Logo DBNL
De loteling (1850)

De loteling

(1850)–Hendrik Conscience–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

III.

Op eenen helderen oogstdag verliet Trien, al huppelende het dorp om huiswaerts te keeren; haer gelaet, door eenen zoeten glimlach gesierd, verried blydschap en vrolyke haest; ligt waren hare stappen door het mulle zand der baen, en by poozen klommen eenige onvatbare klanken uit hare hygende borst als sprake zy tot haerzelve. -

In de eene hand hield zy twee groote bladen schryfpapier, in de andere eene vermaekte pen en een fleschken met inkt, haer door den koster geschonken.

Onderwege ontmoette zy de schoone Kaet van den klompenmaker, die al zingend, met eene bussel klaver

op het hoofd, uit eenen zyweg trad en hare vriendinne staen hield met de vraeg:

‘He, Trien, waer loopt ge met dit papier naer toe? Wat zyt ge haestig, het brandt er immers niet? - Zeg, hoe is het al met uwen Jan?’

‘Ja, met onzen Jan?’ antwoordde Trien ‘dat weet Ons Heer, Kaetje lief. Sedert dat hy vertrokken is, hebben wy nog maer dry keeren tyding van hem gehad, dat hy gezond was. Nu is het al zes maenden geleden, dat een kameraed van Turnhout in de Kroon eene boodschap van hem voor ons heeft afgegeven; maer het moet toch moeijelyk zyn; want hy ligt ergens boven Maestricht, en er komen toch alle dagen geene kennissen van zoo verre naer dezen kant.’

‘Wel kan hy dan niet schryven, Trien?’

‘Hy heeft het toch gekunnen; want als wy klein waren en samen by den koster ter schole gingen, dan heeft hy nog eenen prys van het geschrift gehad. Maer hy zal het vergeten zyn, gelyk ik.’

‘En wat gaet gy dan met dit papier doen?’

‘Ja maer, Kaet, sedert twee maenden heb ik mynen ouden schryfboek weêr uit de kist gehaeld, en ik heb het op nieuw geleerd. Ik ga eens zien, of ik geenen brief aeneen kan krygen. Of het zal gaen, dat weet ik niet. Hebt gy al van uw leven eenen brief geschreven?’

‘Neen, maer ik heb er al heel veel hooren lezen;

want myn broeder Dries, die inde stad woont, schryft bykans alle maenden aen ons.’

‘En hoe is dat, een brief? Wat staet daer in? Is het alsof ze iemand zouden aenspreken?’

‘Bylange niet, Trien! Dat is wat schoon! Altemael met complimenten en groote woorden die ge byna niet kunt verstaen.’

‘Ay my, Kaet, hoe geraek ik daer uit! Maer als ik nu, by voorbeeld, zoo maer eens schreef: - Jan, wy zyn droef, omdat wy niet weten of gy gezond zyt; gy moet ons al gauw tyding laten, want uwe moeder zal er ziek van worden, en zoo voorts; - dat zal hy toch ook wel verstaen?’

‘Maer, sukkel, dat is geen brief; zoo spreken alle menschen, of ze geleerd zyn ofte niet. Wacht eens! Zie, zoo begint het altyd: - zeer geëerde ouders, ik neem al bevend de pen in de hand om, om..... om - daer kan ik nu niet meer opkomen!’

‘Om te schryven!’

‘Och, gy weet het beter dan ik. Gy houdt my voor den zot: dat is heel slecht van u, Trien.’

‘Wel, Kaet, waer zyn uwe gedachten? Als hy de pen in de hand neemt, dan zal het zeker zyn om eenen boterham te snyden? Ik moet lachen omdat gy zoo onnoozel zyt. Maer ik begryp niet, waerom uw broeder Dries altyd beeft als hy eenen brief moet beginnen. Hy

kan zeker niet goed schryven? Dat is toch nog erger; want iemand die beeft, schryft nog al slechter.’

