Disputatie over den catechismus van Heydelbergh, openbaerlijck voor den volcke gehouden op't Hof van 'sGraven-Haghe in Hollandt, anno 1583

[fol. ccccxxixr]

Aen den E. Hooghachtbaren, hooch-gheleerden ende Voorsienighen Heeren, mijn Heeren van den Hoogen Rade, midtsgaders sekere Gedeputeerden eenigher Steden in Hollandt, eertijdts by den Heeren Staten Ghecommitteerden ter Schickinghe vande aenghevanghen Disputatie inden Haghe.

BOven yemanden anders, is mijnen E. Hooghachtbaren ende Eersamen Heeren best condt, hoe dat ter Disputatien afscheyt uyten voorghemelder begonnen Disputatie Anno 83. niet en was om weg te blijven, ende denhandel so solemnelijc begonnen te laten, maer om binnen twee of drie weken, weder inden Haghe te verschijnen ende 'tghespreck tot Godes eere, des Landts ruste, ende der Landtsaten heyl te volvoeren, opter begollen of beter wijse by mijnen E.E. Heeren te ordonneren.

Mede acht ick onderghenoemde, mijnen E. ende Hoogh-achtbaren Heeren vanden Hooghen Rade niet onbekent te zijn, hoe ick mijne Schriftelijcke antwoorde, volgens het voorchreven onse afscheydt binnen de bestemde acht daghen na de selve sandt aen u mijn Hooghachtbare Heeren (van welckx ontfang ick de recepisse van mijnder Heeren Griffier Gnitz, noch by my hebbe) omme den Predicanten disputatie terstondt over ghesonden te werden. Die korts daer na met heur teghenschrift, daer op inden Hage weder verschijnen souden, omme ons beyder schriften, ten aenhooren der Heeren Ghecommitteerden voorschreven opentlijck voor den volcke in teghenwoordigheydt der Disputanten, aen weder zijden ghelesen, ende metter Disputatie voortghevaren te werden, na de Schickinghe by mijnen Heeren daer op te stellen.

Ende houde ick mijnen E. ende Hoogh-achtbaren Heeren, daer beneven noch niet vergheten te wesen, dat ick een maent of ses weken na het voorgemelde afscheyt, niet beschreven zijnde, teghen 't selve afscheydt, ende siende de Predicanten achter blijven, wederomme inden Haghe ben verschenen, uwer E. Hooghachtbaerheydt tot beschrijvinghe der Predicanten aensochte, ende 't gundt in mijn vermoghen stondt dede tot volvoeringhe vande begonnen Disputatie, die doen alleen doort achter blijven der voor-schreven Predicanten is achter ghebleven, sonder dat sy te dien eynde, daer na opt weder zijn verschenen gheweest, ghemerckt aen mijnder zijden soo weynigh ghebreck is bevonden gheweest, dat ick oock te Meye Allo 1584. de hope van des voorschreven ghesprecx volvoeringhe niet moghende laten vallen, mijn wooninghe tot Haerlem op-brack, inden Haghe een huys huerde, ende daer met mijn krancke Urou ende ghesinde quam metter woone, als die niet en konde ghelooven of de Predicanten souden sigh ten laetsten noch eens bedaren, de groote schandale van sulck heur achter blijven ter aenghevanghene Disputatie, de selve teghen my volvoeren, ende dit noch te minder, ge-merckt my onmoghelijck was te vermoeden (soo't noch is) dat de H. H. Staten dese wichtighe sake tot Godes eere ende kondt-makinghe der waerheydt ende vernoeginghe der Landtsaten, souden hebben doen begillen, sonder voornemen vande selve te doen voleynden.

Maer zijn de Predicanten, niet teghen-staende alle sulcx eyntlijck ende gantschelijck, soo niet alleen u Hooghachtbaerheydt, maer oock eenen yeghelijck bekent is, achter ghebleven: sonder te achten op de groote argernisse haerder Leere, ende krachtigh vermoeden vander selver Doolinghe, dat daer door by den landtsaten stondt te beduchten, 'twelck oock, soo sy inder daedt selve bevinden, daer uyt is ghevolght.

