Logo DBNL
Proeve vande Heydelberghsche Catechismo (1630)

Proeve vande Heydelberghsche Catechismo

(1630)–D.V. Coornhert–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Tweede stuck.

Vande boete of beteringhe over de Sonde ende 't Verderf Adams gheschiedt door onsen Heere Iesum Christum voor alle 't menschelijcke gheslachte.

1. a

DE Godlijcke Schriftuere getuyght dat Jesus Christus van Godt den Vader ghesonden is inde Wereldt, op dat de werelt door hem soude + behouden worden. Daeromme wert hy gebenedijdt oock ghenaemt een Salighmaker des + Wereldts: dat is niet van eenighe bysondere persoonen ofte volcken, maer int alghemeyn een Salighmaker alder menschen. Soo generael of alghemeyn verstaen opte voorscreven plaetse dese oorsake van Christi toekomste inden vleesche, oock Joannes Kalvinus, Rodolphus Gualterus, ende meest alle d'andere van henluyder religie zijnde selve. Jmmers de Evangelist ghetuyght naeckt ende klaer, dat de Heere Christus + selve seyt, ghekomen te zijn omme saligh te

maken 'tgeen datter was verloren. Vraechtmen hier watter verlooren was ende verdorven: te weten Adam alleen met Eva, of in hen beyden alle de gantsche menschelijcke nature ende midtsdien alle menschen van Adam natuerlijck ghecomen zijnde? Men sal my het laetste antwoorden. Dit ben ick seker. Maer hier uyt ende uyt de voorghemelde oorsaken vande menschwordinge ende name Jesu Christi moetmen oock seker zijn: dat hy niet alleen wille, maer oock macht heeft ghehadt omme 'tgene hy toe is in de wereldt ghecomen te volbrenghen. Wat sal dat anders zijn dan de verloren of verdorven nature wederom te ghenesen of te recht te brengen? Js dit gheschiet ende volbracht: hoe mogen alle menschen nu noch gheneyght zyn om God ende ons Naesten te haten? Dit leert nochtans de Catechismus. Seyt die waerheydt? Hoe sal't waer zijn dat Christus een Salighmaker is vande werelt ja van alle menschen? Hoe sal hy weder ghevonden ende te recht ghebracht hebben, 'tghene was verlooren? Namentlijck (soo men nu leert) de goetheyt der menschelijcker naturen?

b

Men sal my moghelijck antwoorden, dat wij in sulcker voeghen saligh gemaeckt zijn, dat de quade gheneyghtheydt tot God ende den Naesten te haten, ons om Christi voldoenings wille niet en werdt toegherekent, maer gheacht wert of sulcx in ons niet meer en ware, hoe wel dat die nochtans in ons blijft. Maer dat de antwoorde niet oprecht en is, blijckt aen twee hooftsaken behalven meer andere. Want voor eerst soude dan Christus Jesus daer inne wesen een salighmaker ende geneser, niet van alle menschen, oock niet vande gantsche menschelijcke nature, maer alleen vande Gheloovighen ende hare nature. Jmmers hare verlooren ende verdorven nature soude dan noch oock niet ghevonden noch ghenesen zijn. Ghemerckt inde selve (so de Katechismus leert, ) noch al blijft de oude verdorven ende quade genegentheydt, om Godt ende den Naesten te haten.

