| |
| |
| |
VIII.
Dieux! son sang coule encore.
Il l'attend de vos mains et de votre vaillance.
. . . . . . . . . . . . . . . . .
Oui, nous les punirons, oui nous suivrons vos pas,
Nous jurons par son sang de venger son trépas.
Lodewyk spoedde zich haestig door de stad om de Peeter Pot straet te bereiken. Het was één uer na middernacht en daer de beeldenlichten meest uitgebrand waren, was het ook zeer duister. Zoo stil was het niet als het wel gewoonlyk op dit uer is;- er heerschte boven de gansche stad als een nevel van verwarde stemmen die zich morrend mengden,- en als eene bruisschende zee, de ooren met een schrikverwekkend gesuis vulden. Daer by, het blaffen der honden, de weêrgalmende stappen der wapenbroeders, het eentoonige geroep des wakers en de doffe
| |
| |
nachts echo.- En menschen die bedektelyk tegen de zwarte muren der huizen sloopen; waren de voorteekenen der omwenteling.
Lodewyk verheugde zich innerlyk daer hy zag dat het gemeene volk zich ook tot de wraek bereid maekte. Na hy de Handschoenmarkt voorby was, bevond hy zich welhaest voor het huis van moêr Schrikkel en werd op het woord Bedelzak binnen gelaten. Hy vond de edele Geuzen allen vereenigd. Nu waren zy in grooter getal, want de zael kon hen naeuwlyks bevatten. Zy schenen allen zeer toornig; verwenschingen en vloeken was alles wat Lodewyk van hunne redenering vatten kon. De tafel met hare gewoonlyke versierselen van dolken, potten en glazen stond in het midden; doch mits er rondom dezelve geene plaets voor allen was, waren de meeste stoelen weggedragen. De Geuzen stonden recht en zonder orde in de zael. Hunne mantels hadden zy niet afgelegd en men kon de dolken, welke hen op de borst hingen, niet zien.
Wanneer Lodewyk de kamer binnen trad ging er eene algemeene beweging onder hen.
‘Ha! daer is Lodewyk Van Halmaele!’ kwam uit alle de monden. Schuermans vatte hem de hand.
‘Wel jonker!’ vroeg hy ‘hoe gaet het met den ongelukkigen Godmaert?’
‘Geuzen!’ sprak de jonker op eenen plechtigen toon, ‘gy zoudt my niet gelooven, zoo ik de waerheid geheel zeggen kon. Myn hart walgt om u dit onmenschelyk verhael te doen.- Zy hebben den edelen Godmaert als wilde dieren verscheurd: door duizend
| |
| |
nypende wonden hem zyn bloed afgetapt;- en zyne lidmaten als koorden gerekt!- De allerschriklykste folteringen die eene spaensche ziel droomen kan, hebben zy hem aengedaen. - En zyne gryze haren met eenen helschen wellust, van pyn op zyn hoofd zien ryzen.- Waerom doch?- Om dat hy, als gylieden, een vlaemsche vaderlandsvriend is!’
Alle de Geuzen stonden met vringende vuisten en knarsende tanden op hem te luisteren;- doch geen sprak.
‘Ja, heeren!’ hernam hy ‘zoo hebben zy met den gryzen Geus geleefd. Zyne huid hebben zy op alle de deelen zyns lichaems gekerfd; en hem in de armen des doods, als een hond, op een weinig strooi neder geworpen.- En hy heeft my een' zucht toegestuerd die ratelend en koud over zyne lippen ging:- wreek my, zei de zieltogende vader, wreek my, want God roept my tot hem!-’
‘Wraek! wraek!’ werd er nydig geschreeuwd.-
Lodewyk, door angstige droefheid afgemat, liet zich met den arm op de tafel nedergaen.
Nu ging eene woelende beweging onder de Geuzen. Dolken flikkerden by de lamp, rapieren kwamen klinkend uit de scheeden; - en het scheen dat de eene den anderen naer het leven stond. Doch dit was de oorzaek dezes gevoels niet. Eene algemeene gramschap en dorst naer wraek, had hen de wapens onwillig doen vatten.
