|
| |
| |
| |
VI.
Vervloeckte, afgryselycke, en deerelycke moord
Verfoeylyck schellemstuk, waer heeft men oyt gehoort
Van zulk een' grouwel? kan den Hemel dit gehengen?
Wie sach doorluchtigh bloed oyt schandelycker plengen?
J. Van Vondel's. Palamedes.
Laet ons nu een weinig in ons verhael terugkeeren, om te zien of de waerzegster te recht was; wanneer zy Geertruid, haren vader, in zulk eenen akeligen toestand voorstelde.
De Spaenjaerd Valdès, had de oplichting van Godmaert, naeuwkeurig bygewoond; en met vrees bemerkt, dat het gemeene volk den Geus zeer toegedaen was. Angstig had hy geweest op het oogenblik, dat de morrende verlossingskreet was opgegaen.- Maer wanneer hy de deur der gevangenis, op zynen vyand had zien toesluiten, vertrok hy om de gevolgen zyner beschuldigingen te verhaesten. Hy kwam na weinig
| |
[pagina t.o. 94]
[p. t.o. 94] | |
| |
| |
tyds in de Hofstraet, en deed zich by den Inquisiteur Fernando Ortado aenbieden.
‘Buenos dias, honrado Fernando! como estays?-’ riep hy zoodra de Inquisiteur hem in den doorgang te gemoet kwam. Met vele buigingen en vriendschap antwoordde deze:
‘A vuestro mandado. Sean bien venidos amigo Valdès!’
Hy bracht hem met deze woorden in eene prachtige kamer. Valdès verwonderde zich grootelyks- omdat hy zag, dat den Inquisiteur aen Godmaert niet dacht, en aen het lot van den Geus onverschillig scheen. Hy vroeg dan:
‘Bien sabeys porque yo vengo aca?’
‘No por cierto Senor’ was het antwoord.
‘Como! aveys olvidado........?’ sprak Valdès zachtjens en hy herinnerde hem de oplichting Van Godmaert. Fernando was het ook niet vergeten; doch daer hy wel wist dat Valdès wraekzucht genoeg bezat, om Godmaerts dood te bewerken, wilde hy aen dit verraderlyk vonnis niet mede schuldig schynen. Zy gingen voort met dus, in de spaensche tael te redeneren:
‘Ha! de Geus is gevat!’ vroeg Fernando Ortado.
‘Ja’ antwoordde Valdès ‘en ik hoop, Fernando, dat gy dien Kardinaelsvyand niet zult laten ontsnappen.’
‘Heer Valdès! weet gy niet dat het volk veel kan? - en dat zy tegenwoordig den baes spelen?’
‘Oh! Oh! Fernando, dit zal ditmael zoo gemaklyk niet zyn; want vyftig schutters heb ik in het Steen gelaten, en geene der Geuzen mag Godmaert spreken. - Ik zal hunne poogingen wel verydelen.-’
| |
| |
Een grimlach van vergenoegen liep over de lippen van Fernando. Hy was blyde dat Valdès zoo wel zyne wenschen volbracht had.
‘Gy zyt zeker’ vroeg hy ‘dat hy het hoofd der Antwerpsche Geuzen is?’
‘Ja, heel zeker, dit zal hy zelf niet loochenen.’
‘Dit is nog het ergste niet. Denkt gy, Valdès, dat het Godmaert is, die dien spottelyken brief, die schimpprent, waermede zy den Kardinael wilden belachelyk maken, gezouden heeft?’
‘Ik zal u eenen man brengen,’ antwoordde Valdès, ‘die zelf by eede getuigen kan, dat Godmaert hem als bode daertoe heeft willen gebruiken; doch de man heeft dit geweigerd.’
‘Op uw woord, gy zyt van dit alles verzekerd? want zie Valdès, wat verantwoordelykheid wy op ons halen zouden; zoo dit on waer was.’
‘Ik ben er ten uiterste verzekerd van, Fernando- en gy weet wat de Kardinael u belast heeft, toen hy by zyn vertrek u zoo veel goed deed. Ongetwyfeld zou hy welhaest vernemen dat gy het leed hem aengedaen ongewroken gelaten hebt. Gy kunt lichtelyk berekenen, Ortado, hoe groot zyne gramschap zyn zou; en op wie dezelve zou vallen....’