c

Ten tweeden soude de salighmakinghe, vindinghe, ende beteringhe des Salighmakers Jesu Christi gheschiedt inde menschelijcke nature, in gheender wijsen so crachtich zijn, als de verdoemenisse, het verlies, ende verderffenisse Adams daer inne geweest soude zijn. Want vraghe ick of dat verderf ende verlies Adams door zijn sonde inde menschelijcke nature gheweest zy, niet volcomelijck ende dat noch waenlijck ende toerekentlijck alleenlijck: of dat het daer was volcomelijck, waerlijck ende (om soo te segghen) wesentlijck: men sal my segghen dat het daer volcomelijc, oock niet waenlijck maer waerlijck inne was. Vraghe ick dan of de salichmakinghe ende beteringhe van 't quade in de menschelijcke nature, door de rechtvaerdigheydt Jesu Christi daer inne is gheworden volcomelijck ende oock waerlijck ende wesentlijck, men sal my antwoorden, neen geensins volcomelijck, ende dat noch maer waenlijck ende toerekentlijck. Salt sich daer niet naecktelijck openbaren dat Adam een mensche, niet in wille zijnde om hem selve, veel min de gantsche menschelijcke nature te verderven, ende des selfs goetheyt te verliesen, alsulcx door een eenighe sonde gantschelijck, waerlijck, ende wesentlijck heeft vermogen ende volbracht: ende dat daer teghen Jesus Christus, God ende mensche, ghekomen zijnde om de werelt ende alle menschen saligh te maken: ende 't gene dat verlooren was, namentlijck de goetheydt vande menschelijcke nature te vinden, ende het verderf van dien te verbeteren: sulcx met zijn gantsche leven, niet dan doorgaende rechtvaerdigheyt wesende, niet en heeft vermoghen te volbrenghen? Soo doende maecktmen Adam machtigher om te verderven, dan Jesum Christum om te genesen: soo dat Adam te recht dan mach ghenaemt worden een verderver des werelts ende alder menschen inder waerheydt: maer Jesus Christus een Salighmaker des werelts ende alder menschen, niet inder waerheyt maer alleen in een waen ende toerekeninghe. Soude dat oock strecken tot prijs ende grootmakinghe van onsen waren Salighmaker Jesu Christo? Jck en meyne niet datmen dien victorieusen, heerlijcken, ende almoghenden Heylant schandelijcker lachteringe mach aen doen. Wantmen daer deur de sonde Adams veel grooter, crachtigher, ende overvloedigher maeckt, dan de ghenade Christi.

d.

Maer hier toe werdt opentlijck neen gheseyt + by M. Jan Calvijn, ende dat te recht, daer hy commenteert op des Apostels woorden: dat de ghenade in Christo in meerder overvloedigh is gheweest, aldus dese consequentie: en soude niet qualijck te propoost comen, alsmen seyt: indien de val Adams gheweest is van soo grooter cracht van soo veele volcx te verderven ende vernielen, dat de gratie Gods veele meer crachts sal hebben om veele saligh te maken. Want dat stuck is geheel seker, dat Jesus Christus al veel machtiger is om de menschen te behouden, dan Adam is om te verderven.

't Welck, oft oock Kalvijn, ja niemant en hadde gheseydt, in sich self soo openbaren waerheydt is, dat niemant soude derren daer teghen segghen, dat Adam machtiger zy om te verderven, dan Christus om te ghenesen. Sulcx volght nochtans nootlijck uyt dese leere des Catechismi, houdende dat nu noch na de verlossinghe in Christo gheschiedt, alle menschen van natueren gheneyght zyn Gode ende den Naesten te haten. Daer mede wert opentlijck gheloochent dat Christus Jesus waerlijck (doch wel waenlijck) zijn soude een Salighmaker des werelts ende alder menschen. Oock dat hy ghevonden ende gebetert soude hebben 'tgene inde menschelijcke natuere verlooren ende verdorven was, soo men leert. Dit schijnt soo naecktelijck te strijden teghen de Heylighe Schriftuere, teghen de eere Christi ende teghen de klare woorden Kalvini selve. dat icx niet moghelijck en achte den Vaders of Voorstanders van desen Catechismo, den selven hier af wettelijck te verantwoorden.

2.

Op het xxv. verset van't Lxv. Kapittel Jsaie commenterende schrijft Meester Jan + Kalvijn alsoo: Nadien Christus alle dingen wederomme in zijnen state ende ordeninghe sal restitueren: daeromme beteeckent hy (de