‘Neen, dit is de zaek niet; maer Dries gaet zoo een beetje zyne gangen in de stad, en hy vraegt altyd geld; en daerom beeft hy, want vader is zoo kwaed! Maer zeg eens, Trien, hoe is het met uwe koe?’

‘Wel tamelyk goed. Zy heeft wat uitgestaen, och arme! Nu is zy toch al door-en-weg aen de speurie en ze begint greet te worden. Het kalf hebben wy verkocht aen eenen boer van Wechel-ter-Zande. Het was een bont: och, zoo een lief beestje!’

Gedurende deze laetste woorden hadden de beide meisjes zich reeds eenige treden van elkander verwyderd.

‘Nu, wel te huis, Trien’ riep Kaet haren gang hernemende. ‘Zie, dat gy eruit geraekt met uwen brief, en doe veel komplimenten van ons aen Jan.’

‘Tot zondag na de hoogmis; ik zal u dan eens weten te zeggen hoe het is vergaen. Eenen goedendag aen uwe zuster......’

De stem van Kaet galmde reeds in de masteboomen; zy zong op vrolyke maet en in heldere toonen het referein van een bekend meilied:

 
‘De meiboom wordt geplant,
 
Versierd met groene kransen;
 
De jonkheid hand aen hand
 
Ziet men met vreugde dansen.
 
Sa, meiskens, wie gy zyt,
 
Neemt acht op uwen tyd;
 
Want in den ouderdom
 
Krygt gy geen jeugd weêrom.’

Trien bleef droomend staen, tot dat de schoone stem harer vriendin achter het geboomte was versmolten. Dan sprong zy, half dansende half gaende, in de baen voort en bereikte welhaest hare wooning.

Hier zaten de beide weduwen by de tafel met ongeduld op Trien te wachten. De oude grootvader, door eene verkoudheid aengedaen, lag te bedde in de alkove en stak zyn hoofd tusschen de gordynen vooruit, om ten minste met oog en oor tegenwoordig te kunnen zyn by het groote werk dat men ondernemen ging.

Zoohaest het meisje zich op den dorpel vertoonde raepten de vrouwen in allerhaest de voorwerpen te samen welke op de tafel lagen, en vaegden deze met den hoek van haren voorschoot zuiver.

‘Kom hier, Trien’ zegde de moeder van Jan ‘zit op den stoel van grootvader; hy is veel gemakkelyker.’

De maegd nam stilzwygend plaets by de tafel, legde de bladen papier voor haer neder en stak den bek der pen droomend tusschen hare lippen.....

Onderwyl aenzagen de vrouwen en de grootvader het peinsende meisje met eene uiterste nieuwsgierigheid. Het kleine broêrken was met de twee armen op de tafel

komen liggen en gaepte haer in mond en oogen, om af te spieden wat zy met de pen zou doen.

Maer Trien stond even sprakeloos op, vatte een koffykoppeken van de kast, goot den inkt uit het fleschken erin, en ging dan weder by de tafel zitten, waer zy het papier tienmael keerde en herkeerde.

Eindelyk duwde zy de pen in den inkt en schikte zich alsof zy schryven ging. Na een oogenblik hief zy het hoofd op en vroeg:

‘Welnu, zegt nu maer: wat moet ik schryven?’

De beide weduwen aenzagen elkander ondervragend en blikten te gelyk op den zieken grootvader, die den hals verre uit zyne gordynen gereikt had en het oog op de hand van Trien gevestigd hield.

‘Wel, schryf dat wy altemael gezond zyn’ zegde de grysaerd hoestend ‘zoo begint een brief toch altyd.’

De maegd bemerkte met eenen spytigen grimlach:

‘Och, dat is ook iets! Dat wy altemael gezond zyn, - en gy ligt daer ziek te bed, sedert vyftien dagen!’

‘Wel dat kunt ge dan op het leste in den brief immers toch wel zeggen, Trien?’

‘Neen, meisken, zie, weet ge wat ge doet?’ sprak de moeder van Jan ‘Begin maer eens met te vragen, hoe het met zyne gezondheid gaet. En als dat er staet zullen wy er allengskens wel wat bydoen.’

