Logo DBNL
Oorsaken ende middelen vander menschen saligheyt ende verdoemenisse (1631)

Oorsaken ende middelen vander menschen saligheyt ende verdoemenisse

(1631)–D.V. Coornhert–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Van’t wercken ende vyeren der Ongheloovighen wesende de voorneemste oorsaken van haer verdoemenisse.
xxxiiij. Capittel.

1   TEn laetsten staet noch wat te spreken van d’oorsaken van der quaden quaetheyt ende verdoemenisse, ende vande hindernissen van haer goetworden ende saligheyt: Op dat de onwijsen ghevoordert moghten worden door sulcke ghetuyghenisse tot goedt-worden ende saligheydt, ende afghewesen van haer quaedtworden ende verdoemenisse. Deser oorsaken sijn inden gront twee uytbesonderde, te weten, der onwijsen Menschen vrywilligh (niet noodsakelijck) doen ende laten.

2   Want sonder het quade te ontworden ende goedt te worden, ist onmoghelijck (so nu dick is bewesen) goedt ende saligh te wesen, voor die eens quaedt is geworden. Gemerckt de quaetheyt binnen, ende de goetheydt buyten den zondaer blijft, so langhe hy sijn quaedtheyt niet en laet, ende daer teghen het goede niet en doet. Die sijn quaetheydt niet en laet, blijft dat noch doende, daer door’t quade in hem blijft ende verstijft. Het quaedt doende, ist onmoghelijck het contrarie goedt te doen, so gheseyt is. Die de Gierigheyt hanteert, en hanteert de Miltheyt niet, daeromme hy die Deught oock niet en krijght, maer ontbeert. So gaet het mede met alle andere Zonden ende Deughden.

3   Nu hanteertmen ‘tquade, overmidts men dat goedt waent te wesen, ende men laet de Deughde onghedaen, gemerckt men die quaet acht, als lastigh ende onlustigh. So langhe elck het quade goet, ende het goet quaedt waent, soo moet hy ‘tquade liefhebben, ende ‘tgoede haten. Watmen lieft, dat doetmen gaerne, maer watmen haet ongaerne. Datmen gaerne doet wert dickwils, maer watmen ongaerne doet, selden of niet ghedaen. So leert ende kan elck doen ‘tgheen hy meest, ende gheensins ‘tgeen hy minst of niet heeft gheleert ende ghedaen. Dat ist dat Ieremias seyt (13.23.) dat zy gheen goet en konden doen, dewijle zy quaedt doen gheleert hadden. Dat hadden zy veel ghedaen, ende dat (te weten, quaet doen) konde Israel meesterlijck wel.

4   Dit alles heeft sijnen oorsprongh wt het vermetele toestemmen van onbekende saecken. Dit baert een verkeerde Wane die valschelijck oordeelt. Dan neemtmen de bedriegelijcke Loghen aen, als of zy de ghetrouwe Waerheydt selve waer. Daer dit is gheschiet, ghelooft die Mensche de valsche Logen. Dit gelooven des Loghens is het werck (niet vanden alwetenden wijsen Godt, maer) vanden onwijsen vermetelen Mensche, ‘twelck hem brengt ende houdt int onsaligh verderven, soo langhe sulck ongheloof, dat het quade doet ende ‘tgoede laet, inden Mensche blijft.

5   Ende dit is d’oorsaecke dat gheen Mensche saligh mach worden, die niet en gelooft, te weten de Waerheydt: want waer dit gheloove der Waerheyt niet en komt, daer blyft het a geloof des Loghens binnen den Mensche: Dit verleyt den Mensche, ende maeckt den Mensche quaet ende onsaligh, daer inne het hem oock houdt, so langhe hy’t ongheloove in sich houdt.

5.a. De Mensche ghelooft de Loghen.

   Siet voor xi h.

6   Dat de Mensche na synen Valle door ghewoonte van zondigen, is een Dienaer der zonden, blint int verstandt, ende rijck van ondeughden, belydt elck van wat ghesintheydt hy oock is. Maer soo veele vermach de verwaende Loghen in meest elck, maer sonderlinghe in allen Schijn-deughden, dat zy sulcx blyvende, sich selven connen vroedt maken dat zy a Dienaren Godes, b Scherp-siende leyders der Blinden, ende c deugdenrijcke Menschen zyn. Is dit niet een onghelooflijcke sake? Behoeft dit om zyn ghemeenheyt, oock eenigh bewijs?