Ortado bragt de hand op het voorhoofd en bedacht zich een weinig.
‘Gy hebt gelyk Valdès,’ sprak hy ‘maer zeg my, hoe zullen wy deze wraek bewerken, de Markgrave zal ons daerin niet dienen.’
‘Oh neen! want zoo Godmaert volgens 's lands
| |
| |
wetten gerecht wordt, zal de vierschaer een bloedbad worden; en de Geus zal uit onze handen geraken.- Laten wy hem geheimlyk veroordeelen en dat den Eeckhof zyn bloed ontvange! Gy verstaet my Ortado?’
‘Zeker ik versta u, doch ik vrees; want alle oogenblikken verwachten wy de groote omwenteling. Het volk loopt gewapend en woelend door de straten!...’
‘Waertoe dienen dan de bevelen van onzen koning Philips. Heeft hy de geestelyke en wereldlyke justitie niet in uwe handen gesteld? maek er dan gebruik van; zoo gy waerlyk den Kardinael voor zyne gunsten dankbaer zyt.- En wat hoeft er meer, om zich de dood schuldig te maken, dan ons te beschimpen en onze natie haet en wraek toe te zweeren, gelyk zy dagelyks doen. Waerlyk ik herken u niet meer, Ortado. Gy die den Belgen eenen bloedigen haet toedraegt;- ja, want het is aen dezen haet dat gy de waerdigheid van Kettermeester schuldig zyt. Gy neemt dan den smaed, die zy ons aendoen, niet meer ter harte?’
‘Ja, ja!’ sprak Ortado spytig, omdat Valdès hem gedwongen had zich te ontdekken. ‘Ja, de Geus zal sterven, de Kardinael en onze natie zullen gewroken zyn. Het bloed van den Geus zal gestort worden- en zynen dood zal een' pynelyke dood zyn.’
‘Ha! ha!’ riep Valdès lachende, en hem vriendelyk op de schouder kloppende, ‘nu zyt gy waerlyk een Spaenjaerd.’
Gy moet bekennen, Valdès,’ zei de Kettermeester ‘dat gy ook persoonlyk eene wraek eischt; want zy hebben u leelyk mishandeld: dat weet ik wel.’
| |
| |
‘Ja, Ortado, zy hebben hunne versmadelyke handen aen my geslagen, en my gelyk zakkedragers als ze zyn ten gronde geworpen.’
‘Het schynt’ riep Ortado grimlachende ‘dat uwen hoon grooters is dan dien welken den Kardinael gedaen is;- doch dit geeft er niet aen: de Geus moet sterven dit is onwederroepelyk. Echter moeten wy aen dit vonnis eenen schyn van rechtveerdigheid geven; wie zullen wy tot beschuldiger nemen?’
‘My, my, Ortado!- en Mariano Rey.’
‘Weldan’ hernam den Inquisiteur ‘laet u dezen avond om tien ure in het Steen bevinden- en het zal zoo lang niet duren!.....’
Nog eenigen tyd spraken zy, met suizelende woorden; en schenen by dit onverstaenbaer gesprek, beiden van hetzelve gevoelen te zyn.
Eindelyk stond Valdès van zynen zetel op, hy vatte de hand van den Inquisiteur en verliet hem met de woorden:
‘A Dios says encomiendada, Ortado.’
‘Ya vos tambien, amigo Valdès.’
‘A Dios!’ - en zy verlieten elkander by de deur. Valdès begaf zich met ongeduldig gemoed naer zyne wooning. Ortado ging met haest over de groote markt; en zoo door de Hoogstraet naer den Oever, want dáér woonden de Spaenjaerden die hem helpen moesten.’
God maert lag op zyn stroo uitgestrekt. Bittere tranen rolden hem over de wangen; en daer grootere hartspyn hem drukte, voelde hy niet dat zyne bewegingen van wanhoop, den zwaren yzeren gordel in zyne lenden prentten.
| |
| |
Wat afgryzelyk tooneel moet het zyn, eenen gryzaerd dus alleen weenend te zien liggen, zonder medelyden, in eenen duisteren kerker geboeid. Goed is het voor ongelukkigen, die het lot hard,- hard drukt, somwylen in gedachten te dolen; en dan, door ongevoelen, pyn en leed te vergeten; - en door droomen verzeld te zyn, die alhoewel bitter, met hoop gepaerd, den rampzaligen lyder troost en kracht om zyn lot te dragen toebrengen.
