|
| |
| |
| |
VII.
Dominus illuminatio mea, et salus mea, quem timebo?
Psalm. C. xxvii. v. 1.
De zon had zich naeuwelyks uit de dampige morgenwolken luisterryk verheven. Het kraken der deuren en vensters, die in de buert geopend werden, stoorde alleen de stilte, die nog in de halfverlichte Keizerstraet heerschte.
Theresia was ontwaekt, en stond reeds by de bedstede der nog slapende Geertruid.
‘Ongelukkig meisje!’ sprak zy haer zachtjes toe, ‘rust, rust! de ontwaking eener rampzalige is bitter.’ Zy kuste haer met eene moederlyke tederheid.
De kleuren waren op 's meisjes wangen terug gekomen, en alles scheen aen te duiden, dat haer bezoek by
| |
[pagina t.o. 115]
[p. t.o. 115] | |
| |
| |
de tooveresse, geene kwade gevolgen zou gehad hebben.
Op eens deden de stappen van een paerd zich weêrgalmend hooren.
‘Daer is hy!’ riep Theresia en ylings liep zy naer beneden, - en opende de poort voor den verwachten Lodewyk.
‘Hoe gaet het met Geertruid?’ vroeg hy binnen tredende.
‘Oh stillekens,’ was het antwoord.
‘Kan ik Godmaert spreken?’
‘Godmaert?!... Godmaert zit op 't Steen.’
‘Hoe! op 't Steen?’ vroeg hy verbleekende.
‘Ja, ja, Lodewyk op het Steen, in de gevangenis.’
‘Hemel! en Geertruid?’
‘Slaept.’
‘Waerom is Godmaert gevangen.’
‘Kent gy Valdès, Lodewyk?’
‘Oh Valdès! - ik dacht het.-’ Hy vatte onwillig zynen dolk, doch liet hem weder op zyne borst nedervallen. ‘Theresia!’ sprak hy ‘zeg my toch met haest wat er gebeurd is?’
Nu gaf zy hem met bondige woorden kennis van al wat er den dag te voren geschied was.
‘En zy heeft gezegd,’ voegde zy er aen het einde by, ‘dat uwe stem alleen haer uit den slaep kan roepen.’
Lodewyk weende by dit verhael niet. ‘Valdès!’ morde hy gedurig, - en dan bezag hy met eenen bitteren grimlach, den dolk die hem aen den hals hing.
‘Kom!’ sprak Theresia ‘mits gy myne meestersse
| |
| |
zien moet.’ En zy bracht hem in Geertruids slaepkamer. Op eenen anderen tyd, zou hy zeker niet in de zelve gegaen hebben; doch nu dacht hy zelfs niet aen den eerbied, welke hy het meisje schuldig was. Hy naekte haer met haestigheid, doch Theresia weêrhield hem, en bedekte den arm die bloot onder Geertruids hoofd lag. Lodewyks staerde neêrslachtig op het slapende meisje, en dan kwam eerst eene warme traen in zyne oogen.
‘Spreek, Lodewyk!’ zei Theresia ‘spreek, dat zy wakker worde!’
‘O! myne Geertruid!’ zuchtte hy;- en zyne geliefde ontwaekte op zyne stem.
‘Lodewyk!’ riep zy blozende ‘zyt gy daer?- Gy blyft lang weg- ja het is lang, zeer lang geleden, dat ik u gezien heb.’
De jongeling stond verbaesd over Geertruids rustigheid, en verschrikte daer hy aen Wolfanghs verhael dacht. Helena was door lyden zinneloos geworden! De jongeling trilde van angst in alle zyne lidmaten.
‘Uw vader! Geertruid, uw vader!’ riep hy.
‘Myn vader!’ sprak het meisje met eene zeldzame uitdrukking; en hare handen voor het aengezicht dryvende, ‘och ja! Lodewyk, myn ongelukkige vader;’ en zy borst in bittere tranen uit.
‘Ga weg! dat ik my kleede’ riep zy ‘wacht my in de boekzael.’
Lodewyk ziende dat zyne vrees ongegrond was, week de kamer uit, en ging zich in de boekzael, nadenkend nederzetten. Na eenige oogenblikken kwamen de twee vrouwen by hem.
| |
| |
‘Wel! Lodewyk’ vroeg het meisje weenende ‘weet gy wat mynen gryzen vader gebeurd is en wat hy geleden heeft?’
‘Ja Geertruid’ antwoordde hy ‘ik zal myn zelven geene rust toelaten voor dat ik Godmaerts verlossing zal bewerkt hebben, ik zal my met haest by den Prinse van Oranje begeven. Hy is juist in de stad.’
‘Och ja, Lodewyk! ik wachtte zoo angstig na uwe komst; - had gy hier geweest zou ik mynen vader wel in de gevangenis mogen troosten hebben:- maer eene vrouw, een meisje, weet gy Lodewyk, is al te zwak om die wreedaerds te verwinnen.- Wanneer komt dien Heiligen dag van verlossing?’
