|
| |
| |
| |
IX.
By eene der poorten van Herenthals, die men de Koeipoort hiet, en welke nu verdwenen is, hadden de Franschen eene burgerwooning ingenomen. De voorkamer ervan had men een dertigtal soldaten tot wachthuis gegeven, om dien ingang der stad te bewaken. Ten einde de wachten te sparen, of misschien by gebrek aen doelmatigere vertrekken, had men de gekwetste Boeren in de achterzael dezes huizes op stroo nedergelegd. De middendeur der zael kwam in de wachtkamer uit, zoodat de soldaten de gevangenen onophoudend konden zien.
Het was nacht en zoo uitnemend donker in de straten, dat men op eenige stappen verre, zelfs de huizen niet kon zien.
| |
| |
De meeste soldaten der wacht sliepen op stoelen, of lagen met den ranselzak onder het hoofd ten gronde. Vyf of zes zaten by eene tafel en speelden met de kaert. De Sergeant stond regt en wandelde met stille treden over en weder door de kamer, van tyd tot tyd buiten gaende om den schildwacht tot waekzaemheid aen te manen, - of tot de slaepstede der gevangenen naderende, om te zien of alles daer nog stil en veilig bleef.
In de zael waer de gekwetste Boeren lagen brandde geen licht; maer de lamp der wachtkamer vervulde haer middenste gedeelte met eenen flauwen schemer, die toeliet de gevangenen in twyfelachtigen omtrek te onderscheiden.
Een twaelftal menschen met hoofd, arm of been in bebloede doeken gewonden, lagen er op stroo gelegerd. Eenigen zaten half opregt met de handen voor de oogen, anderen blikten halsstarrig en dwaes in de donkere ruimte.
Eene doodsche stilte heerschte tusschen deze ongelukkigen; men zou gewaend hebben, eenen hoop lyken te zien, hadde de brandende pyn hunner wonden, aen twee of dry dezer arme lieden, niet by poozen eenige grievende klagten ontrukt, en de stilte gebroken om ze nog akeliger te maken.
Bruno zat in den versten hoek, met den rug tegen den muer; het hoofd hing hem loodzwaer op de borst, zyne armen lagen ontspannen op zyne knien. Men zou niet heb- | |
| |
ben kunnen zien of hy waekte of sliep; want zyne oogen waren half geopend, doch zoo beweegloos en zoo styf in het stroo gevestigd, dat niets in hem een overblyfsel van aendacht of van leven kwam verraden.
Zoo zat de rampzalige jongeling reeds uren en uren lang zonder de minste beweging te hebben gedaen. Op al wat hem was gezegd geworden, op troostende woorden of op hoonende bedreigingen, had hy niets geantwoord, of slechts door eenen lydzamen blik zyne onverschilligheid betuigd.
Al de gevangenen, zoo wel de gekwetsten die zich hier in het wachthuis bevonden als de anderen die omtrent de Markt opgesloten zaten, wisten dat zy veroordeeld waren om by het opstaen der zonne voor den kop te worden geschoten. Het vonnis was hun met zyne woeste beweegredenen voorgelezen geworden.
Misschien dat velen der gevangenen dien nacht in angst en in groote benauwdheid doorbragten, en treurend droomden van het jonge leven, van het geboortedorp, van ouders, vrienden en vriendinnen, die zy voor eeuwig gingen verlaten. De vrees der dood, wanneer zy langzaem en zigtbaer nadert, is den mensch zoo natuerlyk, dat de allermoedigste deze ingeboren zucht tot zelfbehoud niet gansch onderdrukken kan.
De zekerheid der aenstaende dood was echter de reden van Bruno's verslagenheid niet. Zyn eigen vonnis had hy
| |
| |
vergeten; ergere slangen woelden hem om het hart..... Zyn vader vermoord, zyne moeder en zyne vriendinne tot asch verbrand, zyn geboorteland in slaverny gedompeld, ongeloof en goddeloosheid zegevierend! Alles was dus voor hem verloren, - en, hy mogt sterven; want op aerde had men alles vernietigd wat hy beminde; hy zag niets ter wereld meer dan wat hy haette en verfoeide.....
