Logo DBNL
De boerenkryg (1798). Deel 2 (1853)

De boerenkryg (1798). Deel 2

(1853)–Hendrik Conscience–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

XII.

Het was des anderendaegs omtrent den noen.

Eene doodsche stilte heerschte over de stad; men hoorde slechts het weêrgalmend gedonder der kanons, het gehuil van het moorddadig yzer, en het gekletter der vensterglazen, die door het springen van obits of bom werden verbryzeld(*).

Geen enkel burger was er in de straten te bespeuren; alle deuren waren gesloten. Men kon vermoeden dat de

inwooners, by een naderend doodgevaer met schrik bevangen, zich in hunne kelders hadden verborgen, zoowel om niet door het geschut te worden getroffen als om, na de beslissing van den stryd, aen de wraek der overwinnaers te ontsnappen.

Ter uitzondering van eenige vaendels, stonden de Patriotten boven de wallen om elken aenval des vyands te wederstaen en af te keeren. Zy hadden loopgrachten in den grond gedolven, en hielden zich in dezelve schuil voor de kanonballen die onophoudend over hunne hoofden ter stad in vlogen.

Daer zy geen grof geschut bezaten, en de Franschen met inzigt buiten het bereik van den scheut der geweeren bleven, konden de Boeren den vyand geene de minste schade toebrengen, en zagen zich tot eene ontmoedigende werkeloosheid veroordeeld.

Wanneer zy ter vlugt eenen blik in de verte over de omliggende velden en gebergten wierpen, sidderden de meesten by de overtuiging dat er geene hoop op zegeprael meer overbleef. Hoe verre het oog ook dragen mogt, overal scheen de grond overdekt met de krielende menigte der vyanden, die in digte scharen geschikt, nederdaelde in de diepten, zich verlengde over de vlakten, opklom over de hoogten, en zoo de stad in eenen ontzaggelyken muer van stael en yzer omsloot.

Op de Markt, langs de huizen die door hunne ligging tegen het geschut des vyands beveiligd waren, stonden de overige vaendels van het leger der Patriotten.

Bruno wandelde daer met langzame stappen heen en weder; zyn gelaet was droef en neêrslagtig. By wylen morde hy spytig in zich zelven en stampte met ongeduld op den grond, alsof eene onderdrukte gramschap hem ontstelde.

By de Waldeghemsche bende stond Karel uit den Leeuw, met het hoofd op de borst ten gronde blikkende en gansch moedeloos.

Dezelfde sombere stilte heerschte tusschen de duizend mannen, die zich op de Markt en in de aenpalende straten hielden geschaerd. Buiten eenig gemor tegen de onbegrypelyke werkeloosheid van den Generael De Roumiroir, hoorde men er niets dan het getrappel van eenzaem dravende ruiters, die voor eene groote herberg op de Markt stil hielden om berigten te brengen of bevelen te ontvangen.

Uit deze herberg traden op dit oogenblik eenige Oversten, die in allerhaest tot de vaendels gingen.

Even spoedig verlieten de Kapiteins hunne benden en begaven zich van alle kanten naer de herberg des Generaels, waer zy beurtelings onder de groote rypoort verdwenen.

Daerbinnen, op eene opene plaets, stond de Generael

De Roumiroir. Zyn gelaet droeg insgelyks den stempel van verdriet en mismoed.

By wylen schudde hy wanhopig het hoofd, daer hy zyn oog op een blad papier gevestigd hield, dat waerschynlyk zeer slechte tydingen bevatte.

Zoohaest hy zich door de geroepene Kapiteins omringd zag, sprak hy op moedeloozen toon:

‘Vrienden, onze vaderlandsche zaek verkeert in een groot gevaer. Ik weet niet wat beslissen; ik durf alleen niet beschikken over het leven van zoo vele moedige mannen. Geeft my uwen Raed. - Wy hoopten met regt, dat het bezit eener vesting ons sterk zou maken en de steden zelven ten voordeele van 's lands onafhankelykheid zou doen opstaen; maer de vyand, ons inzigt al te vroeg doorgrondende, heeft al zyne krachten saemgeraept, om ons te verpletten vooraleer onze hoop zich mogt verwezentlyken. Twee dagen zyn hem toereikend geweest om een ontzettend leger rond Diest te vergaderen. Alle oogenblikken wordt hy door nieuwe hulpbenden versterkt: het aenkomen van allerlei troepen en oorlogstuig duert onverbroken voort. Op het doen van uitvallen mogen wy niet meer steunen. Wy verliezen er nutteloos onze moedigste gezellen by; en daerenboven, de vyand is reeds zoo magtig in het veld, dat wy onmogelyk tegen hem kunnen staen. Langs eenen anderen kant bid ik u, in overweging te

nemen, dat de mondbehoeften in Diest volstrekt ontbreken; geene twee dagen kunnen wy het nog volhouden, zonder dat de honger ons onweêrstaenbaer ter stad uitdryve. En, luistert, welke tydingen men uit de hoofstad meldt:

