Logo DBNL
De boerenkryg (1798). Deel 2 (1853)

De boerenkryg (1798). Deel 2

(1853)–Hendrik Conscience–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

X.

Het voornaemste leger der Boeren, of zoo als de Franschen het noemden, de groote bende der Brigands, - bevond zich by het opgaen der zon in eene boschachtige streek, op een paer uren gaens van de stad Diest.

Ofschoon men te dezer plaetse geen ander volk bemerkte dan eenige hoopjes gewapende mannen, die, als brandwachten, by de hoeken der velden en nevens de kanten uitgezet waren, men kon eventwel ligtelyk raden dat eene krielende menigte het bosch vervulde; want boven het geboomte hing een dof en verward gerucht, als het verre gebruis eener ontstelde zee.

Inderdaed, daerbinnen in den schoot des wouds, en ver-

deeld nevens de wegen of in de ydele plaetsen, lagen wel vyf duizend man.

Hy, die in het bosch ware gedrongen om met nieuwsgierig oog na te zien wat daer geschiedde, zou zich te regt verwonderd hebben over den zonderlingen aenblik dezer menigte volks, uit alle streken des Lands tesaem gestroomd.

Vooreerst hadde hy, op een open plein, dry of vier honderd boeren te peerd achter elkander zien ryden en op bevel van eenen Overste dooreenslingeren en zwenken en draven, dat de vochtige grond in vlokken rondvloog.

Dit waren de ruiters der Patriotten, die hunne ploegpeerden de krygsbeweging leerden.

Aerdig genoeg was dit vertoog: meest te peerd zittend, zonder zadel en gekleed met hunnen blauwen kiel, zouden deze ruiters den aenschouwer toegeschenen hebben als landlieden die ergens op eene kermis zich vermaekten, indien het lang zweerd dat in hunne handen blikkerde en de pistolen in hunne gordelriemen, niet hadden doen merken dat het hier ernst was.

Een weinig verder, tusschen een honderdtal mannen die als eene wacht in ryen geschikt waren, stonden vele karren met de peerden reeds ingespannen, en reisvaerdig. Men kon er eenige wagens bemerken waerboven een klein vaendel waeide met het opschrift Buspoeder; insgelyks eenige

anderen die geladen waren met nieuwe geweeren en met sabels, zoo dat men hieruit mogt besluiten dat de Boeren overvloed hadden van allerlei krygsvoorraed.

Van deze plaets hoorde men achter een elsen schaerbosch een ongemeen gejuich, dat by poozen galmend in de hoogte steeg en dan weder ophield om na een oogenblik met nieuwe kracht op te staen.

Daer lag een soort van weide, die overdekt was met menschen van allen ouderdom en van allen stand. Dat hier reeds eenige regeltucht bestond kon men wel merken aen de geweeren, die in ryen tegeneen geschikt waren, op zulke wyze dat, by den eersten roep, elk vaendel zyne standplaets, elke man zyn wapen zonder misgreep konden terugvinden, - Eenige vrouwen en kinderen, doch zeer weinig in getal, vertoonden zich ook van verre tusschen het schaerhout.

Het gejuich dat in het geboomte by poozen weêrgalmde had eene byzondere oorzaek. Te midden der weide, op eene karre die met mondbehoeften was geladen, stond een man, die met krachtige gebaren, eene rede tot de omstaenders hield. Wat hy zegde moest de menigte verblyden en in geestontheffing wegrukken; want telkens dat hy eenen zin geëindigd had, klapten de aenhoorders in de handen en bevestigden zyne gezegden door allerlei uitroepingen. Hy sprak hun van Vaderland en Geloof, van

Sankulotten en goddeloosheid, van stryd en zegeprael, van verlossing en vryheid!.........

Het woud intredende zou men de plaets bereikt hebben, waer de Stafoversten des legers in krygsraed waren vergaderd.

De Generael Constantinus De Roumiroir, een voornaem Brusselaer, zat neder op den boord eener diepe gracht en hield eene landkaert op de kniën; de andere Oversten zaten van wederzyde der gracht en luisterden aendachtig op hetgeen de Veldheer hun zegde.

Men beraemde hier de inneming der stad Diest en poogde op de kaert te berekenen, langswaer men deze vesting het gemakkelykst kon overvallen.

De Oversten schenen verheugd en vol hoop; dikwyls begroetten zy de woorden van den Veldheer De Roumiroir met jubelende uitroepingen.

Verder nog, en zoo wyd het woud met zyne veelvuldige leemten en ydele plaetsen zich uitstrekte, waren gedeelten van het leger verspreid.

Op een veld, tegen den boord van een eiken blekbosch, hadden de lieden van Waldeghem zich nedergeslagen. Zy waren nu wel drymael zoo talryk dan toen zy, door de Franschen vervolgd, den Zandberg verlaten hadden.