In zyn overmatig ongeluk dronk hy met spottenden wellust aen den kelk des lydens. Hy had zich afgezonderd van al wat hem omringde, en men mogt wanen dat hy met zinneloosheid was geslagen. Maer, terwyl hy daer zwygend en beweegloos tegen den muer zat en halsstarrig in het stroo blikte, bleef zyne ziele wakend en schetste hem op nieuw de yselyke rampen voor, die hem en de zynen hadden getroffen. Dit alles dreef hem in levende tafereelen voor de oogen, zoo klaer en zoo helder alsof het nogmaels met der daed geschiedde.
Zoo hoorde hy de soldaten op den hof zyner wooning vuer geven, hy zag een aental kogels zyns vaders lichaem doorbooren; hy zag het bloed hem ontvlieten; hy sidderde van woede en wanhoop, daer hy het lyk zyns vaders in den vuilen sterfput werpen zag. Eensklaps echter voerde zyne inbeelding hem naer Herenthals en voor het huis waer hy zyne moeder en Genoveva gelaten had. De vlammen slingerden hemelhoog boven de straten, alles kraekte, huilde
| |
| |
en kermde rondom hem; maer, tusschen al die geruchten, tusschen dien akeligen storm van noodkreten, onderscheidde hy de stem zyner moeder, de stem van Genoveva. Zy riepen om redding en wierpen zynen naem, als een laetste hulpschreeuw, met de vlammen in de hoogte..... en hy, hy kon binnen de muren der brandende wooning zien, hoe zyne moeder en Genoveva in den vuergloed met hangende haren rondliepen, elkander in wanhoop omhelsden, en, met den blik ten hemel, onder het instortend gebouw werden verpletterd....! Deze en nog andere schriktooneelen tooverde zyne wreede inbeelding hem voor het verbysterd gezigt, om eenige oogenblikken daerna de vertooning zyner rampen op nieuw te beginnen.
Des jongelings lyden moest onzeggelyk zyn; geen wonder aldus dat deze nare beschouwing hem van de wereld had ontheven en hem, als versteend en verdwaeld van zinnen, in den kolk der martelpyn gedompeld hield.
Even zag hy, voor zyne voeten in het stroo, de verkoolde lyken zyner moeder en zyner vriendinne liggen; en by dit gezigt huiverde hy en verbleekte nog, - toen de Sergeant met de lamp in de zael trad en in de fransche tael tot hem zegde:
‘Sa, kameraed, wat ziet gy dan in dit stroo? De tyd der spooken is voorby: de fransche Republiek heeft ze naer Spanje gejaegd. Wees moedig; wat vroeger wat
| |
| |
later, wy moeten toch altemael eens van den kogel eten.’
Bruno stuerde eenen langzamen blik op den Sergeant, als hadde hy hem niet verstaen, en sloeg dan weder de oogen ten gronde.
‘Arme jongen!’ mompelde de Sergeant. ‘Is niet soldaet wie wil. Hy is verveerd: de schrik heeft hem dom en gek gemaekt.’
Een soldaet trad in de zael en zegde tot zynen Overste:
‘Citoyen Sergeant, er staen twee vrouwen by den schildwacht; zy verzoeken oorlof om de gevangenen te bezoeken.’
‘Vrouwen, vrouwen in myn wachthuis!’ riep de Sergeant. ‘Wat heeft de schildwacht dan in zyn hoofd? Men verwydere de vrouwen, - en met spoed!’
‘Het zyn Nonnen, Gasthuisnonnen’ bemerkte de soldaet ‘zy vragen om u te spreken.’
‘Dit verandert de zaek wel een beetje’ zegde de Sergeant ‘maer, Non of geene Non, zonder bevel myner Oversten komt er geen sterveling omtrent myne gevangenen. Laet zien wat het is; doe de vrouwen binnen komen: tot by de deur, niet verder.’
Hy keerde zelf naer de voorkamer; maer toen de eerste Non zich voor zyne oogen vertoonde, bleef hy getroffen staen, ja, deed eenen stap achteruit en mompelde met bewondering:
| |
| |
‘Zoo, zoo, waren alle Nonnen als deze, my dunkt ik werd een heilige!’
De eerste Non was waerlyk schoon en indrukwekkend, lang van gestalte, statig van houding, met spiegelrein gelaet en vurige oogen.
Haer volgde eene zuster met zoete doch meer gemeene wezenstrekken; deze droeg eenen grooten korf aen den arm, en daerin dry of vier flesschen, eenig brood en vleesch, en windels tot het verbinden van wonden.