6.a. Schyndeughdelycke Dienaren der zonden wanen sich te wesen Dienaeren Godes.

+   Ende daer sullen wesen Menschen, die haer self lief hebben, gierigh, stout, hovaerdigh, etc. hebbende eenen schijn eens Godtsalighen wandels, maer zyn kracht versaken zy. Prov.30.13 Esa.39.13, 58.12, etc. Matth. 15.7, Luc.11.44 Matth.23.5.27, Ierem.3.11, 2.29, Matth.7.22.23, Luc.18.11, etc.

6.b. Blinden wanende wel te sien.

+   Als d’eene blinde den anderen leydet, soo vallen zy beyde inder grachten.

+   Waerdy blindt, so en hadt ghy gheen zonde,

maer nu ghy seght, wy sien, soo blijft u zonde. Proverb.3.7.26.12. Isai.5.21. Matth.11.25. Ierem.8.8. Rom.1.22, 2.19. 1.Corinth.8.2, 10.12 Galat.6.3. Apoc.3.17.

6.c. VVAenrijcke.

+   Du seghste ick ben rijck ende rijck geworden, ende behoeve niet, ende du en weetste niet dat du biste ellendigh, jammerlijck, arm, blindt ende bloor, Luc.1, 53.18.11. Psal.33.11. Luc.6.25.3.5, Isai.29.8.etc.

7   Dese waen seyt het goede quaedt, ende het quade goet te wesen. xj.i. Die waen houdt hy voor waerheydt, daer door waent hy sich self, die quaedt is goet te wesen. Dit maeckt dat hy sich selven, of hy wat goets ware, lief heeft. Hier bedencke elck by hem selve, of sulck Lief hebber zijns selves, (van welck volcxken de werelt vol is) sich self (so langhe die eyghen liefde blijft) oock macht heeft om sich self te haten? Ick houde waerlijck neen. Want een selve ding van een selve Mensch teffens niet en mach ghelieft ende ghehaedt worden. Mach dat niet zijn: Hoe ist hen moghelijck sich selve te verlaten? Want sulckx, te weten: sich selve gantsch te verlaten, maeckt dese valsche eyghen Liefde in sulcke luyden niet alleen swaer, maer oock gantsch onmoghelijck, die waen sulckx in haer blijvende.

8   Sy en haten henselve dan niet, maer behouden hen selve, te weten haer quaetheyt. Daerom ist oock onmoghelijck, dat sy in die Waen blijvende goedt worden, veele min goet wesen souden. ‘tQuaedt dat nu door de stercke ghewoonte een geweldigh inwoonder ende tweede nature in henluyden is geworden, en wijckt van selfs niet uyt henluyden. Sy en zijnt oock niet vyandt, maer hebbent lief. Mach daer ooc een wettige, dats een hatelijcke of vyantlijcke strijt tegen wesen? Geensins. So blijvet dan in henluyden onbestormt in vreden. Want sy hebben daer vrede met een a valschen vrede segge ick, door’t valsch vroetmaken vande valsche Propheten ende b vrede Predickers.

2.q. Valsche vrede.

+   Ende sy heylden de smerte mijns volcx met logenen ende verkleyneringe: seggende, vrede, vrede, ende daer was geen vrede, Ier.5.12.8.11.14, 13, 23.17. Ezec.13.10.19.18. Luc.6.26 etc.

8.b. VredePredickers.

+   Myn volck, die u saligh segghen te wesen, dat zynse die u bedrieghen, Esai 9 16. Prov. 17.15.24.24. Ierem.23.14.32.21.15. Ezech.13.22.22.28. Siet oock xvij.17.

