Disputatie over den catechismus van Heydelbergh, openbaerlijck voor den volcke gehouden op't Hof van 'sGraven-Haghe in Hollandt, anno 1583
(1631)–D.V. Coornhert–
AuteursrechtvrijOorsake mijns schryvens alhier is mijn Conscientie, soo my selfs als 'tLandt roerende.Ick hadde gheklaeght Anno 1578. (eer ick hier yet hadde doen drucken) van Naemschendinghe der predicanten, versoeckende dat hen gheboden soude werden my sulcx aen te segghen, ende te bewijsen: of het swijghen. Ende oock te mogen leven in vryer Conscientien na de Partificatie van Gent. Men beloofde my Iustitie ende Vryheydt der Conscientien met woorden, maer metter daedt was 't gheweyghert onder onbillijcke conditien van my ghetrou ende stil te draghen. Wistmen anders van my: Waerom en straftemen my niet? Wistmen niet anders, waerom en beschermde men my niet? So mede van de Conscientie te beleven in Vryheydt: Dit beloofde men my, by aldien ick mijn Conscientie wilde laten dwinghen, te weten, indien ick gheen schriften uyt en gave sonder heur believen, &c. Om 't Landt. Ick zie schadelijcke dolinghe inde Kercke die ick aenwijse ende berispe volghens het schrijven ende Leere der Predicanten selve, datmen onverbeurt mach doen, behoort te doen, ende schuldich is te doen. Hier over werde ick vervolght, ghehaet, ende met vele lasteringhen ende schandt-namen bekladt, so in openbaren Druck, als daghelijcks op de Predickstoelen vande bitterste ende partydighste Predicanten, die haer Leere niet connende teghen my verantwoorden, mijn persoon schelden, calumnieren, Ga naar margenoot+ende faemrooven, daer inne de Oude ende Ga naar margenoot+Nieuwe Pharizeen ende Iesuijten navolgende. Ga naar margenoot+Waer aen hen de voorsichtighe menschen niet en sullen stooten, wetende, dat sulcx lichtelijck vande quaetste wert gedaen, ende meesten tijt d'aldervroomste van 'sWerelts schijn-deughden is wedervaren: Maer oordeelen onpartydelijck, wien de leelijcke schandt-namen van Vry-gheest, Libertijn, Ketter, Pelagiaen, Godloos, Vyandt, ende Verachter vande Religie, &c. Ende sulcx alsse uytspouwen, toe komt: Of die de Religie, de vreese Gods ende 't beleven haerder Conscientie, tot Godes Eere ende dienst van denGa naar margenoot+ Naesten, veel meer acht dan tijdelijcke ruste, Ga naar margenoot+ghemack, gunst der menschen, Eer-ampten, Overheyts haet, ja eyghen leven: Of andere die gheacht, gheeert, ende ghegageert, inGa naar margenoot+ weelde droncken sijnde, niet en ontziec sijnenGa naar margenoot+ medeknecht te vervolghen ende te slaen met het Swaerdt van sijne vyandtlijcke loghentonge, Ga naar margenoot+ende des Overheyts, daer't hen machGa naar margenoot+ ghebeuren, sonder eenighe zonde of conscientie daer van te maken, of eenige vreese Gods, Religie, of Liefde daer over te bethoonen. Waer 't sake, dat de heftighe Voorstanders ende Leeraers vande Catechismus, soo yverigh waren in't wel naekomen ende beleven van haeren Catechismus of Kinder-Leere daerse met Godes Woort over een comt, als mede in 't verbeteren, daerse onschriftuerlijck spreeckt, zy souden hen selve, hare Leere, Religie ende de menschen verbeteren, ende veel meer vruchts doen.
Catechis. Vraghe 112. Wat wilt dat neghenste ghebodt? Antwoorde. Dat ick teghen niemant valsch getuyghenisseGa naar margenoota gheve, niemant sijne woorden verkeere, gheen Ga naar margenootbachterklapper of lasteraer en zy. Niemant lichtelijckGa naar margenootc ende onverhoort oordeele oft helpe verdoemenGa naar margenootd: maer allerley lieghen ende bedrieghen, als eyghen wercken des DuyvelsGa naar margenoote vermyden, ten zy dat ick den swaeren Toorne Godts op my laden wil. Ga naar margenootfItem, dat ick in't gherichte, ende alle andere handelinghe, de waerheyt liefhebbe, oprechtelijck spreke, ende Ga naar margenootgbekenne: Oock mijns Naestens Eere ende goet gheruchte na mijn vermoghen h voorstae ende vordere.Ga naar margenoot+
Doet dit Vrunden, ende vaert wel.
Ontrent de Iaren 387. leerden de Priscillianisten, datmen de zonden niet latenGa naar margenoot+ ofte myden en conde, ende dat zy aengeboden waren, &c. Ende werden in't Concilie van Bordeaux voor Ketters veroordeelt. Ontrent veertigh Iaren daer na roerde daer de Ketterye Praedestinatorum, leerendeGa naar margenoot+ dat alle dinghen waren voorsien ende gheordineert, &c. soo dat die ghene die ter Hellen voorsien waren, niet en holp dat zy geloofden of boete deden: Ende dat die ten Eeuwighen leven geordineert waren, gheen zonde schade: haren oorspronck nemende uyt het qualijck verstaen der boecken Augustini. In't Concilie van Oraingien werden zy verfoeyt ende geanathematiseert, die daer gheloofden dat yemant door Gods macht tot het quaet gepredestineert was, &c. |
|