Logo DBNL
Toetzsteen der ware leeraren (1631)

Toetzsteen der ware leeraren

(1631)–D.V. Coornhert–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

xij. Capittel.
Wat het eyghentlijcke Ampt zy eens vvaren Leeraars.

A.

Soo veelreleye met meer andere hooghe gaven Godes zijn den ghenen noodigh, die bequaam sal zijn tot die bedieninghe van so hooghen Ampt, welcx voorneemlijckste Last is te handelen tusschen den heylighen Gode ende den zondighen Mensche, welck sijn Ampt tot beyde oock niet versweghen en is in de heylighe Schriftuyre van den lieven Godt, uyt sijn Vaderlijcke sorghvuldigheydt over sijnen Schepselen. Of dat wy immers over al rijckelijck ghewaarschout zijnde, souden moghen weten wat Leeraars wy behooren na te volghen. Want het henluyden onmoghelijck is voor den opmerckenden ooghen te verberghen, hoe sy sich in sulck heur Ampt draghen tot +Gode ende Mensche.

B.

Tot Gode draagt hem een ware Leeraar oock als een ander gheloovigh Mensche in’t gehoorsamen van sijne Gheboden. Maar als +een Leeraar 1 hoort hy van Gode als een Propheet, ende van de selve sijnen Heere als een Ghesandte, wat Godes wille is, dat hy den Menschen sal voor-houden, ende wat hy aan den ghenen, daar toe hy wert ghesonden, sal +handelen. Omme alsoo 2 ghetrouwelijck sijn Boodtschappe te volbrenghen na des Heeren willwe. Ende en doet noch en spreeckt daaromme in alle sulcx niet anders, dan na sijns Heeren bevelen ende laste, daar van oock gheseyt is hier voor Capit. j. 3. ende Capit. vij. P. 3. Nadien hem oock grondtlijck bekent is soo wel den diepen noodt der Menschen, als die gaafrijcke Liefde Godes, soo 3 bidt hy den+ Heere voor den Menschen, daar inne nevolgende het ware voorbeeldt des eenighen Voorspraacks tusschen Gode ende Mensche onses Heeren Iesu Christi.

Ick hebbed y, Mensche, tot een Wachter+ des Huyses Israels ghestelt, Daaromme suldy+ het Woordt uyt mijnen monde halen, ende hen dat van mijnen weghen verkondighen. Isai.50.4.

Waar van (te weten van den Euangelie)+ ick Boodtschappe doe in de ketenen, op dat+ ick daar inne vrymoedelijck uyt-spreke, so ick schuldigh ben. 2.Cor.5.20.

Ick bidde voor hen, niet voor de werelt en+ bidde ick, maar voor den ghenen die ghy my+ hebt ghegeven, want sy dijns zijn. Luc.22.32. Ioan.17.11.15.17. Coloss.1.3.2. Thes.1.11.

C.

Beroerende nu het Ampt der Leeraren, +streckende totten Menschen, en is gheen dingh minder dan een ley, ledigh, stom ende weeldigh leven te leyden, so men leyder in onsen tijden aan veelen heeft moghen sien. Neen. Soodanighe mest-verckens en bedienen niet recht dit Engelsche Ampt: t’welck in sich heeft, niet sodanighen Epicureeuschen luste, maar eenen Christelijcken laste. Vraaghdy wat last? Die laste van: 1 Waken, 2 Arbeyden, 3 Stichten ende+ 4 Schatten te vergaderen, niet die aardsch+ zijn, oock niet voor hen selve: maar die Hemelsch zijn, ende dat voor hare kinderen die sy den Heere teelen door middel van 5 Leeren, soo+ met die bedieninghe van den 6 Woorde des+ Waarheyts, als met haren heylighen 7 wandel, +haar Leere in allen ghelijck wesende. So doende, 8 visschen sy veele Zielen, 9 maeyen+ eenen lustighen Oogst, ende 10 winnen eenen+ begeerlijcken Woecker voor haren Heere, diens 11 wille niet en is der Zondaren bederven. So+ wat Leerling dan vlijtelijck op-merckende, of die Leeraaren dien hy na volght, wackerlijck en̄ vlijtelijck arbeyden in ’t ghene voorsz staat, niet om ghelt of Eere voor hen self, maar om Gode Zielen ende heuren Naasten saligheyt te winnen. Item of die Leeraren niet na Menschen duncken, maar na t’Schrifts ghetuyghenisse leeren, ende of heur wandel met sijn Leere sulcx over-een stemt, dat sy sonder te bedrieghen moghen segghen: Weest mijne navolghers, als wy Christi na-volghers zijn Ende hy alle sulcx inder Waarheydt bevindt te wesen in sijne Leeraren: sal hy niet ghewisse Merck-teeckenen hebben omme te ghelooven dat sulcke sijne Leeraren haar Ampt te recht bedienen, ende dat sy warachtighe Leeraaren zijn? Daar hy sulcx oock niet en vindet, immers veel al het teghendeel van dien: wat sal hy anders moeten dencken dan oock het teghendeel?

