|
| |
| |
| |
X.
Het kind des hoogmoeds heet schaemte.
De winter is voorby. Reeds beginnen boomen en kruiden hun teeder groen onder het milde zonnelicht te ontplooijen; de vogelen bouwen hunne nesten en zingen de zoete meiliederen: alles prykt met jeugdige kracht, alles lacht de toekomst tegen, alsof nooit eene grauwe wolk den schoonen blauwen hemel nog verduisteren zou......
In de nevenkamer van den St Sebastiaen rust eene kranke maegd met het hoofd op een kussen. Arm Liesken, een wreede worm verknaegt haer leven! – Daer zit zy roerloos, en toch van vermoeidheid hygende; de minste beweging is haer een pynelyke arbeid. Bleek
| |
| |
en doorschynend als glas is haer gelaet; maer op elke harer uitgeteerde wangen gloeit eene roosverwige vlek...... teekens die yzen doen! Akelig droomend ontbladert zy met hare magere vingers eenige madelieven, die haer, als aen een kind, tot troost zyn gebragt. Zy laet de gekrenkte bloemen op den vloer vallen; haer hoofd zinkt krachteloos neder op het kussen, haer verglaesde blik stygt hemelwaerts in het oneindige: hare ziel meet reeds de baen der eeuwigheid!
Een weinig achter de maegd, ter zyde naer het venster, zat Baes Gansendonck met de armen op de borst gevouwen. Zyn hoofd hing diep voorover; zyne halfgeslotene oogen waren ten gronde gerigt: alles op zyne wezenstrekken en in zyne houding sprak van bitter lyden, van wroeging en van schaemte.
Welke waren de gedachten des ongelulckigen vaders, die aldus zyn eenig kind als eene martelaresse verkwynen zag? Beschuldigde hy zichzelven? Erkende hy, dat zyn hoogmoed de beul was die het onnoozel slagtoffer op de pynbank had gelegd?
Wat er van zy, hem ook moest eene slange om het hart gekronkeld liggen; want zyn gelaet was met diepe rimpelen der pyn doorploegd en zyne verslenste wangen, zyne trage bewegingen getuigden genoeg, dat de laetste sprankels van zelfvertrouwen, van moed en van hoop in zynen boezem waren uitgedoofd.
| |
| |
De minste zucht zyner kranke dochter deed hem yzen, haer pynelyk hoesten verscheurde zyne borst; en wanneer zy haren lydenden blik op hem rigtte, dan beefde hy alsof in hare weifelende oogen voor hem het schrikkelyk woord kindermoorder te lezen stond. - En nochtans, nu het liefdegevoel in zyn hart zuiver en gloeijend uit de banden des hoogmoeds was opgestaen, zou hy de bitterste dood met vreugde aenveerd hebben om het leven zyns kinds slechts een enkel jaer te mogen verlengen.
Arme Gansendonck, hem had alles zoo toegelachen op de wereld. Zulke hemelschoone droomen van geluk en van grootschheid hadden hem zyn gansch leven gevleid en gewiegeld! Nu zat hy daer als eene stomme schim by zyn wegstervend kind, - benauwd en bevend gelyk een misdadige op de bank der schande.
Had het gedurig knagen des gewetens, het eeuwig denken, zyn lichaem verouderd, het had eventwel ook de duisternis des hoogmoeds en der verwaendheid voor zynen geest opgeklaerd en zyn gemoed zeer vemilderd. Nu was zyne kleeding nederig, zyn woord goedhartig, zyne houding vol ootmoed. Lydzaem onder zyn akelig lot bukkend, had hy nu, voor eenig doel van zyn leven, de verzachting van zyner dochter smarten gekozen; voor eenig streven, het bekomen der verlossing van Karel.
Reeds zat Baes Gansendonck byna sedert een half uer in de zelfde houding. Hy hield zynen adem op en ver- | |
| |
roerde zich niet, uit vreeze van de ruste zyner dochter te stooren.
Eindelyk hief Lisa met eenen pynelyken zucht het hoofd op, als lage het kussen haer niet gemakkelyk. Baes Gansendonck naderde haer, en zegde met diep medegevoel:
‘Lisa hef, het verdriet u zoo, hier altyd alleen in deze kamer te zitten, niet waer? Zie, de zonne schyat zoo helder daer buiten; de lucht is zoo malsch en frisch! Ik heb eenen stoel en twee kussens in den achterhof gezet. Wil ik u in den zonneschyn leiden? De doctor heeft gezegd dat het u goed zal doen?’
‘Ach, neen, laet my hier zitten’ zuchtte het meisje ‘het kussen is zoo hard!’
‘De eeuwige stilte dezer kamer is pynelyk Lisa: uw hart heeft verkwikking noodig.’
‘De eeuwige stilte?’ herhaelde de maegd peinsend. ‘Wat moet het stil en zoet zyn in het graf!’
‘Laet die bittere gedachten, Lisa. Kom, wil ik u helpen? Niemand zal u zien; ik zal het hekken van den hof sluiten, achter de schoone beukenhaeg zult gy zitten; gy zult zien hoe jeugdig de bloemen staen te groeijen; gy zult hooren, hoe lieflyk de vogelen zingen. Doe het voor my, Lisa.’
