Van den aflaet Iesu Christi
(1631)–D.V. Coornhert– Auteursrechtvrij
[Folio Ccxciiijr]
| |
Naem scherm. D.V. Coornherts.Tegen de ondaedt tot Delft aen hem betoont den iij. Octobris 1588.Dit mijn doen sal vanden goeden ten besten verstaen, vanden quaden ten argsten geduydet, van mijne vyanden wedersproken, van die my kennen gelooft, ende vande Wet tot Delft, waerheyt te sijn geweten worden. So luttel dan als een anders oordeel in mijn macht staet te veranderen: so weynigh stont in mijn vermogen der Delftschen wil: met macht, niet met reden verselt; te beletten: so wederom niet in heur macht en was het noodtlick vertoon deses mijnes Naem-scherms te behinderen. Ist ontbillig dat zy horen 'tgeen heur niet en lust, die doen derren dat hen lust: hebben zy dan gewaent dat Coornhert te bloode soude zijn, om int ontdecken van zijn onschult, heurluyder schult (so 't een niet geschieden mach sonder 't ander) te ontdecken: so hebben zy hem niet recht gekent, oock heur ontsich buyten recht al wat te hooge geacht. Men leest in boecken dat een tyran gedoogde dat de Roomsche burgeren het quaet van hem seyden, welcx doen sy moesten lijden, seggende: Nadien ick tot Romen mach doen al dat my lust: ist niet luttel genoeg, dat de Romeynen mogen seggen dat heur lust? So nu de Delfsche Wethouderen, sonder noot, onwettelic my doende na lust, niet willen toe laten, dat ic ter noot, 'tgene my betaemt wettelick spreke: wie sal niet mercken dat zy in macht na lust te rooven dien Tyran in vermaertheyt van 't quade, pogen te boven te gaen? maer dit mach ick niet verhopen met redene. Want niet de quetse van heurluyder, maer 'tbeschermen van mijnen name, hier mijn voornemen is: op hope of dese ondancbare daet aen een wel-verdienden, anderen Overheden eenen sachten spiegel soude mogen verstrecken tot rust van ander vrome Vaderlanders. het is waerachtigh dat ick doende dat eerlic is, door niemants oneerlic doen aen my oneerlic mach worden. Daeromme en quetset my, voor my selven ooc niet, dat quade menschen na heur aerd, quaet van my klappen: maer so gaerne wederomme, als de Delfsche twee Predicanten metten heuren, mijn goet geruchte souden bevlecken, om door dien mijne gedructe schriften (die haer vuyle leere niet en verschonen, eenigsins te verschonen) ende also de berispende waerheyt met heur logen-nevelen te verduysteren: so ongaerne hebbe ic om nut van anderen, die mijne schriften lesen tot vorderinge van heur heyl int vermijden van grouwelicke dolingen, ende tot voorhoedinge vander Predikanten voorgenomen dwang der Conscientien int straffen der geenre die waerheyt derren schrijven of spreken tegen de Geneefsche Consistorianten ende nieuwe Heeren van des volcx gelove, mogen laten mijnen name met waerheyt te verantwoorden. Dit is dan beneven meer anderen de eyntlicke oorsake deses mijnes Naem-scherms. Die't so verstaet sal recht hebben int wel nemen van dien: die 't qualic nemen, sullen onrecht hebben ende daer deur niet my, maer hen self verquaden. Leest nu leser, lust het u te weten de geschiedenisse met zijnen aenkleven van dit uutseggen aen my tot Delft gedaen ten tijde voorscreven. Ic hadde by my menigte van aentekeningen van gemeene plaetsen diemen noemt Loci communes, in korte ende klare schickinge gestelt zijnde uyten Bibele, alle dingen met heuren ommestanden so naecktelic teffens voor oogen toonende dat sy velen (sonderlingen Predicanten, so 't Latijn is) nut, maer niemant schadelic soude mogen zijn, dan de misbruyckers van de Bibel selve, so ooc veel andere, diese gesien hebben dochte. Nu lagen de selve in verscheyden boecken ende papieren so onschickelic verstroyt, als wesende in verscheyden plaetsen buyten lants by my uuten Bibele aengetekent: dat ick my liet voorstaen: dat qualjck yemant na mijn overlyden, die wel soude hebben konnen voegen in een werck: vermits de mercken van aenwijsinge my, ende niemanden anders kond en waren. Om dan sodanige mijne nutte ende lange arbeyt (so ic nu by dertich jaren daer over hadde vergadert, nu ende dan tijt daer toe hebbende) niet verloren te laten gaen, by aldien ick voor desselfs vergaderinge quame te sterven: wert ic van ernstich voornemen het cleyn overblijfselen mijnre oude dagen gantselijc int vergaderen der selver te besteden. Maer want ick tot Haerlem (daer ic nu ontrent 48. jaren burger ben geweest ende meest ben bekent) dagelijcx, so seere veronledight werde met vredemakerien: dat ic daer blijvende geen hope en sagh, om mijn voorgenomen werc voorscreven by mijn leven te mogen voleynden: nam ic in Decembri laestleden voor my, om my selve uut die moeyten te ontstellen, ende een jaer lang my in stilheyt te onthouden tot Delft, by mijne vrient C.A. Boomgaert: die my inde voorderingen van mijn voorgenomen werc voorscreven ooc grootelic soude mogen helpen. Also verhuerde ic mijn woning tot Haerlem, in myeninge dien Mey voor een jaer tot Delft te wesen. Maer ontrent Paesschen schrijven ontfangende vande voorscreven Boomgaert, dat de Schout tot Delft, hem van wegen Burgemeesteren aldaer was comen aenseggen, dat zy my aldaer mette wone niet en wilden gedogen: was ic niet wynig verwondert, stelde mijn voornemen ter zijden, kocht mijn tafel (mijn woonplaets was verhuert) ende schickte my tot Haerlem te blijven: vorderende niet te min mijn voorghenomen werc, so ic best mogte. Waer na ontrent S. Jan reysde ic tot Delft, om twee of drie weken te blijven. Daer vant ic goet, d' oorsake te vernemen, waerom men my daer niet en wilde lijden metter wone: niet om daer te mogen blijven, maer om mijn beklagers te mogen weten, my te verantwoorden ende recht te begeren tot mijns namens bescherminge: also 't nu hier ende daer al verkalt was, datmen my daer tot Delft niet en wilde lijden: ten welcken eynde ick den Burgemeesteren aldaer dede behanden de vertoninge ende 't versoeck hier na van woorde te woort gestelt. |
|