Maar weest ghy wacker in allen dinghen.+ Hebr.13.17. Actor.20.8.+

+Tot volmakinghe der Heylighen, totten +wercke des Diensts (namelijck) tot die stightinghe des Lichaams Iesu Christi. Ierem.1.10.

+Want ick en soecke niet het uwe, maar u +selve. Want die kinderen en behooren niet +voor haren Ouderen schatten te vergaderen, +maar die Ouderen voor den kinderen.+Want in Iesu Christo hebbe ick u door den +Euangelium gheboren. Matth.28.19.

Hy heeft ons na sijnen willen door t’Woordt der Waarheydt gheboren. Proverb.11.30.

+Ioan.1.4. Ioan.6.33. Actor.6.4.

+Also oock laat u Licht voor den Menschen lichten, op dat sy uwe goede wercken siende, uwen Vader die in den Hemele is, moghen prijsen. Ioan.13.15. 1.Timoth.4.22. Tit.2..7, 1.Petr.2.21, 5.3. +Galat.4.12.

+Komt volght my na, Ick sal u maecken Visschers der Menschen. Ezech.47.9.10.

+Ende die daar maeyt ontfangt Loon, ende +vergadert Vrucht ten eeuwighen Leven, op dat oock alle ghesamentlijck verblijden die +daar zaeyt, ende die daar maeyt. Isai.9.3. +Psal.125.5.6.

Ende die vijf Talenten hadde ontfanghen, ghing henen, leyde die te wercke, ende wan daar mede ander vijf Talenten. Matth.18.15. Iacob.5.20. 1.Corinth.9.+20.&c.

+Soo warachtelijck als ick leve, seydt de Heere Godt Israels, soo en wil ick niet des Godtloosen doot, maar dat hy sich bekeerē ende leve. Bekeert u van u alderquaatste weghen, ende waaromme, O huys Israels, sterfdy? Ezech.18.23.32.

D.

+Dat is dan wel eens oprechten Leeraars Ampt totten Menschen in ’t allen ghemeen, Onder desen is noch so grooten onderscheydt, dat het ghene desen Medecijn is, dien venijn soude wesen. Hierom soo is den oprechten Leeraar wel hooghnoodigh kennisse te hebben +van de 1 ghesteltenisse der Kudde sijnre sorghen bevolen wesende. Want anders soos oude hy wel lichtelijck venijn voor Medecijn sijnen Krancken inne gheven Soude dat niet een Dootlyck venijn zijn voor eenen onboetvaardighen ende hardtneckighen Zondaar, dat dese Artz sijnre Zielen hem verkeerdelijck troostede (soo nu leyder doch aldermeest gheschiet) met die blijde Boodtschappe +des heylighen Euangeliums? Wat waar dat doch anders, dan een verstijvinghe in sijne zonden tot sijn eeuwigh bederven? Behoeft tot sulcken harden quaste oock niet een harde Bijle? Hem soude beter dienen die groote schrickelijcke Donderslaghen van de doodtskaande Wet, om sijn steenen Herte te morteren, ende tot een ghebooghsaam Berou te brengen ende te voorderen. Daar teghen soude dese doodtslaande Wet verdoemelijck verschricken, ja uyt-blusschen, breken ende vernielen het ghekroockte Riedt, het roockende Vlasch, ende het ghebroken boetvaardighe ende vertsaaghde Herte, t’welck wel eyghentlijcken van noode is die troostelijcke verkondiginghe des salighmakenden Euangeliums. Dit waar seer verkeerdelijck gehandelt. Ende +soos oude men 2 dooden die treurighe Zielen die Godt niet ghedoot en wil hebben, ende wederomme levende maken die stoute Zielen die daar behoorden te sterven.