‘Neen, kind’ zegde de andere weduwe ‘schryf eerst dat gy de pen in de hand neemt om te vernemen naer den staet van zyne gezondheid. Zoo begon de brief van Peer-Jan's-Tist ook, dien ik gisteren by de meelpelder heb hooren lezen.’

‘Ja, dat zegt de kloônmaker's Kaet ook; maer ik doe het toch niet, want het is veel te kinderachtig’ sprak de maegd met ongeduld ‘Jan zal toch van zelf wel weten dat ik met myne voeten niet kan schryven.’

‘Zet maer eens eerst zynen naem boven op het papier’ zegde de grootvader.

‘Welken naem? Braems?’

‘Bylange niet: Jan!’

‘Gy hebt gelyk, vader’ antwoordde de maegd. ‘Ga weg, Pauwken; doe uwe armen van de tafel. - En gy, moeder, zit wat achteruit; want, zyt zeker, gy zult my stooten.’

Zy bragt de pen op het papier, en terwyl zy naer de plaetse zocht waer zy schryven zou, spelde zy met stille stem den naem van den afwezigen vriend.

De moeder van Jan stond eensklaps regt en greep de hand der maegd, zeggende:

‘Wacht eens wat, Trien. Dunkt u niet, dat Jan alleen niet goed is. Zoo kort afgebeten! Daer zou iets moeten by zyn. Zoudt gy niet beter doen, met te zetten beminde zoon of kind lief?’

Deze woorden hoorde Trien byna niet; zy was bezig met het papier af te lekken - en riep half verstoord:

‘Zie, dat komt er nu van! Eene groote klad op het papier! En er helpt geen lekken aen: het gaet er toch niet uit. - Ik zal het ander blad maer nemen.’

‘Wel; Trien, wat zegt gy ervan? Beminde zoon, dat is immers veel schooner?’

‘Neen, dat wil ik ook niet zetten’ morde Trien spytig. ‘Kan ik nu aen Jan gaen schryven alsof ik zyne moeder ware?’

‘Maer, wat zult ge dan schryven?’

Een lichte schaemteblos beklom het voorhoofd der maegd, terwyl zy antwoordde:

‘Dat wy eens schreven lieve vriend? Vindt gy niet dat dit nog het schoonste is van al?’

‘Neen, dat wil ik nu ook niet’ zegde de moeder ‘zet dan nog liever Jan kort af.’

‘Beminde Jan?’ vroeg de maegd.

‘Ja, zoo is het goed?’ antwoordden de anderen te gelyk, als verblyd over de oplossing van dit lastig raedsel.

‘Eh wel, blyft dan altemael van de tafel’ riep de maegd ‘en houdt Pauwken van myn lyf, dat hy my niet stoote!’

Het meisje begon den arbeid. Na een oogenblik stonden reeds de zilte zweetdruppelen op haer voorhoofd te glinsteren; zy hield haren adem op en gloeide in het

aengezigt. Welhaest ontsnapte een lange zucht uit hare borst, en, alsof zy zich van eenen zwaren last verlost gevoelde, zegde zy met blydschap:

‘Oef! Die b is nog de moeijelykste letter van altemael! Maer nu staet ze er toch met haren langen kop!’

De beide vrouwen regtten zich op en blikten met verwondering op het letterteeken, dat ten minsten zoo groot was als het lid van den vinger.

‘Dat is aerdig!’ riep de moeder van Jan. ‘Het is zoo een ding gelyk eene wesp; - en dat wil zeggen beminde Jan! Schryven is toch schoon: ge zoudt bykans zeggen dat er toovery onder steekt!’

‘Kom, kom, laet my maer voortgaen’ zegde Trien met moed ‘ik zal er wel uitgeraken. Dat die pen maer zoo niet sprinkelde!’

Trien werkte al hygend en zweetend voort. De grootvader kuchte en hoeste; de vrouwen zwegen en durfden zich niet verroeren; het broêrken was bezig met zynen vinger in den inkt te doopen en zyn bloot armken vol zwarte plekken te stippen.