‘Wanneer, weet ik niet; maer nu zy dit begaen hebben, is hy zeer aenstaende. Dit verzeker ik u.’
‘Lodewyk! gy bemint my, niet waer?’
‘Geertruid!....’
‘Wel ik zeg u, Lodewyk, dat hoe sterk myne liefde tot u ook zy; ik nooit myn leven met iemand verbinden zal, dan by den zegen myns vaders. Verstaet gy my, jonkheer.’
‘Ja Geertruid, uwe bittere woorden waren niet noodig om my tot waken aen te moedigen. Ik zweer u by God, dat gy heden uwen vader zien en spreken zult of ik zal u nooit - nooit meer wederzien.-’ En hy bedekte zyne tranen met zyne handen.
‘Lodewyk, vergeef my!’ schreidde de wanhopige Geertruid, het brandend hoofd hares minnaers vurig in hare armen drukkende, ‘vergeef my dat ik u dezen eed onttrokken heb.- God waekt over ons, Lodewyk.
| |
| |
Hy weet hoe zuiver onze harten zyn.- O vergeef my, ik bid u!’
‘Lieve, allerliefste Geertruid’ zuchtte de jongeling, het hoofd opheffende, ‘gy zyt een engel, en gy bid om vergiffenis.- Een zoen op uw voorhoofd Geertruid; en ik vertrek om aen myne belofte te voldoen.’
‘Dáér!’ sprak zy hare wang biedende. En hare tranen brandden op des jongelings lippen.
‘Wees welgemoed Geertruid’ riep hy uitgaende ‘ik zal geld noch moeite sparen en u zeker goed nieuws brengen.- en bloed!’ morde hy.
‘Wat zegt gy Lodewyk?- bloed!’
‘Ja Geertruid, spaensch bloed.- Bloed van Valdès de verrader.’ En hy vertrok.
‘Ja ja, wreek myn' vader Lodewyk! Spaensch bloed is schoon om zien!’ Riep zy hem toe.
‘Lodewyk is een brave jonkheer’ sprak Theresia.
‘Oh ja, hy bemint my zoo tederlyk - en gy weet wel dat myn vader onze liefde met een gunstig oog ziet.’
‘En gy Geertruid, gy mint hem niet. Dat zie ik wel.’ En zy lachtte.
‘Nu dan, Theresia’ riep Geertruid spytig ‘is hy myner liefde niet waerdig?’
‘Ja zeker, jonkvrouw en ik ben ver van u in uw gedrag te laken; - doch die zoenen zouden niet al te zedig aen een strenger oog schynen.’
Het meisje bloosde van schaemte. ‘Oh! myn vader heeft dezelve dikwyls gezien en toegelaten’ sprak zy een weinig vertoornd, ‘en wat hy voor my goed- | |
| |
keurd,
Theresia, mag niemand kwaed vinden.’
‘Wil u niet op my belgen jonkvrouw. Ik weet wel dat zuivere harten zich aen de liefde blind overgeven, - en daer er voor u geen gevaer is, vind ik daer ook geen kwaed in.’
‘En zoo hy my, by mynen vader brengt zal hy er vele hebben’ sprak het meisje met eenen helderen grimlach.
Zoodra den ongelukkigen in het verschiet eene blinkende strael van hoop toeschynt, word hun wee merkelyk verzacht en byna vergeten. Daerom spraken deze vrouwen welgemoed van liefde, terwyl Godmaert lydend op zyn strooi uitgestrekt lag. Zy hadden nu reeds eenige uren in hun gesprek voortgegaen en Lodewyk was nog niet terug. Zy werden daer door zeer mistroostig, en hunne hoop daelde merkelyk, by ieder stip dat de naeld op het uerwerk bereikte.
Toen Lodewyk zyne Geertruid verliet, snelde hy met haestige stappen naer het Steen, en dacht dat men hem zoodra by Godmaert laten zou; doch de Steenwarer wilde hem dit niet toestaen. De jongeling smeekte, bedreigde, bood hoopen gelds, doch alles te vergeefs. Daer de Gevangenbewaerder, buiten de zaken die zyn ambt raekten, een redelyk man was; antwoordde hy op alle de vragen van Lodewyk, en deed hem een naeuwkeurig verslag van Godmaerts pyniging. Wanhopig ging de jongeling uit het Steen en begaf zich by de Geuzen die hy twee dagen te voren by moêr Schrikkel gezien had. Allen waren, als hy ten uiterste bedrukt over dezen voorval; allen hadden zy moeite aenge- | |
| |
wend
om by Godmaert te geraken; doch geen had hier in kunnen slagen. Verbitterd als zy waren, zagen zy geenen anderen middel dan de omwenteling te verhaesten. Ten dien einde liepen zy overal by hunne vrienden, en maekten door herhaelde poogingen de in wooners der stad tot muiten op. By alle kruisstraten stonden hoopen volks; eene algemeene koorts scheen onder hen te zyn. Leve de Geuzen! weêrgalmde door de gansche stad; en wanneer dan een troep wapenbroeders kwam afgestapt, liepen de Geuzen in andere straeten om het schreeuwen met nieuwe kracht aen te vangen.
