Van den aflaet Iesu Christi

XIIII. Capittel.

Dat het lochenen vanden waren Aflaet van't sondigen het goede opset wech neemt.

HEBRON.

Ghy doolt hier meer dan bottelijc. Want of wy schoon niet heel vry en zijn van't quade, so waren wy nochtans gaerne gantsch vry daer af. Die goede wille om Godes ge- ⁺ boden na zijnen heyligen wille te volbrengen maect ons kinderen Godes, al en waer daer oock noch geen macht na wille. Het waren nu al kinderen Godes inden welcken Godt het willen hadde gewracht. Hattus. Doolt ghy hier niet? seydt d'Apostel hier niet, dat God oock werckt het volbrengen: werckt dan God oock selve die macht na wille, soo geschiet dat hier in yemande. Hoe mooghdy nu dit geschieden meer loochenen. Hebron. God werckt oock het volbrengen, maer dat na zijn behagen. Hattus. Dat zy so. Wat God behaegt dat is geen sonde. Werct God dan in yemanden het volbrengen na zijn welbehagen, so en geschiet in sulckdanigen geen sonde meer. Hebron. 'Tis lichter gewilt dan gedaen.

+ Philip. 2,13.

[fol. Ccxciijr]

Hattus. Alsoo. Maer het wordt by yemant diet wil, oock gedaen: of Godt en werckt in niemanden het volbrengen. Bekent nu dat het mach geschieden: of logen-straft d'Apostels woorden by u self voort gehaelt. Voort moet ghy ende elck boven dat noch bekennen, dat die wille sulcks gaet voort werck, dat, daert niet en wert gewilt, oock nimmermeer en wert bestaen, veel min gedaen. Hebron. Dat stem ick toe. Hattus. Macht oock een herboren mensche zijn, die nimmermeer met rechten ernst in den Heere voorneemt, wil, of bestaet die wille Godes te volbrenghen? Hebron. Neen trouwen wy vermanen oock doorgaens elck daer toe. Hattus. In wat wijse, sullen wy terstont ondersoecken. Nu bekendy hier dat het geen herboren mensche en is, die nimmermeer met rechten ernst voorneemt, wil ende bestaet in den Heere, zijnen wille te doen. Hebron. Gewisselijck. Hattus. Na Godes wille int geheel, of na ons goetduncken maer voor een deel. Hebron. Na Godes wille int gheel. Verstaet my vanden wille spreken wy nu. Hattus. Also. Niemant en mach wille hebben om yet te doen of te laten sonder voorgaende beradinge of hem sulcks goet is, dan niet. Hebron. Recht want wille is een besloten opset om wat te doen of te laten, men besluyt niet sonder voorgaende ⁺ beradinge. Hattus. Beraet sich oock yemant of hy doen wil dan niet, 'tgeen hy waent of weet onmogelijck voor hem te zijn om doen? Ick meynt aldus. Beraet sich ooc yemant of hy sich self een cubit langer dan hy is wil ma- ⁺ ken? of die Sterren des hemels wil tellen? of hy stervende zijn gelt ende have met sich uut dese in d'ander werelt wil dragen. Hebron. Neen dat waer loutere dwaesheyt. Hat. Ghyluyden hout voor onmogelijck dat eenich mensche hier ter werelt Godes geboden na zijnen wille, dat is volkomelijck so hy dat gebiet, soude gehoorsamen. Hebron. Also dat houden wy voor onmogelijck, ende dat is nu noch ons geschille. Hattus. Recht. Hoort nu wat hier meer af is, Ghyluyden bekent dat sich niemant en mach beraden om wat te doen of te laten, dat hy onmogelijc waent of weet om by hem gedaen of ghelaten te worden. Ghy bekent mede (niemant macht ontkennen) dat sonder voorgaende beradinge by niemanden yet mach gewilt worden om yet te doen of te laten. Nu bekendy oock onmogelijck te zijn dat eenich herbooren mensche hier die geboden Godes nae zijnen wille so hy die gebiet dats volkomelijck, soude volbrengen. Soo blijckt nu hier uut sulck u eygen nootsakelijck bekennen, dat in niemanden van u allen sulcx voor onmogelijck achtende, eenen waren wille opset, of voornemen mach wesen om die geboden Godes te volbrengen. Nadien ghy selve oock mede seght dat die goede wille om Godes geboden te volbrengen na zijnen heyligen wille ons gemaeckt tot kinderen Godes, 'twelck ick u toestemme als waerheyt wesende: ende uut het gene nu is geseyt ontwijfelijcken blijct dat sulcken goeden wille niet en mach wesen in geen van de gelovers van dese uwe leere? so geve ick u te bedencken of ghyluyden u selven metter waerheyt moecht houden voor kinderen Godes, als noch niet van goede wille wesende. Item hoe onwaerachtich dese uwe leere is, ende sonderlingen hoe schadelijck ende bederflijck zy is, want nu opentlijcken ende onlochbaerlijcken blijckt dat zy allen heuren gelovers belet het vercrijgen van eenen goede wille, ende volgens dien van te worden kinderen Godes. Machmen oock grooter hinder ter salicheyt bedencken? Hebron. Of ick dat nu schoon niet en kan wederspreken, ander Predikanten geleerder dan ick zijnde, sullent mogelijck lichtelijck in toekomende tijden weder spreken. Maer nimmermeer en moogdijt met waerheyt wederspreken, dat alle onse Leeraren boecken overvloeyen van vermaningen om Godes geboden volcomelijck te onderhouden. Hattus. Dat wil ick niet wederspreken. Immers ick bekenne noch daer en boven dat zy tot veel plaetsen leeren, datmen Gode niet int deel maer int geheel na zijn gebieden moet gehoorsamen. Waer af ick hier een plaetse of ⁺ twee wil voorthalen. Op dat ghy my niet en beschuldicht van henluyden niet ghelesen of niet verstaen te hebben. Als daer Calvinus schrijft (soo terstont oock is verhaelt) "dat zy sich al bedriegen die daer meynen, dat God sich sal vernoegen met de helft vant herte. Dat ons niet en is geoorloft soo met Gode te deylen, dat wy na onse wille-keure het een deel aennemen, ende 'tander deel voor by gaen, vanden dingen die ons in zijnen worde werden voor geschreven." Ende dat God niet en wil gedient worden ten halven of met uutneminge van eenich ding: "ende dat hy met ons niet en maeckt sodanige delinge dat het ons geoorloft soude zijn yet, dat ons niet en behaegt af te snoyen van zijn wet." Hebron. Segt nu selve onpartijdelijck, condy, of men wel yet mach seggen dat claerder betuyght onse leeringe ende vermaninge te zijn datmen Gode niet ten halven maer geheelijck ende volcomelijck moet gehoorsamen? Hattus. Seght ghy nu oock selve, nadien die uwen selve dat leeren, ende nadien zijt in uw voor ketterije schelden ende wederspreken: of zy wel claerlijcker 'teen tegen't ander mogen spreken? houden zijt in die schuyl-hoecxkens heurder herten voor waerachtig dat de herboorne hier God volcomelijck na zijnen wille mogen gehoorsamen, waerom zijn sy daer soo gantsch vyantlijck tegen? houden zijt voor onmogelijc met wat eenvuldicheyt ende ernst mogen zy heur volck daer toe vermanen? of ist om dat zy luyden hen schamen sulcx niet te vermanen, om dat die schrift doorgaens so crachtelijck sulcx betuyght? dat schijnt niet qualijck. Gemerckt alst daer toe komt ende yemant hunluyden self in sulck heur leeren gelooft, schelden zy selve die voor ketters inden schijne raden zy daer toe, maer inder waerheyt trecken zy daer af. Dit heeft sijn van henluyden uutgebeelt Sebastiaen Castellio, die geen zijne danck van henluyden daer af en creeg. Ghyluyden (seyt hy) slacht den kinderen die spelende met een vogelken aen een coordeken 'tselve met hantcloppen aen hetsen tot vliegen, maer so haest dat vlieghens begint, trecken zijt met dat coordeken weder te rugge. Ende noch gelijcx hy uwe Leeraren by een Capiteyn die zijnen Soldaten aenvoert een Slot te bestormen ende belooft eenen Rijcken buyt soo zijt winnen. Maer siende dat zy sich met ernst aen den storm willen begeven seyt (om moet te maken, God wouts) stormt vromelijck vrome Soldaten, die buyt is groot, vreest wonden noch doot, want geen onser en sal in zijn leven dit kasteel winnen, want het is onmogelijck. Niet anders en doet dese uwe voorneemste