De Steenwarer had Godmaert de komst zyner dochter bekend gemaekt, en hem op zyne vraeg eene wydloopige beschryving van 's meisjes druk en tranen gegeven. Daer het aendenken van dit lieve kind, alle de oogenblikken van Godmaert vervulden; en daer zyne tranen gedurig over haer vloeiden, zond God hem ten loon zyner liefde, een dier gezichten, welke den Heiligen alleen toeschynen.
Dáér zag hy in de zwarte duisternis, een wolkje van witte dampen schynend zich verheffen. Terwyl hy godsdienstiglyk het verschynsel, met de oogen naervolgde, zag hy met verwondering, uit deze wolk een Vrouwenbeeld, heerlyk en zuiver opryzen. Blonde hairlokken, lagen haer als eenen zachten mantel op den hals, een sluier van zulke kleur, die voor 's menschen oog onvatbaer is, omringde hare fyne lidmaten; tranen lekten haer uit de oogen;- doch zoodra zy Godmaert bezag kwam een grimlach van blydschap hare wangen verlevendigen.
‘Vader!’ sprak zy met eene hemelsche stemme ‘ik koom u in uw lyden troosten.’
| |
| |
‘Geertruid! - oh! myne Geertruid!’ riep hy, zich vooruitwerpende om dit lieve beeldtenis te omhelzen; - doch de keten kraekte sterk; en weèrhield den vader met nydig geweld.... Hy vloog door den stoot zwaer op den grond neder. Haestig bracht hy zyne oogen weder op de verlichte plaets. Daer stond zy nog als te voren.-
‘Geertruid! myn lief kind’ riep hy pynelyk ‘wat troost brengt gy my? - Heeft God uw gebed verhoord?’
‘Vader!’ sprak zy ‘nog twee dagen lydens, en ons wee zal verzacht worden. De Heer beproeft ons, als hy weleer zynen dienaer Job gedaen heeft; laet ons dien Heiligen man in zyne onderwerping navolgen.’
‘Myne dochter!’ antwoordde Godmaert ‘gy weet het: hoe zwaer myn lyden ook was, heb ik nooit tegen den Schepper gemord.........’
‘Vader! gy hebt nooit geleden gelyk gy deze twee dagen lyden zult. Betrouw op Hem, die alleen de beschermer der onnoozelen is, wanneer alle menschelyke hulp te niet schynt. Hou uwe oogen op den Hemel gevestigd, want dáér alleen zit aller menschen Rechter. Hy is het die u, zoo als hy zynen martelaren doet, eene bovennatuerlyke kracht zal geven; om uwe onderdrukkers over hunne wreedheid te beschamen.’
‘Engel dat gy zyt! Geertruid! wie heeft u zulke vertroostende woorden geleerd?.....’ riep de gryzaerd met verwondering uit.
‘Gy, gy, vader! - en God verlaet de zynen niet. Beklaeg u niet over uw lyden: het zal u al in den Hemel vergolden worden. Elke pynlyke zenuwtrek- | |
| |
king
zal u, als eene parel van verdiensten, boven 't hoofd schynen.- En ik die aen den kelk van smart met u gedronken heb, zal ook met u- by God voor eeuwig, eeuwig woonen.-’
‘Nader my, Geertruid, nader my, dat ik u omhelze!’- Die zoen zal my eene onuitputbare kracht byzetten.- Kom, nader my!’ en het beeldtenis naderde langzaem by Godmaert, en scheen zachtjes over den vloer te ryzen. Zoodra des gryzaerds keten hem toeliet het zelve te bereiken, opende hy zyne armen...- Doch nu ging de deur van zynen kerker krysschend open en het verschynsel mengde zich met het licht dat binnen den kerker kwam.
Godmaert zag nutteloos op de plaets waer het gestaen had; nu werd hy eerst zyne dwaling gewaer en dankte innerlyk den Schepper, om deze hemelsche versterking.