Lodewyk wandelde angstig door de woelende scharen, en begaf zich langzaem en treurig na de wooning zyner Geertruid. Wat droefheid moest het hem zyn, haer niet een enkel woord van vertroosting te kunnen geven;- en den eed die hy gedaen had en niet kon volbrengen, lag hem ook als een zware last drukkend op het hart. Aen de Koepoortbrug kwam een man, in eenen wyden mantel gedoken, rechtstreeks op hem aen.
‘Lodewyk’ sprak hy ‘wat nieuws?’
‘Oh schuermans!’ riep Lodewyk ‘my dunkt dat gy geerne onbekend de straten betreed!’
‘St! jonkheer! ik weet waerom. Noem my niet.- Hebt gy Godmaert gezien, Lodewyk?’
‘Neen, ik mag hem niet naderen. Weet gy wat hy geleden heeft?’
‘Ja ik weet het. Die schelmen! die spaensche bloedzuipers! zy denken dat een Geus zich niet wreken durft!’
| |
| |
‘Zy hebben hem byna het leven benomen!’
‘Weet gy, jonkheer, wie dit bewerkt heeft?’
‘Ja, Valdès.’
‘Wanneer ik dit verstaen had, heb ik den bybel geopend, en juist op het blad dat my onder het oog viel, stond door Godes mond gesproken: leven voor leven, hand voor hand, wonde voor wonde!- En ik heb meer gedaen dan God belast, want onze meester leeft nog en Valdès - is - dood.’
‘Dood!?...’
‘Zie Lodewyk daer is zyn leven.’ En de hand onder zynen mantel uittrekkende, toonde hy hem dezelve en zynen dolk, rood van bloed.
‘Weet gy nu’ vroeg hy ‘waerom ik onbekend door de straten loop?’
‘Ik dank u Schuermans’ sprak Lodewyk ‘voor de zorg die gy genomen hebt, om Godmaerts lyden te wreken.’
‘Zyn lichaem ligt nog op den Guldenberg Lodewyk; en weldra zal er van deze daed gesproken worden. Ik geloof niet dat iemand my herkend heeft; doch om alle zekerheid verlaet ik u, om my van dit spaensche bloed te reinigen.- Morgen! Lodewyk, morgen de groote wraek! Zie!-’ En hy wees op het rondstroomende volk.
‘Morgen,’ zuchtte Lodewyk treurig, ‘morgen!’ Hy hield Schuermans by den mantel vast. ‘Ik heb Geertruid toegezworen, dat ik haer heden by haren vader brengen zal. Zeg, weet gy geenen middel, om dezen eed te volbrengen?’
| |
| |
‘Ik geloof dat gy by hem niet geraken zult, Lodewyk; want Van Halen heeft by den Prins van Oranje niets verkregen.’
‘Ik dacht, Schuermans, dat de Prins een warme Geus was.’
‘Dat is hy ook, doch hy wilt zich niet blootstellen, - laet my maer doen, heeft hy aen Van Halen gezegd. - Ik zal hem wel met list uit hunne handen krygen. - En nu hebben die beulen hem reeds gepynigd!’
‘Zeg Schuermans, zoo ik zelve nog eens by den Prins ging?’
‘Gy zoudt te laet komen, want hy is daer juist naer St. Bernards vertrokken; en ik denk dat dit alleenlyk gedaen is, om zich niet met onze zaken te bemoeien. Gy kent den Prins niet, Lodewyk.’
‘Wat ga ik dan doen?’
‘Waerom zweert gy zoo roekeloos jonker?’
‘Pyn en liefde, Schuermans, maken een mannenhart grootmoedig. Het scheen my op dit oogenblik, dat niets my wederstaen kon.’
Schuermans zag den bedrukten Lodewyk grimlachend aen. ‘Kom’ sprak hy ‘laet ons wat ter zyde gaen.’ En hy bracht hem in eenen hoek by de Koepoort. ‘Luister!’ ging hy voort ‘gy hebt my deze wonde toegebracht,’ hy wees hem zyne zyde; ‘dezelve is nog niet toe. Om u te doen zien wateen Geuzenhart is zal ik nogmaels naer 't Steen gaen. De woorden Valdès is dood! kunnen veel op des Steenwarers gemoed doen. Ik ken den man;- nu hy het goud dat
| |
| |
den Spaenjaerd hem beloofd heeft, niet krygen kan; zal hy zeker dorstig na het uwe worden. Ga naer huis. Troost Godmaerts droeve dochter. Ik zal zelf u komen onderrichten van den goeden of kwaden uitval myner poogingen. Ik zal my wel wat blootstellen; doch dit geeft er niet aen; morgen gaen de gevangenissen vóór de Geuzen open. Nu vaerwel!- eh! nog een woord. Vergeet niet dat morgen, ten acht ure, alle de bedelzakken op de groote markt zyn moeten.’ Hy stapte door de Koepoort en wendde zich naer zyne wooning in het Klapdorp.