Brussel, 14 Brumaire.
7e jaer der fransche Republiek, - een en onverdeelbaer.
Gisteren en eergisteren zyn hier eenige Escadrons Hussaren en verscheidene kolommen Infanterie aengekomen. Wy verwachten nog de Hussaren van Chamborent die van Parys komen, alsook een Regiment Jagers te peerd uit het leger van Mentz. Men verneemt insgelyks dat de weg, van Parys herwaerts, overdekt is met troepen en Artillerie, welke het Directorium naer Belgenland doet optrekken om met den opstand der Brigands een einde te maken. Verder zyn er vele kolommen Nationale Garden uit Ryssel, Douai en andere bygelegene plaetsen van Frankryk op onze grenzen aengekomen.

Gy ziet het, vrienden, er is geene uitkomst aen; gansch Frankryk schynt rond Diest samen te willen loopen om ons onder de overmagt te doen bezwyken. Myn gedacht is, dat wy deze stad moeten verlaten..... en, dewyl wy, zonder gevaer van verpletterd te worden, dit by dage niet kunnen beproeven, zou het voordeeligste zyn, dunkt my, des avonds of des nachts, in de duisternis, by verrassing door den vyand te breken en in de bosschen ons te begeven.

Weet iemand beteren raed, ik zal hem met dankbaerheid ontvangen.’

Een dof gemor van spyt en beklemde woede ontstond tusschen de Kapiteins, doch niemand antwoordde regtstreeks op des Generaels vraeg.

Bruno, met de armen op de borst gekruist, stond te beven als hadde de koorts hem aengegrepen.

‘Myn eigen hart zegt my, hoe pynelyk u het gevoel onzer onmagt moet zyn!’ zuchtte de Generael. ‘Hadden wy slechts eenige kanons, misschien ware er nog kans om tyd te winnen en op onderstand te wachten.....’

Bruno deed eenen stap vooruit en sprak met eene stem die van hevige ontroering getuigde:

‘Kanons, Generael? Er staen tien kanons op den Allerheiligenberg. Deze Battery beheerscht de gansche stad; zy spuwt sedert dezen morgen vernieling en dood over ons; zy is de sleutel van de magt onzer vyanden. Welnu, dragen onze geweeren niet verre genoeg, laet ons tot den vyand loopen en hem zoo nader komen dat onze bayonnetten lang genoeg worden tot de wraek. Indien wy durven zyn, wat wy over vier dagen nog waren, dan zullen wy de kanons op den Allerheiligenberg gaen halen.....’

‘Ja, ja, hy heeft gelyk!’ riepen de aenhoorders. ‘Winnen of bezwyken, wy moeten stryden: de werkeloosheid vermoordt ons!’

‘Het is eene gevaerlyke onderneming’ bemerkte de Generael. ‘Daertoe is veel moed en onverschrokkenheid noodig. Ik twyfel, in den toestand waerin wy ons bevinden, of onze mannen wel met de vereischte vermetelheid eene byna zekere dood zouden te gemoet loopen. De minste aerzeling ware ons aller verlies.’

‘Generael!’ riep Bruno met beklemde verontweerdiging ‘de voorzigtigheid kan, in zekere omstandigheden, meer kwaed doen dan de lafheid. Waerom twyfelt gy aen onzen moed? Hebben wy, sedert dat gy het bevel over ons voert, u het regt gegeven om onze dapperheid te verdenken? Hoe zouden wy de dood vreezen, daer zy toch het lot moet zyn van al die overblyven na de nederlaeg? Ik betigt u niet; maer, voorwaer, gy hebt u bedrogen. Hadden wy, van het begin der belegering, de naderende kolommen een voor een aengevallen en verslagen, nooit ware het den Franschman mogelyk geworden ons zoo nauw in te sluiten. Nu is het kwaed geschied; maer wie weet of wy, door eene stoute pooging, de kans niet kunnen doen keeren? Terwyl onze mannen wanhopig staen te wachten zal het geluk niet tot ons komen. Wel met reden zegt het spreekwoord: help u-zelven zoo helpt u God!’