Wanneer, na eene wyle tyds, de eerste regel vol groote letteren stond, staekte het meisje haren arbeid.

‘Wel, Trien, hoe verre zyt gy al?’ vroeg de moeder van Jan ‘Gy moest ons eens lezen, wat gy daer altemael op het papier hebt staen.’

‘Wat zyt gy toch haestig’ riep Trien ‘daer staet nog niets anders dan beminde Jan. My dunkt dat het al wel is. Zie maer eens, hoe het zweet my uitbreekt! Ik hael nog liever het mest uit den stal; gy denkt zeker dat schryven geen arbeid is? - Pauwken blyf van den inkt, of ge smyt het koppeken nog om.’

‘Wel ga dan maer voort, meisken’ bemerkte de grootvader ‘of anders is de brief ten naeste week nog niet geschreven.’

‘Ja dit weet ik wel’ antwoordde Trien ‘maer zegt gylieden dan wat ik zetten moet.’

‘Wel vraeg eerst en vooral naer zyne gezondheid.’

De maegd schreef weder gedurende eene poos, vaegde twee of dry verkeerde letters met den vinger uit, arbeidde druk om het hair te vatten dat hare pen achter naer sleepte; morde tegen den koster omdat de inkt te dik was, en las dan met luiderstemme:

‘Beminde Jan, hoe gaet het al met uwe gezondheid?’

‘Zoo is het goed’ sprak de moeder ‘schryf nu dat wy altemael gezond zyn, menschen en vee, en dat wy hem eenen goeden dag zeggen.’

Trien bepeinsde zich een oogenblik, en ging dan voort met schryven. Gedaen hebbende, las zy:

‘God zy geloofd, wy zyn altemael nog gezond en den os en de koei ook, behalve grootvader die ziek is, en wy wenschen u al te samen eenen goeden dag.’

‘Maer, lieve Heer!’ riep hare moeder ‘Trien! kind, waer hebt ge dat geleerd? De koster.....’

‘Spreek my niet aen’ viel het meisje haer in de rede ‘of gy doet het my vergeten. Nu gevoel ik dat het zal gaen.’

Gedurende een half uer heerschte de diepste stilte. De arbeid scheen met meer gemak voort te gaen; want de maegd grimlachte soms onder het schryven. De eenige stoornis werd haer aengedaen door Pauwken, die nu met zyne vyf vingeren te gelyk in den inkt zat en zyn geheel armken zwart had geverwd. Reeds tienmael had Trien het koppeken van de eene zyde der tafel naer de andere verplaetst; doch het jongsken was zoo zeer op den inkt verslingerd, dat men het er niet van weghouden kon.

Eventwel de twee eerste bladzyden van het papier geraekten vol tot onder. Op het aendringen der vrouwen gaf Trien, met zekeren hoogmoed, lezing van haer opstel, dat aldus luidde:

‘Beminde Jan!

Hoe gaet het al met uwe gezondheid? God zy geloofd, wy zyn altemael nog gezond en den os en de koei ook, behalve grootvader die ziek is - en wy wenschen u al te samen eenen goeden dag. Het is al zes maenden geleden dat wy van u niet meer gehoord hebben. Laet ons dan eens weten of ge nog leeft. Het is toch slecht gedaen van u, dat

gy ons nu gaet vergeten, wy die u zoo geerne zien, dat uwe moeder den heelen dag van u spreekt en dat ik 's nachts altyd van u droom, dat gy ongelukkig zyt en dat ik altyd uwe stem in myn oor hoor roepen Trien, Trien, dat ik er zuiver van opspring in mynen slaep. - En den os, och arme, die altyd buiten den stal ziet en zuchten laet, dat ge er bykans tranen zoudt van storten. - En dat wy altemael nu niets van u weten is ons een groot verdriet, daer gy toch meêlyden moet mede hebben, Jan; want uwe goede moeder zou ervan aen het kwynen geraken. Het mensch, och arme, als zy uwen naem maer hoort, komt haer de krop in de keel en zy begint te weenen, dat myn eigen hart er dikwyls van breekt.....’