Bruno's gevangneming, zyne wonderbare verlossing, en bovenal zyne onversaegdheid in het gevecht, hadden hem

vermaerd gemaekt. Een aental jongelingen der Opper-Kempen waren zich onder zyn bevel komen schikken. Hy gebood nu, als Kapitein, over een vaendel van meer dan twee honderd moedige jongelingen.

Karel uit den Leeuw, tot Onder-Kapitein benoemd, was op dit oogenblik bezig met zyne mannen in het laden der geweeren te oefenen. Eerst sedert gisteren hadden zy patroonen of gemaekte kardoezen bekomen; en hun moest geleerd worden hoe zy zich met snelheid daervan te bedienen hadden.

Karel had zyne mannen in gelederen geschikt; hy gebood, liep, schreeuwde en wees alles te regt, met eenen ernst en eene vlyt alsof hy zyn gansch leven niets anders had gedaen. Elk woord dat hy sprak was eene aenmoediging; hy vuerde de dapperheid zyner gezellen dusdanig aen, door den strydlust die zyne tael bezielde, dat aller oogen van hoop en onversaegdheid gloeiden.

Uit het midden dezer schaer verhief zich een zonderling vaendel. Het was van een stuk wit lynwaed gemaekt, waerschynlyk de helft van een beddelaken. Daerop stond een groot Kruis in bloedroode verw geschilderd, met het opschrift: Voor God en Vaderland! Men kon wel zien dat dit vaendel door geen kunstenaer was vervaerdigd. Karel had het alleen gemaekt, en, by gebrek aen penseelen, de verw met de hand erop gestreken; event-

wel, zoo als het was, had het toch eene klare beteekenis en zyn aenblik stortte hoop en moed in de harten der jongelingen.

Tegen den boord van het veld zat Genoveva, nevens den ouden Pastor van Waldeghem.

De maegd had de nonnenkleederen afgelegd en de Kempische dragt hernomen.

De Pastor sprak tot haer; doch zy scheen door een aenjagend gedacht verstrooid, en keerde onophoudend het hoofd naer den kant van het veld waer de grond zich allengskens tot eenen heuvel verhief.

Op vyf of zes stappen van Genoveva zat de Brouwer, Simon's vader, met het hoofd in de handen gebogen, en beweegloos als ware hy in eenen diepen slaep gedompeld geweest.

‘Arme vader!’ zuchtte de Pastor daer hy eenen medelydenden blik op den Brouwer stuerde. ‘Zyne smart is onzeggelyk. Zy zeker, Veva, de ongelukkige man zal ervan sterven. Ik heb gisteren avond en een gedeelte van den nacht alles gedaen, alles gezegd wat my mogelyk was om hem te troosten.... Het denkbleed dat zyn zoon een aenvoerder onzer vervolgers is, martelt hem zoo yselyk! En wat te Herenthals is geschied heeft hem het hart nog dieper doorboord....’

‘Er is wel reden toe, Eerweerde’ antwoorde de maegd

‘hy vreest dat zyn zoon, de moeder van Bruno zal hebben doen vermoorden!’

‘Bruno schynt het insgelyks te vreezen’ hernam de Priester ‘maer gy zyt immers wel zeker, Veva, dat zy zich in veiligheid bevond vooraleer onze lieden hunnen ongelukkigen vriend uit de gevangenis verlosten?’

‘Gansch zeker, Eerweerde. Waer men haer naertoe geleid had, die schuilplaets kon niemand ontdekken. Alles was op voorhand berekend; myne nichte Kaet zou alleen de schuld van alles hebben en daerenboven.....’

‘Gy verschiet, Veva, wat doet u schrikken?’

‘Niets, Eerweerde; ik dacht dat ik Bruno's stemme hoorde.’

‘Hebt gy Bruno dit alles niet gezegd, dat hy zoo ongerust en zoo angstig is?’

‘Ja wel, Vader; in den eerste heeft hy my geloofd, en zelfs zich verblyd in hetgeen ik hem zegde. Slechts sedert dezen morgen, naermate het licht werd, heeft de benauwdheid hem overmeesterd, omdat Jan niet wederkeert. Ik zelve begin te vreezen en doe geweld om myne klimmende bekommernis te wederstaen.’

‘Inderdaed, Veva, misschien is de angst van Bruno niet ongegrond. De Franschen doorkruisen de Kempen onophoudelyk. Duizend gevaren moet Jan voorby eer hy

van Herenthals tot hier gerake; de vreemde soldaten zyn zoo wreed....’

Genoveva liet het hoofd op de borst zinken en verbleekte eenigzins daer zy met ontsteltenis zuchtte:

‘God weet, of het voorgevoel des Brouwers ons geene nieuwe ramp aenkondigt! ô, Eerweerde, het zou te veel zyn! Bruno heeft dit akelig lot toch niet verdiend?’