By de verschyning der vrouwen hadden de soldaten by de tafel hunne kaerten neêrgelegd; anderen waren van het legerstrooi opgestaen. Allen hielden den blik zwygend op de statige maegd gevestigd.
Met zekere minzaemheid, met eerbied zelfs, vroeg de Sergeant aen de eerste Nonne:
‘Welnu, bevallige Zuster, wat verlangt gy?’
De Non antwoordde hem in goed Fransch en op zoeten eenvoudigen toon:
‘Wy zyn Zusters, die men uitgezonden heeft om de gekwetsten te gaen laven en troosten. Wy hebben reeds vele Franschen bezocht; de menschenliefde, wier ootmoedige dienstmeiden wy zyn, gebiedt ons, insgelyks de arme gevangenen te bezoeken. Ik durf hopen, Citoyen, dat gy ons deze zending zult laten vervullen.’
‘Ik zou het wel willen’ antwoordde de Sergeant
| |
| |
‘want, inderdaed, men zou wel wolf of tyger moeten zyn om u iets te kunnen weigeren; maer, Zuster-lief, ik kan er niet aen doen. De bevelen zyn stellig en streng: zonder oorlof van den Staf wordt geen mensch by de gevangenen toegelaten.’
‘Ik heb een oorlof’ antwoordde de Non, daer zy een schrift uit hare tesch haelde en het hem overreikte.
De Sergeant naderde by de lamp en zegde mompelend:
‘Een bevel van den Generael om de Gasthuisnonnen overal by de gekwetsten in te leiden en haer ongehinderd door te laten waer zy zich aenbieden? Het is stellig.’
Zich tot de wachtende Zuster keerende, sprak hy:
‘Het is in regel; maer ik twyfel of het woord gekwetsten hier niet alleenlyk fransche gekwetsten beteekent.’
‘Gy doet uwe natie onregt’ antwoordde de Nonne. ‘Sedert wanneer zyn de Franschen wreed en ongevoelig jegens eenen overwonnen vyand, en bovenal jegens ongelukkige gekwetsten?’
‘Inderdaed’ lachte de Sergeant met zekeren hoogmoed ‘ik hoor dat gy ons kent: schrikkelyk in den oorlog, goede jongens na den stryd, altyd gedienstig voor vrouwen en ongelukkigen. De Generael kan het ook niet anders verstaen hebben. Maer, Zusters, die mannen, daer achter, hebben niets meer noodig: nog eenige uren en het is op met hen. Nochtans, ik zal u by hen leiden en u voor- | |
| |
lichten zelfs. Komt, volgt my, het is er niet vermakelyk in dit graf; dan, gy zyt eraen gewend, gy ziet niets anders....’
Hy vatte de lamp en deed een teeken tot de soldaten dat zy in het wachthuis verwylen zouden; door de twee Nonnen gevolgd trad hy in de zael der gevangenen en hield de lamp omhoog opdat zy des te beter mogten zien.
De eerste Non bleef een kort oogenblik over de gevangenen staren. Haer hart meende te breken, toen zy in den verren hoek den ongelukkigen Bruno zag zitten met het hoofd byna op de knien geplooid, vernietigd door de smart, als versteend door het lyden; ja, gevoelloos zelfs voor de plotselinge verschyning van licht in den donkeren kerker.
Even ras onderdrukte zy hare aendoening en ging tot de gekwetsten die het meest van Bruno verwyderd waren. Tot elk sprak zy eenige troostende woorden; maer zoo stil dat de Sergeant niets ervan kon hooren dan een zacht en verdoofd gemurmel. Zy laefde de zwaksten met eenen teug wyn, gaf de hongerigen wat brood en vleesch en schikte de banden der wonden van sommigen beter.
De Sergeant, die met de lamp by de deur was blyven staen, mompelde in zich zelven:
‘Trotsche schoone maegd! Zy ware bekwaem om Chirurgyn van een Batailjon te worden. Hoe zy met die windels en banden omgaet!’
Naermate de liefdadige Zuster tot den hoek naderde
| |
| |
waer Bruno zich bevond, kwam er meer haest in hare bewegingen. De Sergeant meende zelfs te bemerken dat zy beefde; en hem scheen het, dat zy by hare intrede niet zoo bleek was als nu; doch hy dacht dat het eerste door medelyden en het tweede door den gelen schyn der lamp veroorzaekt was.