‘Oh die bloedhonden!’ schreeuwde Schuermans als razend. Hy viel in godsdienstige opgetogenheid op
| |
| |
zyne knieën: hefte de rechter hand met zynen dolk ten Hemel en sprak met luider stemme:
‘Ik zweer by den God myner vaderen! by den God die my hoort: dat ik dit stael op spaensche borsten versleyten zal: dat ik myn leven het vaderland en de wraek toeheilig.- En dat ik met spaensche bloed besmet ten grave wil dalen.’
Het is licht te begrypen hoe onstuimig de gebaren der Geuzen zyn moesten. vervloekingen en wraeklustkreten klommen verward tegen het welfsel der zael op.
‘Lodewyk kent gy de genen die dit bewerkt hebben?’ vroeg Van der Voort.
‘Valdès is dood,’ antwoordde de jongeling, op Schuermans wyzende. ‘De rechters die Godmaerts bloed vergoten hebben, ken ik.’
‘Hunne namen! hunne namen!’ riepen alle de Geuzen hem toe.
‘Hunne namen, Heeren,’ sprak Lodewyk ‘zal ik u niet zeggen.- Deze wraek behoort my alleen toe.’
‘Neen, Lodewyk!’ riep Houtappel ‘dit is niet rechtvaerdig. Wy moeten ook in deze warek deelen. Zy zouden u licht ontsnappen en dan zoudt gy uw stilzwygen berouwen.’
‘Wel, Houtappel, zy waren vier in getal: Fernando Ortado, Martino Soarès, en Senor Gualtere.’
‘Dit zyn er drie, jonkheer?’
‘De vierde is de myne. Doet u met de anderen wat u goed dunkt’
‘Heeren!’ sprak De Rydt ’die twist is buiten tyd en
| |
[pagina t.o. 143]
[p. t.o. 143] | |
| |
| |
rede. Laet ons eerst zien, hoe wy de verlossing onzes gryzen Meesters zullen ten uitvoer brengen.’
‘Naer 't Steen! naer 't Steen!’ schreeuwden vele stemmen. ‘Wy zyn genoeg in getal.’
‘Ja, naer't Steen!’ riep Schuermans. ‘Kom! kom!! - gy zult wat gaen zien!’
‘Oh! zoo roekeloos niet, Heeren!’ sprak Van Halen die den gryzaerd als hoofd vervangen had ‘zoo onvoorzichtig niet. Ik weet dat het Steen met vyftig schutters omzet is.- Ik heb zelf daer geweest. Die zouden misschien wel voor ons vluchten; maer wat zou er voorts van onze voornemens gebeuren?- De schutters zouden hunne makkers van het stadhuis roepen. De wapen broeders zouden ons daerin niet bystaen, want de gevangenis bevat ook dieven en moorders. Laet ons dan wat voorzichtiger zyn, en dit alles tot morgen uitstellen.’
‘Gy hebt gelyk’ antwoordde een der Geuzen ‘door deze vroegtydige daed, zou het gebouw van 's Landsverlossing wel vallen kunnen!’
De andere Geuzen, die met spyt bekennen moesten, dat het hun onmogelyk was iets voor den dag te ondernemen, beklaegden zich bitterlyk; - en beloofden vóór God, des gryzaerds vraeg van spaensch bloed, te voldoen. Na zy allen gestild waren, vroeg Lodewyk aen Van Halen, waerom men hem, en de anderen geroepen had.
‘Ik zou met vermaek zien’ sprak hy ‘dat er eenige maetregelen genomen werden.’
‘Jonkheer,’ antwoordde hem Van Halen ‘wy
| |
| |
wachten eenen persoon welke gy beter dan wy kent; zoodra deze zal gekomen zyn, zullen wy de beraedslagingen beginnen.’
‘Welk is deze persoon?’ vroeg Lodewyk.
‘Wolfangh’ werd er geantwoord. De roover moest ook op de vergadering tegenwoordig zyn; want hy was het, die met zyne makkers eerst de beroerte zou beginnen, om het volk aen het werk te krygen. Lang hadden zy naer hem gewacht. Reeds twee ure in den nacht was het - en Wolfangh was nog niet dáér. Een gemor kwam onder de Geuzen op. Velen kregen kwaed vermoeden over Wolfanghs trouw, en waren onrustig over deszelfs afwezen. Lodewyk bestreed hun gevoelen en stelde zich borg voor des roovers haet tegen de Spaenjaerden; doch de Geuzen gaven niet veel geloof aen zyne verzekering. Velen lieten den naem van verrader onvoorzichtig uit hunnen mond vallen.