De Kapiteins die Bruno omringden bevestigden zyne stoute aenspraek door goedkeurend gejuich, en getuigden door hunne uitroepingen dat zy even als hy dorst hadden

naer dadigheid, en bereid waren om al hunnen moed tot eene beslissende pooging samen te rapen.

Eenige oogenblikken bleef de Generael in stilte ten gronde zien. Dan hief hy het hoofd op en sprak met besluit:

‘Ik zou my, als mensch en als Veldheer, in myne eer moeten gekwetst voelen over de woorden die de Kapitein der Waldeghemsche mannen my heeft toegestuerd; maer ik vergeef geerne wat daerin hoonend voor my kan liggen. De tyd is niet geschikt om over den min of meer gevoegelyken vorm eener rede te wisten. En dan, wat hy zegde is waerheid. - Gy gelooft dus, gezellen, dat wy eenen beslissenden uitval tegen de Battery op den Allerheiligenberg behooren te wagen? Welaen, dat het geschiede naer uwen moedigen wensch! Ik zal u ten aenval leiden, en u toonen dat het my aen geene persoonlyke dapperheid faelt. Als Veldheer zal ik eventwel in allerhaest eenige schikkingen beramen, om ons eene terugwyking mogelyk te maken zoo onze pooging mislukte. Belooft my, vrienden, dat gy getrouwelyk myne bevelen zult volgen; de minste wanorde kan allernoodlottigst voor onze zaek worden. Gy, Kapitein van Waldeghem, zult met uw vaendel vooruitgaen; ik heb vertrouwen in uwe beproefde onversaegdheid. Terwyl gy, door al de vaendels der Opper-Kempen gevolgd, den Allerheiligenberg beklimt, en den vyand aenvalt, zullen de

vaendels van klein Braband, met de lieden van Lier en Mechelen, de wallen binnen de poort bezetten om uwen terugtogt des noods te vergemakkelyken en eene verrassing af te weeren. Gaet nu tot uwe mannen, verheft hunnen moed tot de hoogte dezer vermetele pooging en brengt uwe scharen naer deze zyde der Markt.’

De Kapiteins wendden zich om en liepen met geheven sabel juichend over de Markt naer hunne vaendels. Nauwelyks konden eenigen de plaets bereikt hebben waer hunne mannen zich bevonden, of een bly gejubel ontstond boven de scharen en iedereen begroette de vrolyke tyding met eenen langen zegekreet. Het waren bovenal de Waldeghemsche mannen die, met Karel uit den Leeuw aen het hoofd, de lucht door hun aenjagend krygsgeschreeuw deden weêrgalmen.

De vaendels begonnen te bewegen en kwamen zich in eene digte kolom vormen voor den ingang der straet die tot de Allerheilige-poort opklom.

Welhaest verscheen de Generael met eenige Stafoversten op de Markt en reed tot achter de Waldeghemsche schaer, die aen het hoofd der kolom zich bevond. Eenige mannen te peerd werden naer het achterste deel des legers gestuerd om overal de grootste stilte te bevelen, tot op het oogenblik dat trommels en horens den storm zouden aenheffen.

Wanneer alle gerucht was vergaen en de Generael merkte dat zyne bevelen waren uitgevoerd, gaf hy aen Bruno het sein om vooruit te gaen.

De roode Kruisvaen der Waldeghemsche schaer bewoog zich; de gansche kolom volgde, met tragen stap en in de diepste stilte de lange straet naer de poort opklimmende.

Op den top van den Allerheiligenberg stond eene tamelyk groote kapel. Daernevens hadden de Franschen de gevreesde Battery van tien zware kanons gevestigd. Deze plaets was daertoe uiterst voordeelig; want, daer de kanonniers zich immer achter de kapel konden beschut houden, was het den belegerden onmogelyk, van de vesting er eenigen te treffen.

Verder, achter de kapel, in eene daling des gronds, stonden vyf of zes honderd soldaten geschaerd om, indien het nood gaf, de Battery tegen eenen uitval te beschermen.