Zoodra Lodewyk de boekzael intrad en zyne Geertruid neêrslachtig naderde, lachtte deze hem minnelyk toe.
‘Wel Lodewyk!’ riep zy, ‘zal ik myne huik omhangen?’
‘Neen, Geertruid’ antwoordde hy, ‘zy hebben ook voor my onverbiddelyk geweest!’
Een lange zucht ging over 's meisjes lippen, en het hoofd viel haer op de borst neder.
‘Lodewyk’ vroeg zy treurig ‘is dan alle hoop verloren?’
‘Neen Geertruid.- Gy hebt ongelyk dus te wanhopen; de zon staet ons nog boven het hoofd: - de dag duert nog. Misschien zullen wy Godmaert zien, want Valdès is dood.’
‘Ha! Valdès is dood!...’ En hare wezenstrekken werden door genoegen verlicht. ‘Dan zal welligt zyne wraek met zyn leven geëindigt zyn. Wanneer dan zullen wy naer 't Steen gaen?’
| |
| |
‘Schuermans zal ons komen halen. Gy ziet Geertruid dat gy niet wel doet, met gedurig zoo te weenen, - gy wordt zoo bleek!’
‘Ik zal niet meer weenen Lodewyk, maer breng my toch by mynen vader. Zeg my’ hernam zy, zich naer de straet keerende, ‘waerom is toch dit volk zoo roerig; komt de dag aen?’
‘Morgen!’
‘Ik heb zoo even voor het vensterglas gestaen en gezien, dat zy met nydige blikken op het lieve Vrouwenbeeld met vingers wezen. Lodewyk van wie word hun dit kwaed inzicht gegeven? Toch niet van de Geuzen, zeg?’
‘Geertruid, luister! De Spaenjaerden, door hunne beheersching, hebben de harten des volks verbitterd; zy hebben door pyniging en onderdrukking hun hunnen Godsdienst willen opdringen, en hebben daer door zich zelven en den Godsdienst hatelyk gemaekt.- Niet voor ons; want wy weten den zuiveren en toegevenden Godsdienst, van den hunnen zoo bloedig, te onderscheiden. Daer het gemeene volk zich door wraeklust liet verleiden, is de nieuwe leer met open armen ontvangen geweest; en den beelden is eenen nydigen haet toegezworen. Morgen zal er zeker een oneindig getal verbryzeld worden. Dit weten wy wel, doch kunnen wy dit niet beletten.- Omdat zy den schreeuw: leve de Geuzen! overal uitroepen, denkt gy dat de beeldstorming in aller Geuzen harten is; doch gy bedriegt u, Geertruid, zy deelen alleenlyk in onze gevoelens van wraek en van verlossing: en
| |
| |
zullen ons in deze werking als Vaderlandsvrienden helpen.’
‘Het verheugd my dat meest alle de beeldstormers vreemdelingen zyn; en in onze stad, die om hare godvrucht vermaerd is, niet geboren zyn.- Lodewyk gy moet dit beeld doen afnemen.-’ En zy wees naer den gevel van het tegenoverstaende huis. ‘Wy hebben het er gesteld en mogen het dus wel hernemen.’
‘Dit zou niet zeer voorzichtig zyn.’
‘Och Lodewyk! ik heb zoo dikwyls van myne kamer dit beeld aengezien; en dan een gebed gestort waerin mynen vader en gy zelve Lodewyk, aen den Heer bevolen werd.’
‘Wy moeten het dan tot den nacht uitstellen, en den oogenblik afwachten dat er geen volk op de straet zy.’
‘Ja, dat zy het niet verbryzelen. Zie, ik heb het reeds uit de wieg, wanneer ik deszelfs vormen nog niet onderscheiden kon, toegelachen;- en wanneer by kinderjaren het eerste gedacht der Godheid my door myne moeder werd ingegeven, heb ik voor het beeld geknield. Ik ben onder deszelfs bescherming geboren en het zou my eenen grooten druk zyn hetzelve op myne laetste oogenblikken niet te zien.’
‘Wel, Geertruid, zy zullen het niet breken, want morgen zal het in uwe kamer zyn.’
In dit gesprek gingen zy nog langer voort. Geertruid scheen een weinig gestild, door het byzyn van haren geliefden en de hoop welke hy haer gegeven had. Doch daer het nu reeds zeer laet op den namid- | |
| |
dag
was; begon zy weder zeer droef te worden en bad Lodewyk uit te gaen, om na Schuermans te vernemen. Hy ging daerop naer het Klapdorp, doch vond de Geus niet te huis. Dan denkende dat hy in het Steen zyn moest, begaf hy zich er naer toe. By de Burchtkerk ontmoette hy den vriend die hy zocht.
‘Wel Schuermans’ vroeg Lodewyk ‘heeft de Steenwarer menschelyker geweest?’
‘Ja’ sprak de Geus grimlachende ‘dezen avond om tien ure moogt gy en Geertruid de gevangenis binnen gaen; doch dit moet bedektelyk geschieden, want de Steenwarer waegt zyn ambt aen de gunst die hy u lieden doet.’