Gedurende de lezing dezer regels waren de oogen der aenhoorders allengs vol water geschoten; maer by den droeven toon der laetste woorden kon niemand aen de ontroering nog wederstaen; en het meisje werd door luide snikken en zuchten onderbroken. De grootvader had zyn hoofd op de bedsponde te rusten gelegd om aldus zyne tranen te verbergen; de moeder van Jan, te diep geschokt om hare aendoening te kunnen bedwingen sprong op en omhelsde sprakeloos de maegd, die met verbaesdheid de uitwerking haers opstels bespeurde.

‘Trien, Trien, waer haelt ge de woorden?’ riep de andere weduwe. ‘Het zyn gelyk messen die door het hart gaen! Maer het is toch schoon!’

‘Och, het is de zuivere waerheid’ zuchtte de moeder van Jan ‘hy moest het eens weten, wat ik altemael uitstaen in myn gemoed! Lees toch voort, Trien lief; ik sta er stom over dat gy zoo schryven kunt: het is nog nooit gehoord; uwe handen zyn zeker veel te goed, kind, om de koei te melken of om op het land te werken; maer God laet al veel dingen geschieden in de wereld!’

Over deze loftuitingen verblyd, zegde het meisje met eenen fieren grimlach:

‘Is het anders niet? Laet ze nu maer komen: ik zal schryven tegen den besten. Nu heb ik eerst het regt briefken gevonden. Luistert het is nog niet gedaen:

‘Och, Jan, dat ge het wist ge zoudt ons al gauw tyding laten.

‘De klaver is mislukt van het slecht zaed, en daerenboven dat hy bevrozen is; maer onze speurie lacht u toe als ge ze ziet: zoo malsch als boter. En het koorn heeft wat geleden van de droogte; maer toch, onze Lieven Heer heeft ons gezegend met schoone boekweit en veel vroege pataten. En de Champieter is getrouwd met een meisken van Pulderbosch, die scheel ziet, maer ze brengt nog al wal mede. - Jan-Sus, de metser, is van het dak van den brouwer op den rug van onzen ouden smid gevallen, en de smid ligt over dood, och arme.’

Het meisje zweeg.

‘Is dat nu alles?’ vroeg de moeder met mismoed. ‘Zoudt gy hem nu niet laten weten dat de koe gekalfd heeft?’

‘Ah, ja, dit heb ik vergeten...... Zie, het staet er al. Ons bontje heeft gekalfd; alles is nog al wel vergaen en het kalf is verkocht......’

‘Zult gy hem niets zeggen van onze konynen, Trien?’ vroeg de grootvader.

Na geschreven te hebben las de maegd:

‘Grootvader heeft een konynenkot in den stal gemaekt; ze zyn zoo vet als dassen, maer de grootste voei moet blyven leven tot dat ge weêrkomt. Jan, dan zullen wy eens lekker smullen!1’

Allen schoten in eenen blyden lach; het jongsken, de algemeene vreugde ziende, en zelf ontroerd door het woord smullen, klapte juichend in de handen. Maer, by ongeluk, ontmoette zyne hand het koffykoppeken zoo geweldiglyk, dat het over de tafel rolde en den inkt als eene zwarte beek over den schoonen brief uitstortte.

De lach verdween van aller gelaet; men bestaerde elkander bedeesd en zwygend; men hief handen en oogen ten hemel, terwyl Pauwken, bevreesd voor slagen,

op voorhand huilde en kermde dat de ooren ervan scheurden.

Langen tyd werd het kind met verwytingen overladen en men klaegde jammerlyk over de ramp, tot dat men eindigde met de vraeg:

‘Och, God, wat nu gedaen!’

‘Kom, kom’ zegde Trien met besluit ‘het ongeluk is zoo erg niet: ik was toch van zin den brief op nieuw te schryven; want in het eerste ging het toch niet goed; de letteren waren te groot en het geschrift was te krom. Nu zal ik het wel beter doen; ik heb er moed op gekregen. Laet my maer eens gauw naer het dorp loopen om papier en inkt, en om myne pen eens te laten vermaken; want ze is al veel te slap geworden.’