‘Welaen, Vader’ antwoordde het meisje ‘om u te believen zal ik beproeven, of ik nog zoo verre kan gaen.’
Met de beide handen op de tafel leunend, regtte zy zich
| |
| |
| |
| |
langzaem op. Tranen borsten overvloedig uit de oogen des vaders, toen hy zag hoe Lisa op hare beenen waggelde en hoe alle har leden zwoegend beefden, als ginge zy bezwyken onder den last van haer tenger lichaem. Hy vatte haer sprakeloos onder den arm en droeg haer veeleer dan hy haer ondersteunde. Zoo stapten beide, voet voor voet, door de afspanning en geraekten, na menigmael te hebben gerust, in den achterhof, waer Lisa, uitgeput van krachten en pynelyk hoestend, in den zetel nederzonk.
Na dat de Baes de kussens haer achter rug en hoofd geschikt had, zette hy zich nevens haer op eenen anderen stoel, en wachtte in stilte dat hare vermoeijenis wat verminderde.
Eindelyk zegde hy op troostenden toon tusschen zyne tranen:
‘Heb maer goede hoop, lieve Lisa; de schoone zomer is begonnen, de zoete zuivere lucht zal u versterken. Gy zult wel genezen.’
‘Ach, Vader, waerom my bedrogen?’ zuchtte de maegd, het hoofd schuddend. ‘Iedereen die my ziet - gy ook Vader - stort tranen en weent over myn lot! Het is gedaen, niet waer? Met de kermis zal ik reeds op het kerkhof liggen?’
‘Kind, bedroef u zelven niet door dit yselyk gedacht.’
‘Yselyk gedacht? Op de wereld is het niet goed,
| |
| |
Vader. Ware ik reeds in den hemel! Daer is gezondheid, vreugde, eeuwige liefde.’
‘Karel komt welhaest terug, Lisa. Hebt gy zelve niet gezegd, dat gy gauw zult genezen zyn? Hy zal u wel troosten; zyn vriendelyk woord zal u met nieuwe kracht doen opstaen uit uw bitter lyden.’
‘Nog zes maenden!’ zegde het meisje met wanhoop ten hemel ziende, als vroege zy iets aen God ‘Nog zes maenden!’
‘Zoo lang niet meer, Lisa; Kobe is van gisteren naer Brussel met eenen brief van onzen Burgemeester, voor den heer die onze voorspreker by den Minister is. Alles doet ons hopen, dat wy voor Karel eene vermindering van straf verkrygen zullen. Dan komt hy oogenblikkelyk vry. God weet, of Kobe ons dezen namiddag het blyde nieuws zyner aenstaende verlossing niet brengt. Lisa, myn kind, voelt gy u niet herleven by dit gedacht alleen?’
‘Arme Karel’ zuchtte Lisa, droomend ‘reeds vier eeuwige maenden! ô, Vader, ik heb misdaen...... maer hy, de onschuldige, wat moet hy lyden in zyn donker kot!’
‘Ach, neen, Lisa, ik heb hem immers eergisteren nog in zyne gevangenis bezocht? Hy onderstaet zyn lot met geduld; ware het niet dat uwe ziekte hem mistroostig maekt, hy zou zich gelukkig achten op aerde.’
‘Hy heeft zoo veel geleden, Vader; gy zult hem be- | |
| |
minnen, niet waer? Hem niet meer verstooten? Hy is zoo goed!’
‘Hem verstooten!’ riep de Baes met bevende stemme ‘ik heb hem op myne kniën om vergiffenis gesmeekt; ik heb zyne voeten met myne tranen bevochtigd......’
‘Hemel! En hy, Vader?’
‘Hy heeft my omhelsd, my gezoend, my getroost. Ik heb myn zelven willen beschuldigen, hem zeggen dat myn hoogmoed alleen de oorzaek van zyn ongeluk is, hem beloven dat myn geheel leven eene boetpleging zal zyn.
Hy heeft my den mond met eenen kus gesloten......
eenen kus die, als een balsem des hemels, hoop en kracht in myn hart stortte, en my sterk heeft gemaekt om met minder angst de beslissing van God te gemoet zien. Gezegend moet hy zyn, de barmhartige, die het kwaed met liefde loont!’
‘En my ook heeft hy alles vergeven, niet waer, Vader?’
‘U vergeven, Lisa? Wat hebt gy ooit misdaen? Ah, zoo gy lydt, zoo eene straffe van hierboven u schynt te treffen, voor my alleen, myn arm kind, is de bittere boete die gy onderstaet!’
‘En ik, ben ik onschuldig, Vader? Is het myne lichtzinnigheid niet, die Karel het hart verscheurde en hem van wanhoop verteeren deed? Maer hy heeft mv toch alles vergeven, de goede.’
| |
| |
‘Neen, neen’ riep de vader uit ‘Karel heeft u niets vergeven. In zyne oogen waert gy altyd de zuivere kuische leliebloem! Zelfs toen myn zinnelooze hoogmoed u tot onvoorzigtigheid dwong, en alles te samen liep om hem wantrouwen in te boezemen, dan nog stond hy op tegen de minste verdenking en zegde met fierheid in de oogen: myne Lisa is zuiver, my alleen bemint zy op aerde!’
