Volledige werken 16. Eene gekkenwereld. De twee vrienden. Rikke-tikke-tak

[p. 5]

De twee vrienden

I

In het voorjaar van 1854 was ik eens naar Brussel gegaan, om met den wakkeren Michiel Van der Voort en andere vrienden over zekere belangen der Vlaamsche letterkunde te beraadslagen.

Des namiddags begaven wij ons altezamen op wandeling naar het Tercamerenbosch.

Het weder was zeer fraai: de zon scheen helder aan den blauwen hemel: het jonge loover glansde en geurde; der vogelen verliefde zangen weergalmden door het woud.....

Ook in onze zielen was het lente: wij koutten met begeestering over moedertaal en Vlaamsche kunst,

[p. 6]

en dewijl onze harten overstroomden van levenslust en hoop, juichten wij de zegepraal van ons wedergeboren vaderland met zooveel vertrouwen toe, als ware de overwinning nabij.

Op onze terugwandeling naar Brussel hadden wij ons nedergezet voor eene herberg bij de Vleurgatsche baan, om in de schaduw der lindeboomen en onder het drinken van een glas bier wat uit te rusten.

Na eenige oogenblikken verpoozing hernamen wij allengs weder met denzelfden lust onze luidruchtige redekaveling; maar iemand onzer - een jong dichter - wees eensklaps vooruit in de baan en vestigde onze aandacht op iets, dat hem als eene verschijning had getroffen.

‘Wat zonderling tafereel!’ morde hij. ‘Het is als een levend gedicht! Stil, laat ons kijken.....’

Wij zagen twee oude lieden, arm aan arm, sukkelend en zeer langzaam in den weg tot ons komen. Beiden waren als welhebbende burgers gekleed. Zij hadden ons niet bemerkt of gaven ten minste geene acht op ons.

De eene kon wel negentig jaar oud zijn; hij ging diep gebogen en hem waggelde het hoofd over en weder, als ontbrak zijnen hals de macht om langer nog het gewicht zijner hersens te dragen. Diep waren zijne wangen uitgehold; zijn hoekig gebeente hief overal de huid op, en kin en neus raakten bijna elkander.

Ondanks het warme weder droeg hij eene kapoot van tamelijk zwaar laken met eenen kraag, die hem op borst en rug nederviel; hij leunde op eenen langen rotting, waarvan de zilveren appel verre boven zijne hand uitstak.

[p. 7]

Het was erkennelijk, dat het graf dien man met ongeduld afwachtte; want bij zulken hoogen ouderdom en zulk uiterst verval van krachten scheen hij reeds een wandelend lijk.

Zijn gezel, ofschoon insgelijks met sneeuwwit haar en uitgemergeld gelaat, moest iets min oud zijn. Misschien was hij de zeventig jaar niet verre voorbij, want zijn blik was nog levendig; hij hield het hoofd recht, en zijne bewegingen getuigden van nog eenige overgeblevene kracht.

Deze droeg een blauwen frak, die tot onder de kin was gesloten. Aan een zijner linkerknoopsgaten blonk een kleurig lintje, dat men gemakkelijk als een eereteeken kon herkennen.

Beide deze grijsaards waren indrukwekkende, men mocht bijna zeggen majestatische beelden van den menschelijken ouderdom.

Dan, het was niet zoozeer hun uiterlijk opzicht, dat ons aller andacht hield geboeid en ons met eerbied en belangstelling deed toekijken, als wel de kinderlijke liefde, die de man met het eerelint zijnen ouderen gezel betuigde.

Misschien was hij zijn zoon? Dit gepeins konden wij echter moeilijk, bij den hoogen ouderdom van beiden, als gegrond aanvaarden. Hoe het zij, in dit geval zelfs hadde zijn gedrag ons nog met bewondering vervuld. Hij leidde de stappen van den uitgeleefden grijsaard met eene bijna koortsige bezorgdheid, steunde hem, verwijderde de steenen uit zijne baan, sprak hem moed in, lachte hem toe, droogde hem met eenen witten doek het zweet van het voorhoofd, ja verjaagde zelfs eene vlieg, die zich op zijne wang had nedergezet.

[p. 8]

Was de stramme man zijn vader, dan zeker had de ouderdom de rollen verwisseld; want nu verzorgde, troostte en streelde hij zijnen ouden gezel als eene moeder, die waakt over haar ziek en kwijnend kind.

De twee grijsaards naderden de herberg, waar wij ons bevonden. De jongste leidde den ouderen naar eene tafel in de schaduw der linden en riep de waardin toe, dat zij een glas bier en een glas water met suiker zou brengen.

Wij hielden stil en vol eerbied den blik op het zonderlinge paar gevestigd en zagen, hoe de man met het eereteeken zijnen ouderen gezel het glas aan den mond bracht, hoe hij hem de lippen met den witten doek afveegde en hoe hij onder vriendelijk glimlachen hem ophief en hem gemakkelijker op de bank zette.

Maar wat ons in het harte ging, was de liefde, die bij deze teedere verzorging in de oogen des jongeren vlamde, en de eindelooze dankbaarheid, die nog als eene genster in den doffen blik des ouderen fonkelde.

Na eene korte wijl hielp de eerste zijnen gezel weder opstaan, en beiden verwijderden zich even langzaam in de richting der gemeente Elsene.

Wij spraken veel en uitbundig over de indrukwekkende grijsaards. Wel was in mij onmiddellijk de gedachte ontstaan, deze schoone beelden in een mijner boeken af te schilderen en te doen leven; maar dewijl de jonge poëet allereerst den wil had uitgedrukt, ze tot onderwerp van een gedicht te kiezen, moest ik mijn opzet laten varen.

Wij ondervroegen de waardin, om van haar te weten wie deze personen waren. Zij was onlangs van

[p. 9]

Brussel hier komen wonen, zeide zij. Wel had zij reeds verscheidene malen de twee grijsaards voorbij zien wandelen; zij meende, dat ze inwoners van Elsene waren, maar kende ze niet anders.

Wij verlieten de herberg, zonder iets te hebben vernomen over de twee oude vrienden, - zoo noemde men ze volgens de waardin in de omstreken.

Mij vervolgden den ganschen dag de dichterlijke beelden, en zelfs toen ik des avonds op den ijzeren weg naar Antwerpen terugkeerde, zweefden ze nog onophoudelijk mij voor de oogen.

Deze indruk verzwakte echter mettertijd en verging eindelijk bijna geheel.

Het moet mijnen vriend, den jongen dichter, eveneens gegaan zijn; want ik heb nooit vernomen, dat hij de twee grijsaards in eenig zijner werken heeft afgeschetst of benuttigd.

Zestien jaren later, toen ik zelf metterwoon te Elsene was gevestigd, bevond ik mij eens in een huisgezin van oude Elsenaars, waar men, van het een en ander koutend, eindelijk iets begon te vertellen, dat mij op de twee oude vrienden van vroeger betrekking scheen te hebben.

Ik misgreep mij niet. Dezelfde persoon, door mij opzettelijk en in het bijzonder daarover ondervraagd, maakte mij bekend, wie deze twee grijsaards geweest waren en welke de bron hunner eindelooze liefde tot elkander was.

Nu zijn ze beiden dood, en ook hunne naastbestaanden zijn ten grave gedaald.

Ik mag dus met zekere voorzorgen mijnen lezers de geschiedenis der twee oude vrienden op mijne beurt vertellen.