9q   Door sulck quaedt werck des quaden menschen, te weten, zijn verkeerdelijck oordeelen, seyt hy het a goede quaet ende ‘tquade goedt te wesen. Hierom b begeert ende lieft hy ‘tquade onder schijn van ‘tgoede, ‘twelck hy (als oft quaet ware) c haet ende vliedet. Dese valsche wane acht den lieven God d streng te zijn ende zijne gheboden swaer, die nochtans niet swaer en zijn, maer e licht. Hier door en bestaen sulcke verkeerde ende ongeloovige menschen nemmermeer met rechten ernst des Heeren gheboden te onderhouden, swijge dat sy sulcx souden doen. Want onmogelijck gewaende dingen en bestaet men niet. Maer want het niet doen dat God ghebiet, by allen menschen ghehouden wort voor zonde, ende die voor schande, ende sy niet de zonde, maer wel de schande in sich self voor quaet houden: soo poogen sy de schande te ontvlieden door een verkeert reynighen van de schantvlecken: latende het quade of de zonde inwendigh blijven in haren gronde: ende bestaende uytwendelijck voor den Menschen eenen valschen schijn van Deughden te tonen door een f verkeert reynighen. Dit is de eenige oorsake vanden bitteren g hate, die alle lichtvluchtige Schijndeughden altijdt dragen tot de zont-beschamende waerheyt. Want sy haerluyder zuyrlijck ende langh-baerbeyde valsche eere, ware ende welverschulde schande doet hebben.

9.a. Seyt het goede quaedt, ende het quade goedt te wesen.

   Siet voor Capit.xiiij.d.9.

9.b. Begeert ende lieft het quade ende ydelheydt.

Ghy die ‘tgoede haet ende ‘tquade lief hebt.+

Tquade. Proverb.21.10.Psalm.10.5.

Kintsheyt ende dat schadelyck is. Prov.1.22.

Vervloeckinge. Psalm.108.17.

‘tGeen God niet en wil. Esai.65.12.

De duysternissen, Iohan.3.19.

De loghen, Osee 12. Apoc.22.15.

Meynedigheyt. Sach 8.17.

Twist. Proverb.17.19.

De werelt. 1.Iohan.2.15. 2.Tim.5.10.

Giften. Esai.1.23 2.Petr.2.15.

Ydel eere, Iohan.12.43. Matth.6.4. Luc.20.46. 3.Iohan.9.

Doot. Proverb.8.36.

Ydelheyt, Psalm 4.3. Siet meer xj.r.

9.c. Haet het goede.

Ghy die ‘tgoede haet.

Haet Gode, Exod.20.5. Deut.7, 10, 32, 41,+ Iob.1.22.

   VVysheyt. Proverb.8.36.

   Onderwysinge, Psalm 49.17.

   Vrede. Psalm 119.7.

   Berispinghe. Proverb 12.1.15.10.

   Let Licht, Iohan.3.20.

9.d. VVaent Gode streng te zyn ende syne Gheboden swaer.

   Ick weet dat ghy een hart man zyt, so dat ghy+ maeyt daer ghy niet en hebt ghesaeydt, ende dat ghy vergaderdt daer ghy niet en hebt ghestroyt, so ginck ick vreesende wegh, &c. Iohan.6.60. Psal.93.20 Sal u de Setel des boosheyts niet aenkleven, ghy die daer arbeydt verziert in den Ghebode? Num.13.32, 33. 35.14.1, 2, 3, 4, 10, 11, 22, 23. 27 29, 30.

9.e. Hoe wel Godes geboden niet swaer en zyn maer licht.

   Ende syn geboden zijn niet swaer.+

   Myn Iock is soedt, ende myn last is licht, want sy syn wenschelyck. Psalm18.11. Soet. Psalm 38.11, 113.103. Prov.24.14. Licht. Matth.11.10. Proverb. 14.6.etc.

9.f. Die valsche waen doet henluyden verkeerdelyck reynighen.

   VVee u ghy Schriftgeleerde ende Pharizeen,+ gheveynsde, die daer het buytenste des Beeckers ende Schotels reynight, ende binnen zijt ghy vol roofs ende onsuyverheyts, Esa.1.11.12.13.etc. tot 16.66, 4, 4, Iere.4, 14. Ioel.2.13. Matth.15.9.11. 1.Tim.4.8 etc.

9.g. Haet de zondtbeschamende waerheyt.

   Siet voor xiiij.d.10.