Prophete Jsaias) dat de verwoestinghe die daer nu is inde menschelijcke dinghen wegh ghenomen sal worden inde toecomste Christi. Hier meynt Kalvijn de alghemeyne toecomste Christi ten joncksten daghe int oordeele: of hy meynt metten Chiliasten een toecomste Christi in een duysent Jarich rijc op aerden: of hy meynt een toecomste Christi in elcke Gheloovighe bysonder: of hy meynt de toecomste Christi inden vleesche gheschiedt over 1582. Jaren. Den joncxsten dagh en meynt hy niet, want daer sullen de Bocken ende Schapen van malcanderen gescheyden worden, ende gheen Wolven of Leeuwen meer zijn, dats verde van te samen te weyden. Hy hout d'opinie van't duysent jarighe rijck voor Ketterye. Dus meynt hy de toecomst Christi oock niet. Soo moet hy hier verstaen een vande twee laetste toecomsten Christi. Meynt hyse in een Ghelovige op sich selve alhier, soo moet dan in sodanighen de restitutie gheschiedt zijn. Maer dit mach hy niet met recht meynen, ghemerckt dat maer een bysondere of particuliere restitutie soude zijn in weynigh gheloovigen: ende niet een alghemeyne ende genarale restitutie van alle de menschelijcke dinghen. Na dien Kalvijn dan self mede hout, dat een verwoestinghe ghekomen is door Adams sonde inde menschelicke nature ende in alle menschelijcke dinghen. Wat anders soude hy hier mogen verstaen wederom in zijnen state ende ordeninghe gherestitueert te sullen worden, dan de alghemeyne menschelijcke nature ende menschelijcke dingen? die heeft Christus dan weder in zijnen state ende ordeninge gherestitueert. Js dit so: soo en mach oock nu niet meer daer inne ghebleven zijn de verwoeste verderfnisse van gheneychtheyt om Gode ende den Naesten te haten. Of men sal moeten segghen dat Jesus zijn ampt niet oprechtelijck en heeft volbracht, ende mitsdien gheen warachtigh Jesus dat Salighmaker en is.

3.

+ Opte genesinghen vanden Lazarus door aenroeringhe Christi, commenteert Kalvijn alsoo: Ende ten is gheen wonder, na dien hy (Iesus) onsen vleesch heeft willen aennemen, ten eynde hy ons soude reynigen van alle sonden. Daer men al seydt, en wert niet uytghenomen. Adams sonde met desselvens verderf ende smette werdt hier onder dan ooc begrepen. Men mach oock niet lochenen,dat Christus heeft wil ghehadt om te volbrenghen, 'tghene daer toe hy onsen vleesch heeft aenghenomen, te weten ons te reynigen van alle sonde, ende midtsdien oock van Adams sonde met desselvens aenkleven, als smette, wonde ende alles. Want God ghewoon + is de wonde so volcomelijck te ghenesen, datter oock gheen lyckteeckenen meer en blyft. Soo volcomentlijck ghenas oock Christus na den lichame den Lazarum daer op Kalvinus dit voorscreven seyt. Na dien nu Jesus wille heeft ghehadt om alle onse sonden ende daer onder oock Adams sonde met desselvens aenkleven gantschelijck te ghenesen: soo moetmen belijden sulcx te zijn geschiedt: of men moet Christi almogentheydt, ende volghens dien oock zijn Godtheydt loochenen.

4.

Niemant den Christen name noch maer voerende en sal ontkennen dat Christus ghekomen is als een geestelijcke Medicijn-meester om de zielen te ghenesen. Jmmers oock Kalvijn selve schrijft sulcx naecktelijck. De selve schrijft mede, dat gelyck het lichaem, so langhe het d'oorsake der siecten in sich besloten synde, de selve noch voedet, gheensins + ghesont en mach ghenaemt worden, ofschoon de smerte noch niet en queldt: alsoo mede de ziele, soo langhe sy noch vol is van sodanigen sieckten der sonden, gheensins en mach ghesont gheacht worden. Dat nu gheneyghtheydt om God ende den Naesten so te haten, dat die belet inden menschen te doen dat God beveelt, te weten dese liefde tot God ende den Naesten te hebben sonde is, ende een sieckte der zielen, en vermach niemant te lochenen vanden Gereformeerden: die sulcke aengheboorne quade ghenegentheydt voor sonde self houden, of men dit al schoon nemmermeer en bewillighde. Dese quade geneyghtheyt of sieckte der zielen, leert de Cathechismus, nu noch ghebleven te zijn in alder menschen zielen na de komste ende salvinge metten dierbaren bloede Christi, de ware Medecijnmeester der sielen: soo volgt na dese leere des Katechismi, dat dese Medicus Jesus niet waerachtelijck ghesont ghemaeckt en heeft, niet alleen de siecke of ghewonde menschelijcke nature niet, maer oock mede niet, de siele van een eenigh mensche op aerden. Eert dan dese Katechismus dien waren Medecijnmeester der sielen al waerdelijck? mach de siele oock ghesondt ghenaemt worden van sonden of quaetheydt, daer inne noch blijft steecken soodanighen wortele van geneyghtheyt om Gode ende den Naesten te haten; dat sy nemmermeer mach af laten te sondighen int laten van't ghene haer te doen bevolen is? soude dat een waerachtighe ghenesinghe sijn? waer heeftmen ghelesen dat Jesus yemanden na den lichame maer ten halven heeft ghenesen? nerghens. Soude hy ghebenedijdt dan sulcx minder vermogen inder menschen sielen dan in haer lichamen?