‘Godmaert!’ riep de Steenwarer, met zynen lanteern den kerker binnen tredende, ‘sta op, ik moet u voor den rechterstoel leiden. -’ En hy ontsloot den yzeren gordel. Twee gewapende mannen namen den gryzaerd by den arm en brachten hem door duistere gangen tot in eene wyde zael; welke als de beuk eener kerk overwelfd was. Zeer laeg was het verdiep; want de zuilen waerop de welfbogen rustten, waren weinig verheven;- dus kon de lamp die rookend op de tafel brandde gemaklyk het welfsel bereiken en de plaets ten besten verlichten. Een groot kruisbeeld, kunstig met zwart en rood hout ingeleid, en een geopend Evangelieboek met zilveren sloten
| |
| |
versierd, lagen op het tapyt der tafel. Twee dolken waren kruisgewys, ten teeken van bloedige justitie, op de bladen des bybels geplaetst. Vier persoonen zaten er by eene tweede tafel. Zy waren gansch in zwarte stoffe gekleed; de kappen van hunne rokken hingen hen tot op den mond: zoo dat men hen zeker niet herkennen kon. Hunne oogen blikkerden door de twee gaten, die in de kap waren; en licht kon men aen de zelve bemerken dat zy naer bloed dorstten.
Godmaert zag evenwel met een dat het Spaenjaerden waren; want hunne knevels krulden zich in de hoogte tegen de kap op.
Papier en pennen lagen er voor hen op de tafel, tot het aenteekenen der bekentenissen, die zy van den beschuldigden verwachtten. De wraekgierige Valdès wandelde heen en weêr door de zael; hy had ook een masker voor het aengezicht en een zwarte overrok op zyne kleederen. Geene andere persoonen waren er meer tegenwoordig, dan twee gewapende dienaers die met blooten slagzwaerd, den ingang bewaerden. Verder in het verschiet by het twyfelachtig licht kon men eenige werktuigen bespeuren; doch was het moeielyk te zeggen, waertoe dezelve dienen moesten, doordien er raderen, koorden, banken en diergelyke meer, het een op het ander, zonder orde tegen den grond lagen.
‘Laet den gevangenen tot ons komen!’ riep een der rechters - en Godmaert werd van de twee mannen tot op eenen kleinen afstand der schryftafel gebracht. De rechters bezagen hem styfen koud door
| |
| |
de gaten hunner kap; zeker gevoelden zy niet het minste medelyden voor den Gryzaerd:- want Ortado, had de wreedsten zyner makkers gekozen om deze verraderlyke moord te volbrengen.
De Hoofdinquisiteur, en dit was Fernando Ortado, na eenige oogenblikken met de andere rechters gesproken te hebben, keerde zich naer Godmaert.
‘Nader my’ sprak hy ‘hier by de tafel. Zweer met de hand op dit beeld onzes Zaligmakers, en op het boek des levens dat gy de waerheid vóór ons zeggen zult, en niets- niets meer dan de waerheid.’
‘Dit zweer ik by den God die ons hoort,’ sprak Godmaert de hand op het kruis leggende.
‘Keer nu naer uwe plaets terug’ hernam Ortado. ‘Gy zyt beschuldigd ten eerste: van het hoofd der Antwerpsche Geuzen te zyn, en de Spaensche natie en hunne beheersching, eenen bitteren haet toegezworen te hebben.’
‘Dit is de bloote waerheid’ antwoordde Godmaert met luider stemme.
‘Dat gy het volk tot muiten hebt opgemaekt; en hun eenen afkeer voor de Spaenjaerden hebt poogen in te drukken.’
‘'T is waer.-’
‘Hoe, dit alles is waer, en gy schaemt u niet hetzelve met kouden bloede te bekennen!....’
‘Ik heb gezworen, u de waerheid te zeggen.’
‘Hoe durft gy, verachtelyke Geus, de Spaensche natie, dit edele volk, dat in zoo menige landen den schepter heerlyk zwaeit, - hoe durft gy zeg ik, arme
| |
| |
Belg, deze heerschende natie ten hoon spreken?’