De Priester schudde weemoedig het hoofd en zegde:

‘Myn kind, hopen wy in 's Heeren goedheid. Het kruis dat hy op onze schouders heeft gelegd is zwaer en pynlyk. Eventwel, Veva, laet ons in ootmoed bukken onder het gewigt van zynen arm. Wat er ook gebeure, dat zyn heilige wil geschiede!’

‘Arme Bruno!’ klaegde de Maegd. ‘Sedert een uer loopt hy over en weder als wierd hy door eenen doodelyken angst voortgezweept. Nu staet hy gewis op den heuvel om uit te zien of Jan niet komt! Ik ken zyn al te gevoelig hart; ik doorgrond zyn wee, zyne benauwdheid.....’

Nauwelyks had zy deze woorden gezegd, of zy sprong regt; en, den Priester by de hand vattende, dwong zy hem insgelyks zich op te regten, daer zy met blydschap uitriep:

‘Zie, zie, ginds op den heuvel. Bruno die ons roept! Daer zyn ze! Daer zyn ze!’

De Brouwer scheen te ontwaken en aenzag de maegd ondervragend:

‘Gauw, gauw’ zegde zy tot hem ‘Bruno roept: zyne moeder komt!’

Deze tyding deed den Brouwer beven van ontsteltenis; eventwel, zy moest hem zeer verheugen, want een heldere glimlach verlichtte zyn gelaet. Opspringende volgde hy den Priester en de maegd.

Toen zy de hoogte boven den heuvel bereikten, zagen zy Bruno in de verte uit al zyne kracht vooruitloopen, en zich korts daerop aen den hals eener vrouw werpen, die in gezelschap van eenen ouden man in de baen daer aenkwam.

‘Zyne moeder! zyne moeder!’ riep Genoveva, daer zy in vollen loop den heuvel afdaelde.

Zy sloeg insgelyks hare armen om den hals der ontroerde vrouw en juichte van blydschap.

Bruno kon niet spreken; hy aenschouwde zyne moeder in zalige verdwaeldheid en besprengde hare borst met heete tranen.

Eindelyk werd zyne stemme vry; hy hief armen en oogen ten hemel en riep in ontheffing uit:

‘Dank, dank, ô God, dat gy my ten minste myne moeder gelaten hebt! Uw naem zy gezegend voor die weldaed!’

Eene nieuwe omhelsing zyner moeder brak zyne aenbidding af.

‘Bruno, Bruno’ sprak de vrouw ‘ach, ons lot is bitter; ik heb geleden zoo als welligt niemand ooit lyden zal. Nu toch, nu ben ik zoo gelukkig! Ah, de dood moest u hebben; gy waert reeds tot de slagtbank geteekend..... en uwe moeder vindt u terug, levend en in vryheid!’

Zy keerde zich tot Genoveva en greep hare beide handen, daer zy met innige dankbaerheid uitriep:

‘Veva, wonderbare maegd, aen u zyn wy dit geluk verschuldigd. Wat myne bloedige tranen niet konden verkrygen, dat heeft uwe wysheid, dat heeft uw moed gedaen. Wees gezegend, God storte al myne gebeden op u; dat gy ten minste op aerde vrede en belooning moget vinden!’

De Pastor en de Brouwer naderden op dit oogenblik tot Bruno en zyne moeder. De eerste drukte de vrouw en den jongeling de hand; de tweede aenschouwde het tooneel der algemeene blydschap met lydzamen blik, en boog het hoofd als hadde een gevoel van schaemte hem bevangen. De zalige ontroering, die hy op aller aengezigt zag glansen, deed hem dieper nog gevoelen dat zyn zoon de schuld was van alles wat deze lieden hadden geleden; en, alhoewel hy misschien meer dan de anderen zich in de komst van Bruno's moeder verheugde, het gezigt van 's jongelings liefde vermorselde hem het hart. Zy ten minste had eenen zoon die haer beminde en haer lyden door zoete verkleefdheid kon vergoeden.....!

Allen keerden naer de legerplaets. Bruno had het hoofd, onder zynen hoed, nog met eenen ligten windel verbonden; doch zyne wonde moest hem weinig meer hinderen, want op zyn gelaet blonk de helderste blydschap en al zyne bewegingen waren vry en en krachtig. Hy ging nevens zyne moeder en drukte eene harer handen.

De Pastor stapte nevens den knecht. Deze antwoordde op eene vraeg des Priesters:

‘Oh, myne taek was niet moeijelyk. Er zyn geene Sankulotten meer in Herenthals. Ik heb Bruno's moeder gevonden, waer Genoveva my gezegd had dat zy zich bevond. Na onzen aenval heeft men inderdaed de Gasthuisnonnen beschuldigd; maer vermits Zuster Kaet was verdwenen, kon het feit met grooten schyn van waerheid haer alleen ten last gelegd worden. Zoo is het geschied; de Generael was ten uiterste verstoord, doch het is daerby gebleven.’