Daer de Nonne eenen stap deed om digter tot Bruno te gaen, zegde de Sergeant tot haer:
‘Zuster, laet dien kerel met vrede. Het vuer heeft hem de hersens verzengd; hy is zinneloos en zal u niet begrypen. Van den ganschen dag heeft hy noch geëten, noch gedronken, noch gesproken. Die zal de gelukkigste zyn: hy zal sterven zonder het te weten.’
Maer de Non scheen geene acht op deze bemerking te slaen; zy ging tot den jongeling, bukte zich tot hem, nam zyn hoofd, dat met doeken omwonden was, tusschen hare handen, en sprak eenige woorden in zyn oor.
Bruno, als door eenen schrikkelyken slag getroffen, sprong sidderend regt en riep dwalend:
‘Veva! Veva!’
‘Stil, stil, zit neêr en zwyg!’ morde de maegd op somberen gebiedenden toon. ‘Stil! gy zult alles weten.....’
En met onweêrstaenbaer geweld drukte zy haren sidderenden vriend neder, tot dat hy weder in zyne vorige houding zat.
| |
[pagina t.o. 89]
[p. t.o. 89] | |
| |
| |
‘Het schynt dat die arme zot u kent’ zegde de Sergeant. ‘Gy heet dus Veva? Het is een aerdige naem.’
‘Hy dwaelt’ antwoordde de maegd ‘de ongelukkige jongen meent waerschynelyk dat ik zyne zuster ben. My dunkt, die windels om zyn hoofd drukken te veel op zyne wonde; het ontsteekt hem de hersens. Een zuivere windel zal zyne pyn verlichten.’
‘Myne moeder?’ riep Bruno met angst, haer in de oogen starend. ‘Myne arme moeder? Spreek! ô, spreek!’
‘Stil!’ antwoordde de maegd ‘ik mag u niet kennen. Zwyg, ik zal u verblyden door goed nieuws.’
Terwyl Bruno, verbaesd, bevend en vragend, zyne oogen op haer gevestigd hield, begon zy den band van zyn hoofd te ontwinden en sprak met luider stemme vele onverschillige woorden met hem; ook wel soms in het Fransch, om den Sergeant alle ergwaen te ontnemen; doch daer tusschen zegde zy ook, in stilte, dingen die het hart des jongelings van gelukzaligheid deden jagen en op zyn gelaet eenen zonderling helderen lach deden verschynen. De Sergeant achtte zich nog meer dan te voren overtuigd dat hy zinneloos was.
Zoohaest Bruno wist wat Genoveva hem te zeggen had, was ook de nieuwe band om zyn hoofd gewonden. De maegd gebood hem iets; hy legde zich op het stroo neder, en liet haer vertrekken zonder het minste teeken van dank- | |
| |
baerheid, zelfs zonder nog schynbaer naer haer om te zien.
In de wachtkamer gekomen, sprak Genoveva tot den Sergeant:
‘Citoyen, ik moet ter stad uit om eene arme vrouw te bezoeken die in stervensnood verkeert. Gelief my de poort te doen ontsluiten.’
Des Sergeants gelaet versomberde in diepe bedenking.
‘Wy hebben een allerstrengste bevel om de poort voor niemand te ontsluiten’ morde hy ‘gy zoudt my verpligten, Zuster, zoo gy van deze reis wildet afzien.’
‘Het is my onmogelyk, Citoyen; ik heb insgelyks Oversten wien ik gehoorzaemheid verschuldigd ben. En daerenboven, is het bevel van uwen Generael niet voldoende? Is het niet uitdrukkelyk genoeg? Daer, zie, gelief het nog eens te lezen.’
De Overste nam het schrift, bezag met aendacht handteeken en zegel, en las met luider stemme, daer hy de bystaende soldaten scheen te raedplegen:
‘..... Laisseront passer librement les Citoyennes Soeurs de l'hôpital partout où elles se présenteront. - Partout? Dit is insgelyks de poort? Welaen, volgt my, ik zal de poort openen. Zult gy lang uitblyven, Zuster? En komt gy langs hier weder in de stad? Ik zou myne mannen ervan verwittigen, opdat zy u niet nutteloos laten wachten.’