‘Gy zyt ook een Spaenjaerd, dat zie ik in uwe bloeddorstige oogen’ zei Godmaert spytig.
De rechter Ortado, wierp zich de kap op den rug; hy was van toorn rood en zyne lippen bewogen zich, als of eene koorts hem over het lichaem rees.
‘Ja, muitmaker’ schreeuwde hy ‘ik ben een Spaenjaerd - en gy zyt een verachtelyke Belg.- Dit zult gy my bekoopen!’ morde hy met eene doffe stem.
De andere rechters, zelfs Valdès, ontdekten hunne aengezichten. Dit was een zeker teeken, dat Godmaert het zonnelicht niet meer zien moest.
‘Ik dacht niet’ sprak de Geus ‘dat een rechter zynen gevangenen mocht hoonen. Waerom verwyt gy my mynen naem van Belg als een smaedwoord?- daer gy my alleen ondervragen en rechten moet?’
‘Roekelooze!’ brulde den Inquisiteur, en hy draeide zich om naer de schryftafel. ‘Zwart, ten uiterste zwart’ suizelde hy den greffier toe.
‘Wyder zyt gy beschuldigd’ hernam hy; ‘van den Kardinael van Granvelle onder de gedaente van een smeekschrift, eene spottelyke prent toegestuerd te hebben.’
‘Wie dit gezegd heeft liegt als een schelm!’ riep Godmaert toornig.
‘Dat gy zelf deze prenten onder het volk hebt uitgestrooid....’
‘Ik zeg u dat dit valschelyk gelogen is. Nooit heb ik zelfs zulke prenten gezien. Wie is de verrader die my dus beschuldigd heeft?’
| |
| |
‘Valdès!’ riep de rechter ‘hy loochend dit gedaen te hebben.’
Nu kwam Valdès, die zyne betichting te voren, wel in zyn hoofd gevormd had.
‘Godmaert!’ sprak hy met een valsch gelaet ‘gy weet nog wel, dat gy my, eens aen uwe tafel gezeten eene prent hebt getoond, waerop den Kardinael, op eene allersmadelykste wyze was afgemaeld?’
‘Valdès, gy liegt. - By God, gy liegt!’ riep de Geus met verachting uit.
‘Zwyg, beschuldigde!’ sprak de rechter ‘gy moogt niet spreken.- Wat stond er op deze prent?’
‘De Kardinael, in priesterlyk gewaed’ ging Valdès voort ‘was op eene menigte Bisschoppen gezeten; waervan de eene met het hoofd, de andere met de voeten onder uit des Kardinaels kleederen kwam.- En dan heeft Godmaert my dit toonende, gezegd: hy broeit maer de jongskens zullen toch geene pluimen krygen; daer zullen wy, Belgen, wel voor zorgen.’
‘Gy meineedige Spaenjaerd’ schreeuwde Godmaert ‘beeft gy niet, vóór dit bloedig kruis en den God die er voor ons op gestorven is, zulke valschheid te spreken. Helsche verrader!.....’
‘Beschuldigde!’ riep Ortado ‘antwoord op myne vraeg.- Hebt gy niets dan deze roekelooze woorden tot uwer verschooning by te brengen?’
‘Wat wilt gy dat ik antwoorde, dan dat dien bloedhond gelogen heeft?’
‘Wy hebben de getuigenis van eenen man gehoord, die gy zelf met den spottelyken brief naer den Kardinael hebt willen zenden.’
| |
| |
‘Hoe heet dien man?’ vroeg Godmaert.
‘Mariano Rey.’
‘Ik dacht het wel, - het is ook een Spaenjaerd. Zy hebben allen valsche harten!....’
‘Dat vraeg ik niet. Kunt gy deze beschuldigingen wederleggen?’
‘Zy zyn onwaer. Dit is alles wat ik zeggen kan.’
‘Dus hebt gy niets meer by te brengen, om de getuigenis van Valdès en Mariano te niet te doen?’