De Boeren naderden intusschen digter tot de poort. Hier werd eventwel hun voornemen voor den vyand zigtbaer, dewyl er, hooger op, geene huizen stonden die het gezigt uit het veld konden beletten.

Van uit de verte hoorde men in de fransche legerplaetsen alarm blazen, en men kon even spoedig bemerken, hoe de vyand in allerhaest zyne scharen bewoog om de bedreigde Battery onderstand te brengen.

Op een bevel des Generaels braken, in de kolom der

Patriotten, trommels en horens los en hieven de aenjagende stormtoonen aen.

Een donderend gejuich, een ontzaggelyk krygsgeroep bonsde op uit den schoot van het vaderlandsche leger; en, met versnelden stap wierpen de Boeren zich ter poort uit en beklommen den berg.

Maer nauwelyks was de Waldeghemsche bende buiten de stad geraekt, of de vyf honderd Franschen vertoonden zich op de hoogte en zonden eenen hagel kogels op de naderende Patriotten.

Bruno bemerkte met schrik dat zyne mannen aerzelden, of door het lossen hunner geweeren zich wilden verdedigen. Zoo kon men daer geenen stand houden, dewyl nu insgelyks de kanons hun gebulder tusschen den knal der vuerroers mengden, en schroot en ballen tusschen zyne mannen braekten.

Hy sprong vooruit, en riep met kracht tot zyne gezellen:

‘ô, Vrienden, nog eene pooging! Volgt my! Met gevelde bayonnetten, vooruit, vooruit, voor God en Vaderland!’

‘Vooruit, vooruit!’ schreeuwde Karel uit den Leeuw, daer hy met Bruno den berg opliep, en door zyn voorbeeld al zyne gezellen den moed gaf om hem te volgen.

Onder het moorddadig vuer der Franschen verloren de Waldeghemsche mannen veel volk. Eventwel, hoezeer het schroot en de kogels hunne gelederen verdunden, zy

gaven den aenval niet op en liepen met onbegrypelyke vermetelheid den berg op, waer eene digtgeslotene schaer hen verwachtte.

Hier begon een wanhopige stryd, man tegen man, met zweerd en bayonnet. Men hakte, men stiet, men sloeg, men worstelde er eene wyl, zoo hevig en zoo razend, dat er welhaest een hoop lyken in plassend bloed opgestapeld lag.

Gewis, de Waldeghemsche heldenschaer ware hier tot den laetsten man verpletterd geworden, - want tegen zoo vele vyanden kon noch moed, noch onversaegdheid hen bestand maken, - maer even spoedig verschenen insgelyks de andere vaendels der Boeren boven de hoogte, en de Franschen werden van alle kanten omringd en bevochten.

Bruno en Karel, met bloed en slyk bedekt, streden als verwoede leeuwen, en dreven hunne mannen immer vooruit tegen den vyand op. Deze deinsde tot by de kanons en deed ongemeene poogingen om de Battery te behouden, tot dat eenige der fransche scharen, die van alle kanten met ontrolde vanen kwamen toegeloopen, ontzet mogten brengen.

Bruno, die hun inzigt merkte en door den stryd tot blinde onverschrokkenheid was vervoerd, hief op nieuw zynen vaderlandschen zegekreet aen en stortte met zyne mannen zoo onweêrstaenbaer op de Franschen, dat dezen

de kapel verlieten en langzaem naer hunne komende makkers terugweken.

De Waldeghemsche mannen stonden te midden der verlatene stukken te juichen; het vyandlyk geschut was in hunne magt!

Vol blydschap sprong Karel uit den Leeuw op een kanon; en, zynen hoed op den punt van zyn zweerd rondzwaeijende, verkondigde hy de overwinning door vrolyk krygsgeroep.

Maer hem ontvloog op dit oogenblik een akelige schreeuw. Hy sloeg zich de hand voor de borst om de ontvangene wonde te sluiten; doch het bloed sprong als een stroom tusschen zyne vingeren uit. De ongelukkige jongeling zonk ineen en viel krachteloos en stervend in Bruno's armen.

‘Myn vriend, ô Karel, Karel-lief’ riep Bruno, daer hy de kleederen zyns makkers poogde los te scheuren ‘ach, wanhoop niet. Ik zal uw bloed stelpen. Waer, waer is uwe wonde?....’