Du salste vlijtelijck kennen die ghesteltenisse+ dijnre Kudden, ende sorghe hebben op+ dijn Kudde. Ioan.10.3.14. Actor.20.28.

Ende sy veroneerden my by mijnen Volcke, +om eeen handt vol Garsten ende om een+ stucke Broodts, doodende die Zielen, die niet en souden sterven, ende levende makende die Zielen, die niet en behoorden te leven. Lieghende alsoo mijn Volck, Loghenen gheloovende.

E.

Nu weet oock alle ware oprechte Leeraar wel, dat onder dan Menschen, daar hy predicket, Zondaren zijn ende Heylighen. Oock verstaat hy, dat onder die Zondaren zijn eenighe Onboetvaardigh, ende eenighe die Boetvaardigh zijn. Van ghelijcken is hem koudt, dat die Onboetvaardighe zijn ongheloovighen, soo dat sy opentlijck den heylighen Euangelis wederspreken, of dat niet en houden voor warachtigh, of dat sy wanen (maar t’onrecht) dat sy den Euangelis ghelooven.+

F.

Hier door verstaat oock alle ware ende oprechte Leeraar eyghentlijck sijn Ampt te wesen, niet dat hy als een stomme Hondt swijghe uyt vreese van yemandts ongunst tee behalen: maar dat hy sonder yemanden te ontsien ende sonder ophouden 1 roepe, dat is dat+ hy met alder ernst na vermoghen den Zondaren in’t alghemeen uyten Slape der zonden wecke, metten 2 Bazuyne der verkondiginghe+ haarder misdaden verschricke, strenghelijck 3 berispe, ende vervaarlijcken 4 dreyghe+ metten rechtvaardighen 5 Oordeele Godes+ ende eeuwighe 6 Verdoemenisse haarder+ Zielen. Ende daar beneven oock, dat hy den verdoolden 7 soecke omme inden rechten Wegh+ Iesum Christum te brengheen.

Maar ist dat ghy ’t den Godtloosen verkondight, +ende hy sich van sijne Goodtloosigheydt+ niet en bekeert ende van sijnen boosen weghe, soos al hy in sijne boosheydt sterven, maar du hebste dijn Ziele verlost. Ezech.33.8.9. Mich.3.8.

Roept, houdt niet op, verheft dijn stemme+ als een Bazuyne, ende verkondight mijnen+ Volcke heure misdaden, ende den Huyse Iacobs heure zonden. Oseas 8.1.

Den Zondaren berispt voor hen allen, op+ dat oock d’anderen vreesen.+

Predicket het Woordt, houdt aan, tijdelijck+ of ontijdelijck, berispt bidt, ende bestraffet met alder Lijdtsaamheydt ende Leeringhe. Tit.1.9, 2.25.

Wie desen boosen Volcke, beladen met+ zonden, quaatdoende stamme, verloren kinderen, +den Heere hebben sy verlaten, den Heylighen van Israel hebben sy ghelachert, ende zijn te rugge gheweken. Isai.3.12. Psal.37.28. Matth.23.13.

Hoe sult ghy Slanghen, Adderen gheslachte, +het Oordeel der Hellen ontvlieden? Malach.3.5.+ Iacob.2.13.

Dan sal hy voorts tot die aan der lincker+ zijden segghen: Wech van my ghy vervloeckten+ in ’t eeuwighe Vuyr, t’welck bereydt is voor den Duyvel ende sijnen Enghelen. Deut.28.25.16.&c. Ierem.11.3, 17.5.

Wat dunckt u nu? Soo een Mensche+ heeft hondert Schapen, ende een der selver+ ware verdoolt, sal hy niet die neghen ende

neghentigh verlatende opten Berghen, het verdoolde gaan soecken? Ezech.34.16. Matth.9.13.

G.

+Totten Ongheloovighen oeffent de ware Leeraar sijn Ampt, daar inne dat hy 1 opent +die Ooghen der geenre, die door valsche Leere +verblindt zijn van Herten: dat hy 2 aanvoere tot Iesum Christum, het Licht des werelts, dem Menschen die in de Duysternissen der Aertsche sinnelijckheyden jammerlijck +swerven: ende dat hy die Duyvelen 3 uytdrijft uyt den ghenen, die onder Sathans machte staan, om die te leyden tot Gode, ende dit`eerst door ’t ernstlijck vermanen tot warachtigh +4 berouwe.

+Daar toe ick dy nu seynde.

+Omme hare Ooghen te openen. Ephes.1.+17.18. Isai.42.7.