10   Alle sulcx komt dan uyt het geloven vande Logen, uyt die bedriegelijcke Wane, ende uyt het verkeerde oordeel. Dit is het schalcke a ooghe ‘twelck het gantsche Lichaem verduystert ende b d’onreynigheyt die sulcken onreynen alles onreyn maeckt, oock ‘tgheen in sich selfs reyn is. Dit verkeert oordeel ghelooft veel wonderlijcke Loghenen. Ist niet een wonderlijcke Loghen, dat die quaedtblijvende

Zondaer een goedt Christen soude sijn? Gewisselijck. Noch gelooft dit meest elck. Meest elck gelooft dat hy nijdigh ende hatigh van aert sijnde ende blijvende, een kint is vande lieve ende vriendelijcke Hemelsche Uader: So gelooftmen mede, datmen sonder de zonden vyandtlijck te haten, de selve wettelijck mach bestrijden. Wil yemant weten of hy dit recht doet, hy ondersoecke sijn hert, of dat oock lustigh mach sijn, om met ernst te wonden, te dooden, ende te vernielen eenigh Mensche, dien hy met herten bemint: wat geldet, hy sal licht desen sijnen schijnstrijdt tegen sijne zonden niet dan een Spiegelvechten ende valschen strijdt verstaen te wesen: overmids hy de zonden met herten beminnende met Uossenstaerten slaet, weeldelijck voedet, ende liefkoost. Hy lette eens op ’t ghemeene spreeckwoort: Ick haet sulckx als mijn zonden: ende dencket na, of hy sijnre zonden verdervinghe oock so gaerne soude zien, als het verderven sijns vyands, dien hy weet te arbeyden om hem quader doot te doen sterven. Hy sal (ducht ick verleyt sijnde) neen vinden, ende bemercken dat hy sijne, ja Godes vyanden (ick meyn de zielmoordelijcke zonden) noch van herten bemint, dats verde van die recht te haten. Neen, men haet (leyder) meest de rechtvaerdighe, heylsame, ende zond-verjaghender roede Godes, die goet is, ende (daer wy mogen) niet anders dan de Duyvel, so men seyt, het kruys, dats als ons wel verschulde straffe, ontvlieden. Maer datmen so recht ernstelijck ende vyandelijck soude haten ende vlieden die straf-waerdighe ende verderffelijcke zonden, die het rechte quaet selve sijn: O dat is seltsaem ende by weynighe te vinden, by den ghenen oock die Godt wouts voor allen anderen, kinderen Godes, ende die alder uytverkorenste Christlijcke Ridders willen schijnen te wesen.

10 a. Schalck ooghe.

   Is dijn ooghe een schalck, al ’t Lichaem sal duyster sijn, Proverb.21.4, Eccl. 14.10, 31.14, Matth.5.29.30, 7.18, 12.33. Iohan.3.19, Rom 8.7.

10. b. Den onreynen ist al onreyn.

   Den onreynen ende ongeloovigen en is geen dingh reyn: maer besmet haer ghemoedt ende conscientie of gheweten, Num.19.22. Matth.7.16.18, 15.18.19.20, 12.34.35, Rom.8.6.8, etc.

11   Alsoo maeckt het waengheloove den onwijsen hoope vroedt, datmen sonder hate, den zonden recht bestrijden, sonder die recht te bestrijden, de selve verwinnen, sonder die te verwinnen, waerlijck dooden: Ende sonder die waerlijck te dooden, die recht sterven mach. Ia men ghelooft oock, datmen inden Ouden dienst ende slavernye der zonden als voor blijvende, daer af inder Waerheydt ghevryet mach wesen. Machmen eenighe onwaerheden dichten, die openbaerlijcker teghen (ick segghe niet het ondervindelijck weten, maer oock teghen) de waerheyt der gantscher Heyligher Schrifturen strijden? Noch machmen nauwelijcx yet noemen, dat meer ende hartneckelijcker geleert wort vanden Predicanten, ende van den volcke liever ende zottelijcker ghelooft wordt.

12   Meest elck ghelooft nu dat hy sonder te blijven in Christi woorden, een Iongher Christi mach wesen: dat hy sonder de Medecinale dranck des Kelckx Christi inne te nemen, van sijnre ziele de quaetheydt mach genesen: dat hy sonder den Wegh des Levens (die Christus selve is) te betreden, int leven mach comen. Ende is somma, dat hy sonder ‘tgheloove, dat door de Liefde werckt, saligh worden: sonder op den steen te bouwen, bestendigh op drijfzandt blijven: Ende sonder des Uaders wille te doen, door’t roepen van Heere, Heere, ingaen, ende een broeder Christi, ja sonder uyt Gode herboren ende van Godtlijcker aert te sijn, oock sonder de Liefde self te hebben, een kint Gods wesen ende saligh worden mach. Is dit alles geen toverye? gheen geloof der loghenen? gheen openbaer bedrogh? moedtwillighe blintheydt? ende verdoemelijcke verleydinghe? Strijdet alle sulcx niet so plattelijck teghen de Godlijcke Schrift, als vyer teghen water? Licht teghen Duysternisse, ende Ia teghen Neen?

