Peerke den Haas

[p. 15]

[II]

De winter verging en na de Maartsche buien kwam de lente. Peerke ziet de lentelucht over zijn huiske, de klamme zwarte grond gaat werken, het koren is flink uitgeschoten op de akkers. Peerke kan een tevredenheid in de ziel hebben als hij uit den schoorsteen den rook vriendelijk ziet optrekken naar den hemel. Daar begint al wat in de kruinen van de boomen te komen, en een begin van bloesem in den perzikboom van den hof. De vlier zet knoppen en de kruidnagel zit dik vol gebost met groene trossen, die worden als de Mei komt purper. Peerke gaat eens achter in zijnen hof. Daar heeft hij maisplanten staan, omdat dat schoon is in den zomer, als de planten hoog opgeschoten zijn. Dan kan er een buiïge dag komen met wind, daar gaan die maisplanten van aan 't klappen. Dat is goed, om hier achter in den hof te bekomen, als de vrouw kwaaj zin heeft en leelijk heeft gedaan.

De zomer wordt geboodschapt door stormen. Dat is vervaarlijk, de lucht zit vol dravende paarden, de storm vergaart zichzelf over alle breedten en trekt op door de lucht die van hem dreunt. De wegen worden droog en helder gewaaid, daarop liggen de afgerukte takken, wit binnen den bast en versch alsof ze zijn gesnoeid, ze liggen hier gestrooid. Er is een groot, hoog en hol geluid, daar ge niet in praten kunt, de storm zit op zijn gemak plechtstatig te bulderen in de kruinen, die in één richting

[p. 16]

hangen neergezwiept. Het hakhout, de heesters en het hooge gras in hun geduld worden nijdig in alle richtingen gerukt. En strakke, vlugge rimpelvlagen schieten na elkaar met vaart door de volle slooten en bibberen vluchtig in de plassen over den weg, die beurtelings zwart en zilver volvlogen zijn. De wolken hebben vaart, daar zit de wind achterheen.

Peerke heeft pleizier in al die bewegelijkheid en in dat geweld. Hij kan er niet tegenop, zijn broek flappert strak om zijn magere beenen, hij is blind van het geweld van den wind, dat zich in zijn open mond stort en hem ineens den adem afsnijdt. Dan valt Peerke tegen den huismuur achteruit. Hij scharrelt langs den muur, voorover gebogen, vechtend tegen den wind, en gaat zijn huiske weer binnen. Hier door het raam gaat hij het spel van den wind staan te bekijken en hij heeft daar zijn gedachten bij, die hem geboeid en in aandacht houden. Hij probeert misschien, zich alleen en verloren te gevoelen binnen de omheining van grenzen, waar anderen niet kunnen komen. De menschen niet met hun laster en kwade praat, zijn vrouw niet met haar hinderlijk wezen. Als hij haar stappen achter zich hoort, zegt hij:

- Wa'ne wind, Ciska!

Zij zegt niks terug. In d'r eigen is zij aan het sjamfoeteren op den wind, die de rook in de schouw omlaag slaat en in haar gezicht. Zij traanoogt en staat, de scholk voor het gezicht, te roeren in den ketel mulkepap, dien ze te koken heeft gehangen. Nadien eten zij. Zij scheppen met ronde tinnen lepels de pap en happen in de dikke sneejen roggebrood. Als het op is klepperen Ciska's klompen weer door den herd. Zij veegt de tafel af met een schoteldoek. De man gaat bij het vuur zitten en rakelt het op.

[p. 17]

Zij trekken de tafel dichterbij. Ciska ontsteekt de staande petroleumlamp en gaat kousen en sokken stoppen. Peerke bekijkt haar, hij hoort den wind in de schouw. Het kan zijn, dat hij nou zwak wordt en klein onder de een of andere verteedering. Hij wordt een bietje onrustig in zijn bewegingen en schuift met de voeten. Zij kijkt niet op, er is moeilijk uit haar wijs te worden. Peerke heeft zijn omweg als hij gaat praten, dat het toch iets is, dat kwaadspreken van de menschen. Zij antwoordt niet. Hij staat op en gaat naar het donker van het raam. Daar zegt hij zooiets, of zij wel weet, dat de menschen ook over hen kwaadspreken? Over ons? Ja, over ons, over ou. - Ge zijt onnoozel, ze houden oe voor de gek, zegt zij. Hij komt weer bij het vuur en kijkt naar haar. De stopnaald glimt in het grauwzwart van een sok, dien ze over de hand en den pols heeft getrokken. Draden, zorgvuldig naasteengelegd, overspannen het gat, de dwarsdraden voor de mazen worden kruislings daar doorheen gelegd. Ciska heeft nog een manier om iets plagends in de kalmte van haar bezigheid te leggen en om zich over haar bezigheid heen te buigen alsof er op dezen oogenblik ter wereld niets anders bestaat.

- Nee, men leeft niet voor zijn pleizier, zegt Peerke. Hij krijgt weer geen antwoord en hij gaat er haar nu op aankijken. Zij blijft onbewogen aan haar werk. Zij vraagt niet, wat de menschen dan voor kwaad spreken. Over ons, over ou, heeft hij gezegd. Zij let niet op de bedoeling, die hij daarmee kan hebben gehad. Peerke gaat weer bij het raam staan, daar staat hij voor evenveel te kijken. Hij weet het niet, hij kan er niet achter komen, of het wezenlijk waar is. Hij kent vrouwen, waar ge het niet af zeggen zoudt en die toch van den lichten

[p. 18]

kant waren. Mie den Schoefel, die haren mensch was lijnwerker aan het spoor, zij tapte zonder vergunning, en daar kwámen ze, dat wist alleman. Als ge ze zaagt was het op het oog de onnoozelheid zelf. Maar een gekke als 't was met het mansvolk! Er zat er nog zoo een, Kee van den Bottel, die had een heel huishouden met jong, daar kwamen ze óók. Het gekke was, dat er nog jonk volk was, dat er deeger over de vloer lag, haren mensch had hen er al eens uitgegooid. Zoo zijn de dingen anders dan ze op het oog schijnen, de vrouwen zijn anders dan ze lijken te zijn. Hier zit nu die Ciska met haar venijnige oogen. Ze ziet er op het oog niet naar uit. Ze kan haren mond zoo spits en zuinig trekken, haar afgezakte grove kousen hangen met dikke rimpels over haar klompen met riempkes. 't Is een slorzige een, en dikwijls ziet ze er nog vuil bij uit. Peerke zegt:

- Dat daar niks aan te doen is.

- Waaraan? vraagt ze langzaam.

- Aan dat zeggen van de menschen.

- Ik heb schijt aan de menschen.

Ja, dat had hij ook. Hij at er geenen boteram minder om. Hij ging weer bij haar zitten. Hij ging een pijp rooken. Zij zaten ieder op zijn eigen. Toen hij zijn pijp leeg had gingen ze naar bed. Zij lagen ieder op zijn eigen en hadden hun gedachten, daar ze niks van zeiden tegen elkaar.