't Bedrogh des werelts
(1630)–D.V. Coornhert–
Auteursrechtvrij
[pagina cccccxvj.v]
| |
Hymnus oft Lof-zang van't Goudt.
Ga naar margenoot+IN den Boecken by d'oude wijse beschreven,
Vindtmen d'oude arme Werelt so verheven,
Dat zy die seggen geweest te sijn van goude,
Daer tegen die hare maer Cooper sijn soude
En d'onse yser, ja niet dan snoode aerde.
Dits vreemt Stuver, want doe wast rode Metael
Ga naar margenoot+Gantsch seltsaem, en min gheacht dan Yser oft Stael.
Daer teghen vindtmen nu ter tijt meer gout int Landt,
Danmen in d'eerste tijt Koper of Yser vant,
So dat dees rijcke Werelt met Goude vervult,
Wel rijckelijck met louter Goudt mogh sijn vergult.
Ga naar margenoot+ Die blinckende Ghesteenten sijn sulcx van Nature,
Dat hun hare seltsaemheyt waert maeckt en dure,
Maer 't begheerlijcke Gout heeft so jonstigen kracht,
Dat het deur sijn veelheyt veel te meer wert gheacht,
Hierom achtens d'ouden deur sijn seltsaemheyt kleyn,
Nu achtmen 't groot, om dat het veel is en ghemeyn,
Oock quam't om dat d'oude 'tGoudt niet bruycken konden,
Want zy sijn aert en werckingh niet verstonden.
Ga naar margenoot+ Maer nu weet elck dat het vyer 'tGoudt niet en hindert.
So't daer deur wert ghesuyvert, maer niet vermindert:
Ende want die wereldt metten vyere moet vergaen,
Denckt elck dat hem 'tgedurighe Gout dan by sal staen,
En dat des Edelen Goudts onbederflijckheydt
Sijn Minnaers weeldig sal voeden in d'onsterflijckheydt.
Dit maeckt dat de Menschen allerley waren, Ga naar margenoot+
Sy sijn noodtlijck of lustigh, willigh ende garen,
Om dat lieve Gout te hebben, overgheven,
Om 'tGoudt waeght Crijgsman en Coopman 't leven,
Want zy dencken, wy moeten't hier doch al laten,
Maer hebben wy Gout, dat sal ons namaels baten,
Want dat mach deur vyer noch doot gheensins bederven
'tIs goet goedt, dat elck stervende hem selfs mach erven.
Hier deur vindtmen so weynigh ghevende Christen: Ga naar margenoot+
En so veele Goutsuchtighe Alchemisten:
Die vlytigh blasen om d'Aerde, Steen, en Hout:
Immers die gantsche Werelt te veranderen in Goudt.
Om met den vernuftighen Midas te weeren,
Dat het slinnende vyer die Wereldt niet sou deeren,
Ende die so eeuwigh in wesen te houwen.
Dus weet nu elck des Goudts aert wijslijck te aenschouwen.
Die is ghedurigh, maer sijn werckinghe is krachtig.
Want het Gout schijnt ter werelt een God Almachtigh, Ga naar margenoot+
't Maeckt oock deur sijn bysijn Almachtige Menschen,
Ghenietende in Lijf-waen ende Ziel heur wenschen.
Seker die 'tghelt heeft mach al sijn lusten koopen, Ga naar margenoot+
Sietmen niet duysendt menschen vlytelijck loopen,
Om te vullen den rijcken buyck onversadelijck?
| |
[Folio cccccxvii.r]
| |
Ga naar margenoot+ Eenighe vanghen met Netten verradelijck,
Ooc met snelle Honden en Valcken konstich ter vlucht,
Visschen in Zee, Dieren in't Wout, Vogels inde Lucht,
Andere zijn besich int weyden ende meesten,
Van Melck-Fonteynen en Woldraghende beesten.
Dees verguldt met Gout-geel Coorn het aertrijck swert
Ende die plant die vreught van 'tMenschelijcke hert.
Ga naar margenoot+ Om alle 'twelck smakelijck te bereyden
Sietmen dan noch veelreley handen arbeyden.
Als Molenaers, Backers, bier ende Wijnbrouwers,
Cocx, Pasteybackers, Aptekers ende Vleyshouwers.