13   Of ons eenigh Tovenaer bestondt wijs te maken in lijflijcken dinghen, datmen sonder spijse te nuttighen, versaedt, sonder rijckdom te verwerven rijck, sonder licht te hebben yet sien, ende sonder levendigh te sijn, yet doen soude mogen: soude oock yemant sulcke naeckte logenen gheloof moghen geven? Neen voorwaer, hy en waer dan puerlijck dwaes. Wat anders dan sulckx wert nu doch meerder ghelooft, inden saken des gemoets?

14   Meest elck meynt, dat hy sonder te eten vanden Broode des Levens (ick spreke van’t Eten, daar na de eters niet en sullen sterven, Ioan 6.51.58.) dat niet allen die ten nachtmael gaen en ghebeurt, mach leven ende verzaedt worden: Meest elck houdt dat hy, sonder in sich inwoonende te hebben Christum (in wien alle de Godlijcke schatten, etc. sijn. Colos.2.3, 2 Cor.4.7.) rijck mach wesen: Meest elck waent dat hy inden Duysteren Spelonck sijns blinde vernufts, buyten Christum blijvende, (die alleen het ware Licht des werelts is, Iohan.1 9) klaer mach zien ende waerheydt kennen: Ende meest elck ghelooft, dat hy sonder vereenight te sijn met Christo, ‘twelck niet sonder een waerachtigh afscheyden van de zonden ende Belial, een waerachtigh ende levendigh Lidtmaet Christi mach wesen. Sijn dat niet immers so onmoghelijcke saken, als de voorschreven lichamelijcke? Noch gelooftmen die ongelooflijcke dinghen.

15   Ist dan niet ten laetsten wel eens tijt voor elck Mensche in dese verwerde tijden, daer men met reden af mach vermoeden van de Heere af gheseyt te wesen twijfelijck, of hy oock Gheloove sal vinden op Aerden, (Luc.18.8.) om met ernst na Pauli bevel (2.Cor.13.5.) te ondersoecken of men oock inden Geloove zy? Ick achte sulcx nu hooghnoodigh te sijn, soo’t oyt van noode is gheweest.

16.   So wie dan sich self ondersoeckende, in sich bevindt de ghemeene Waen, van dat hy sonder ware Liefde te hebben tot het goede, dat met ernst soude konnen begheeren, dat hy ’tgoede sonder dat ernstelijck te begheeren, soude mogen verkrijgen, dat hy sonder ‘tgoet te verkrijgen dat mach hebben, ende dat hy, sonder ‘tgoet in hem te hebben, goedt, ende sonder goedt te worden, saligh mach worden: sal hy dit alles verstaende, oock niet noodlijck moeten verstaen weder hy wil dan niet, dat hy noch niet en is in den Geloove? Anders soude dat alleens wesen, of yemant geloofde dat hy sonder schoonheydt schoon: sonder kracht sterck: sonder verstandt wijs: Ende sonder Leven, Deuchde, ende Heyligheyt, levendigh, Deughdelijck, ende heyligh souden moghen wesen.

17   Uan der Ongheloovighen wercken, die voorneemlijck Oorsaken sijn van hare verdoe

menisse, hebbe ic gheseyt. Nu wil ick daer van de oorsaken oock melden, in het vieren of niet doen des ongeloovigen gheleghen zijnde, ghemerckt sy hare verdoemenisse niet min verschulden door henluyder laten dat sy schuldigh zijn te doen, dan door henluyder doen van’t gene sy schuldig zijn te laten. Want de Wet Godes bestaet in twee hooftstucken, namentlijck, in gheboden van’t goede, datmen moet doen: ende verboden van’t quade datmen moet laten. So lange dan yemant het verboden quaet noch doet, sondight in sulck zijn doen: ende soo langhe yemant het gheboden goet noch laet, zondight hy oock in sulck zijn laten, vieren, of niet doen.

18   Nu ist ghewis dat die mensche niet recht en wandert, so langhe hy slimme gangen gaet, dats onrecht doet. Soo langhe hy niet recht en wandert en mach hy niet comen tot het begeerde goedt. Want daer en magh gheen onwegh, maer alleen de rechte wegh toe leyden. Dit begeerde goet is God, onse saligheyt. De rechte wegh daerwaerts is alleen Iesus Christus, Ioan.14.6.