De knecht naderde digter by den Priester om niet door den Brouwer gehoord te worden, en sprak met stille stem:

‘Simon-Brutus heeft gansch Herenthals doen doorzoeken om Bruno's moeder of iemand van ons te ontdekken. Gy kunt wel denken, Eerweerde, wat lot die snoode dwingeland bestemde aen degenen die hy zou hebben gevonden. Maer God heeft erin voorzien..... Dat ik niet vroeger tot hier geraekt ben mag u niet verwonderen. Onderwege hebben wy van verre eene vliegende kolom

gezien; en wy hebben wel twee uren door bosch en struik moeten omgaen.’

Nog eenige woorden meer wisselde de knecht met den ouden Priester, tot dat allen de plaets bereikten waer de lieden van Waldeghem waren gelegerd. Bruno deed zyne moeder tegen den boord van het veld nederzitten en begon met haer, met Genoveva en met Jan den knecht een stil doch zielroerend gesprek, alleenlyk by poozen onderbroken door meer zigtbare bewyzen van liefde en dankbaerheid.

Wanneer zy dus eenigen tyd in volle vergetelheid de vreugde van het onverhoopte wederzien hadden gesmaekt, kwam een man te peerd in vollen draf over het veld gereden en bleef voor Bruno staen, daer hy tot hem riep:

‘Kapitein, de bespieders zyn terug; alles is in regel. Aenstonds zult gy de trommel hooren slaen. Op dit teeken zult gy uwe mannen uit het bosch leiden en in de groote baen schikken. De Generael doet u zeggen dat gy met uwe bende de voorhoede houden zult!’

De ruiter gaf zyn peerd de sporen en verdween als een pyl achter den eiken kant.

In allerhaest nam Bruno afscheid van zyne moeder en van Genoveva; hy gaf den Knecht nog eenige inlichtingen, en liep dan tot zyne mannen, die nog immer bezig waren met, onder bevel van Karel, zich in den wapenhandel te oefenen.

De vrouwen stonden op en werden door Jan tusschen het heesterhout weggeleid.

Op Bruno's gelaet glanste blydschap, moed en geestdrift. Ook, zoohaest zyne mannen hem bemerkten en in zyne oogen de hoop op goeden uitslag lazen, begroetten zy zyne komst door vreugdevol gejuich.

Hy naderde tot Karel, en, hem de hand drukkende, sprak hy:

‘ô, Goede vriend, myne moeder is terug! Nu klopt het hart my weder vry; het bloed stroomt my zoo warm door de aderen! Wy gaen ten stryd: de vyand zal weten dat Bruno gelukkig is!.... Doe onze mannen rond my zich scharen.’

Karel liep, met teekens eener bovenmatige blydschap, voor de lange ry zyner gezellen, tot hen roepende:

‘Vrienden, het is erop! Wy vertrekken, wy gaen vechten, de Sankulotten zullen van de nieuwe kardoezen gaen eten! Nadert allen rond den kapitein: hy zelf zal u de blyde tyding melden.’

Wanneer Bruno zich door eene digtgeslotene schaer omringd zag, sprak hy met innig bezielde stemme:

‘Broeders, de trommel zal meteen het teeken geven tot het vertrek. Wy gaen de stad Diest bestormen, en, met Gods hulp, de Sankulotten eruit verjagen. Van dien aenval hangt het lot des Vaderlands af. De Generael heeft ons de voorhoede gegeven; het is genoeg getoond dat hy

betrouwen heeft in onze manhaftigheid. Voorwaer, hy heeft zich niet bedrogen! Ah, gezellen, tot nu toe hebben wy gestreden zonder hoop; wy hebben de onfeilbare dood als eenig einde onzer pooging aenveerd! Nu heeft de Hemel zich voor ons verklaerd: wy zyn vyf duizend sterk, wy hebben goede wapens en zyn van alles voorzien. Hebben wy ons bloed gewillig voor Geloof en Vaderland vergoten toen alles akelig en duister was in het verschiet, oh, hoe moet ons de boezem zwellen, nu wy de verlossing des Vaderlands als eene star voor onze oogen zien blinken? Nu wy ons magtig genoeg gevoelen om de vreemde dwingelanden te verpletten? Laet uwe harten groot worden, broeders; beseft de heilige zending die ons door God is opgelegd; en, is het mogelyk, weest nog moediger, nog hardnekkiger in den stryd. Houdt uw oog op my: ik zal u toonen waer uwe kogels of uwe bayonnetten verzadiging kunnen vinden. Dat het roode Kruis, het Waldeghemsche vaendel, aen het gansche leger immer de plaets toone waer der vyanden bloed by stroomen vliet.....!’