‘Hoe hebt gy toch dien ongevoeligen mensch tot medelyden gebracht?’
‘Ho Lodewyk! hy is zoo ongevoelig niet als gy denkt’ antwoordde Schuermans hartelyk lachende, ‘voor eerst hy bemint het geld, en ten tweeden hy bemint sterk zyn leven. Op deze twee zoo krachtige gevoelens heb ik myne rede gegrond, om hem tot medelyden over te halen. Het geld dat ik hem beloofd heb, zult gy hem geven, Lodewyk; want gy weet dat ik waerlyk een oprechte Geus ben, en niet veel te geven heb. Wat aengaet het tweede punt heb ik gezegd, zie het volk woelen! - En er liepen toen juist een honderdtal gewapende mannen schreeuwend voor by het Steen.- Morgen zullen de Spaenjaerden verjaegd worden en daer ik een voorname Geus ben, zoo sprak ik, zal ik u als vyand doen verklaren en eene koorde tot halssnoer geven. De man verbleekte
| |
| |
doch gaf zich niet over. Valdès is dood riep ik hem toe. Valdès dood!..... morde hy; en ik zag dat dit nieuws hem spytig was, want hy verloor daer door op een oogenblik, al het beloofde goud.’
Eene wacht van wapenbroeders kwam op hen aen; en hun gesprek werd gestoord om dat zy uit den weg wyken moesten. Schuermans groette den Hoofdman.
‘Vreest gy niet’ vroeg Lodewyk, toen zy voor by waren, ‘dat zy u vatten zullen, zoo uwe daed bekend is?’
‘Ta! ta!’ antwoordde de lachende Schuermans ‘het zyn al te mael Geuzen. Morgen zullen dezen de wacht niet hebben en ons zeker helpen. Zoo zy onze vyanden waren, zouden zy die gasten die daer staen en schreeuwen wel doen zwygen; doch in plaets van hen naer te loopen, gaen zy wat trager om hen niet te krygen.’
‘Nu Schuermans, en de Steenwarer?’
‘Oh ja! de Steenwarer. Wel, toen ik zag dat zyne geldzucht tranen stortte, beloofde ik hem eene milde, - zeer milde belooning. Hoe is Valdès aen den dood geraekt vroeg hy nadenkend. Ik toonde hem met eene vreemde uitdrukking, het flikkerend stael van mynen dolk-en stuerde met inzicht den punt op zyne borst. Hy week verbaesd achter uit. Mynheer, sprak hy dan, na zich een weinig bedacht te hebben, dat zy om tien ure hier komen, ik zal hen binnen laten; deze vergetelheid myner plicht verdient eene groote belooning. Dat zy eenen geestelyken medebrengen. Zonder geestelyken zou ik hen niet durven in laeten.’
| |
| |
Trotsch over den goeden uitval zyner poogingen, lachte hy zich zelven streelend toe.
‘Wel jonkheer’ riep hy ‘wat zegt gy er van? Denkt gy niet dat ik een listig staetkundige zyn zou?’
‘Ja, ja, Schuermans’ antwoordde Lodewyk ‘een edelmoedig staetkundige zoud gy zyn. Ik bedank u.’ En hy drukte hem vurig de hand. ‘Ik bedank u, dat gy Godmaerts dochter dezen troost toegebracht hebt.’
‘Lodewyk nu kunt gy gerust naer huis treden. Bezorg u eenen priester. Tot morgen!’
‘Tot morgen!-’ En de Geuzen gingen elk hunnen weg.
Lodewyk haestte zich blymoedig naer Geertruids wooning en vond haer met tranen in de oogen zitten.
‘Verheug u Geertruid!’ riep hy haer toe, ‘wy mogen uwen vader bezoeken.’
‘Is het toch waer, Lodewyk?’ vroeg zy ‘kom dan! Theresia, myne huik. Ras!......’
‘Oh, oh, Geertruid!’ sprak de jonker ‘ik bid u, luister eerst met kouden bloede op myne woorden.’
Het meisje zag hem verschrikt aen, en ging niet tegenstaende voort hare kleederen met de handen op te schikken.
‘Wel?’ vroeg zy met spytigen toon.
‘Eerst om tien ure in den avond Geertruid.’ Zy wierp hare zyde huik weg, en liet wanhopig de armen hangen. Dit gevoelen duerde evenwel niet lang. Zy herstelde zich welhaest op Lodewyks vertroostende woorden, en achtte zich nog gelukkig dat zy doch haren vader zien mocht.
| |
| |
‘Een priester moet ons verzellen’ sprak de jongeling.
‘Ik weet er eenen goeden’ antwoordde Geertruid zich naer hare dienstbode keerende: ‘Theresia ga by Pater Franciscus, onzen biechtvader; en verzoek hem in mynen naem, zich hier om negen ure te bevinden. Ik weet dat hy dit niet weigeren zal.’
Juist als Theresia de poort open deed trad de onvermoeielyke Schuermans binnen, en vroeg of Lodewyk dáér was. Zy wees hem de boekzael en opende voor hem de deur.