‘Kom!’ sprak Van Halen ‘stelt u allen rond de tafel, dat wy de beraedslagingen aenvangen.’
De Geuzen waren bezig met zich in eenen kring te vormen; wanneer op eens een gerucht zich vóór de deur deed hooren.- Vele stemmen klommen van de straet onder het klinken der wapens op; - en het scheen, dat het huis van soldaten omringd werd.
‘Dáér hebt gy het verraed!’ riep Koenraet. ‘Lodewyk, gy kende de kerel zoo wel! Dat komt van zich met schelmen te verbinden.’
De Geuzen waren allen zeer verbaesd en haelden pistolen en dolken voor den dag, om zich dapper te
| |
| |
verweeren.- En wanneer zy vele mannen, met gerucht de trappen hoorden opklimmen, schaerden zy zich op eene rei en sloten zich vast tegen elkander. - Nu ging de deur der kamer open!......
‘Heeren!’ sprak Wolfangh zynen hoed afnemende ‘wat is dit?- waertoe die krygsorde?- kom op dan!’ riep hy, zich na de trappen keerende ‘kom op mannen!-’ En een twintigtal roovers drongen de zael in; en bevonden zich te midden der Geuzen, die zich met afkeer van hen verwyderden.
De lastige stappen van menschen, welke iets zwaers geladen hadden, deden zich nog op den trap hooren.
‘Wat brengt gy ons dan, Wolfangh?’ vroeg Lodewyk.
‘Wat ik u breng, jonkheer?- Godmaert.’
‘Godmaert!!....’ riepen zy allen met verwondering uit.
Vier mannen droegen den gryzen Geus op een vederen bed, en plaetsten hem zachtjes op den vloer neder.
‘Vrienden!’ sprak hy ‘het verheugd my dat ik u nogmaels wederzie.- Wie wilt my de hand drukken?’
Lodewyk had dezelve reeds vast en kuste ze met liefde. De Geuzen kwamen de een na den anderen, den Gryzaerd met medelyden in hunne armen drukken. Allen stonden zy stilzwygend en met verbaesde blikken, op hem te staren.
‘Wolfangh,’ vroeg Schuermans ‘hoe hebt gy toch onzen Meester verlost?’
‘Heeren!’ sprak de roover ‘dit heeft weinig moeite
| |
| |
gekost. Ik had dit gister al in 't zin, en wilde u eene aengename verrassing toebrengen. Ik dacht evenwel dat wy Godmaert, in eenen beteren toestand zouden gevonden hebben.- Nu dan, ik kwam met myne makkers zachtjes aen het Steen. Wie is daer! riep een schutter, die met vele anderen by den ingang stond.- Wolfangh! antwoordde ik met eene donderende stemme; en eer ik by het Steen was, waren zy allen de Palingbrug over, en den Vischberg afgeloopen. Dus werd er, God zy geloofd, geen' enkele gedood. De Steenwarer wilde niet open doen; doch wanneer ik hem den dood toezwoer, en mynen naem zegde, liet hy ons ras binnen. Wy gingen dan door hem verzeld tot in de dieveputten. Dáér vonden wy eenen priester by den gevangenen. Hy prees ons zeer voor deze daed. - Weet gy, Lodewyk, wat hy my geantwoord heeft, toen ik hem gezegd had dat ik, Wolfangh- en myne makkers roovers waren?- Vecht voor vaderland en eer, sprak hy, en zoo gy dan daerna tot my komt; zal ik u met God verzoenen. Hoe heet die priester, Lodewyk?’
‘Pater Franciscus uit het minderbroeder klooster.’
‘Het ziet er een brave geestelyke uit. Ik geloof dat ik hem wel eens zal noodig hebben.- Voorts hebben wy den edelen Gevangenen, van zyn strooi gelicht, en het bed van de Steenwarer tot draegbaer nemende, hebben wy hem op zyne vraeg zonder verstoornis tot hier gebracht.’
‘Oh! wist Geertruid dit, wat vreugde zou het haer zyn!’ zuchtte Lodewyk.
| |
| |
‘Pater Franciscus heeft zich met deze boodschap belast’ antwoordde de roover ‘mannen!’ ging hy voort, zich tot zyne makkers keerende ‘ieder ga naer zyne legerplaetse. Morgen ten acht ure! gy lieden blyft hier.’ Sprak hy tot de vier die het bed gedragen hadden.