‘Wel ga dan gauw, kind’ was het antwoord ‘daer hebt gy het vyffrankstuk van het kalf. Laet dit eens wisselen by den koster; want wy zullen onzen armen Jan toch op zyn minste wel zestien-en-halve moeten sturen. - Pauwken, op! ten huize uit, en kom nog terug voor den avond, zoo ge durft!’

Trien snelde de deur uit en liep, met eenen lach van tevredenheid op het gelaet, in de rigting van het dorp. De zegeprael dien zy had behaeld, de overtuiging dat zy voortaen aen Jan zou kunnen schryven, en bovenal een soort van hoogmoed over hare kunde, ontstelden haer hart van zoete vreugde.

Aen den lindenboom, by den kruisweg, zag zy van verre den briefdrager op haer komen aengestapt. Dit gezigt hield haer staen en deed haer hart kloppen; want, daer deze baen slechts tot de leemenhutten en tot onbewoonde heide en bosschen leidde, twyfelde zy niet of de bode moest met eene tyding van Jan belast zyn.

En inderdaed, haer naderende haelde hy eenen brief uit zyne tesch en zegde lachend:

‘Trientje, hier heb ik iets voor u, dat van Venloo komt; maer het kost vyf-en-dertig centen.’

‘Vyf-en-dertig centen!’ morde Trien terwyl zy den brief bevend aengreep en het opschrift droomend bestaerde.

‘Ja, ja’ antwoordde de bode ‘het staet boven op het adres. Ik zal u zeker voor zoo weinig gaen bedriegen?’

‘Kunt gy dit wisselen?’ vroeg Trien, hem het vyffrankstuk gevende.

De briefdrager wisselde haer het stuk, en hield de vrachtkosten eraf. Dan groette hy het meisje vriendelyk en keerde naer het dorp.

Trien sprong vooruit in de baen en liep juichend huiswaerts. Door ongeduld gejaegd scheurde zy den brief open, en verbaesde niet weinig, toen zy eenen tweeden brief eruit zag vallen. Zy bleef staen en raepte hem op. Het schaemrood verwde haer voorhoofd en

wangen, terwyl een glimlach om hare lippen zweefde en hare oogen van blyde ontsteltenis glinsterden. Op den tweeden brief stond in groote letteren: voor Trien alleen. - Voor Trien! De ziel van Jan was in dit blad papier gesloten; zyne stem ging uit hetzelve tot haer, tot haer alleen spreken! Er was een geheim tusschen Jan en haer!

Ontroerd en verbaesd stond zy een oogenblik met het gezigt ten gronde geslagen; een vloed van allerlei gedachten stroomde haer door het hoofd, tot dat het verre geloei van den os haer oor kwam treffen en haer herinnerde, dat zy misdeed met langer weg te blyven. Zy verborg den tweeden brief in hare borst en ylde in eenen adem naer de hut, waer zy tusschen de wachtende vrouwen viel, roepende met blyde galmen:

‘Een brief van Jan! een brief van Jan!’

De twee weduwen kwamen met blyde verbaesdheid toegeschoten en huppelden van vreugde over de onverwachte tyding. De grootvader, eene beweging doende om verder uit de alkove te zien, viel byna van den bedde.

Met haestige woorden vertelde het meisje, hoe zy den briefdrager onderwege had ontmoet en hoe hy vyf-en-dertig centen had geeischt; doch zy werd onderbroken door de bede der vrouwen, die onophoudend riepen:

‘Och, Trien, lees hem eens! och, lees hem eens!’