‘De arme vrouw, die wy bezoeken moeten, woont byna
| |
| |
een uer gaens van hier’ antwoordde Genoveva. ‘Ik vermeen dat wy binnen de twee uren zullen kunnen terug zyn.’
‘En gy durft, zoo alleen met uwe gezellin, door de diepste duisternis langs de eenzame baen? Ik bewonder uwen moed, Zuster; vreest gy niet dat eenigen dezer Brigands u zouden kunnen aenvallen?’
‘De Brigands zullen zich zoo digt by Herenthals niet wagen; en, hoe het zy, God zal waken over ons omdat wy barmhartigheid plegen in zynen naem.’
‘Het zyn schoone woorden, inderdaed’ bemerkte de Sergeant ‘maer zoo er een twaelftal fransche geweeren by waren, ik zou er meer geloof aen hechten.... Nu, goede reis, Zuster, dat u geen kwaed geschiede. By uwe terugkomst roept gy tot den schildwacht: Soeurs de Charité. Dit zal ons het woord zyn om u te herkennen.’
Na eenige dankzeggingen verlieten Genoveva en hare nichte Kaet de poort der stad en schoten met haestige stappen in de duisternis weg.
Zy bleven eene lange wyl zonder spreken, en spoedden zich met ongemeen snellen gang over de baen, tot dat eindelyk Zuster Kaet het niet meer volhouden kon en staen bleef, daer zy tot Genoveva zegde:
‘Nichte, nichte, ik ben ten einde. Laet ons toch wat rusten! Gy loopt dat ik nauwelyks ademhalen kan!’
| |
| |
‘Ach, Kaet-lief’ smeekte Genoveva ‘om Gods wille, laet ons spoed maken; wy zyn ten achteren op het gestelde uer. Put sterkte en moed in de gedachte dat het leven van ongelukkige martelaers den loon onzer vermoeidheid kan worden.’
‘Ja, ja’ antwoordde de Zuster gansch buiten adem ‘het onmogelyke kan niemand doen, al mogt men den hemel erdoor verdienen.’
‘Spreek stiller, nicht-lief’ zegde Genoveva ‘de boomen zelven mogen niet vernemen waerom wy hier zyn! Kom, ik zal u den arm geven en uwen stap verlichten.’
De twee vrouwen gingen weder voort.
Een weinig verder hoorde Zuster Kaet eensklaps iets ritselen tusschen het gebladerte van den eikenkant nevens den weg. Zy bleef sidderend staen.
‘Wat hebt gy nichte?’ vroeg Genoveva ‘Gy beeft? Ziet gy iets?’
‘Ach, wie kan er iets zien in die akelige donkerheid’ zuchtte Kaet. ‘Ik hoor, daer in den kant, de takken verroeren: ik ben benauwd, verveerd!’
‘Is het anders niet?’ antwoordde Genoveva, daer zy hare gezellin voorttrok. ‘Kom, het is de wind die door het gebladerte schiet.’
Zy gingen weder eene lange wyl, tot dat Kaet het gevaer
| |
| |
genoeg verwyderd achtte en vryer ademhalen kon. Dan zegde zy:
‘Gy zyt dus van niets verveerd, gy Veva? Zoo het eens een man, een struikroover ware geweest? Zoo hy ons hadde aengedaen?’
‘Welnu, nicht-lief, ik hadde u en my verdedigd.’
‘Meent gy dit, inderdaed? Zyt gy dan geene vrouw gelyk de anderen? En wat kunnen toch twee arme dochters tegen eenen man die gewapend is?’
‘Ziet gy, Kaet, ik ben eene vrouw gelyk al de anderen; maer het werk dat ik my voorgesteld heb te volbrengen, eischt mannenslimheid en mannenmoed. Ik hoop dat God my het een en het ander zal vergunnen. Een enkel man zou my niet doen beven: ik draeg ook wapens over my.....’
‘Hemel!’ zuchtte Kaet met afschrik ‘gy zoudt bloed kunnen vergieten? Ik zou veeleer de dood aenveerden.’