Omme welcke heure ghegheven argernisse yet te moghen versachten, sy in druck hebben laten uytgaen een Schrift Wederlegginghe, of Catechista genaemt, waer inne sy mijnen name ontrouwelijck misbruyckende, heuren ghepersoneerden Coornhert na heuren sinne tegen mijn verstandt doen spreken, ende heur sake soo bottelijck self verarghen, dat ic wel siende dat ghemeene verstanden heur grove Onwaerheyden licht konden mercken, dat selve schrift gheen antwoorde (hoe wel die al ten vollen by my was gheschreven) en hebbe willen ghewaerdighen in druck, maer 'tselve by my verdruckt, insgelicx mede der selver Delfsche Predicanten Wroeghschrift van my aen den Heeren Staten ontrent thien of twaelf dagen voor den aenvang der voorsz. Disputatien, by heur in druck uytghegeven, antwoorde op des onwijsen I. Grobbelaers ghedruckt boecxken, die tot noch ongedruckt is ghebleven, eensdeels in aenschou van den tijdt, als oock vande hoope by my zijnde, dat mijn rustigh ende stille swijghen, heur onrustige ende onwijse sinnen wat soude moghen stillen, doen bedaren, ende heur qualijck, ja onverantwoorde wederschriftelijck Leere, wat minder pogen souden met macht te doen voorstaen, ghemerckt sy niet alleen, maer alleman opentlijck konden merkcen, dat sy die met gheen waerheydt en konnen beschermen.

[fol. ccccxxixv]

Maer vindende my selve in sulcke mijne hope mede gantschelijck bedroghen, ende ziende de tijden eenighsins ten besten verandert te sijn, oock mene dat de voorsegghinghe der Stede Leyden, ende oock de mijne van dat eenighe haerder Leere hoofden aert ende voornemen tot verstooringhe van de gemeyne ruste, waerachtigh is bevonden in de geschiedenisse tot Leyden, Wtrecht, Meden-blick, &c. daer door zy d'Overheydt alhier meer dan ghenoegh voor heur selve gewaer-schout hebben, sich te hoeden voor 't eynde daer eenighe na trachten, namentlijck Haer voeten te doen kussen van de ghene die zy schuldigh sijn onderworpen te wesen: Soo en hebbe ic niet langer tot heur lant ende luyder verderffelijcke onrust, met goeder Conscientien moghen rusten, maer heur schurfde ende schadelijcke Leere, noch breeder ende naeckter dan oyt, moeten ontdecken, soo op dat zy eens uyt schaemte souden moghen rusten van het gantsche Landt te ontrusten, als oock op dat sodanighe, des te claerder ghekent sijnde, by d'Overheyt ende 't volck des te min gheloofs souden hebben om des overheyds macht te misbruycken ende der Landtzaten zielen in verderffelijcke Dolinghen te houden of te leyden: Ende daeromme u E. Hoogheydt voorsz. oock Eersame Heeren Ghecommitteerden dit selve mijn gheschrift willen toe-eyghenen, ten eynde de selve sal moghen sien dat het begonnen stuck vande ghehoorsaem-heydt Godts niet alleen oorsake is gheweest van mijn berispen des Catechismi: maer dat ick veele meer andere grove ende schadelijcke Dolinghen in deselve, ende oock in eenighe Predicanten sagh: Daer voor ick de Landt-saten hadde te waerschouwen, ende dit ten eynde u E. E. souden moghen benaerstighen aen den H.H. Staten den voortgangh vande begonnen Disputatie, of ten minsten dat de selve souden moghen verstaen de noodt-lijcke ende wettelijcke oorsaecken om die on-ware Leere voor dat zy is bekent te maken, om Landen ende Luyden voor desselfs schadelijck verderf te waerschouwen.

Gheschreven by uwer E. Dienstwillighe

D.V. Coorhert.