‘Ik zie wel’ antwoordde de Geus ‘dat myn vonnis reeds in uwe harten geschreven is.- Gy zyt immers allen Spaenjaerden, en dorstig na Belgenbloed; als gy hetzelve, ongestraft en zonder perykel moogt vergieten.- Daerom grimlacht gylieden, omdat gy verheugd zyt, een Belg weerloos en zwak onder uwe klaeuwen te hebben. Gy vergeet! - dat den God, die zynen naem als eene godslastering, van ulieden tot dekmantel uwer wreedheid ziet gebruiken,- u de tranen der onnoozelen duer zal doen betalen!....’
De rechters lachten waerlyk.- Zy waren gewoon dusdanige woorden van hunne slagoffers te hooren.
‘Beschuldigde!’ riep Fernando Ortado ‘wilt gy niet bekennen, dat gy den hoon welke den Kardinael gedaen is- schuldig zyt? Alles schynt het te bewyzen.’
‘Ik antwoord niet meer op uwe leugentael.’
‘Daer onze plicht ons dwingt, den beschuldigden, zyne misdaden te doen bekennen, raed ik u, zoo gy waerlyk het feit begaen hebt, ons hetzelve te belyden. - Zoo gy integendeel onschuldig zyt; zal God u krachten verleenen om het lyden moedig door te
| |
| |
staen.-Voor de laeste mael, zyt gy daer aen schuldig?’
‘Neen.’
Nu werd er gebeld, en twee zwaerlyvige keerels kwamen met opgestroopte mouwen de zael binnen.
‘Beulen! op de pynbank.’ Sprak hun de rechter toe.
Godmaert trilde in alle zyne lidmaten. De pynbank! - dit woord klonk yslyk in zyne ooren. Wanneer hy vóór zyne rechters stond, en door hunne smaedwoorden werd vertoornd; - had hy byna het verschynsel, hetwelk hem in den kerker toekwam, vergeten; - doch nu hy zag, dat de profetische stemme zyner dochter, hem de waerheid zoo naeuwkeurig had voorzegd, raepte hy al zynen mannelyken moed byeen; en besloot zonder klagen alles te lyden. Terwyl hy zich zelven tot onderwerping aen porde, werden de werktuigen tot het pynigen bereid gemaekt. Een der beulen klom op eene leer en stak een touw door de katrol die aen het welfsel vast was. Dáér onder, op den grond, brachten zy een werktuig van zware stukken hout te zamen gevoegd, en waeraen vele kleine koordjes waren. De deelen dezes werktuigs kon men door middel van spieën meer en meer van elkander verwyderen.
‘'T is klaer mynheer,’ spraken de beulen, als of zy bezig waren eene onverschillige zaek te verrichten. De twee gewapende mannen brachten den Geus met de voeten op het werktuig. De rechters verlieten hunne zetels en naderden den genen die zy moesten ondervragen. Op hun gelaet was niets te lezen dan
| |
| |
koude ongevoeligheid;- doch het scheen by den spottelyken grimlach die hunne lippen wel eens kwam bewegen, dat zy meer vermaek dan weemoed, in deze hunne verrichting schepten. Zeker hadden Godmaerts woorden hen op hem verbitterd. De haet welken hy den Spaenjaerden toedroeg, was genoeg om hem den dood schuldig te maken.
‘Nader de stoelen,’ riep een der rechters; en zy zetten zich allen neder. Valdès om beter Godmaerts lyden te smaken, had zich juist achter de zetels geplaetst. In zyne oogen kon men eene angstige nieuwsgierigheid lezen; want voor zyne spaensche ziel, kon men hem geen fraeier tooneel laten beschouwen, dan het folteren zyns vyands.
‘Beschuldigde’ riep Ortado ‘bekent gy uwe misdaed?’
‘Ik heb geene misdaed begaen.’
‘Weldan, dat men beginne!.....’
De beulen, maekten op dit bevel, de koorden die van het welfstel daelden, aen Godmaerts beide armen vast; zyne voeten werden ook op dezelve wyze aen het werktuig geknoopt.