5.

Dat en schrijft bylo Kalvijn niet, maer + gheheel anders daer hy seydt: dat alle weldaet by Christum betoont aen den lichamen, heeft hy ghewilt datmen sal trecken opten sielen. Daeromme heeft hy int verlossen der menschen lichamen vande Tyrannye des duyvels betoont, dat de Vader hem hadde gesonden tot een Verlosser, om wech te nemen de gheestelycke Tyrannye dye hy (de Duyvel) exerceerde over de sielen. Dat sijn Kalvijns woorden. Laet ons nu ondersoecken of dese verlossinge oock gheschiet is door Christum in den zielen.

Gheen Siele over de welcke de Duyvel noch soo tyranniseert overmidts sijn hatelijcke vrucht van gheneychtheyt om Gode ende den naesten te haten, dat hy niet en mach volcomentlijck onderhouden 't ghebodt Christi vande liefde tot Gode ende den Naesten, en is door Christum verlost vande gheestelijcke Tyrannie des Duyvels.

Aller menschen, oock der gelooviger Sielen, syn (soo de Katechismus leert) noch altijdt soo gheneyght om Gode ende den Naesten te haten, dat sy 't ghebodt Christi vande

Liefde tot Gode ende den Naesten niet en moghen volcomelijck onderhouden.

So volgt nu nootlijck na de leere deses Catechismi, dat noch gheen ziele (oock der Geloovigen niet) door Christum verlost en is van de Gheestelijcke Tyrannye des Duyvels.

Sulcx moet ontwijfelijck volghen uyt dese voorscreven leeringhe deses Catechismi, ende midtsdien oock mede een van beyden, te weten, dat Jesus niet en is inder waerheyt Jesus, dat is een Salighmaker, oock geen warachtigh Medecijnmeester der zielen, als die noyt een eenighe ziele (veele minder alle) waerlijck saligh ende ghesont en heeft ghemaeckt. Of wilmen dese blasphemie van Christo Jesu niet segghen, men sal moeten segghen dat de Catechismus onwaerheydt leert daer aen, dat der menschen nature nu so gheneyght is Gode en den Naesten te haten, dat niemant, oock de Christgheloovige niet, dit ghebodt Christi vande liefde volcomentlijck mach onderhouden.

6.

+ Hier sal my moghelijck yemandt teghens komen metten Catechismo selve, ende seggen dat ick die calumniere. Ghemerckt het soo verde van daer is, dat de Catechismus Christo de oneere soude willen aen doen, dat de selve ter contrarien opte achthiende Vraghe: VVie de Middelaer is, antwoort aldus: Onse Heere Iesus Christus, die ons tot een volcomen verlossinghe ende gherechtigheyt gheschoncken is. Ende seyt voorts opte 19. Vraghe: Dat sulcx int Paradijs gheopenbaert, door de Patriarchen ende Propheten belooft, door d'offerhanden voor ghebeeldet, ende ten laetsten door den eenighen gheboornen Sone vervult is.

Dat schijnt nu wel verde (mach hier voorts yemant segghen) van Christo sulcken oneere aen te doen als ghy hier voorstelt. Want daer staet niet simpelijck van een verlossinge ende rechtvaerdigheydt, maer van een volcomen verlossinghe ende rechtvaerdigheyt. Daer staet oock niet dat die eerst voor een deel sal gheschieden, maer dat die vervult is. Wat vervuldt is en ghebreeckt niet altoos aen. Op dese teghenworp antwoorde ick aldus:

Gheen mensche die wille heeft om yet te doen ende sulcx niet en vermach, overmidts yemandt anderssins machtigh zijnde hem belet zijn wille te volbrenghen, is volkomelyck verlost vande Tyrannye zijns ouden Heeren.