De roovers ruimden de zael; en na de Geuzen Godmaert vele teekens van vriendschap en medelyden gegeven hadden, werd er gevraegd of men beginnen zou. De stoelen werden binnen gebracht en zoo wel geplaetst, dat allen zich om den gryzaerd konnen nederzetten. Deze door de rust en het byzyn zyner vrienden een weinig machtiger geworden, kon zyne armen reeds verroeren; en Lodewyk bemerkte met de uitterste blydschap, dat den dood hem niet raken zou. Zyn hart vloog naer zyne beminde Geertruid. Nydig was hy dat dit nieuws haer door een ander gedragen was.
‘Vrienden!’ sprak Godmaert ‘gy ziet hoe zy my bejegend hebben, - myn bloed roept by God om wraek.’
‘Die zal er niet ontbreken!’ werd er geantwoord.
‘Wel dan’ hernam de gryzaerd ‘mits God my krachten verleend:- Schuermans! geef my uwe schotel..... Leve de Geuzen!’
‘Leve de Geuzen!’ was de algemeene kreet. ‘Leve Godmaert!’
‘Wyn! wyn, moeder! Er ontbreekt wyn,’ riep Houtappel.
‘Heeren!’ sprak de gryzaerd nogmaels ‘de folteringen myns lichaems hebben my de ziel verzwakt; ik
| |
| |
bid u onder ulieden de vereischte maetregelen te nemen. Ik zal luisteren en zoo myn raed noodig zyn kan zal ik spreken.’
‘Morgen’ begon Van Halen ‘zullen wy om acht ure, ons op de groote markt bevinden.- Dit is vastgesteld. Het volk zullen wy, door den kreet van leve de Geuzen, tot woelen opmaken. En mits de wapenbroeders ons gunstig zyn; zullen zy de byeenrottingen niet beletten. Dan naer het stadhuis,- al wat spaensch is, gevangen:- de stad met gewapend volk bezet, en onze vrienden van Brussel en der Noorder provincien den goeden uitslag te kennen gegeven. Dan nieuwe Magistraet benoemd: volk uitgezonden om de steden en vlekken van het Markgraefschap door te loopen en de Spaenjaerden te verdryven.’
‘Goed, zeer goed!’ zie Godmaert ‘maer zyt gy zeker, Van Halen, dat het volk ons helpen zal?’
‘Ja, ja, daer ben ik zeker van, want zy zyn niet meer te wederhouden; en zouden weldra de omwenteling zonder ons beginnen.’
‘Ik versta de vreeze van den edelen Godmaert zeer wel,’ sprak De Rydt ‘die vervloekte predikers, hebben den haet van het volk tot hun voordeel gekeerd en hen tot beeldstormen opgemaekt. Daer zy in 't eerst, als wy, de Spaenjaerden alleen als vyanden aenzagen, hebben die aenbrengers eener nieuwe leer, hun eenen haet voor den Godsdienst ingeboezemd; en nu denken zy dat Beelden en Spaenjaerden dezelfden zyn.’
‘Ik heb gehoord’ sprak Schuermans ‘dat zy morgen iets op Onz' Liev' Vrouwe kerk willen ondernemen.
| |
| |
Wat gaen wy dan uitrichten, zoo zy ons niet in de wraek helpen?- De Beelden hebben ons niet misdaen!...’
‘Ik heb twintig uitgelezene mannen’ zei Wolfangh ‘deze zullen uwe bevelen stiptelyk ten uitvoer brengen.’
‘Meester!’ viel een der vier roovers hem in de rede ‘zoo wy niets stelen mogen, zullen die heeren Geuzen, hunne beloften ook moeten volbrengen, of...-’
‘Zwyg kerel!’ riep Wolfangh.
De roover zweeg en gaf aen zyne wezenstrekken eene zeer wantrouwende uitdrukking. Velen der Geuzen waren over zyne woorden verbaesd; want zy wisten niets van deze beloften. Godmaert alleen kende dezelve, mits hy ze gedaen had. Willende daerover geene verklaring dulden sprak hy:
‘Ho! dat 's niets. Zoo gylieden onder het volk uitheemsche opstokers hoort, kunt gy ze vatten, en beletten van de gemeente meer tot deze gruweldaden op te maken. En zoo er dan op andere plaetsen der stad beelden gebroken worden, zullen wy dezelven, na de omwenteling, doen herstellen.’