‘De goeden, de zwakken zouden dan altyd het hoofd onder den voet der boozen en der dwingelanden moeten nederleggen? Zonder verdediging, alsof slaef zyn en eeuwig lyden hun lot waren?’ vroeg Genoveva met verontweerdiging. ‘Ah, de mannen roemen op hunnen moed; en, er zyn er waerlyk die God begaefd heeft met zielekracht en dapperheid; maer, nichte Kaet, zoo het getal der lafaerds niet grooter was dan het getal der moedigen, zou
| |
| |
de boosheid zoo dikwyls ongestraft de Godheid kunnen hoonen en de menschheid vertrappen? Oh, ware ik een man, en waren de anderen my gelyk! Myn geboortegrond zou zyne dwingelanden verslinden.....! Maer de mannen, Kaet? De meesten zyn baetzuchtig; terwyl de eenen het kwaed bestryden, zoeken de anderen in het kwaed hun voordeel.....’
Deze redenering scheen Zuster Kaet zoo vreemd en zoo onbegrypelyk, dat zy geene aenmerking erop maekte en stilzwygend aen den arm harer gezellin door de duisternis voortstapte.
Na eenigen tyd vroeg zy:
‘Maer Veva, zyn wy er nog niet? Ik stort schier neder van vermoeidheid.’
‘Gy moet het beter weten dan ik, vermits gy het zyt die my leiden moet. Is Neerbuel nog verre?’
‘Nog eenige boogscheuten. Indien het zoo donker niet ware, wy zouden de eerste huizen reeds zien.’
‘Zoo? Waerom verwittigt gy my niet? Ik moet opletten en aendacht geven. Wy zullen nu langzaem gaen.’
Nauwelyks had zy dit gezegd, of Zuster Kaet sloeg haer de armen om den hals en liet eenen verdoofden schreeuw, daer zy sprakeloos met den vinger in de duisternis vooruitwees.
‘Wat ziet gy?’ vroeg Genoveva met ontsteltenis.
| |
| |
‘Daer, in de gracht, eene zwarte schaduw die beweegt: een man!’
Uit de gracht klommen ter zelfder tyd de stille toonen van een volkslied, alsof deze een herkenningsteeken waren. Inderdaed, Genoveva zegde tot hare gezellinne:
‘Wees gerust; die man wacht op myne komst. Volg my, zy zyn daer!’
De maegd zong insgelyks met ingehouden stem eenige toonen van het lied. De man sprong ter gracht uit; zy ging hem te gemoet en zegde terwyl zy hem met drift de handen drukte:
‘ô, Jan, goede vriend, alles staet gunstig. Ik heb hem gezien en gesproken; hy zit gevangen by de Koeipoort; de Sergeant der wacht zal my binnenlaten. Indien gy moedige mannen met u hebt, hy is gered!’
‘Op eenen boogscheut van hier liggen er vyftig verborgen in het schaerhout’ antwoordde Jan de knecht met blydschap. ‘Oh, Veva, mogten wy eens gelukken! Onzen goeden Bruno uit de handen der bloedhonden verlossen!’
‘Twyfel niet’ sprak de maegd met vast betrouwen. ‘God is met ons; Hy heeft het my reeds zoo zigtbaer getoond! - Nu, eerst en vooral, myne nichte in veiligheid gesteld; op die voorwaerde alleen heeft zy toegestemd om my te volgen. Zy zal hier herberg vragen by eenen pachter
| |
| |
van haer klooster, en daer verborgen blyven..... Nu, goede nichte, wys ons de hoeve.’
Kaet sloeg een voetpad in en bragt hen welhaest voor een boerenhuis, waer zy aenklopte. Na eenige woorden gewisseld te hebben met den pachter die aen een bovenvenster was verschenen, werd zy binnengelaten, en wenschte hare nichte eenen goeden uitslag.
Zoohaest de deur weder gesloten was keerde Jan ter linkerzyde van het huis en vatte de hand van Genoveva, tot haer zeggende.
‘Kom nu spoedig, en zeg my wat wy moeten doen om in onze pooging te gelukken.’