19   Wt dit voorseyde moet ontwijfelijck volgen, dat door’t stadig bewanderen vande voorschreven twee onwegen, namentlijc van’t gunt ons is geboden te laten, ende van’t ghene ons is verboden te doen, den Sondaer behinderen van te wanderen opten voorschreven rechten wegh des ghehoorsaemheydts Christi die alleen haren bewandelaers ter saligheydt mach brengen. Daer uyt dan oock nootvolghelijck werdt besloten, dat elc van dese twee onweghen de hooftoorsaecken zijn vander Sondaren verdoemenisse.

20   Want onmoghelijck ist dat eenigh mensche, soo langhe hy noch blijft doende ‘tquade dat Godt verbiet, of latende ‘tgoede dat God gebiet te doene, daer inne Gode soude gehoorsamen, ende op den wegh, die Christus is, tot Godewaert soude wanderen. Want hy daer door vanden wegh afwijckt, ende so langer, so meerder van Gode afkeert ende vervreemt. Mach oock yemandt teffens bewanderen den wegh ende onwegh? of mach yemandt teffens goedt ende quaedt doen? neen ‘tis onmoghelijck.

21   Hier blijckt dan noch al mede, dat het laten van’t ghene God te doen heeft bevolen, gelijcke kracht heeft als het doen van’t verbodene, daer voor af is geseyt, int beletten ter Saligheyt ende veroorsaken vande verdoemenisse der ongeloovigen. Dat nu uyt het werck van qualijck te ghelooven oock verstaen mach werden het laten van wel te ghelooven: ‘twelck een niet doen van’t gheboden weldoen is, ghelijck het qualijck gelooven een doen is van’t verboden misdoen, can elck lichtelijc mercken. Maer soo licht en merckt een yeder man niet al watter welschuylt in dit laten of niet recht gheloven.

22   Want vraeghtmen yemanden onder allen ghesintheyden, oft geen ongeloove en is, dat men niet en gelooft mogelijck te zijn om te geschieden ‘tgeen men moet bekennen Godes wille ende beloften te wesen, dat inden boetvaerdighen Sondaren, sulcx gheloovende ende met Gode willende sal geschieden. Hy sal moeten antwoorden, dat sulcx sy een clare onghelovigheydt, die verdoemelijck is voor allen den ghenen, inden welcken sulck ongeloove, ofte niet gheloven van Gods wille ende beloften ter doot toe is blijvende.

23   Uraeght men den selven mede oft de wille Godes is ende oft God oock belooft, dat de Gheloovighe mensche ende Herborene hier ten vollen gehoorsamigh zijn int laten van al ‘tverboden quaet, ende int doen van alle ‘tgheboden goet. Hy sal mede ja daer toe moeten bekennen, of anders dat de Bijbel onwaerachtigh, God strijdigh van wille, ende daer by dubbeldt van geest anders meynende ende anders spreeckende.

24   Uraeghtmen boven dien noch, oft Godes wille ende beloften sijn, ten halven ende int deel alleenlijck, dan int geheel ende volcomentlijck in sijne verboden ende gheboden gehoorsaem zijn, sy sullen moeten tot het laetste antwoorden Ja, of sy sullen opentlijck moeten lochenen de gantsche H. Schrift, ende daer beneven Gode lasteren.

25   Maer werdt henluyden oock ghevraeght of sy oock ghelooven, dat sulck gehoorsamen Godes in een eenigh mensche hier ter werelt mach gheschieden: die oude sullen ja, maer die nieuwe neen, antwoorden, maer uyt hen altsamen, dat sulcx hier ter werelt in gheen mensche oock die Herboren is, en geschiet.

26   Daer sietmen nu eerst dat alle soodanighe niet onschuldigh en sijn aen dit sondelijck laten te weten aen dit ongelove ofte niet geloven vant ghene God ons ghebiet te gheloven, namentlijck sijn H. Woordt, ons sijnen almoghenden wille ende ware beloften verclarende. Dese niet ghelovers ofte onghelovighen en zijn lieve Leser niet alleen die Heydenen, Turcken, ende Ioden, maer het zijn meest de luyden selve die sich selve boven allen anderen noemen de ware Gheloovighen, ende die al d’anderen schelden voor ongelovige.