Op een teeken door den rechter gedaen, trokken de beulen met kracht aen de koorden. De katrol schreeuwde geweldig; en de ongelukkige Godmaert ging langzaem in de hoogte, tot dat het touw, waer aen zyne voeten vast waren, styf werd. Dáér hing hy tusschen hemel en aerde, met armen en beenen open gelyk eenen gekruisten;- doch geen zucht ontvloog hem. Hy zag zyne rechters met verachting aen.
| |
| |
‘Wel’ vroeg Ortado ‘bekent gy uwe misdaed nu?’ Godmaert antwoordde niet.- De hand des rechters daelde, den beulen ten teeken, neder. Een zware hamerslag deed de zael dreunen, - en Godmaerts lichaem werd een duim uitgerekt.
‘Bekent gy?’ vroeg de rechter nogmaels; en de spieën werden nog een duim ingejaegd.
‘Gy wilt uit styfkoppigheid ons niet antwoorden? Beschuldig dan uw eigen zelven, van het lyden dat gy onderstaet.-’ En door afwisselende teekens en zoo vele hamerslagen, hadden des gryzaerds lidmaten eene vervaerlyke lengte bekomen; en de koorden waren in zyne huid verzonken.
‘Spreekt gy niet?’ schreeuwde de rechter; en een verdubbelde hamerslag, deed alle de gewrichten des lydenden kraken.
‘Laet af!’ riep Ortado.
De Geus daelde onmachtig en roerloos ten gronde. De rechters zagen hem zonder medelyden aen; zy wisten dat dit aldus zou geëindigt hebben. Valdès genoot nu, de vreugde der boosaerdige zielen, die zich over een anders druk verblyden.
Godmaerts lichaem werd van de beulen, op eenen stoel gebracht. Zy waren bezig met hem tot het leven weder te roepen. Lang scheen hun dit onmogelyk; want de lidmaten des lydenden, waren door fel prangen en rekken, styf en koud. De Spaenjaerden bekreunden zich daer over weinig.
‘Wel’ vroeg Valdès zachtjens ‘zult gy hem veroordeelen?’
| |
| |
‘Neen’ antwoordde Fernando Ortado, ‘mits hy doch sterven moet; zal hy eerst de roekelooze woorden, die hy my toegestuerd heeft bezuren. Er blyven ons nog andere tormenten over, en ik ben zeker dat derzelver bitterheid hem tot bekennen zal brengen.’
‘Dat wy alle die muitmakers zoo eens in 't geheim onder onze macht hadden!.......’ Riep een van hen met een vervaerlyke grimlach.
‘Beulen!’ vroeg een der rechters ‘komt hy tot zich-zelven?’
‘Hy begint zoo al!’ was het antwoord.
Godmaert ontsloot eindelyk zyne verdwaelde oogen, en bezag met eene pynelyke uitdrukking de beulen, die hem tot laeffenis een weinig wyns te drinken boden.
‘Waerom roept gy my uit het gezelschap der dooden?’ vroeg hy. ‘Is myn lyden gedaen?’
‘Ik geloof het niet’ antwoordde de beul zachtjes.- ‘Gy kunt uwe ziel aen God overgeven; want levendig zult gy uit hunne handen niet geraken.’
‘Dan zal ik, martelaer, voor Vaderland en eer sterven.’ Zuchtte de gryzaerd. Hy poogde zyne uitgerekte lidmaten by te trekken, doch hy kon dezelve niet bewegen.
‘Wel, hardnekkige Geus’ vroeg Ortado ‘wilt gy nu uwe misdaed belyden, om u verdere pyniging te sparen?’
‘Ik u iets bekennen - aen u, bloeddorstige Spaenjaerds!’ sprak Godmaert met eene zwakke stem, ‘neen,
| |
| |
ik vind vertroosting, met u in uwe wreedheden te folteren.- Myn lichaem kunt gy volgens uwe willekeurige wetten pynigen; - doch myne ziel zal altyd kracht genoeg bewaren om den vloek Gods over u te roepen?’
‘Gy bekent niets?’
‘Neen.’
‘Beulen! dat men hem de rieten op de huid zette?’