‘Jonker’ sprak de Geus, zich voor Lodewyk buigende, ‘dezen nacht om twaelf ure zal er eene byeenkomst der bedelzakken zyn. Gy wordt verzocht u op dezelve te bevinden.’
‘Waer zal de byeenkomst zyn?’ vroeg de jonker.
‘In de Peeter Pot straet. Dáér, waer gy my zoo ridderlyk bejegend hebt, Lodewyk.’
‘Wel, ik zal er zyn. Weet gy niet waer over zal gehandeld worden?’
‘Oh! dat spreekt van zelfs.- Om morgen overeenkomstig te kunnen werken; en te weten wat er zal gedaen worden.- Wolfangh zal er ook zyn.’
‘Wolfangh de roover! Is hy dan in de stad?’
‘Ik verlaet hem daer zoo even aen de Wyngaerd poort. Alle zyne mannen zyn in de stad verspreid; dit zal ons eene goede hulp zyn. Dan, Lodewyk, vergeet niet te komen; na gy Godmaert zult gezien hebben.- Vraeg hem zyne raedgeving.’
‘Heer Schuermans,’ sprak Geertruid lachende ‘gy
| |
| |
schynt my te vergeten. Gy weet nochtans wel, wat dankbaerheid ik u te bewyzen heb.’
‘Ho, ho! edele jonkvrouwe!’ riep de blymoedige Geus met eene diepe buiging ‘de dankbaerheid welke gy my te bewyzen hebt is klein. Ik acht my ten hoogsten beloond door den minnelyken blik uwer blaeuwe oogen. Evenwel durf ik uEdele niet te stout bezien, of licht zou ik Lodewyks aerdsch geluk benyden. En - gy weet wel wat ik zeggen wil.....’
Geertruid lachte minnelyk. ‘Gy zyt altyd vrolyk, Schuermans,’ sprak zy.
‘Niet altyd, jonkvrouw’ antwoordde de Geus ‘want toen ik u gisteren zoo bedrukt zag; heb ik de grootste pyn myns levens gevoeld- omdat ik u niet troosten kon.’
‘Welke belooning eischt gy?’ vroeg het meisje. Hy vatte Geertruids zachte hand en plaetste met eerbied zyne lippen en zwarte knevels op dezelve. ‘Dit is myne belooning’ riep hy ‘eh! Lodewyk wat zegt gy daervan?’
‘Goed, goed! Schuermans, ik dacht niet dat gy zoo hoofsch waert.’
‘Ha, ha! gy moest my eens bezig zien, als ik by myne beminde ben: ja, ja Lodewyk ik heb ook een liefje, zoo fraei wel niet als uwe Geertruid, want de myne is al by de veertig jaren oud.’
‘Daerom kan zy nog wel schoon zyn.’
‘Dat's volgens de goesting, Lodewyk. Zy heeft rood hair - en dáér vind ik iets bekoorlyks in. Zoo wat van die kleine vlekjes op de wangen.- Twee duim langer
| |
| |
als ik, hare schoenen zyn my veel te wyd, haer een been is langer als het andere, zoo dat natuerlyk hare schouders trapsgewyze staen. - Enfin - enfin, gelyk de Fransoyze zeggen, 't is iets dat wel is.’
‘Schuermans!’ riepen de twee gelieven ‘wat zegt gy daer al te mael? gy gekt!’
‘Neen, neen,’ antwoordde de Geus met eene gemaekte ernstigheid ‘ik zal u dit raedsel in eens uitleggen, en doen verstaen. Zy heeft veel geld- en als ik haer wat ontleen, vraegt zy geen handteeken. Kom, kom. Ik ga ras weg, want ik zou my hier nog licht misklappen. Vaertwel, vaertwel!-’ En hy liep lachende heen.
Na eenige oogenblikken trad Theresia met den priester binnen. Geertruid gaf hem de oorzaek hares verzoeks te kennen en na Pater Franciscus eenige woorden van vertroosting had uitgesproken, zetten zy zich allen by het avondmael neder. Eindelyk kwam de lang verwachte uer. Geertruid kreeg hare huik, Lodewyk zyn rapier, en na Theresia de poort achter hen had toegegrendeld, gingen zy door den priester verzeld naer het Steen. Door het zien dezer hoogverhevene muren en zware tralien; waeraen de bleeke stralen der maen eene droeve kleur gaven; smolt Geertruids hart weg, by het denken dat haren vader dáér binnen was. Lodewyk klopte zachtjes- en de zware deur ging krysschend open.
‘In welke plaets is hy?’ vroeg de priester aen den half slapenden Steenwarer.