‘Ik heb onderwege op alles nagedacht’ antwoordde de maegd. ‘De gevangenis van Bruno raekt byna aen de poort; diensvolgens hoeven wy niet verre de stad in te gaen. God zelf heeft het zoo geschikt. Ik weet wat ik roepen moet opdat men de poort ontsluite. Zie hier, wat gy te doen hebt: gy nadert met uwe mannen tot op eenige boogscheuten van de stad; dan doet gy ze in de duisternis langs den grond kruipen tot tegen de vesting. Ik ga alleen vooruit, ik doe de poort openen; maer daerom verroert gy u toch niet, want de poort mogt weder gesloten worden eer gy ze kunt bereiken. Ik zal den Overste doen gelooven dat wy van iets geschrikt hebben en dat myne zuster nog achter is. Terwyl hy naer haer zal staen uitzien, zal ik
| |
| |
roepen: “Zuster Ann! Zuster Ann!” Dit zal u het woord zyn om op te staen, de poort binnen te stroomen, het wachthuis in te nemen en de gevangenen te verlossen..... Het overige hangt af van de onversaegdheid uwer mannen.’
‘Uw ontwerp is goed en gelukkig, Veva-lief’ antwoordde de knecht. ‘Nu ook begin ik te hopen; het hart jaegt my van blyde verwachting. Kom, spoeden wy ons. En heb volle vertrouwen in den moed onzer mannen: Karel uit den Leeuw heeft ze zelf uitgekozen en vergaderd. Hy heeft er ook vyf of zes, die van Herenthals zyn en wegen en bosschen goed kennen. Hier, op een honderd stappen in dit schaerbosch, liggen ze verborgen.....’
Hy bragt twee zyner vingeren in den mond en floot eenen enkelen langen toon. Nauwelyks was dit teeken gegeven, of het gebladerte begon hoorbaer te ritselen, en welhaest stonden er vyftig mannen, met geweer en sabel gewapend, rond den knecht.
Degenen die van Waldeghem waren, maer bovenal Karel uit den Leeuw, drukten de handen der maegd met minzamen geestdrift, en poogden haer, door woorden van onversaegdheid en strydlust, te troosten. Jan de knecht brak echter spoedig deze samenspraek af, en deelde aen allen het ontwerp van verlossing mede, zoo als Genoveva het had beraemd.
De jongelingen van Herenthals werden vooraen gesteld
| |
| |
om door bosch en struik den weg te wyzen; - men vertrok onmiddelyk in de rigting der stad.
In de volledigste stilzwygendheid stapten Bruno's vrienden met haest door de duisternis, langs heggen en grachten elkander van naby volgend; zy rigtten hunnen weg op zulker wyze dat zy over geene landstraet of groote baen te gaen hadden.
Wanneer zy, na een goed half uer, de stad naderden, vertraegden zy hunnen gang. Er werd eene nog diepere stilte bevolen; men moest, in het stappen, zelfs den grond met voorzigtigheid raken en alle geritsel van takken of bladeren poogen te vermyden.
Wat verder nog legden allen zich plat ter aerde, en begonnen als sluipende dieren voort te kruipen naer den voet der vesting.
Onderwyl was Genoveva ter zyde naer de landstraet geweken, en hield zich daer eenige oogenblikken in een mastbosch verborgen, ten einde de mannen den tyd te laten om de stad te naderen. Zy begaf zich welhaest vooruit; onderwege zag zy de vrienden van Bruno nevens de baen, als zwarte schaduwen of onbezielde lyken, ten gronde uitgestrekt liggen; geen enkel verroerde zich by haren doorgang. Alles was dus klaer, ieder was gereed.
De maegd, op eenige treden van de poort staende, riep met schynbaer benauwde stemme:
| |
| |
‘Soeurs de Charité! Soeurs de Charité!’
De schildwacht ging tot den Sergeant, die met het hoofd op de tafel ingesluimerd lag, en wekte hem:
‘Citoyen Sergeant’ sprak hy ‘daer zyn de Nonnen terug. Zy vragen om te worden binnengelaten.’
‘Het is wel’ antwoordde de Overste, zich de oogen wryvend ‘wy zullen gaen zien.’
‘Zy zyn haestig’ bemerkte de soldaet ‘my dunkt dat zy verschrikt zyn,’
De Overste vatte den sleutel en volgde den schildwacht tot by de poort; hier legde hy den mond tegen het kykgat en vroeg naer buiten:
‘Wie is daer?’
‘Soeurs de Charité’ werd hem geantwoord.
‘Zyt gy het, Zuster?’ vroeg hy nogmaels.
‘Ik ben het, die gy daer straks uitliet; maer spoed u toch, Citoyen, ik ben zoo verveerd!’