Trien ging by de tafel zitten en begon den brief met

luiderstemme te spellen. Daer het geschrift niet al te klaer was, kon zy slechts woord voor woord voort en moest meer dan eens hervatten, om iets verstaenbaers ervan te maken. Zy las:

‘Zeer beminde ouders,

Ik neem de pen in de hand om te vernemen naer den staet van UL. gezondheid en verhope van UL. hetzelfde; alsdat ik kwade oogen gekregen heb, en ik lig in de infirmerie. En dat ik veel verdriet heb, beminde ouders, en ik ben verveerd omdat er zoo veel kameraden blind worden van dezelfde ziekte.’

Trien kon niet meer spreken; zy liet snikkend haer hoofd op het noodlottig blad nedervallen, terwyl de vrouwen en de grootvader, onder het storten van bittere tranen, met groot misbaer hun ongeluk betreurden.

‘Och God, och God, myn arm kind, myn arm kind!’ riep de moeder, hare handen ten hemel opstekende en wanhopig rond de kamer loopende ‘blind! blind!’

De maegd hief weder het hoofd op en sprak tusschen hare tranen:

‘Om Gods wille, maekt het toch niet erger, het is al pynlyk genoeg. Laet my voortgaen, misschien is het beter dan wy denken. Houdt u wat stil en luistert:

Maer zeg aen moeder, dat ze niet benauwd mag zyn; want het is al aen het beteren, en ik hoop, als het God

belieft, dat ik zal genezen. Het ergste van al is nog de honger; want wy staen in de infirmerie op half ratioen. Het brood en het vleesch dat wy op eenen heelen dag krygen, kunnen wy gemakkelyk in eenen keer in onzen mond steken, en daerby een kommeken ratatul, zonder zout noch peper, en dat is alles. Leeft daervan, als het hart gezond is! Daerom, beminde ouders, als ge kunt, zendt my toch een beetje geld. Wy trekken hier geene pré en wy zitten heeler dagen in den donkeren te treuren, want wy mogen geen licht zien. De complimenten aen grootvader en aen Trien en aen hare moeder en aen Pauwken, en ik wensch u al te samen eene goede gezondheid en lang leven.

Kobe van Tistje-den-hovenier is korporael geworden. De ratten, in de kazerne, hebben een groot gat in mynen ransel gebeten - en ze hebben eenen nieuwen ransel op mynen mast gezet, en die kost zeven francs en zeventig centiemen. Anders had ik geene schuld meer. Ik word bemind door alle myne oversten en de sergeant, die een Wael van Luik is, ziet my heel geern.

Die dezen brief geschreven heeft is Karel van den Patatboer, en hy ligt ook in de infirmerie met kwade oogen; maer gy moogt het aen zynen vader niet laten weten, want hy is bykans genezen. De andere vrienden van ons dorp zyn nog gezond. En hiermede, beminde ouders, hebben wy al te samen de eer u te groeten met handen en voeten.

Uw onderdanige zoon.’

Trien bragt na deze lezing den hoek van haren voorschoot voor de oogen en bleef stilzwygend treuren; de grootvader was in de bedstede verdwenen; de beide vrouwen weenden even sprakeloos.

Lang duerde hier de pynlykste stilte, slechts by poozen door zuchten en snikken onderbroken, tot dat Trien opstond, eene zichel van den wand nam en zich tot de deure keerde, zeggende:

‘Met die droefheid zou ik ons arm Bontje gaen vergeten! Ik loop om speurie naer het veld. Schept onderwyl wat moed, en denkt eens op hetgeen wy nu zouden moeten doen.’

Niemand antwoordde. - De maegd vatte by de deur eenen kruiwagen en reed er mede nevens het huis weg. Achter den hoek van eenen eiken kant, en door het schaerhout verborgen, bleef zy staen en ging op haren kruiwagen zitten. Zy rukte met bevende handen haren borstdoek los en haelde den brief eruit. Het blad opengescheurd hebbende, spelde zy het volgende met hoorbare stemme, terwyl meer dan eens de tranen hare oogen verduisterde en het leven haer dreigde te verlaten:

‘Dezen brief heeft Karel ook geschreven; maer ik heb hem, woord voor woord, gezegd wat hy erin zetten moest.