‘In de dievenputten’ antwoordde hy.
| |
| |
Pater Franciscus die menigmael misdadigers in hunnen laetsten oogenblik had bygestaen; wist wel wat de dievenputten waren. Hy schroomde op het gedacht, dat nooit één er levendig was uitgeraekt, dan om door beules handen te sterven. De Steenwarer bracht hen tot by de deur des kerkers, en draeide den zwaren sleutel er driemael op rond. Geertruids hart klopte hevig. Eene traen liep haer reeds over de wangen en de deur was nog niet open. ‘Vader riep zy hier ben ik - uwe lieve Geertruid! Een zware zucht antwoordde op 's meisjes stem. Lodewyk, die wel wist dat het zien hares vaders, haer niet dan leed kon toebrengen, poogde haer te stillen; doch het meisje als opgetogen, vatte de grendels der deur met angstige haestigheid; en zy zelve schoof den laetsten weg. - De deur ging open. Binnen gaende zagen zy niets dan de twyfelachtige vormen eens menschenlichaems. Want daer de gevangene, ver van den ingang lag; kon des Steenwarers lampje zyne stralen niet stellig tot hem zenden. De priester en Lodewyk stonden spraekloos en van angst bevende. Geen van beiden dorst zyn schriklyk gedacht met een woord bevestigen; doch Geertruid wachtte hier niet na. Zy rukte de lamp uit des Steenwarers handen, en knielde huilend voor haren vader neder.
‘Myn liefkind!’ zuchtte hy ‘God heeft my verhoord. - Ik zie u!’
‘Och vader! vader!’ schreidde zy in bittere tranen uitberstende ‘ongelukkige vader! Wat hebben zy u gedaen, dat gy my niet omhelzen kunt?’
| |
| |
‘Myne tedere dochter!’ sprak hy met eene zwakke stem. En hy poogde zyne armen tot haer op te heffen - doch dezelven vielen machteloos op het strooi neder. De tranen der weemoedige Geertruid rolden brandend op des Gryzaerds wangen. Zy sprak niet meer, zuchten en droefheids snikken kwamen ratelend uit hare heigende borst op. Hare handen gingen met eene angstige liefde, over des gryzaerds koude lidmaten.
‘Lodewyk, Lodewyk!’ riep zy ‘nader en zie! - Zy hebben mynen vader onbarmhartiglyk gepynigd.’ - En zy wees hem de bebloede doeken, welke Godmaert overal omsingelden.
‘Ha! gy zyt ook dáér, Lodewyk!’ sprak hy ‘ziet gy nu wat de Spaenjaerden myne gryze haren gedaen hebben?’ - en hy wentelde zyn hoofd met pyn om. ‘Ziet gy?...’
De jonker hief de handen ten Hemel ‘Heer!’ riep hy ‘ze zyn met bloed rood geverwd! morgen, - morgen,’ morde hy, ‘zal dit duerbaer bloed herkocht worden!-’ En zyne tanden kraekten, door razerny te zamen gekneld.
‘Lodewyk licht my een weinig op!’ zei Godmaert.
Het meisje sprong toe, en hare armen met voorzichtigheid onder het lichaem hares vaders brengende, hief zy hem van het strooi tot dat hy op het hoofdkussen gezeten was.
‘Kom, myne lieve dochter’ sprak hy, ‘dat ik u eenen afscheidszoen geve; want God heeft my tot zich geroepen!’
| |
| |
‘Vader, och lieve vader!’ schreidde het wanhopige meisje, ‘o! denk dit niet. Ik zal door myne liefde en zorgen uwe lidmaten warmen; en God zal u nog vele dagen met ons laten doorbrengen, o! sterf niet! sterf niet- of ik zal u geen oogenblik overleven. Ik kan immers, vader! zonder u niet bestaen. O schep dan moed!’ En zy kuste hem huilend, als of zy zinneloos ware geweest. Lodewyk was achteruit geweken. Hy kon dit droevig schouwspel niet aenzien; zyne tranen vloeiden in stilte.- Hy vond zelfs geene woorden om het meisje te troosten. De priester had zich in eenen hoek der gevangenis op de knieën gebuigd, en bad met zamengevoegde handen.
‘Waer zyt gy Lodewyk!’ vroeg Godmaert.- ‘Oh gy zyt dáér!’ sprak hy, toen hy de jongeling zag weenen. ‘Luister, Lodewyk: myne dagen zyn voorby, en ik zal weldra by myne vaderen zyn,- want mynen adem word kort en myne lidmaten verstyven.- Geertruid, stil u meisje. Godes wille geschiede!- De sterfling die geroepen wordt kan zyn lot niet ontgaen. Lodewyk zy hebben my yslyk gepynigd. Myn bloed is my langs alle de deelen myns lichaems ontloopen.- Wreek my. Dat het spaensche bloed tegen het myne gewogen worde.- Laet Valdès my tot den rechterstoel volgen...’
‘Valdès is dood, vader!’ riep het meisje. ‘En gy- gy leeft nog en zult niet sterven. Ik verlaet u niet; myne liefdezoenen zullen u van de koude des doods bewaren. Gy sterven! gy vader? neen; niet waer Lodewyk? spreek dan! myn vader zal immers niet sterven? ho! wat yslyk woord! - En gy antwoord my
| |
| |
niet, wreede Lodewyk! Kan myn vader sterven? - Zeg!’
‘Neen neen,’ sprak Lodewyk snikkende.