De Sergeant ontsloot de poort; doch zoo weinig dat Genoveva er nauwelyks zou hebben kunnen doordringen. Zy bleef echter buiten staen, daer zy met geveinsde verschriktheid zegde:
‘ô, Citoyen, wacht een oogenblik als het u belieft; myne zuster komt ginder in de duisternis aengeloopen. Twee mannen hebben ons tot hier vervolgd; wy zyn op de vlugt gegaen; myne zuster is nog achter, ik hoor ze, zy is niet verre.’
| |
| |
Door deze woorden bedrogen, opende de Sergeant de poort veel meer en kwam buiten by de maegd. Hy poogde door de duisternis in de baen te zien, en zegde tot Genoveva:
‘Maer ik hoor niets. Uwe zuster zal in de handen der Brigands gevallen zyn. Wy zullen die schelmen morgen wel krygen.’
‘Neen, neen, zy komt’ hernam de maegd; - en hare stem verheffende, riep zy ‘Zuster Ann! Zuster Ann!’
By dien roep liep zy vooruit in de donkere baen.
‘Wat doet gy? Wat doet gy?’ riep de Sergeant ‘Ik kan hier niet.....’
Hy had geenen tyd om zyn gezegde te eindigen. Vyftig mannen stonden eensklaps in de duisternis regt; zy waren al kruipende zoo digt tot den Sergeant genaderd, dat deze hen niet eerder bemerkte dan wanneer zy hem reeds hadden aengegrepen.
De mond werd hem verstopt; men hield hem beenen en armen vast om hem alle beweging te beletten en men rukte hem van de poort naer de overzyde der baen, zonder dat het hem mogelyk ware een enkel teeken aen zyne gezellen te geven.
Geen der Boeren had een woord gesproken noch het minste gerucht gemaekt.
Terwyl vyf of zes den Sergeant op den grond hielden
| |
| |
neêrgestrekt, liepen de overigen even zwygend ter poort in, overrompelden daer den schildwacht en stormden het wachthuis binnen.
De soldaten, die aen de deur eenig gerucht hadden gehoord, waren regtgesprongen en meenden met hunne wapens naer de poort te snellen, toen de intrede der Boeren hun dit kwam beletten.
Eenige geweerscheuten werden er gelost; men streed eene wyl met den sabel en met het bayonnet; doch, door verrassing ontsteld en onder het groot getal hunner vyanden zwichtend, waren de Franschen welhaest neêrgesabeld of weerloos gemaekt. Twee of dry soldaten hadden echter al vechtend de straet bereikt en waren op de Markt het alarm gaen schreeuwen.
De geweerscheuten hadden reeds de soldaten gewekt die by het stadhuis waren gelegerd; de trommels en trompetten begonnen hun vervaerlyk stormgeroep, en gansche drommen soldaten kwamen van de Markt naer de poort afgezakt.
Maer de Boeren hadden insgelyks hunnen tyd niet verzuimd; zy hadden de gevangenen uit hunnen kerker gehaeld en stroomden er juichend mede ter poort uit, toen de eerste bende soldaten in de verte naderde.
Op eenigen afstand van de poort stond Genoveva te wachten. Zoohaest zy de stem van Bruno hoorde, vloog
| |
| |
zy hem om den hals en hing, byna van vreugde stervend, met het hoofd op zyne borst. Hare tranen vloten als een stroom; - zy sprak woorden van geluk en teederheid tot hem; zy dankte God in vurige aenbidding.....
Bruno meende zyne moedige vriendin al de liefde, al de erkentenis die zyn hart tot stortens toe vervulde, in diepbezielde woorden te betuigen; maer een twintigtal kogels die huilend over hunne hoofden voorbyvlogen en de woeste wraekkreten der soldaten deden hun begrypen dat het levensgevaer nog niet was ontweken.
‘In het hout! In het hout!’ riep Karel uit den Leeuw, - en allen sprongen ter zyde der baen tusschen de heesters weg.
De soldaten, door dezen roep verwittigd, schoten in de aengewezene rigting. Zy ontplooiden zich welhaest langs de baen en drongen door schaerhout en geboomte. Nog lang hoorde men hier en daer geweeren lossen.
Eindelyk, na vruchtelooze opzoeking, bevolen de Oversten den terugtogt. Trommels en trompetten riepen de soldaten te samen; men trok weder ter stad in, de poort werd gesloten, en buiten werd alles weder eenzaem en stil.
|
|
Auteursrechtvrij