Alle Christ-gheloovighe heeft wille om't ghebodt Christi vande liefde tot Gode ende den Naesten volcomelijck te onderhouden, 'twelck hy nochtans niet en vermach overmidts de aenghebooren natuere, soo de Catechismus leert, van genegentheyt om Gode ende den Naesten te haten, hem sulcx belet te volbrenghen.

Daer uyt blyckt nu dat na de Leere van desen Catechismi gheen Christgheloovigen, volcomelijck verlost is vande tyrannye zijns ouden Heeren.

Daer uyt dan mede volght dat Jesus Christus gheen volcomen verlosser noch salighmaecker en soude zijn, als die noch noyt yemant waerlijc, maer alleen waenlijc int niet toerekenen, verlost soude hebben vande tyrannye der sonden, onder welcke (so de Catechismus mede leert) Adam ons allen niet waerlijck af toerekentlijck, maer waerlijck gebracht ende verbonden soude hebben: sulcx dat hier noch al mede Adam machtiger soude zijn gheweest om alle 'tmenschelijcke gheslacht te verderven ende onder der sonden tyrannye te brengen ende te houden: dan Christus is om al 'tmenschelijcke gheslacht, ja een eenigh mensche te ghenesen, ende vander sonden Tyrannye, dwang, ende ghebiet te verlossen. Alle 'twelcke opentlijck streckende is tot schandelijcke lachteringhe van onsen Heere Jesu Christo, de ware ende niet ghewaende Heylandt, Salighmaecker, ende Verlosser des Werelts ende alder menschen.

7.

Men mach in de Commentarien Kalvini sien gheschreven te zijn, dat niet qualijck te propoost soude komen op't xv. Verset van dit 5. Capittel totten Romeren dese woorden + Indien de val Adams gheweest is van soo grooter cracht van so vele volcx te verderven ende te vernielen: dat de gratie Gods vele meer crachts sal hebben om velen saligh te maken: want dat stuck is gheheel seker, dat Iesum Christum al veel machtiger is om de menschen te behouden, dan Adam is om te verderven.

Daeromme besluyte ic hier uyt dese woorden Calvini ende uyt de voorgemelde woorden des Apostels Pauli also, alle wat Adam door zijn eenighe sonde ofte val vermoghen heeft, om 'tgantsche menschelijcke gheslacht te verderven ende verdoemen, 't welck zijn meyninge noch voornemen niet en was: dat, ja meer heeft Jesus Christus die een salighmaker des Werelts is, ende om de wereldt saligh te maken is gekomen, oock door syne voorgaende ende volmaeckte gerechtigheydt vermogen, om 'tgantsche menschelijcke gheslachte saligh te maken.

Adam heeft vermoghen door zijn eenighe Sonde ofte val de verderfnisse ende verdoemenisse te brenghen over alle menschen.

So volgt nootlijck dat oock Christus vermoghen heeft de ghenesinghe ende saligheyt, of (soo d'Apostel seydt) de salighmakinghe des Levens te brenghen over alle menschen.

Jmmers Paulus d'Apostel seydt met naeckte woorden dat sulcx gheschiet is, te weten so wel dat de saligheyt door Christum, als de verdoemenisse door Adam ghecomen is, niet over eenighe Gheloovighe of Ongheloovighe, maer over alle menschen. Dit en wil de Catechismus met heuren Gheloovers niet verstaen ghesproken te zijn van een verdoemenisse ons opcomende door navolginghe Adams int gheloove, maer door een alghemeyne straf van Adams kinderen. Soo moet oock de rechtvaerdigmakinghe des levens niet opcomen eenighe door navolginghe Christi int gheloove, maer door een alghemeyne ghenade Godes in Christo over Adams kinderen. Want soo 't eene geschiet, also gheschiet oock het ander, seyt d'Apostel. Js nu des Apostels segghen waerachtigh (wie mach daer aen twijfelen?) so moet onwaerachtigh zijn des Catechismi segghen: dat wy noch altsamen na de rechtvaerdighmaeckinghe des levens door Christum verworven, altijdt van natueren gheneyght zijn om Gode ende onsen Naesten te haten: ende