En met koortsige haest rukte hy het overkleed van Karel aen flarden om hem de borst te ontdekken. Intusschen vlogen de kogels met vernieuwde kracht boven zyn hoofd; doch, door pyn en lyden gansch overheerscht, scheen hy niet meer te weten waer hy zich bevond. De gewonde jongeling lag hem in den arm met geslotene oogen en met de doodverw op het gelaet. Wanneer Bruno hem eindelyk de

borst ontblootte opende Karel nog eens zyne reeds verslenste oogen; een glimlach verscheen op zyn gelaet en met byna onhoorbare stem murmelde hy:

‘Vaerwel, vriend, myne moeder..... voor God, voor God en Vaderland.....’

Eene ligte stuiptrekking sidderde over zyne lidmaten, hy rekte zich uit en bleef gansch roerloos liggen.

Uit Bruno's boezem verhief zich een schreeuw van yzing en van wanhoop. Hy staerde byna gevoelloos op de mannen die het lyk van Karel uit zyne armen namen om het ter stad in te voeren.

Eensklaps, alsof het gevoel der wraek met verdubbelden gloed in zynen boezem ontbrandde, sprong hy regt, vatte zyn zweerd en wilde zich vooruitwerpen naer de plaets waer de stryd immer voortduerde, ofschoon de beide legers elkander nu slechts uit de verte met geweerscheuten bevochten.

Met welke droeve verbaesdheid werd de moedige jongeling niet geslagen, toen hy bemerkte dat het vaderlandsch leger achteruitweek en naer de stad scheen te willen terugkeeren.

Vol woede liep hy tot eenige Stafofficieren welke hy achter de slagorde in eenen kring zag staen. Hy meende zyne verontweerdiging in hevige verwyten lucht te geven, doch wat hy daer zag deed de woorden op zynen mond vergaen.

De Generael De Roumiroir stond te midden van eenige Oversten, met zyne borst vol bloed en gansch het aengezigt geschonden. Een kogel had hem de onderlip en een gedeelte der kin weggenomen(*).

Bruno verliet deze plaets en stapte tot den regter vleugel der slagorde, waer hy de roode Kruisvaen zag wapperen. Onderwege ontmoette hy eenen Stafoverste dien hy kende.

‘Wat beteekent dit?’ riep hy. ‘Waerom wykt men terug? Wie heeft zulke laffe bevelen gegeven? Die stroomen vergoten bloed worden dus ten onnutte gemaekt?’

‘Zwyg, Bruno’ antwoordde de Overste. ‘Indien wy ons niet spoeden om ter stad in te geraken, is alles verloren. Zie in de velden: vyf of zes duizend vyanden, gansche drommen peerdenvolk en veldgeschut naderen den Allerheiligenberg. Het is hier niet goed voor ons. De terugtogt is bevolen; wy zullen den stryd achter de wallen voortzetten indien het noodig is.....’

De Overste verwyderde zich.

Reeds was de gansche slagorde in haren langzamen terugtogt tot by Bruno genaderd. Hy begaf zich sprakeloos tot by de Waldeghemsche bende en volgde haer, met hangend hoofd en treurend alsof hy gansch vreemd ware geweest aen al wat er gebeurde.

Zoo trokken de Boeren allengskens en zich moedig verweerend, de stad binnen, en schaerden zich achter de vesten om den vyand te wederstaen indien hy eenen aenval tegen de poort durfde ondernemen.

Maer de Franschen vergenoegden zich met op nieuw bezit van hunne kanons te nemen en de stad hevig te beschieten. Voor het overige bleven zy met veel zorg buiten het bereik der geweeren.

Ongetwyfeld waren de fransche Veldheeren overtuigd dat de stad zich wel van zelve overgeven zou, zonder dat het noodig ware eenen bloedigen stormloop te wagen.

Den ganschen namiddag bleven de zaken in denzelfden toestand. De stad werd tot den avond met verdubbeld geweld beschoten; maer zoohaest de nachtelyke duisternis over de vesting en over de velden was neêrgezakt, staekte men het vuer van wederzyde, om uit eene korte rust krachten te putten tot den stryd van den komenden dag............................

Het was nacht.

Eenzaem en doodsch waren de donkere straten der stad Diest. Geen levend wezen brak, door zyne tegenwoordigheid, de nare stilte die de belegerde vesting deed gelyken aen eenen onmeetbaren grafkuil. Alsof men met inzigt de onpeilbare duisternis nog hadde willen vermeerderen, men had alle lichten op Markt en straten uitgedoofd.