27   Ick handele hier nu simpelijck van het niet gelooven dat het ghene dat die Heere ons gebiedt te doen ende belooft te gheven, mach geschieden, ende niet vande middelen waer door het mach gheschieden. Want die daer niet en gelooft dat het mach gheschieden, en ghelooft oock niet dat het door eenighe middelen mach gheschieden.

28   So my yemant vraeghde, oft moghelijck ware dat eenighe Mensche alleenlijck door zijn eygen krachten Gode in allen gehoorsaem zy: ick soude rondelijck moeten antwoorden Neen. Maer mach oock yemant segghen sulcx onmoghelijck by Gode door zijn almogentheyt inden Mensche te doen worden, om dat het onmogelijck is voor de swacke menschen? Dat moet elck hem wel wachten te seggen die niet en wil seggen dat God, die sulcx wil, niet en is almachtigh, ende die waerheyt die sulcx seyt, Matt.9.26. niet en is waerachtigh.

29   Nochtans is dit d’eenige gront-vest daer op sulcke ongelovighe dit haer niet geloven van Godes openbare willen ende belofte bouwen, namentlijck hare Menschelijcke swackheydt. Soude dan die almoghende ende goede Godt door sijnen eenighen Sone den gheloover zijnre beloften so niet vermoghen te stercken, dat hyt alles vermach in Christo, die hem versterckt? Phil.4.13. zijn nu die woorden des selven Apostels: is God met ons wie sal tegen ons sijn. Rom.8.31. niet meer als voormaels waerachtigh? Of en vermach ‘tgene uyt Gode is ghebooren niet de wereldt te verwinnen? 1.Iohan.5.4. Of is God, die inden Geloovigen is, niet machtiger dan den Duyvel die inde werelt is? 1.Iohan.4.5. Of wilmen nu segghen dat onse Salighmaecker ende Uerlosser Iesus niet stercker en is dan die uytghedrevenen ende verwonnen vyandt en is? Matth.12.29. Iohan.16.33.

30   Lieve Leeser wat sal men doch anders in der waerheyt niet gheloven of Ongeloof mogen noemen, soo’t sulck openbaerlijck (ick segge niet twijfelen, maer) loochenen ende wederspreken van Godes uytghedruckte woorden ende beloften, geen recht ongheloof ende niet geloovenden soude heeten? Mach men ooc loochenen dat dese ongeloovighe meer sien op hare eygen kranckheyt ende swackheyt dan op Godes Almogentheyt ende trouwe? Souden dit noch moeten heeten gheloovighe Kinderen van den Uader des geloofs de geloovige Abraham?

+31   Diens gheloove was deser ongelovighen gheloove linie recht contrarie: want Abraham en sach niet op syne ende sijnre huys vrouwen swackheyt, maer gaf Gode die eere dat hy niet twijfelende alleenlijck sach op die Godtlijcke Almachtigheydt ende op des selvens beloften waerachtigheyt. Is nu Abrahams geloof een volmaeckt geloove (als het oock is, Iac.2.22. wie mach loochenen dat deser luyden gheloove een volmaeckt ongheloove is?

32   Al des niet teghenstaende siet men meest elck ende sonderlinghe die boven allen anderen de gheloovighe geacht willen wesen, hartneckelijck in dit kenbare, groote, ende plompe ongheloove voorseyt twelck so hinderlijck is om te komen totter Saligheyt, dat die niet en ghelooft, verdoemt sal worden, so de onbedrieghelijcke waerheydt selve met klare woorden heeft ghesproken, Marc.16.16.

33   Want onwedersprekelijcken ist dat niemant met ernst en mach bestaen te volbrengen, ‘tgeen hy niet moghelijck en gelooft om te geschieden. Oock mede en mach niemant ontkennen, dat niet en mach geschieden ‘tgeen met ernst om te volbrenghen nemmermeer en werdt bestaen. Na dien nu dese voorschreven waengheloovighe niet en ghelooven moghelijck te zijne om geschieden, dat die ware Gheloovigen in, met, ende door Christum Gode na zijnen bevelen souden gehoorsaem sijn: hoe ist moghelijck dat sodanighe niet ghelovers of ongelovighe bestaen souden met rechten ernst om Gode na zijnen wille ende ghebode te ghehoorsamen?