Van uit de verte hoorde men nu het geroffel van eenige trommels.

‘Ah, ah’ riep Karel uit den Leeuw ‘ik hoor de viool: de bruiloft gaet beginnen!’

Bruno onderbrak zyne rede en riep, daer hy zyn zweerd in de hoogte stak:

‘Elk in zyn gelid!.... Vooruit nu, vooruit voor God en Vaderland!’

‘Voor God en Vaderland!’ juichten zyne mannen in magtige galmen, daer zy eensklaps uiteen liepen om tot hunne gelederen te gaen.

Van uit alle gedeelten des wouds antwoordden de verschillende benden op dien zegeroep. ‘Voor God en Vaderland!’ klonk het in donderend gejubel boven het gansche leger.

Bruno bragt zyne mannen in de baen, op de plaets welke hem door eenen Overste te peerd werd aengewezen. De andere vaendels schikten zich insgelyks, met merkbare regelmaet, achter de Waldeghemsche mannen. De ruitery bevond zich omtrent in het midden des legers.

Wanneer allen uit het bosch in de baen geraekt waren, kwam de Generael De Roumiroir met de Oversten van zynen Staf achter de bende van Bruno staen, waer reeds eenige trommelaers en trompetters waren vergaderd. Hy gebood aen een twintigtal ruiters, die hy had doen roepen, dat zy op twee honderd stappen vooruit zouden blyven om vlytig uit te zien en het leger voor alle verrassing te behoeden.

Het teeken tot het vertrek werd gegeven; trommels en trompetten braken los; het leger stapte voorwaerts.

Onmiddelyk verhief zich boven elke ry een aenvoerend

gezang; men juichte, men riep, men schreeuwde, men jubelde met uitgelatenheid. Het geschal der trompetten, het geroffel der trommels, hoe magtig ook, moest onderdoen voor het reusachtig gedruis der stemmen. Deze wolk menschen geleek veeleer aen lieden die ter kermis gingen dan aen krygslieden, die op het slagveld de dood of de overwinning gingen zoeken.

Eene wyl liet de Veldheer de uitspatting van hoop en strydlust voortduren. Welhaest echter zond hy eenige Oversten in de baen terug om overal de grootste stilte te bevelen; hy deed zelfs het geluid van trompetten en trommels ophouden.

Het gerucht verging allengskens, tot dat de beveldragers de achterhoede des legers hadden bereikt. Men hoorde niets meer dan de treden der benden op den grond; alles werd stil.

Zoo ging men omtrent een half uer met haestige stappen.

Eensklaps bleef de bende ruitery, die het leger vooruit was, in den weg staen. De Generael bemerkte het en hield het oog met verrassing naer dien kant gerigt.

Een der ruiters kwam in vollen draf in de baen teruggereden. By den veldheer genaderd zynde, sprak hy:

‘Generael, ginds is eene uitgestrekte vlakte. In de verte zien wy vele vuren rooken en soldaten dooreen krielen. Er is ook peerdenvolk by; het is eene vliegende kolom. Mis-

schien zyn er meer: de soldaten beslaen wel twee bunder gronds.’

De Veldheer deed Bruno teeken dat hy zyne mannen zou doen staen; al de vaendels drongen digter by malkaêr, doch hielden insgelyks stil.

Terwyl reed de Generael, met eenigen zyner Stafoversten en met den ruiter, vooruit en ging door eigene oogen de legerplaets des vyands bespieden.

Karel uit den Leeuw wreef zich de handen en mompelde met blydschap, daer hy voor zyne gezellen heen en weder liep:

‘Mannen, ik riek buspoeder: daer zyn ze! Wy staen vooraen, wy zullen den dans beginnen. Een Sankulot of tien is niet te veel voor my; als ieder er zooveel neemt dan zullen er maer weinig overschieten.....’

De Veldheer stond by den boord der vlakte en zag met eenen verrekyker naer den vyand.

‘Het is eene Colonne mobile’ zegde hy tot de Oversten die hem hadden gevolgd ‘waerschynlyk dezelfde die Herenthals in brand gestoken heeft, want ik zie er Jagers te peerd by, en kanons..... Zouden wy deze kolom poogen voorby te geraken, of zou het voordeeliger zyn, haer slag te leveren?’

‘Ik geloof, Generael’ antwoordde een der Oversten ‘dat wy deze gelegenheid moeten waernemen. Wy zyn

sterker dan zy; wy zullen voor de eerste mael in het open veld stryden, - en, krygen wy de overwinning, zoo als te denken is, onze mannen zullen uit dezen zegeprael eenen oneindigen moed putten. Dan eerst zullen zy soldaet geworden zyn in den vollen zin des woords. Het is eene onmiskenbare gunst des Hemels, dat wy op onze baen de Colonne mobile aentreffen, die te Herenthals de snoodste wreedheden heeft gepleegd. God zelf levert de beulen aen onze wraek!’