midtsdien nemmermeer soo en gheraken tot de rechtvaerdighmakinghe des levens, dat wy 'tghebodt Christi vande liefde volcomelijck mogen onderhouden. Ende dan droomt oock Calvijn, seggende dat de gratie veel meer machts heeft om velen saligh te maken, dan de sonde om velen te verdoemen. Want dan zijnder gheen recht saligh gemaect door Gods genade in Christo, ende zijn dan alle menschen te recht verdoemt door de sonde Adams. Ende dan, te weten als de Catechismus hier recht leert, soude de besluitreden Pauli moeten staen alsoo:

Niet alle wat Adam vermogen heeft door zijn eenige sonde om 'tgantsche menschelijcke gheslacht te verderven, en heeft Christus vermogen door zijn stadighe gherechticheyt om 'tgantsche menschelijcke gheslacht saligh te maken.

Adam heeft vermoghen door zijn eenighe sonde ofte val, de verdoemenisse oft verderf te brenghen over alle menschen niemant uytghenomen.

Soo volght nootlijck dat Christus niet en heeft vermoghen door zijn stadighe gherechtigheyt, de ghenesinge ende salighey te brenghen over al het menschelijcke geslacht, maer alleen over weynigh Gheloovighen. Alsoo dese besluytreden nootlijck volght uyt de leere deses Catechismi, alsoo is sy openbaerlijck teghen de klare woorden Pauli ende teghen de waerheyt selve. Maer willen die den Catechismum voorstaen segghen door Adams eenige zonde sonder yemants navolginge van Adam ende eygen ongeloof de verdoemenisse ghekomen te zijn over allen menschen: sy sullen oock moeten segghen door des eenighen Christi gherechtigheydt, die rechtvaerdichmakinge des levens, sonder yemants navolghinghe van Christo ende eyghen gheloof, die rechtvaerdighmakinge des levens gekomen te zijn over alle menschen. Js dit, so is de leere des Catechismi onrecht int segghen, dat wy nu noch van natueren gheneyght zijn Gode ende den Naesten te haten. Maer willen sy hier niet aen, so moeten sy niet alleen teghen Calvijn, maer oock tegen de gantsche schrift Adam machtiger maken om vele te verderven, dan Christum om veele te ghenesen. Dat waer Christum opentlijck ghelastert.

8.

+ Noch schrijft d'Apostel Paulus: waer de sonde overvloedigh gheweest is, daer is de genade veele overvloedigher gheweest. Dit is gheschiet, te weten de overvloeyinge ende midtsdien het verderf der sonden in Adam alleen, ende noch inden ghenen die hem tot sondigen navolghden: of inde menschelijcke nature ende midtsdien in alle 't menschelijcke gheslachte. Niet in Adam ende zijnen navolgers alleen, hout de Catechismus met heure Vaderen, maer inde menschlijcke nature, ende midtsdien in alle het menschelijcke geslachte, heeft de sonde ende 'tverderf overvloeyet.

+ Want seydt de Catechismus (maer nerghens de Heilighe Schrift) de menschelycke nature hadde ghesondight.

+ Wel-aen, laet ons dat so nemen, so moet hier uyt dese leere des Catechismi ende uyt de voorscreven woorden Pauli nootsakelijc werden ghemaeckt dit besluyt: VVaer de Sonde overvloedigh is gheweest, daer is de ghenade veele overvloediger gheweest, sulcx dat mitsdien de sonde daer voort niet meer mach wesen. Jnde gantsche menschelijcke natuere, ende midtsdien in alle het menschelijcke gheslachte, is de sonde (segghen die den Catechismum voorstaen) overvloedigh geweest. Soo is oock de ghenade inde menschelijcke nature ende alle menschelijcke geslachte noch overvloedigher gheweest, sulcx dat midtsdien de sonde daer voorts meer niet en mach wesen. Stemmen sy dit toe, so wederspreken sy haer leere inde Catechismo vande nature om Gode ende den Naesten te haten. Wederspreken sy dit: soo wederspreecken sy den Apostel ende sullen dan moeten segghen alsoo:

Niet al waer de sonde is overvloedigh geweest, is oock de genade veel meer overvloedigh gheweest.

