|
| |
| |
| |
II.
Het uer der afreize is verschenen! Daer, voor de hutten, staet een schoone jonge man, met den gaenstok over den schouder geslagen en het pakje op den rug. Zyne anders zoo levendige oogen dwalen nu langzaem rond, zyn aengezigt is kalm en alles schynt stilte des gemoeds in hem te verraden; daer nochtans het hart hem hevig klopt en zyne borst in doffe hygingen zwelt en dwaelt.
Zyne moeder houdt eene zyner handen vast en overlaedt hem met betuigingen der warmste liefde; de arme vrouw weent niet: hare wangen beven onder het geweld
| |
| |
dat zy doet om hare smart te verbergen. Zy lacht haer kind toe, om het te troosten; maer die lach, bedwongen en pynlyk, is droever nog dan de bitterste klagt.
De andere weduwe is bezig met het kleine jongsken te stillen, en het wys te maken dat Jan gauw terugkomen zal; maer het kind heeft, by de jaerlange treurnis zyner ouders, reeds begrepen dat het afscheid een schrikkelyk ongeluk is, - en het schreit nu met luide galmen.
De grootvader en Trien zyn binnen om het laetste toebereidsel tot de reize veerdig te maken: zy snyden een groot gat in een kramikkenbrood en vullen het op met boter. Daer komen zy met den voorraed ter deure uit en blyven nevens den jongeling staen.
De stal is open; de os ziet treurig naer zynen meester uit, en loeit by poozen zoo zacht en zoo moedeloos; - men zou zeggen dat het beest beseft wat er geschieden gaet.
Alles is gereed: hy gaet vertrekken. Reeds heeft hy de hand zyner moeder vaster gedrukt en eenen voet vooruitgezet; maer hy slaet zyn oog in het ronde, omvat in eenen breeden liefdeblik de ootmoedige hut waer zyne wiege stond, de heide en bosschen, getuigen zyner kindschheid, en de magere velden door zyn jongelingszweet zoo dikwyls reeds bevrucht! Dan valt zyn oog beurtelings in de oogen van allen die hy bemint; ook in de oogen van den os, zyn trouwe vriend in den zuren arbeid...... hy slaet de hand voor het aengezigt,
| |
| |
verbergt de traen die over zyne wangen rolt en zucht onhoorbaer:
‘Vaerwel!’
Hy heft het hoofd weder op, schudt zyne losse haren als eene mane rond den hals, en stapt met besluit voort.
Maer allen volgen hem; want nu zullen zy hem nog niet verlaten. Wat verder naer het dorp, by den kruisweg, hangt een Lieve Vrouwenbeeld aen den lindenboom. Trien heeft het daer op eenen schoonen mei-avond gesteld, en Jan heeft aen den voet des booms eene knielbank getimmerd. Op die heilige plaets, waer elken dag iemand van hen den goeden God kwam danken en bidden, daer zal het droeve vaerwel hunne bevende lippen ontsnappen.....
Reeds zien zy in de verte den lindenboom, grenspael waer de doodsche afwezigheid beginnen moet. De jongeling vertraegt zynen gang, terwyl zyne moeder, onder liefderyke streelingen, tot hem spreekt:
‘Jan, jongen! vergeet toch nooit wat ik u gezegd heb. Houd altyd God voor oogen, en laet nooit te bidden voor dat gy slapen gaet. Zoo lang gy dit doet zal uw hart zuiver blyven; maer gebeurde het dat gy eens haddet vergeten te bidden, denk dan 's anderendaegs aen my, aen uwe moeder, en gy zult weder goed en braef worden; want wie aen God en aen zyne moeder denkt is beschermd tegen alle kwaed, kind lief.’
| |
| |
‘Ik zal altyd, altyd op u peinzen, moeder’ zucht de jongeling met stille stemme ‘en als ik droef ben en den moed verlies, zal uwe gedachtenis my steunen en troosten; - want, ik gevoel het wel, ik zal ongelukkig zyn: ik zie u altemael te geerne!’