‘En wat is uw gevoelen?’ vroeg de Generael aen de andere Oversten. ‘De vyand ontwyken of stryden?’

‘Stryden! Slag leveren!’ antwoordden, allen met blydschap.

Een geluid van trommels klonk uit de verte hen tegen.

De Generael bragt weder den verrekyker voor zyn oog en zegde onmiddelyk tot zyne gezellen, daer hy zyn peerd omkeerde en in de baen terugreed:

‘Komt, spoed gemaekt! De vyand moet ons bemerkt hebben; zyne benden loopen te wapen. Wy mogen ons in de nauwe baen niet laten verrassen. Gaet tot al de vaendels des legers, verwittigt onze lieden dat men stryden gaet..... Beveelt stilte, kalmte en gehoorzaemheid.’

De Oversten gaven hunne peerden de spoor en renden nevens de verschillige benden, om de bevelen des Generaels aen ieder mede te deelen; maer, ofschoon zy de

diepste stilte geboden, nauwelyks was de blyde tyding door eenige vaendels bekend, of er steeg een donderende zegeschreeuw in de hoogte. Het gansche leger begon te zingen en te juichen; men drukte elkander de handen, men stuerde allerlei aenmoedigende uitroepingen van het eene vaendel naer het andere, - tot dat eindelyk het gejubel eene meer verstaenbare vorm aennam en te samen smolt in eenen enkelen roep:

‘Vooruit, vooruit, voor God en Vaderland!’

Eene spytige uitdrukking versomberde des Veldheers gelaet, daer hy zyne bevelen miskend zag; eventwel hy schudde onmiddelyk met het hoofd en glimlachte alsof het gejuich van strydlust en onversaegdheid, dat tegen zynen dank uit de harten zyner mannen opsteeg, hem over hunne vergetelheid der tucht vertroostte.

Tot Bruno gaende sprak hy tot hem op diep doordrongen toon:

‘Kapitein, wy gaen slag leveren in het open veld. Zoo ik u de voorhoede toevertrouwde, het is omdat ik op uwe onversaegdheid steun. Uwe mannen zullen de eerste kogels des vyands ontvangen. Indien gylieden aerzelt of wykt, dan is alles verloren; van u hangt de overwinning af..... Alzoo doet uwen pligt!’

Bruno stond sprakeloos, met het gloeijend oog in de baen gerigt; zyne neusgaten waren ongemeen verbreed en

hy hygde zigtbaer, daer hy met koortsig ongeduld zyn zweerd in de vuist wrong en de voeten verroerde als snakte hy naer het bevel om vooruit te gaen. Karel uit den Leeuw, hoe moedig zelf, aenschouwde Bruno's gelaet met bewondering.

De jonge Kapitein antwoordde met sombere stemme op des Generaels aenbeveling:

‘Welnu, laet ons gaen. De grond brandt onder myne voeten..... Verlies het roode Kruis niet uit het oog, Generael. Waer gy het ziet, daer stroomt het bloed by plassen!’

Op het bevel des Veldheers gaven trommels en hoorns het teeken tot het vertrek.

Een nieuw gejuich van het gansche leger begroette dit vrolyk sein.

De Franschen hadden het schallend gerucht van in den beginne gehoord. Zy insgelyks waren blyde dat zy onderwege onverwachts den vyand aentroffen, en zy hadden zich in allerhaest strydveerdig gemaekt.

Vooraleer de Boeren de vlakte bereikten waren de republikeinsche soldaten reeds tot op de helft van den afstand genaderd.

De twee legers waren niet verre meer van elkander verwyderd..... Beide dreven met ontplooide benden over het plein vooruit; en, ofschoon een kanonbal of een kogel

misschien wel de voorste gelederen des vyands zou hebben bereikt, geen enkele scheut werd er gelost.

Het krygsgejuich der Patriotten had insgelyks opgehouden; eene doodsche stilte, voorbode der aenstaende slagting, heerschte over de vlakte.

Eindelyk, het vuer nam aenvang; al schietend, doch met schynbare kalmte, naderden de beide slagorden nog digter tot elkander en menige kogel trof zyn doel.....

Eensklaps ontsloot de middenschaer der Franschen haren schoot en ontdekte vier kanons, die te gelyk losborsten en eenen hagel schroot onder de verraste Patriotten braekten. Van Bruno's bende vielen wel twintig man; niet minder was de vernieling onder eenige andere vaendels.

De Boeren bleven staen en schenen te aerzelen; onmiddelyk losten de kanons voor de tweede mael hunne moorddadige lading.