+Des anderen daaghs sagh Ioannes Iesum +komende tot hem ende seyde: Siet daar het Lam Godes, dat wech neemt des werelts zonden.

+Paulus bedroeft zijnde, ende sich omghekeert + hebbende, seyde totten Gheest: Ick ghebiede dy in den Name Iesu Christi, van haar uyt te gaan, ende hy gingh uyt ter selver uren. Marc.16.17. Isai.42.7.+Betert u, want het Rijcke Godes ghenaackt. +Ierem.35.15. Ioel.2.12.13. Oseas 14.2.3.

H.

+Ende den Waan-gheloovighen ende +Ketteren, die self 1 blindt ende zot zijnde, wanen dat sy sien ende wijs zijn, ende alsoo +anderen 2 verleyden, weet de ware Leeraar oock sijn Ampt te recht ende wel te pleghen. +Hoe dat? Scherpē sy hare 3 Tonghē als swaarden, om met wroeghende ende Serpentijnsch Venijn uyt te spouwen aan den Overheyden over den Ketteren of verdoolde, ja (dickmaal) vrome Menschen te verjaghen, te vervolghen, of die met des Beudels swaart te doen vernielen? Neen waarlijck. Want dat is het +Ampt der valschen Propheten, der 4 Dieven ende Moorders, daar sy gehoor hebben, tegen allen waaren Dienaren Godes. Sulcx hebben +die hartneckighe 5 Ioden ende bloetgierighe Pharizeen altijdt ghedaan teghen den waren Propheten, teghen Christum selve, ende teghen sijne lieve Apostelen. Soodanighen sienlijcken Swaarde en ghebruyckt gheen oprecht Leeraar in desen onsienlijcken strijdt teghen die Loghenen ende Dolinghen, die alle onsienlijck zijn voor lijflijcke Ooghen. Maar hy volght in desen het oprechte voorbeeldt sijnes Meesters Iesu Christi, staande die Aertsche +Dolinghen metten Hemelschen 6 Roede sijns mondts, ende doodende metten Gheest sijnder lippen den Godtloosen, te weten den Loghen ofte Ketterije, behoudende alsoo ofte salighmakende den verdoolden of Ketterschen Mensche.

+Waardy blindt, soo en hadt ghy gheen +zonde, maar nu ghy segt dat ghy siet, soo blijft u zonde. 1.Corinth.8.2. Rom.1.22, 2.19.

+Laatse varen, het zijn blinde leyders der +blinden. Als d’een blinde d’ander leydet, soo vallen sy beyde inde grachte. Luc.6.39.

+Welcker tanden zijn spietsen ende pijlen, ende +haar Tonghe een scherp swaardt. Proverb.12.6.

De Dief en komt niet dan om te stelen, om te dooden, om te verderven. Mich.3.5.+ Ioan.8.40.44.+

Maar die overste der Priesteren, ende die+ Ouderlinghen onderwesen den Volcke, dat+ sy Barrabam souden begheren, ende Iesum dooden. 3.Regum 21.24. Isai.29.21. Ierem.18.18, 20.1.2, 20.8.9. Marc.15.1.3.10.11. Luc.3.1.2.5.10. Ioan.18.29.30. Actor.4.1.2.3, 18.12.13 &c.

Ende hy sal d’Aerde slaan metten Roede+ sijns mondts, ende metten Gheest sijnre lippen+ sal hy den Godtloosen dooden. Psal.2.9. 2.Thess.2.8.

I.

Siet, daar toe en behoeft dan oock de ware Leeraar gheen Beudels Swaardt, noch Overheydts macht. Ghemerckt hy als een 1 sterckere in Christo (in den welcken hy’t alles+ vermagh) door’t krachtigh gheklanck der Bazuynen des Goddelijcken Woordes, wiens Moghentheyt sijn 2 Wapenen zijn, +vernielt ende ter neder doet storten die vaste Muyren, ende die hooge Toornen (en̄ Raadtslaghen) van Iericho, die sich op maecken teghen die kennisse Godes, ende treedt also in’t Huys der Stercken, dien hy sijn Huysraadt der valscher Opinien beneemt door des oprechten Waarheydts krachte, der Opinien twijfelachtighe krachten vindet, ende allen Vernufte ghevanghen neemt onder die ghehoorsaamheyt Christi, hebbende also ghereede macht vermits het tweesnijdighe Swaardt der Almoghender Waarheydt, omme te wreken alle onghehoorsaamheyt.