Dit akelig stilzwygen, die geheimzinnige rust, die schrikbarende eenzaemheid duerde onverbroken voort, tot dat de klokken van kerken en kapellen, door twaelf klagende galmen, het plegtig uer van Middernacht aenkondigden.

Dan veranderde eensklaps het tooneel, alsof de kloktoonen eene gansche bevolking uit den doodslaep hadden opgewekt. Vele deuren werden voorzigtiglyk geopend en weder gesloten. Onmiddelyk verschenen van alle kanten zwarte menschenschimmen, die met loozen stap en sprakeloos langs de huizen voorbyslopen, als wilden zy eene prooi verrassen of eene misdaed plegen.

Men hadde in de volledige donkerheid niet kunnen erkennen welk slach van lieden dus, met het diepste geheim omhuld, door de straten dreven, indien niet bywylen eene flauwe glinstering of een gerammel van yzer hadde doen begrypen dat zy ten oorlog waren uitgerust.

Meer en meer groeide het getal dezer nachtelyke wande-

laers aen; welhaest zakten gansche drommen van de wallen naer het lagere gedeelte der stad: er waren straten die met menschen schenen te krielen. Eventwel allen zwegen en deden geweld om het gerucht hunner stappen of hunner wapens te onderdrukken. Zwygend en met omzigtigheid voortsluipende, volgden allen dezelfde rigting naer de zyde der stad waer het Beggynhof, niet verre van de wallen, zich met zyne kerk verheft.

Rondom dit gesticht en in de omliggende straten bevonden zich reeds duizende menschen, gedeeltelyk in gelederen geschaerd, in gevallyke hoopen verdeeld, of nog in de duisternis naer vrienden en gezellen zoekend.

Digter tegen den muer van het Beggynhof stonden een aental draegbaren, van welke niet zelden pynelyke doch versmoorde klagten opstegen; het waren gekwetste lieden, omringd van vrienden die hen poogden te troosten en in stilte hen verzekerden dat zy hen niet zouden verlaten.

Omtrent de gewondenen bevonden zich insgelyks eenige vrouwen en maegden.

Zoo stil kon de krielende menigte zich niet houden, of er heerschte een zeker geruisch als van eenen zeer verwyderden waterloop; maer dit gerucht was zoo zacht en zoo onduidelyk, dat het zich met den adem des winds vermengde en ongemerkt wegsmolt.

Aen den voet van den vestingwal was meer beweging, en somwylen verhief zich wel van daer een luider gerucht. Men scheen er bezig met aen eenig oorlogstuig te arbeiden, want men droeg er zware stukken hout te samen.

By de arbeiders stonden de voornaemste Oversten der Patriotten. De Generael De Roumiroir, ondanks zyne pynelyke wonde, moedigde hen door zyne tegenwoordigheid aen; nevens hem, en zelf mede werkend, bevond zich Bruno, de moedige Kapitein der Waldeghemsche bende.

Van tyd tot tyd kwamen eenige Stafoversten den Generael berigt brengen over den toestand der zaken in de aenpalende straten en rond het Beggynhof. Eindelyk werd hem gemeld dat men reden had om te denken dat iedereen tegenwoordig was.

De Generael deed een teeken. De arbeiders laedden de stukken hout op hunne schouders en klommen langzaem en met omzigtigheid over den wal.

In allerhaest verliet Bruno deze plaets en keerde zyne stappen naer het Beggynhof. Hy ging regt tot eenen donkeren hoek van den muer die het gesticht omringde, greep in de duisternis iemand by de hand en sprak met verdoofde stemme:

‘Moeder, Veva, komt, alles in gereed!’

De vrouwen gehoorzaemden hem sprakeloos; nog twee

andere persoonen volgden hem. Bruno keerde zich om en zegde al gaende:

‘Jan, myn getrouwe vriend, ô raep voor dit noodlottig oogenblik al uwen moed, al uwe voorzigtigheid te samen. Ik heb een akelig voorgevoel: ik sidder en beef by de vrees voor eene schrikkelyke ramp. Bescherm onzen armen Pastor, dat hy niet verongelukke in de duisternis.....’

‘God heeft myn lot in handen’ murmelde de oude Priester ‘weest om my niet bezorgd.’

‘Bruno’ vroeg de knecht ‘wat heeft men beslist? Zeg het ons, dat wy weten welk gevaer er te ontwyken is?’