35   Want sy en gelooven de a Waerheyt Godes niet. Daerom en b bidden sy oock niet in den geloove. Dit haer Ongeloove verstijft dan oock in henluyden door een God verachtelijcke c versuymenisse. Dese maeckt dat sy haer niet en d bereyden, na Godes woort niet en e hooren, daer op niet en f mercken, ende niet en g peniteren of gheen waerachtigh berou van zonden en hebben. Daeromme en h oeffenen sy de ware deughde niet int laten van ’t quade ende het doen van’t goede, want sy en nemen gheen i straffinghe aen, k lijden gheen suyverighe, willen sich niet tot Gode keeren, noch den afmogenden Schepper m onderdanigh sijn. Sullen sodanige onghelovighe, in sulck haer ongeloof ter doot toeblijvende ende verstijvende na getuygenisse der Godlijcker Schrifturen, dan oock saligh worden?

35 a Sy geloven de waerheyt niet.

   Maer my, om dat ick de waerheyt segge, en+ geloofdy niet. Prov.26.8. Isai.13, 14, 15, Daniel 8.12. Ioan.3.36.8.40.46. Rom.1.18, 25, 2.8. Gal.3.1, 5.7. 2Thess.2.10. 2Tim.3.8. Iacob 3.14.

35 b. Sy bidden niet inden gheloove.

   Ende sy tenteerden den Heere in hare herten?+ op dat sy spijsen begeerden na hare lusten ende sy spraken qualijc tegen den Heere ende seyden: Uermach God ooc spijse te bereyden inde woestijne? Deut.1.45. 1.Reg.8.18. Iob.35.12, 27, 9.36.13.14. Psal.13.5, 77.22. Prov.28.9. Isa. 1.15.43, 22, 57, 10.59, 4, 63, 19.64.7. Ier.10, 25. Ose.7.14 Matth.6.5.23.15. Marc.12.40. Luc.20.47. 1 Cor.1.22, Iacob.4.3.

35. c Syn versuymel.

   Die sijnen weg versuymt, sal gedoot worden,+ Siet voor xiiij.d.2.

35. d. Bereyden sigh niet.

   Ende hy en beryden sijn herte niet om den Heere te soecken, Luc.12.47.etc. Siet voor.+

35. e. Hoort niet na Godes woort.

   Siet voor Cap.xiiij.g. oock xvij.5.h.

35. f. En mercken daer op niet.

   Siet voor xvij.22.b.

35. g. VVillen niet peniteren.

   Ick hebber op gemerct, ick hebbe geluystert:+ maer daer is niemant die wel spreeckt: niemant isser die berou heeft over sijn sonde, seggende wat hebbe ick ghedaen? Ierem.3.3. Ende ghy en hebt u niet willen schamen, Apoc.2.22. Ende ick gaf hem tijdt om penitentie te doen, maer hy en wil gheen berou hebben van syne sonden, Rom.2, 3, 4, 5.etc.

35. h. Sy oeffenen deughde niet.

   Ende sy en wilden niet wel doen, Levit.26, 13. Psal.35.4. Isai.5.7, 42.24. Iere.2.25.4.22 Prov.21.7.

35. i. Sy nemen geen straffinghe aen.

   Te vergeefs hebbe ick dijne sonen geslagen, sy en hebbende tucht niet aenghenomen, Prov.1.29, 10, 17.29. 1.Isai.42.25. Iere.5.3.15, 7.17.27. Amo.4.7.8.9.10.11.12. Mat.11.17.etc.

35. k. Lyden gheen suyveringhe.

`   U onsuyverheyt is vervloeckelijc: want ick hebbe dy willen suyveren, maer du en hebste niet willen gesuyvert werden, Iere.44.10. Ezech.16.30.etc.

35. l. Sy en willen niet tot Gode keeren.

   Sy hebben hare aensichten verhardet harder dan een steen, ende en hebben niet willen wederkeeren, Isa.9.13. Ier.8.4.5, 3,10.15, 17. Ezec. 13.22. Amos 4.6.8.9.10.11. Agg.2.18.etc.

35. m. Sy en willen Gode niet onderdanigh zyn.

   Sy en wilden den Heere haren God niet onderdanigh sijn, Lev.26.18. 1.Reg.28.18. Ierem.32.23, 35, 13, 14, 15, 16.37, 2, 43.7.etc. Siet meer xiiij.l.

 


Vorige Volgende