‘Wy kunnen ook,’ zei Van der Voort ‘den wykmeester Van Geert vragen, van de Domkerk te bewaren; en dit zal hy op onze bede doen; doch daer er zoo vele kerken in onze stad zyn, weet ik niet hoe wy licht door deze onraed geraken zullen.’
‘Kom,’ sprak Van Halen ‘laet ons niet meer daer aen denken. Ik hoop dat God ons helpen zal, want de rechtvaerdigheid is op onze zyde.- Dan zullen wy,
| |
| |
Edelen, alleen 's lands vyanden tegengaen: want zoo het ons mislukt, zie ik voor ons allen, een nog bitterder lot, dan dat van Godmaert:-- Het schandelyk zwaerd eens beuls!......’
‘Ho jongeling!’ antwoordde de gryzaerd ‘een bitterder lot dan het myne, zal u niet treffen.- Vrees daer niet voor. Uwe woorden schynen my al te oploopend. Zoo ik u niet als een der moedigsten onder ons kende,- zou ik licht denken dat gy vreest; doch ik weet dat dit niet zoo is.’
Van Halen werd schielyk rood ‘Godmaert’ riep hy als vertoornd ‘ik vrees alleen, dat deze woordenstryd ons den moed verzwakke!’
‘Wel dan, Heeren!’ ging de gryzaerd voort ‘laet ons daerover niet meer spreken. Gylieden zult elkander morgen wel herkennen, en u gemakkelyk kunnen vereenigen.- Op het slagveld is het best zyne aenslagen te berekenen. Dat Schuermans, het volk van het Klapdorp met zich brenge: De Rydt, gy de brouwers der Nieuwstad: Lodewyk, onze vrienden van het Kipdorp: Van der Voort, de bootsliên der Burcht en zoo voorts, ieder van ulieden degenen die hem toegedaen zyn.- Dit is de beste middel. Alles zal wel gaen.- Wyn, heeren! wyn - en Leve de Geuzen!......’
Godmaert had tweemael de schotel tot den bodem geledigd, en dit had hem wonderlyk versterkt, want zyne wangen waren reeds met een zacht purper gekleurd. Nu bracht hy telkens de kom aen zyne lippen, doch zonder uit dezelve iets meer te smaken. Lodewyk zag met opgetogenheid de verbeterde staet des gry- | |
| |
zaerds;
hy verliet hem geen oogenblik en scheen ten uiterste voor hem bezorgd; - want op het minste teeken, vloog hy Godmaerts wenschen vooruit: lichtte zyn hoofd op: dekte zyne lidmaten of reikte hem het drinkvat, om zyne vrienden bescheid te doen. Nu hoorde men de voordeur open gaen, en het gerucht van een krysschend zyden kleedsel, deed zich op den trap hooren. Na eenige oogenblikken lag Geertruid op de borst hares vaders te weenen. Nu niet van droefheid, maer van verrukking en blydschap.
‘Vader, vader!’ riep zy ‘ziet gy wel, dat gy genezen zult. Ho, gy bloost reeds! - En uwe armen kunnen zich om mynen hals drukken. Laet my u kussen; gy weet wel dat de zoenen uwer dochter warm en krachtig zyn. Vader, lieve vader, Gy lacht my toe! oh!!...’-En hare handen lagen plat op des gryzaerds wangen. Deze genoot met verrukking de liefde zyner dochter.
‘Lief kind!’ zuchtte hy ‘gy zyt my een zegen des Hemels! -’ En hy knelde haer met kracht op zyne borst.
De Geuzen stonden in godsdienstig stilzwygen op dit tooneel te staren. Schuermans en vele anderen lekten kille tranen van de wangen. Wolfangh, die nu de belooning eener weldaed smaekte, had zyne oogen met de handen bedekt- en stond in eenen hoek der zael geweken. Lodewyk, die geen enkele oogwenk van zyne Geertruid ontvangen had, was half treurig- en benydde Wolfangh innerlyk. Doch dit gevoelen was kort; want Geertruid vatte hem de hand en drukte
| |
| |
dezelve vurig op haer hart. De jongeling verstond het meisje, en een heldere grimlach kwam op zyne wangen.