Een stuk schroot had het peerd des Veldheers neêrgeveld; hy had zich sterk bezeerd en was gansch verdwelmd.

Het oogenblik was beslissend; nog eenige minuten, en de derde ontploffing des geschuts hadde waerschynlyk het gansche leger der Boeren in verwarring gebragt.

‘Bruno! Bruno!’ riep Karel uit den Leeuw.

De Kapitein verstond den akeligen noodkreet zyns vriends. Hy sprong voor zyne mannen, hief het zweerd in de hoogte en schreeuwde in magtige galmen.

‘Met gevelde bayonnetten! Vooruit! vooruit! voor God en Vaderland!’

Een zelfde roep steeg op uit het gansche leger der Patriotten; al de vaendels liepen vooruit en wierpen zich als een rollende stroom tegen de slagorde des vyands.

Welhaest hoorde men noch kanons noch geweeren meer; het bayonnet en het zweerd deden alleen hun bloedig werk. Het was eene akelige verwarring, waerin elke man zyn slagtoffer poogde te vinden, en zelf ter neder werd gehakt op het oogenblik dat hy zynen vyand den doodslag bragt.

Het roode Kruis was dieper in de schaer der Franschen gedrongen. De lieden van Waldeghem vochten als leeuwen, en, hoe zeer ook van alle kanten omsloten, zy bleven onwrikbaer staen en velden alles rondom hen ter neder.

Met woede en droefheid bemerkte de fransche Generael dat hy zich over de magt des vyands had bedrogen en hy welligt hier eene schrikkelyke nederlaeg zou ondergaen. Vooraleer tot den terugtogt te besluiten vergaderde hy achter het leger eene sterke bende ruitery en al het voetvolk dat zyn bevel nog gehoorzamen kon. Zich aen het hoofd dier afdeeling stellende, rende hy in storm vooruit om nog eens te beproeven of de slagorde der Boeren niet door eene laetste pooging kon worden doorboord.

Bruno, ziende uit de verte den franschen Generael komen aengereden, riep tot zyne mannen:

‘Vooruit! Vooruit! Ons behoort de Generael der Sankulotten!’

De Franschen konden den aenval der Waldeghemsche bende niet weêrstaen; hun voorste gedeelte werd overhoop teruggedreven en de Generael, met eenige ruiters van zyn leger afgescheiden, moest onfeilbaer in Bruno's handen vallen. Reeds hadden de Boeren den toom van zyn peerd gegrepen en riepen dat hy zich overgeven zou.

Maer op hetzelfde oogenblik kwam eene nieuwe ruiterschaer met onweêrstaenbaren aendrang den Veldheer ter hulp gesprongen.

Eene enkele magtige stemme beheerschte alle gerucht en vuerde den moed der ruiters aen, daer zy de verlossing des Generaels als het doel eener heldhaftige pooging aenwees.

‘Oh, Simon-Brutus!’ riep Bruno met wraekzuchtig keelgeluid. ‘U moet ik hebben; gy gaet sterven, booswicht!’

De jongeling sprong met opgeheven zweerd naer zynen vyand; - maer de vlotting der peerden, het over en weder golven der strydenden liet hem niet toe Simon-Brutus te bereiken.

Welk geweld de Waldeghemsche bende inspande, hoe woedend zy tegen de ruiterschaer inliep, de Generael werd ontzet en raekte buiten gevaer.

De ruiters hadden, na de verlossing huns Veldheers, hunne peerden omgewend en waren achter het slagveld gevlugt.

Bruno poogde zynen vyand nog te ontdekken, doch vruchteloos; hy was te midden der ruiterschaer verdwenen.

Op dit oogenblik deed de fransche Generael aen al zyne vaendels bevelen tot den terugtogt dragen.

In tamelyke regelmaet weken de soldaten al strydend tot by het bosch, en verdwenen allengskens tusschen het digte geboomte.

De Boeren vervolgden hen eene wyl en schoten er nog velen ter neder; doch op den roep der trompetten en trommels, die hun van uit hun leger werd toegestuerd, keerden de meesten terug naer het slagveld, dat, ofschoon met dooden en gekwetsten bezaeid, reeds op alle punten weêrgalmde van het zegepralend gejuich der Patriotten.

Elkeen was met stof en bloed bedekt; het strydzweet vloeide van de blakende aengezigten..... En toch, men omhelsde elkander, men kondigde de verlossing des Vaderlands af, men zong en danste van geestdrift en vreugde.

De Generael De Roumiroir, van zynen val gedeeltelyk hersteld, had een ander peerd bestegen.

Alhoewel het hem gemakkelyk ware geweest, door eene vervolging in de bosschen den vyand een veel grooter verlies te doen lyden, hy achtte het hoogst onvoorzigtig, het

leger, zoo geheel in wanorde en dooreengemengd, aen zich zelven over te laten, en misschien den voorgenomen aenslag op de stad Diest onmogelyk te maken.