‘Men heeft eene brug over het water nevens de groote Spui gelegd; daerover moeten wy de stad verlaten. Het is de eenige plaets die niet door den vyand is bezet. Alzoo, wanneer gy over de brug zyt, gaet immer regt vooruit zonder van deze rigting te verdwalen..... Wy trekken naer Hasselt.....’

‘Maer, Bruno, de oude Brouwer is niet met ons?’

‘Hy is met zynen zoon: ik heb Simon in vryheid gesteld.....’

Bruno bragt den arm over den hals zyner moeder en sprak op zoeten toon:

‘Gy beeft, moeder? gy stort tranen in de duisternis? ô, Behoud uwen moed. Ik zal met u blyven, u verdedigen, u beschutten tegen alle gevaer..... En, mogt het waer zyn

dat het schrikkelyk uer verschenen is, ach, er is toch iets zaligs in ons lot..... Gy zult my en Genoveva in uwe armen drukken, en al te samen, gesloten in den heiligen band der liefde, zullen wy opklimmen tot God die ons de martelkroon heeft gegund.....’

Op dit oogenblik naderden zy den stadswal.

Reeds stond het overgeblevene gedeelte der Waldeghemsche bende daer in gelederen geschaerd; verder naer het Beggynhof op, en zelfs dieper ter stad in, hadden de overige vaendels zich in eene digte kolom gesloten. Eenige benden, die des Generaels bevelen hadden miskend en misschien door benauwdheid waren gejaegd, drongen van wederzyde der binnenvest naer het hoofd des legers op, om mede van de eersten over de brug te geraken.

Tot dan was alles echter met eene wonderbare regelmaet en in eene diepe stilte afgeloopen.

De Generael deed een teeken aen de Waldeghemsche bende; deze ging vooruit en klom over den wal.

Het gansche leger bewoog zich langzaem; maer de benden die nevens de vestingwerken stonden, hadden zoo veel haest om de stad te ontkomen, dat zy op vyf of zes verschillige plaetsen over den wal klommen en in groote menigte tegen de brug kwamen aendringen.

Hetzy de voorgenomen vlugt der Boeren verraden was geworden, of dat de fransche schildwachten, van het ge-

bergte buiten de Herenthalsche poort, het gerucht hadden gehoord dat uit de wanorde by de brug onstond, - op dit oogenblik borst een geweldige kanonscheut los, die met zyne donderende galmen als een verschrikkelyke roep over stad en velden rolde.

Dit akelig sein sloeg de Patriotten met eene onzeggelyke vervaerdheid; de achterste vaendels drongen de voorsten met onweêrstaenbaer geweld tegen den wal; allen, zelfs de onversaegdsten, moesten dien aendrang gehoorzamen.

Er verhief zich een ontzettend noodgehuil, een yselyk gedruis dat alle harten met benauwdheid sloeg. Welhaest verloor men alle gevoel van gemeen behoud; ieder ylde voorwaerts; gansche drommen liepen over den wal en stortten als een rollende vloed tegen de brug.

Een yselyk gekraek vermengde zich met de galmen der kanons en met het geknal der geweeren: - de brug bezweek onder het gewigt der vlugtelingen en viel met haren last in het water.....

Dit ongeluk stuitte echter den drang der vlugtelingen niet. In de onpeilbare duisternis en door den schrik verblind, kwamen zy onophoudend van de wal geloopen en vielen overhoop in de gracht die welhaest gansch met lyken was opgevuld. Het geschreeuw, het gekerm hunner verpletterde broeders, in stede van hen terug te houden, jaegde hen integendeel aen om de stad te ontvlugten. Het

was eene verwarring zoo yselyk dat geen denkbeeld er van te geven is.

Intusschen waren de Fransche benden uit de naeste legerplaets onder de wapens geloopen, en hadden zich niet verre van de groote Spui in gelederen geschaerd. Van daer schoten zy onophoudend naer de plaets waer het noodgehuil zich verhief.

Terwyl de Patriotten by honderden in het water versmoorden en elkander verpletterden, vlogen nog de kogels als eene moorddadige hagelbui tusschen hen, om de slagtoffers te zoeken die gelukkig genoeg waren geweest om levend over de gracht te geraken.

Na een half uer verging het akelig misbaer; alles werd stil..... Maer de nachtelyke duisternis verborg vyf honderd lyken in haren schoot!(*)


Vorige Volgende

Over het gehele werk

datums