‘Wolfangh! waer zyt gy, edelmoedig mensch?’ riep Geertruid ‘waer zyt gy?’
Alle de Geuzen wendden de oogen naer den roover, die nog aen het einde der zael stond. Geertruid vloog voor zyne voeten en zyne handen in de hare vringende:
‘Wolfangh!’ sprak zy ‘gy hebt mynen ouden vader uit de handen zyner beulen verlost. Dat de Hemel u zegene!- Voor u zal ik bidden.- Oh! gy weent!.....’
‘Ja, edele jonkvrouwe!’ antwoordde Wolfangh haer met eerbied oplichtende ‘ik ween van blydschap! - Ik ben uwer erkentenis onwaerdig. Deze tranen, welke my na twintig jaren van ongevoelen, uit de oogen lekken zyn my eene Hemelsche belooning!..’
De Geuzen zagen hem met verwondering aen. Dit zuiver gevoelen in een roovershart deed den afkeer welke zy voor hem gevoelden, vergaen.
‘Heer Wolfangh!’ hernam Geertruid ‘hetgeen gy gedaen hebt zal my eene eeuwige dankbaerheid voor u inboezemen. Ik ken u, Wolfangh. Oh! het spyt my zoo zeer, dat een moedig mensch als gy zyt......’
‘Ik versta u, jonkvrouwe!’ antwoordde de roover ‘zoo de Spaenjaerden het land verlaten, zal ik my by God, uwe gebeden en den roep myner afgestorvene vriendinne waerdig maken.’
De oude Theresia, die met het meisje was ingekomen, stond by haren gryzen meester te weenen. Dui- | |
| |
zend
uitroepingen kwamen haer uit den mond, en zy vervulde de kamer met droefheidsgillen;- want zy zag hem voor de eerste mael en kon des meisjes blydschap niet begrypen. Had zy hem zoo naby het graf gezien, als zyne dochter; zou zy zeker ook wel verheugd zyn geweest. Op Lodewyks bevel zweeg zy en weende met doffe snikken.
‘Vader!’ sprak Geertruid, ‘laet my u in onze wooning brengen opdat gy moogt rusten, - en morgen welgemoed onder myne zoenen ontwaken.’
‘Heeren!’ riep Godmaert ‘ik verlaet u. Het afscheid nog eens gedronken!’
Allen vatten zy hunne kommen - en de schreeuw van Leve de Geuzen! bromde lang in 's meisjes ooren. Wolfangh naderde de draegbaer.
‘Mannen!’ sprak hy tot zyne makkers ‘dat men den edelen Godmaert naer zyne wooning drage!- Gylieden zult by het huis blyven waken, - en zult my op uw leven, voor al wat hun geschieden kan verantwoorden.’
‘Ik dank u, heer Wolfangh!’ zei Geertruid, zich voor hem buigende.
De gryzaerd werd voorzichtig van de vier roovers opgeheven, en verliet de zael onder het gejuich zyner vrienden.
‘Lodewyk! als gezegd is, heden ten acht ure’ riep Schuermans.
‘Nu dan Heeren! dat ieder zyne plicht volbrenge. Ik belast my met Fernando Ortado, die woont in myne gebuerte.’
| |
| |
‘En ik’ zei Schuermans, ‘zal Martino Soarès, binnen een paer uren, met mynen dolk gaen groeten.’
‘Wel dan zal ik Senor Gualtere ten mynen last nemen’ sprak De Rydt ‘en gy moogt zeker zyn, dat hy niemand meer pynigen zal.’
‘Nog een goede stoop wyns, moeder! Nog een goede stoop voor de laetste’ riep Van der Voort ‘vrienden op de gezondheid aller Vaderlandlievende Geuzen!..’
Nog eenigen tyd dronken zy, by verdubbelde teugen;- en het hoofd zou hen weldra licht geworden hebben; doch Houtappel, die de matigste onder hen was, deed hen hunne beloften gedenken, zy scheidden dan met vergenoegen van elkaer.
‘Jesus! Jesus! - Wat zal er vandaeg gebeuren!’ zuchtte moeder Schrikkel.- En zy grendelde de deur toe.
|
|