Daerom deed hy nu de byeenroeping blazen en dwong iedereen onder zyn vaendel in gelid te komen staen.

Zoohaest dit bevel gedeeltelyk was volvoerd, bestemde hy eenige benden om onder de wapens te blyven, en zond de anderen over het slagveld om de gekwetsten op te zoeken en tot de karren te dragen.

Hy deed terzelfder tyd aenkondigen, dat men te dezer plaetse niet langer dan een uer zou verwylen.

Het grootste gedeelte des legers had zich over het slagveld gespreid. Overal zag men gekwetsten wegdragen of verbinden, en doode lichamen met groote haest in den grond begraven of verbergen. - De Veldheer De Roumiroir en zyne Stafoversten rendden tusschen de arbeidende mannen en beyverden zich om het werk te doen bespoedigen.

Eindelyk, alles was zoo goed mogelyk in orde gebragt; het leger stond weder in de baen, met het roode Kruis der Waldeghemsche bende naer Diest gekeerd.

De trommelaers en trompetters zonden hunne aenjagende krygstoonen over het geboomte en het leger rukte zingend en jubelend voort.

Niets stoorde nog den geesdriftvollen togt. Het leger der

Boeren kreeg de stad Diest met hare torens en wallen in het gezigt, zonder nog eenen enkelen vyand te hebben ontmoet.

De Veldheer verwachtte zich van wege de bezetting der stad op eene hardnekkige verdediging. Daerom, zonder het leger te doen stilhouden, deed hy de voornaemste Oversten tot zich naderen, vuerde hunnen moed door krachtige woorden aen, en gaf hun al de inlichtingen welke hy tot den goeden uitslag der pooging nuttig oordeelde.

Al deze voorzorgen waren echter overbodig. Een byzonder geval had de stad Diest van hare bezetting ontbloot. Den dag te voren was in de gemeente Herck, niet verre van Diest, de vryheidsboom door de inwooners omverre gerukt, en men had er eene voorbytrekkende fransche bende byna geheel nedergehakt. De bevelhebber der stad Diest, geen gevaer voorziende, was met de bezetting naer Herck getogen om er eene voorbeeldelyke wraek te gaen plegen. Slechts een honderdtal mannen had hy binnen de vesting gelaten.

Toen men van de wallen het leger der Patriotten als eene ontzaggelyke wolk had zien naderen, hadden de fransche soldaten besloten de antwerpsche poort, die bedreigd scheen, te verdedigen tot dat de laetste hunner zou gevallen zyn. Zy hadden boden te peerd in de baen naer Herck

gezonden en hoopten dat hun Overste nog in tyds met onderstand mogt terugkomen.

Zy schikten zich in eene schaer voor de poort zelve en wachtten onverschrokken den vyand af.

Het verwonderde den Generael De Roumiroir zeer, dat hy de wallen van krygsvolk ontbloot zag en geene benden bespeurde, die hem in het veld te gemoet traden, ofschoon hy reeds tot op twee of dry geweerscheuten van den ingang der stad was genaderd.

Eene hinderlaeg vreezende, zond hy Bruno met zyne gezellen vooruit, om in schermutseling tegen de wacht der poort op te trekken en de bezetting aldus in het veld te lokken.

De roode Kruisvaen bewoog zich; de Waldeghemsche mannen trokken stedewaerts. Onderwege wisselden zy eenige geweerscheuten met den vyand.

Het vuer der Franschen scheen zoo zwak, Bruno was nog zoo zeer aengejaegd door de vreugde der behaelde overwinning, dat hy eensklaps zynen magtigen roep herhaelde:

‘Met gevelde bayonnetten vooruit! Voor God en Vaderland, vooruit!’

Het gevecht voor de poort duerde niet lang. By den eersten aenval werden de soldaten der wacht onweêrstaenbaer ter poort ingestuwd, en wierpen zich in de neven-

staende huizen, van waer zy nog eenige schaersche kogels tot den vyand stuerden.

Op de stem van Karel uit den Leeuw liepen al de mannen van Waldeghem boven de wallen, en begonnen daer met hunne hoeden te draeijen en door hevig krygsgejuich den zege te verkondigen.

Dit gezigt wekte een magtig antwoord uit de wachtende scharen des legers.

‘Vooruit! Vooruit!’ galmde het tot boven de stad.

De Generael deed de trommels slaen en gaf het verlangde teeken; maer de geestdrift was te groot: in stede van in orde vooruit te gaen, zetten al de benden het op een loopen, en stroomden als een rollende vloed, juichend en jubelend, de vesting binnen.(*)


Vorige Volgende

Over het gehele werk

datums