet dan elc seggen dat niet altijdt by die woorden, Niemant, Geen, ende dergelijcken meer, verstaen en word, gheheel niemandt, maer dickmael verstaen word voor selden iemant. Twelck so wesende, en magh-men met desen sproke geensins het aff-laten van zondigen wederspreken. Maer want dit hier voor mede genoeghsaem is bewesen, wil ickx daer by nu laten blyven.

29 Nadien by 't gene geseyt is onlochbaerlijck blijckt, datmen desen sproke Salomonis qualijck inne-voert, om te bewijsen datter niemant en is die goet doet, ende niet en zondigt, 'twelc hier 't geschil niet en is, maer alleenlijc of daer iemand sulcx mach zijn. Oock mede ghemerckt met het voorseyde vastelijck is bewesen, datmen uyt een tijt niet van alle tyden mach besluyten. Datter ooc rechtvaerdigen sijn genoemt die noch eerst rechtvaerdig worden. Ins-gelijcx datmen by het woordt Sondigen oock verstaet dolen. Ende dat die woorden, Geen ende niemant, dickmael beteeckenen selden iemant, maer niet altijdt heel niemandt: So blijckt dat vele desen sproke qualijc verstaen, de selve mis-bruycken, ende niet altoos daer mede en bewijsen dat Hier niemandt ghantsch mach aff-laten van sondigen.


Vorige Volgende