Jnde menschelijcke natuere is de sonde overvloedigh geweest.

Dus is inde menschelijcke nature de genade niet overvloedigher gheweest. Wie siet niet dat sulck segghen valsch is, den Apostel loochent ende de ghenade Christi kleynder maeckt ende onmachtigher, dan Adams sonde?

9.a

Eyntlijck de Catechismus leert also: waerom + moet hy een waerachtigh ende oprecht mensche zyn? Antwoordt: Om dat de rechtvaerdigheyt Gods vorderde, dat de menschelycke nature die ghesondight hadde, voor de sonde betaelde: ende dat een mensche selve een zondaer zijnde, niet en conde voor anderen betalen. VVaeromme moet hy tsamen een waerachtigh God zyn? Antwoorde. Op + dat hy uyt kracht zynder Godheyt den last des Toorn Gods draghen, ende ons de gherechtigheydt ende dat leven verwerven ende weder gheven mochte. Dat leert alles de Catechismus.

b

Dat de Catechismus hier een onschriftlijcke wijse van spreken ghebruyckt, heb ick voor gheseyt, gemercktmen nergens sulcx, of daer sulcx uyt volght, en leest inde Heylighe Schrift. Nature is wat anders dan Adam. Heeft de nature gesondigt so en heeft Adam niet gesondigt, maer de nature. Waer toe nu sulcx soude strecken, geve ick den vroeden liever te bedencken, dan icx hier voor alle mans oogen soude ontdecken.

c

Maer laet ons hier nemen als of de nature hadde ghesondight, soo de Catechismus leert, soo vallen hier inne te bedencken twee saken, te weten wat natuere het was, die voor de sonde betaelt heeft: ende van 't blijven vande schulde ende straf na de betalinghe.

d

Vraghe ick hier wat nature het was, die voor de zonde soude betalen, te weten de verdorven ende sondighe, of een ander natuere? de Catechismus antwoordt naect ende claer, dat het de rechtvaerdigheyt Gods vorderde, dat de menschelycke natuere die ghesondight + hadde, voor de sonde betaelde, die was na de leere des Catechismi soo verdorven, dat zy onbequaem is tot eenighen goede. Oock gantsch verkeert ende vermaledijdt. Daer uyt men moet besluyten 'tgene volght:

Alle wat verkeert, vermaledijdt ende onbequaem is tot eenighen goede, dat en mach niet betalen voor de sonde, 'twelck goet doen is.

De menschelijcke nature was (so de Catechismus leer) verkeert, vermaledijdt ende onbequaem tot eenighe goede.

So volght dat de menschelijcke nature niet en heeft mogen betalen voor de sonde, 'twelc goet doen is.

e

Heeft dan Christus onse menschelijcke nature die self verkeert, vermaledijdt ende sondigh was, oock onbequaem tot eenigen goede, aenghenomen: so en heeft hy inde sondige ende verkeerde nature niet anders dan sondighen vermogende, de gerechtigheydt niet voldaen noch betaelt. Want met sondigen en machmen de gerechtigheyt niet voldoen of voor de sonde betalen. Heeft Christus dan ooc een ander suyvere ende heylige, ende niet onse besmette ende sondighe nature aenghenomen (so Menno qualijck heeft geleert) so en heeft niet de menschelijcke nature die gesondight hadde, maer een ander nature voor de sonde betaelt, ende dan seyt de Catechismus hier geen waerheyt.