Trien,

Ik heb het aen myne moeder niet durven schryven omdat het toch te schrikkelyk is. Trien, ik ben blind, blind voor

myn leven! Myne twee oogen zyn uitgezworen! Dat ik myne oogen verloren heb, is zeker niet om uit te spreken van het verdriet; maer dat ik u nooit meer op de wereld zal kunnen zien, noch moeder, noch grootvader, noch iemand van allen die my beminnen - daer zal ik van sterven, dat gevoel ik wel.

Trien, sedert dat ik blind ben, zie ik u altyd voor myne oogen staen; en dat is nog het eenigste dat my in het leven houdt; maer daer mag ik nu niet meer op denken noch gy ook niet. Ach, lieve vriendin, ga nu toch naer de Kermissen gelyk te voren, en laet het niet voor my, en neem uwen jongen tyd waer; want als gy om mynentwille moest lyden, ik zou nog al eerder onder de aerde liggen.

Trien, ik heb dit aen u alleen geschreven, omdat gy myne arme moeder het allengskens zoudt laten weten. Dat haer toch niets overkome, om Gods wil, Trien.

 

Uw ongelukkige Jan tot der dood.’

 

Nauwelyks had de maegd met overspannen zenuwen het laetste woord van dezen brief gelezen, of de bleeke doodverw spreidde zich over haer gelaet, hare armen vielen slap nevens hare zyde, hare oogen sloten zich en haer hoofd zonk langzaem achterover op den kruiwagen......

Daer lag zy, van gevoel beroofd en slapend in eene diepe bezwyming.

Slechts de zoele adem der heide bewoog het eiken loof en deed de schaduw van het gebladerte op haer albasten voorhoofd wiegelen; de honigbie dartelde en zong rond haer oor; daerboven tegen den hemel hing de leeuwerik met zyn lied; verder in de woestyn heerschte het eeuwig geritsel der krekels; - en niettemin alles was stil en zwygend..... niets wekte het meisje uit hare doodsche sluimering op.

Allengskens voorderde de zon op hare baen, tot dat eene harer heete stralen het loof doorboorde en het aengezigt der maegd kwam beschynen.

De ongelukkige opende langzaem de oogen terwyl het bloed op nieuw in hare aderen klom. Zy hief het hoofd op, als iemand die ontwaekt, en blikte met verbaesdheid rond, alsof zy haren toestand niet besefte.

De brief, die aen hare voeten nog geopend lag, herinnerde haer de schrikkelyke ramp. Zy vouwde het papier toe, stak het in hare borst, bukte het hoofd ten gronde en zonk in eene diepe overweging.

Na eenigen tyd rigtte zy zich op en voerde haren kruiwagen in allerhaest tot op een klein veld, waer zy de speurie half uitrukte en half met de zichel afsneed. Op min dan een oogenblik was de kruiwagen vol geladen. Met dezelfde haest keerde het meisje huiswaerts, wierp het voeder voor de koe en trad den huize binnen, tot de ouders zeggende:

‘Morgen vroeg, met het krieken van den dag, vertrek ik naer Jan!’

‘Och, kind’ riep hare moeder ‘het is aen het ander einde van het land. Welke gedachten zyn dit nu? Gy vindt het nog in geen jaer!’

‘Ik vertrek naer Jan, zeg ik u’ sprak de maegd met besluit. ‘En ik zal hem vinden al ware hy honderd uren van hier. De sekretaris van onze Gemeente zal my wel wyzen langs waer ik gaen moet.’

De moeder van Jan kwam met saemgevouwen handen en biddend gelaet voor het meisje staen, en zuchtte:

‘Ach, Trien, engel lief, zoudt gy dat voor myn kind willen doen? Ik zal u zegenen tot op myn doodbed!’

‘Doen?’ riep Trien ‘doen? De koning zelf zou my niet terughouden: ik zal Jan zien en troosten of ik zal er onder bezwyken!’

‘Och, ik bedank u duizendmael, Trien!’ galmde de moeder van Jan, het meisje met hare beide armen omhelzende.


Vorige Volgende