+ Mat. 6.27. Gen. 15.15.

+ 1. Tim. 9.7.

+ Harm. Mat. 6.24. Inst. 21.5.

[fol. Ccxciijv]

Capiteyn doorgaens, want daer hy ditmael zijnen jongeren te recht vermaent hebbende tot enrstige kruycinge, tot ware dodinge, ende gantse uutrodinge, der sonden veeltijts daer op ter selver plaetsen stracx seyt, maer niemant en moet geloven dat sulcx hier in desen leven mach geschieden etc. Hier inne gelooft niet dese mijne, maer uwe velt-overstens eygen woorden in zijne Comentarien, op Rom. 6.7.14. Eph. 4.13. 1 Thes. 5.23. Heb. 3.10. 1. Pet. 1.15. 1. Ioan. 1.7.9. 2.3. 5.5. 5.9.16.21. Daer ende tot veel andere plaetsen suldy het Spiegel vechten van sulcken Capiteyn ende Soldaten, ende van sulcke kinderkens met heure vogelkens eygentlijck uut gebeelt vinden. Dat heet het goet opset beletten ja wech nemen daer't is, trage laeuwe ende uutspouwelijcke menschen gemaeckt, jae een valschen vrede gepredickt ende 'tvolck in sonden te doen verouderen verstijven ende blijven. Want onbegonnen werc en voleyntmen nemmermeer, onmogelijck geloofde dingen en begintmen nimmermeer, ende die de sonde niet vyantlijck en bevecht en verwintse nimmermeer, swijge van dooden ende uutroden.