Ga naar margenoot+ Behalven den Buyck hebben d'oogen ooc haer lust
Makende hoopwerck van konsteners grooten onrust,
Met Schildren, Steenhouwen, Gout en silver te smeden,
Oock met Tapyten en borduer-werck te reden.
Men siet oock met allen vlytelijck woelen,
Spinsters, wevers, en Bontwerckers voort ghevoelen,
Ick swijghe die Vroukens, daer die Mans na loopen.
Want die zijn selden soo dicht, sy en werden wel open.
Ga naar margenoot+Door een milde gout reghen, voor haer begeerlijck
Als die niet en klatert, want dan blijftmen noch eerlijck.
Den dienst des reucx onderhout mede veel luyden,
Door planten ende branden van rieckende Kruyden,
Door't konstelijck menghen van dierbare salven,
En door diesghelijcx meer, hier nau verhaele ten halven.
Maer wat moeyten maken die leckere ooren
Voor Luyte, Fluyte, Harpe, Orgel, Cromhooren
Vyoel ende alle Instrument Musicael:
Oock voor die stemme, soeter dan die Nachtegael?
Voor by gaende die teder ooren cramosinich
Die dyer copen honichwoordekens fenijnigh.
Om te schijnen 'tgunt sy niet en willen wesen,
Als sy vanden quaden goedt werden ghepresen.
Wilde ick dan hier noch al d'ambachten brenghen ter dans
Als schrijnwerckers, potbackers, stoeldraejers, timmermans,
Ga naar margenoot+Smits, Lijndraeyers, verwers, glasemaeckers, droochscheerders,
Met meer andere arbeytsame Gout begeerders,
Die alle heuren arbeyt het Gout onderwerpen
Ick sou mijn ghesleten Pen dickmael moeten scherpen.
Siet soo menigh Mensch dient den Rijcken uytwendigh, Ga naar margenoot+
Die elck voor ander naerstigh en behendigh
Om van zijn gout te genieten zijn pogende.
Maect dan 'tGout niet over veel Menschen moghende?
Also geeft het gout, al dat den lichaem mach lusten.
Dat ist alleen niet, het stilt oock den waen met rusten.
Meyntmen dat hooge staet den moet mach vernoegen Ga naar margenoot+
'tGheschoncken Gout can hem die ter keure toe voeghen. Ga naar margenoot+
Stont yemandt gaerne in vermaertheydts cedelen
Het edele Gout maeckt den Boeren edelen.
Heeftmen 'tvolcx eere boven alle dingen lief Ga naar margenoot+
'tEerlijcke Gout maeckt eerlijck, al waert Hoer of dief
Want het gout is verde boven deught eerwaerdigh.
'tGout maeckt dootslagers, ja ooc moorders rechtvaerdigh, Ga naar margenoot+
'tGout maeckt den bloden stout, den plompen konstigh,
Den leelijcken schoon, en den strengen rechter jonstigh,
Die (mits van 'tgenadige Gout veel t'ontfanghen,
Genadelijck verbeurde leven kan verlangen, Ga naar margenoot+
So datmen niet wenschelijcx en mach bedencken,
Of 'tovervloedig Gout krijget met schencken.
Dits groot, maer noch veel grooters can 'tGout ons gheven, Ga naar margenoot+
Want deur miltheyt verkrijchtmen 'teeuwighe leven.
Ghemerckt Aelmoessen den Mensch van sonden vryen,
Ende brengen die ziel in 't hemelsch verblyen
Machmen oock yet beters wenschen of begeeren?
Al dit mosten die slechte ouden ontbeeren,
Deur 't ontberen van des Goudts overvloedigheydt, Ga naar margenoot+
En oock deur heur simpele onvroedigheydt,
Die des Gouts aerdt noch werckinghe niet en verstont.
Hierom na dien 'tGout voormaels lagh in 'sWerelts gront,
Verborghen, onbekendt, onghebruyckt ende ongeacht,
Dat nu elck kent, mint, bruyckt en vergaert met alder macht, Ga naar margenoot+
Soo blijckt d'oude Werelt Yser, ja vermolsemt hout,
En de tegenwoordighe daer tegen fijn louter Gout.
EYNDE. |
|