‘Hoort gy wel vader?’ riep Geertruid ‘Lodewyk zegt ook dat gy niet sterven kunt.-’ Zy drukte den gryzaerd met kracht op hare borst.
‘Jonker’ zei Godmaert ‘misschien is myne vrees ongegrond.’
Geertruid zag hem angstig in de oogen; want deze woorden kwamen haer zachtluidend voor. Daerom grimlachte zy.
‘Misschien’ hernam de gryzaerd, ‘zal ik nogmaels met ulieden, in de boekzael gaen; doch daer dit my zeer twyfelachtig schynt; wil ik u als beschermer myner dochter aenstellen, - eer gy my verlaet. Nader my dan dat ik u zegene!’
Lodewyk zette zich by de geknielde Geertruid, gebogen neder. De priester aenzag deze godsdienstige plecht met verwondering, en een nog vuriger gebed steeg van zyne lippen tot den Heer; opdat hy toch op deze ongelukkigen wilde nederzien. De kerker was nog in alle zyne hoeken duister; want het zwakke licht der lamp kon dezelven niet bereiken. De weinige stellige stralen vielen rechtstreeks op het bleeke wezen des gryzaerds en de vochtige wangen zyner kinderen. Dezen godsdienstiglyk voor hunnen vader geknield, wachtten met angstigen eerbied zynen zegen: hy, met zyne handen op hunne hoofden, bad God voor hen.
‘Lodewyk!’ sprak hy ‘ik geef u myne Geertruid, als
| |
| |
den loon uwer tederheid tot haer, - en de liefde tot uw Vaderland welke zoo vurig in uwe borst blaekt. Geertruid wees uwen man getrouw en minzaem. Ik bid den Almachtigen dat hy zynen eeuwigen zegen met den mynen menge- en uw beider lot verzachte. Staet nu op, myne kinderen! Ik vind my door uw byzyn wonderlyk versterkt. Het schynt my, duerbare Geertruid, dat uwe borst myne lidmaten gewarmd heeft.’
‘Vader lief! riep Geertruid oh! gy zult genezen!- zeker gy zult genezen.’ En zy klemde hem met blyde opgetogenheid tegen haren boezem; en scheen de warmte hares lichaems in de borst des gryzaerds te willen overzenden.
‘Steenwarer!’ riep Lodewyk, ‘honderd kroonen geef ik u zoo gy ons uwen gevangenen laet mede nemen.’
‘Neen jonkheer!’ antwoordde de Steenwarer ‘voor niets in de wereld.’
‘Vyf honderd.- Duizend!’
‘Neen waerlyk, ik mag noch kan het doen. Zou ik myn leven voor goud verkoopen?’
‘Myn landgoed by Berchem zal ik u schriftelyk overgeven - vraeg meer, vraeg alles. Zoo gy Godmaert laet uitgaen.’
‘Neen, jonkheer, hoe zeer uwe beloften my ook behagen; kan ik evenwel myn leven daer voor niet in de waeg stellen.’
‘Och ja, heer Steenwarer!’ schreidde Geertruid ‘doe dit,- gy zult ryk zyn. Gylieden wilt dan nooit
| |
| |
eene menschlievende daed doen. Waerom wilt gy mynen vader niet uitlaten? Heeft hy nog niet genoeg geleden, zeg?- Dáér- daer hebt gy, den halssnoer myner moeder...’
De Steenwarer stak de hand uit om het juweel te grypen- doch Lodewyk ontving het.
‘Wat heeft myn vader u ook misdaen?’ ging het meisje voort. ‘Gy zyt immers op hem niet verbitterd. - Och! laet hem toch met ons gaen- zie, dan zou hy kunnen rusten..... Gy grimlacht!- oh dat is leelyk! kunt gy ook by zulk een treurig tooneel grimlachen!....’
‘Myne plicht’ jonkvrouw, mag ik niet verder vergeten. Ik heb u uwen vader eenigen tyd laten troosten; vergenoeg u daermede. Nu is het by middernacht, nog eenige stonden.....’
Geertruid ylde naer haren vader en bleef door Lodewyk ondersteund, hem zoo lang liefkozen tot dat de klok der Borcht kerk twaelfmael onder den hamer zuchtte. Lodewyk sprak eenige oogenblikken met den priester. ‘Geertruid’ riep hy verblyd ‘pater Franciscus blyft by uwen vader!’
Het bedrukte meisje kuste des paters handen uit dankbaerheid.
‘Matig u jonkvrouw’ sprak de geestelyke zyne hand terug trekkende, ‘ga welgemoed naer huis. Betrouw op Hem, die den ongelukkigen troost en blydschap kan toebrengen.- Bid God jonkvrouw, en ween niet meer.’
Zy moest niet tegenstaende hare smeekingen den
| |
| |
kerker verlaten. Na haren vader eenen langen kus gegeven te hebben, drukte zy hem nog eens op hare borst en vertrok met den nadenkenden jongeling.
Zoodra deze zyne geliefde in hare wooning en by Theresia gebracht had, vroeg hy verlof om na de Geuzenvergadering te gaen.- En vertrok.
|
|
Auteursrechtvrij