‘En dan, gy moogt niet vloeken, hoort gy, en niet baldadig leven. Gy zult ter kerke gaen, niet waer? En ons zoo dikwyls als het mogelyk is tyding laten van uwe gezondheid, en altyd denken dat het minste nieuws van haer kind eene moeder gelukkig maekt, niet waer? ô, ik zal alle dagen een gebed lezen voor uwen heiligen engelbewaerder, dat hy u nooit verlate!’
Diep is de jongen ontroerd door den wonderzoeten toon van zyner moeder stemme; hy durft haer niet bezien, zoo zeer schokt hem op dien plegtigen stond de glinsterende oogslag der vrouw; het is met gebogen hoofde dat hy haer aenhoort. Zyn eenig antwoord is bywylen een vastere druk der hand en een lange zucht, waerin soms de woorden: ‘moeder, lieve moeder’ zich mengen.
Zy naderen in stilzwygen den kruisweg; de grootvader begeeft zich aen de andere zyde des jongelings, en op ernstigen toon zegt hy tot hem:
‘Jan, myn zoon, gy zult uwe pligten volbrengen, zonder tegengoesting en met liefde, niet waer? Gy zult uwe oversten gehoorzaem zyn; en in stilte onregtveerdigheid lyden, indien ze u by geval wordt aengedaen?
| |
| |
Oppassen en dienstveerdig staen voor iedereen? Goeden wil betuigen en met moed alles volbrengen wat u wordt opgelegd? Zoo zal God u bystaen, zoo zullen uwe oversten en uwe kameraden u beminnen......’
Trien met hare moeder en het jongsken zitten reeds onder den lindenboom, nevens de bank, op het gras geknield en biddend.
Jan heeft den tyd niet om op des grootvaders aenbevelingen te antwoorden; zyne moeder brengt hem voor de bank. Allen knielen en bidden met opgeheven handen.
De wind ruischt zachtjes door de spelden der masteboomen, de lentezon schynt mild op de zandige baen, de vogelen daerboven zingen een vrolyk lied; maer toch alles is stil en plegtig, want hoorbaer lispelt de heilige bede rond den lindenboom......
Het is gedaen; allen staen op; maer uit aller oogen breekt een tranenvloed. De moeder omhelst haer kind onder bittere klagten; en ofschoon de anderen met opene armen gereed staen om het droeve vaerwel uit te spreken, laet zy haren dierbaren zoon niet los; zy zoent en herzoent hem het smartwater van de wangen, en spreekt
| |
[pagina t.o. 31]
[p. t.o. 31] | |
| |
| |
onverstaenbare woorden van benauwdheid en van liefde.
Eindelyk gaet de afgematte vrouw, ontzenuwd doch immer weenend, op de knielbank zitten.
Jan omhelst met haest zynen grootvader en de moeder van Trien; hy rukt met vriendelyk geweld het schreijende broêrken van zyne beenen los, loopt nog tot zyne moeder, drukt haer in de armen, kust haer op het voorhoofd, roept met snydende stem: ‘Vaerwel!’ en stapt, zonder nog te durven omzien, op het dorp aen, tot dat hy achter den hoek van het bosch uit het gezigt zyner ouders is verdwenen.
Met moeite kan Trien, die het kramikkenbrood onder den arm draegt, hem volgen en inhalen.
Eenigen tyd gaen de twee jonge lieden nevens elkander zonder spreken; hun hart klopt en jaegt met snelheid; hevig schaemrood kleurt beider voorhoofd en wangen, zy durven tot elkaer niet opzien. - Plegtige stond, waerop twee zielen beven voor eene bekentenis, waerop zy gevoelen dat een heilig bewaerd geheim haer ontsnappen gaet!
Jan zoekt met schuchterheid de hand van Trien; hy vat ze aen; doch, alsof deze aenraking eene misdaed ware, alsof deze hand hem brandde, laet hy ze los en siddert.
Na eene poos stilzwygen grypt hy echter weder hare hand, en zucht op zonderlingen toon:
| |
| |
‘Trien, zult gy my niet vergeten?’