Godmaert liet zich geduldig ontkleeden, en werd met den hals aen eene pilaer geprangd. Zyne voeten bonden zy aen eenen yzeren ring dusdanig vast; dat hy, hoe zwaer ook zyn lyden zyn mocht, zich niet roeren kon. Nu plaetsten de beulen op zyn bloote lichaem een oneindig getal gespletene rieten, waervan de nyping zoodanig was dat het bloed door de huid zyperde. De pyn moest vervaerlyk groot zyn, want Godmaerts spieren bewogen zich stuiptrekkend. Zyn aengezicht werd paers en zyne oogen draeiden aeklig in zyn hoofd rond.- Het was op dit oogenblik dat Geertruid haren vader in den spiegel zag.-
De rechters stonden ongevoelig op dit onmenschelyk tooneel te staren, en verbitterden zich over het stilzwygen van den moedigen Geus.
Valdès, de wreede en verraderlyke Spaenjaerd, Valdès, vroeg of dit het grootste torment was.- En wanneer de beul zelf antwoordde dat hy geene zwaerdere pyn kende - werd deze helsche ziel mistroostig, omdat de wraek uitgeput was.
‘Bekent gy nu?’ schreeuwde de rechter Godmaert toe; doch hy kreeg geen antwoord.
| |
| |
Het hart van den Geus, aen alle zyden door zenuwtrekkingen geprangd, en in de gerekte huid styf geklemd, had zyne laetste kracht verloren. Een naer en dof gezucht rolde klaterend uit de keel des zieltogenden gryzaerds, en zyn hoofd viel zwaer op zyne schouders neder;- zyne armen hingen slap en machteloos aen de yzere ringen.
‘Hy is dood!’ sprak de beul verblyd. En hy raepte zyne werktuigen byeen. Zeker vond dezen menschenpyniger geen vermaek in zulke oefeningen; mits hy blyde was, het droevig einde er van te zien. De rechters scheenen een weinig verschrikt over de gevolgen hunner wreedheid; doch dit gevoelen was maer oogenblikkelyk. Zy herstelden zich weldra en gingen weg.
‘Het spyt my dat hy dood is’ sprak Ortado ‘hy heeft de grootste pyn nog ontgaen..’
‘Welke pyn?’ vroeg Valdès, met eene duivelsche nieuwsgierigheid.
‘Wel’ antwoordde de rechter ‘zoo hy niet gestorven ware, zouden wy hem nog wat pekel over zyne wonden gegoten hebben.’
‘Ja 't is spyt!’ zuchtte de boosaerdige Valdès; en hy ging half bedrukt na zyne wooning, omdat zynen vyand dit yslyk torment ontgaen was.
Godmaert was niet dood. Het beeltenis zyner dochter, dat als uit den Hemel gedaeld, hem voorspeld had dat God hem krachten zou verleend hebben, had zeker de waerheid gezegd. - Want niet tegenstaende de allerschriklykste folteringen die hy doorstaen had, kwam hy langzaem tot het leven terug.
| |
| |
De beulen, die zoo even om zynen dood verheugd waren - want dan mochten zy met pyningen uitscheiden, - waren nu bezig met hem alle vertroostingen, die zy vinden konden, te geven. Zy waschten zyne wonden, laefden hem met den overigen wyn, - en brachten hem eindelyk weder in zyne gevangenis. De Steenwarer die ook zonder medelyden, den gryzen Geus niet kon aenzien, liet hem van de banden vry; en dit mael hing den yzeren, gordel, zonder een lichaem te omvatten, aen den muer. Zelfs kreeg de verscheurde Godmaert een kussen, om zyn hoofd dat van lyden brandde op te rusten.- Hy was byna sprakeloos, want zynen adem verzengde zyne lippen. De kerker werd wederom toegesloten en de arme Geus bleef alleen, zonder vertroosting. Niets had hy om op te liggen, dan het strooi waervan de punten in zyn bloot vleesch gingen en hem alle gevoelen benamen.
Er is een trap van lyden welke zeker altyd doodelyk zyn zou, zoo de natuer, voor het behouden harer schepselen bezorgd, den lyder niet alle kracht onttrok, om hetzelve te kunnen gevoelen.
Tot dien trap van lyden was Godmaert gekomen. Hy dacht noch aen den Hemel noch aen Geertruid noch aen zich zelven;- hy sliep. Maer welken slaep, ô God!- Den slaep der dooden:- want een soldaet door het springen eener bomb verbryzeld, slaept - En zoo - zoo sliep Godmaert ook; maer niet voor eeurwig.
|
|
Auteursrechtvrij