Of hoe sal yemandt moghen inne gaan+ in’t Huys des Stercken, ende sijnen Huysraadt+ rooven, ten zy dat hy eerst den Stercken vinde, ende sal dan eerst sijn Huys berooven? Psalm.67.13. Proverb.21.22. Isai.53.12, 49.24. Ierem.31.11. Roma.8.31.

Want onses Krijghs Wapenen en zijn+ niet vleeschelijck, maar een Goddelijcke mogentheyt+ tot vernielinge der Vesten. 5 Met welcke Wapenen wy die ghedachten verstooren, ende alle Hoogheydt verheven zijnde teghen die kennisse Godes, ende allen ghemoede om Christo te ghehoorsamen, bedwinghen. Iosue.6.20. Proverb.21.22.

K.

Na dien nu sulcx den Godtloosen niet aanghenaam en is, werdt de oprechte Leeraar daaromme vervolght met woorden ende met wercken. Hy werdt ghevloeckt, ghekettert, 1 ghelastert, ende ghenaam-schendet met Loghenen+ om den name Christi, dat is om des Waarheydts willen: sonder dat hy yemandt vloeckt, lastert of scheldet, maar ter navolginghe sijns Meester, den selven 2 seghendt+ ofte beneydet. Alsoo mede volght hy’t Lammeken sijnen Meester daar inne naar, dat hy niemandt en haat noch en vervolght, maar hate ende 3 vervolginghe leydet om die Waarheydt+ Christi willen. Waar heeft oyt Schaap eenen Wolf verslonden? Neen. Hy doet 4 wel+ den gheenen die hem vervolghen, biddet daar voor, ende vergadert alsoo die kolen der Liefden (want weldaadt baardt vriendtschappe) op ’t Hooft der hatelijcke begheerten sijnre Vyanden. Dats wel verde van quaadt met quaadt te verghelden, ende noch al veel verder van onveroorsaeckt yemanden quaadt te doene.

+Saligh zijdy, soo wanneer de Menschen +u sullen lachteren, ende vervolghen, ende alle quaat van u segghen, om mijnen willen daar aan lieghende. 1.Timoth.4.10. Matth.+10.14.15.

+Niet vergeldende quaat met quade, noch verwijtinghe met verwijtinghe, maar daar teghen goedt wenschende. Luc.6.28. Rom.+12.14. 1.Corint.4.12.13.+Ist dat de werelt u haat, so weet dat sy my al voor u heeft ghehatet.

+Hebben sy my vervolght, sy sullen u oock vervolghen. Ioan.1.20. Amos 5.10.

+Hebt lief uwe Vyanden, Doet wel die +u haten. Prov.25.21. Roma.12.20.17.So draagt sich een warachtigh Leeraar +dan tegen Ongheloovighen, Waangheloovighen ende Ketteren. Maar anders handelt hy metten Boetvaardigen ende bekeerde Zondaren, noch swack zijnde in den Gheloove. +Want hy hier het gekroockte 1 Riedeken niet en breeckt, maar met de vrolijcke Boodtschappe +des 2 Euangeliums, die recht bedroefde +Herten 3 vertroost, met de ghesonde +Leere hare ghewond Zielen 4 gheneest, ende metten Broode des Levens die hongherighe +Zielen 5 voedet ende 6 versterckt.

+Het gekroockte Riedt en sal hy niet breken. +Isai.42.3.

+Op dat ick soude verkondighen een versoenlijck + Iaar voor den Heere, ende een dagh des wraacx onses Godes, omme te vertroosten allen bedroefden, Isai.52.7. Luc.4.+18.&c.

+Ende dat ick allen Bedroefden soude vertroosten. Luc.4.18. Isai.61.3. Ioan.16.20.21.22. Actor.15.32.

+Keert weder ghy afvallighe kinderen, ende +ick sal u Afvallen ghenesene. Luc.4.18. Ose.6.2. Prov.12.18, 13.27.

+Ick sal u Herders na mijnen sinne gheven, +die u met Kennisse ende Leeringhe sullen voeden. Matth.4.4. Esai.40.11. Matth.24.45. Ierem.23.4. Ephes.5.29. 1.Thess.2.7. 1.Petr.5.2.

+En̄ ghy wederomme hier na bekeert zijnde, +soo versterckt uwen Broeders. 1.Cor.1.8.


Vorige Volgende