f

+ Het tweede dat hier te bedencken valt, was van 'tblijven vande schult ende straffinghe na de betalinghe. Want gelooft de Catechismus ontwijfelijck dat Christus voor Adams sonde volcomentlijck gheboedt ende zijn schulde voldaen heeft: hoe machmen gheloven dat de rechtvaerdige (swijge barmhertighe God de Vader Jesu Christi) na sulcken volkomen boete ende betalinge noch so schrickelyc vertoornt, oock over de aengheboren sonde (dat Adams sonde is soo de Catechismus seydt) + dat hy noch ghelijckewel die door een rechtvaerdigh oordeel tydelyck ende eeuwelyck wil straffen? Ghelooft wederomme de Catechismus dit waerachtigh te wesen, te weten dat God oock de aenghebooren (dat noemt sy Adams) sonde nu noch gelijckewel na de volcome boete ende betalinge door Christum daer voor ghedaen, tydelyck ende eeuwelyck wil straffen (soo de selve Catechismus mede opentlijck seydt:) hoe mach de Catechismus daer beneven geloven dat God rechtvaerdich (ick swijghe versoent ende barmhertigh) is? of ist rechtvaerdicheyt twee boeten ende twee betalingen voor een eenige sonde ende schult te eyschen ende te nemen? Alsoo moet volgen uyt dese leere des Catechismi, so die waerachtigh is, een van beyden, te weten dat Christus de schulde ende sonde Adams niet volcomentlijck en heeft betaelt ende gheboedt: of dat God niet rechtvaerdigh en is. Maer want dit beyde onwaerachtige, valsche ende Godlasterlijcke saken zijn: en mach ick geen van beyden gelooven, maer wel dat de Catechismus hier leert saken die onwaerachtigh ende Godslasterlijck zijn.

g

Seytmen hier, al ist soo dat de verdorven quaetheyt ons noch aengheboren wert na de voldoeninge Christi ende noch in ons blijft, so en wort die ons Geloovigen niet toegherekent, maer ons om Christi voldoeninge willen quijte geschouden: men en mach daer mede geensins voldoen: want dan en heeft noch de menschelijcke nature in Christo (laet my schoon dese wijs van spreken voor goet laten door gaen) voor de sonde Adams niet vokomentlijck geboet ende betaelt door de menschelijcke nature. Gemerckt dan noch in allen anderen niet geloovigh zijnde de schulde, gelijck als of daer niet voor geboet ende voldaen ware, toegerekent wort. Jmmers de straf selve, te weten de aengheerfde quaedtheyt ende verkeertheyt die tot alle goet onbequaem is, ja om Gode te haten geneycht is, blijft noch na 'tsegghen vande Catechismo niet alleen inden ongeloovigen, maer ooc inden gheloovighen, ja herboornen al dit leven lang selve. Machmen hier oock eenighe volcomen boete ende betalinghe in mercken? vrylijck neen. Oock gheensins na 'toordeel Calvini selve. Want die seyt wel uytdruckelijck: Ist dat God noch straf eyscht over de + sonde, so en heeft ons Christus niet altoos gebaet. Dese blijvende straf na de voldoeninghe, boete ende betalinghe Christi voor Adams sonde, ja voor alder werelt sonde, leert de Catechismus opentlijck, daer hy seyt, dat God hem (noch) schrickelyck vertoornt oock over de aengheboorne sonde, ende dat hy die tydelyck ende eeuwelyck wil straffen. Soo volght na dese leere des Catechismi ende de woorden Calvini, dat Christus ons niet altoos en heeft ghebaet. Dat heet Christum versaken, verwerpen, ende gantschelijc wech nemen. Daer sietmen nu in desen stucke de Catechismus strijdigh teghen Meester Johan Calvijn, teghen haer selve ende teghen de Godlijcke Schriftuere.

Also volght nu uyt de voorscreven stucken datmen na dese leere des Catechismi (so die warachtigh ware) soude moeten ghelooven ende houden, 8. dat Paulus d'Apostel onwaerheyt gheschreven soude hebben. 1.c. dat Adam machtigher is gheweest om verderven, dan Christus om te ghenesen. 9.f. dat God onrechtvaerdigh 1.a. is, dat Christus 6. niet en is een Salichaker des werelts noch van der 1.b. gheloovige natuer, dat Christus 9.e. een ander nature dan d'onse heeft aengenomen, Jtem dat Christus noyt ziele waerachtelijck heeft ghenesen, 5. noyt ziele van den Duyvels tyrannye verlost heeft 9.g. dat Christus ons niet altoos ghebaet en heeft, 3. ende dat Christus niet en is almachtigh. Alle welcke stucken soo nootsakelijck uyt het segghen van dese Catechismo, Calvyn ende andere Gereformeerden moet volghen, als elck vande selve wederschriftelijck valsch en lasterlijck is.


Vorige Volgende