Tranen zyn het eenig antwoord der maegd.
‘Zult gy wachten tot dat Jan van de soldaten terugkome?’ vraegt weder de jongeling. ‘Mag hy ten minste dien troost medenemen, om niet te sterven van verdriet?’
De maegd heft hare groote blauwe oogen tot hem op, en aenziet hem met eenen langen kwynenden blik, die als eene strale vuers hem de ziele doordringt en zyn hart van onbekende zaligheid smelten doet.
Bewusteloos staet hy een oogenblik; hoe het komt weet hy niet, maer zyne brandende lippen hebben het voorhoofd der maegd geraekt. Hy is als met vrees ter zyde geweken en heeft zynen arm om eenen eiken stam geslagen. Daer, vóór hem, glanst het gelaet der beminde met het vuer der kuischheid en des geluks; hy legt zich de hand op het hart, want binnen in zyne borst mogt wel iets breken van het felle kloppen; - en toch, een onuitsprekelyke glimlach staet op zyn aengezigt; zyne oogen glinsteren van mannelyken gloed, zyn hoofd staet fier en trotsch in de hoogte; het schynt dat een enkele blik der geliefde hem begaefd heeft met reuzenkracht en reuzenmoed.
Maer achter het schaerhout galmt eene bekende stemme; iemand nadert onder het zingen van een vrolyk lied.....
| |
| |
Het is Karel van den Patatboer, die ook optrekken moet, en zich naer het dorp begeeft.
Trien doet geweld om hare ontsteltenis te verbergen. Deze verrassing wekt haer op uit hare onbesefte droomen; zy slaet eenen haestigen blik op haren vriend en noopt hem tot voortgaen, opdat Karel hen niet bereike en dat geen vreemd oog leze wat er in hunne zielen is geschied.
Doch Karel stapt met snelheid voort om zynen reismakker in te halen. Trien bemerkt het wel; zy zegt haestelyk:
‘Jan, als gy weg zyt zal ik alleen wel voor uwe moeder, uwen grootvader en uw broêrken zorgen; ik zal achter de ploeg gaen als het moet zyn, en den os verzorgen, dat hy niets te kort hebbe. Ik ben sterk en gezond genoeg, en ik zal wel maken dat gy by uwe terugkomst alles zult wedervinden gelyk het was by uw bitter afscheidt.’
‘Alles?’ herhaelt de jongeling, haer diep in de oogen ziende ‘alles?’
‘Ja, alles, - en ik zal niet ter kermis gaen zoo lang gy wegblyft; want zonder u kan ik toch niets hebben dan verdriet. Maer.... maer gy moogt ook niet doen gelyk die leelyke smid altyd zegt, van drinken en van knappe meiskens; want als ik dit wist dan zou ik al gauw op het kerkhof liggen....’
Karel slaet op dit oogenblik met zyne zware hand
| |
| |
op den schouder van Jan, terwyl hy schertsend, met treurige stemme zingt:
‘Och God, schoon lief, ik moet u gaen verlaten;
Wat droevig lot, 'k moet onder de soldaten.
De maegd wordt rood van schaemte. Jan, hare verlegenheid bemerkende, antwoordt met losse spreuken op de scherts zyns makkers en vat hem den arm om samen dorpwaerts te gaen. Trien komt stilzwygend achteraen.
Zy treden eindelyk in het dorp. Voor de Kroon staen nog dry jongelingen met het reispak op den rug; zy wachten op de komst van Jan en Karel.
Ieder kust zyne ouders en vrienden. Trien alleen kust niemand; maer in den verborgen blik, dien zy met Jan wisselt terwyl zy hem het kramikkenbrood geeft, ligt eene roerende zielensamenspraek.
De lotelingen vertrekken naer de stad.
Trien verlaet het dorp zonder weenen; maer achter het mastbosch schiet haer gemoed vol; zy keert met den voorschoot voor de oogen naer de hut, - waer alles ydel zal zyn, tenzy de gedachtenis vervulle wat ledig bleef door het afscheid van zoon en minnaer.
|
|
Auteursrechtvrij