Een zoete grimlach verscheen op het gelaet der maegd, terwyl zy zegde:
‘Ah, die zekerheid zal myn doodbed zacht maken, Als ik daerboven zal zyn, zal ik God voor hem bidden; ik zal uit den hemel hem toelachen waer hy gaet...... tot dat hy ook kome!’
De blyde toon van Lisa's stemme gaf haren vader moed tot het doen eener pooging om haren geest van de droeve vooruitzigten af te trekken. Met vreugde in de stemme sprak hy:
‘En gy weet niet, Lisa, wat hy my eergisteren alte-mael zegde van eenen schoonen hof, dien hy voor u gaet doen maken zoohaest hy vry zal zyn? Van alle schoone bloemen in overvloed, met slingerende wegeltjes en paden, parken, prieelen en vyvers!...... En, terwyl men daeraen arbeidt zal hy met u eene reize doen naer Parys, u de schoonste dingen laten zien die er in de wereld te vinden zyn, u door zyne zoete liefde en door allerlei genot en vreugde den geest verkwikken.... ô,
| |
| |
Lisa, denk toch eens, dan zult gy reeds de vrouw van Karel zyn. Niets op aerde zal u nog kunnen scheiden: uw leven zal een hemel van zaligheid zyn! En Karel wil hebben dat ik met u en met zyne moeder in de brouwery woone. Hy zal myn zoon zyn! Gy, Lisa, gy zult weder eene teedere moeder hebben. Ik zal door de zachtheid, door de nederigheid van myn gemoed, de vriendschap der dorpelingen wederwinnen. Ieder zal ons achten, ons liefhebben. Wy zullen elkander al te samen beminnen; vereenigd zyn door den band der broederlyke liefde en vreedzaem ons leven slyten op aerde!.... Maer, Lisa, myn kind, wat hebt gy? Gy beeft! Zyt gy niet wel?’
De maegd poogde nog te glimlachen, doch het was zigtbaer dat de kracht haer daertoe ontbrak. Zy zocht echter de hand haers vaders, en dezelve gevonden hebbende, sprak zy met flauwe, allengskens versmoorende stemme:
‘Vader lief, zoo God van hierboven my niet geroepen had, zou uw troostend woord my wel genezen; - maer, eilaes, wat kan my redden.... van de dood, die ik altyd, altyd voor myne oogen zie...... gelyk iets dat ik niet zeggen kan.... eene wolk, - iets dat my wenkt. Nu weder; het is ys dat over myn lichaem loopt; de lucht is te scherp...... Water, water op myn voorhoofd! ô Vader, Vader lief, ik geloof......dat ik sterven ga!......’
| |
| |
Met deze akelige woorden sloot zy de oogen en vief ontzenuwd ineen als een lyk.
Baes Gansendonck stortte geknield voor zyne dochter neder en hief de armen smeekend ten hemel, terwyl een tranenstroom hem uit de oogen vloeide; - maer welhaest werd hy zynen toestand bewust et sprong met koortsigen angst regt. Hy begon de polsen der zieltogende Lisa te wryven, hief haer het hoofd op, riep haer by haren naem, zoende hare verstorvene lippen, en besproeide haer voorhoofd met tranen van berouw en van liefde.
Eenigen tyd daerna keerde het gevoel in de kranke maegd terug. Terwyl haer vader, half zinneloos van vreugde, de teekens harer ontwaking uit den doodslaep op haer gelaet afspiedde, opende zy langzaem de oogen en staerde als verwonderd in het ronde.
‘Nog niet! Nog op aerde! ‘zuchtte zy. ‘ô, Vader, leid my naer binnen; myn hoofd draeit, het brandt my zoo in de borst; de lucht verteert myne longen, de zon doet my pyn!’
Als wilde Baes Gansendonck zyn kind van de dreigende dood verwyderen, nam hy haer met yverzuchtige krachtinspanning in den arm en droeg haer in de kamer.
Daer zette Lisa zich weder by de tafel en legde het hoofd stilzwygend op het kussen.
De Baes wilde iets zeggen om haer te troosten, doch zy smeekte:
| |
| |
‘Spreek niet, Vader lief; ik ben zoo moede, – laet my rusten.’
Baes Gansendonck keerde in stilte op zynen stoel terug en vergoot stomme tranen over de naderende dood zyner zielsbeminde Lisa......
Een half uer was verloopen, zonder dat eene beweging, een klank, een zucht de tegenwoordigheid van menschen in deze kamer hadde verraden, toen men eensklaps een rytuig voor de deur hoorde stilstaen.
‘Daer is Kobe, Lisa, daer is Kobe!’ riep Baes Gansendonck met blydschap ‘ik hoor het aen den stap van ons peerd.’
Eene vonk der hoop glimde in het kwynendoog dermaegd.
De knecht trad waerlyk in de kamer. Lisa scheen alle hare overblyvende krachten samen te rapen om het blyde nieuws te vernemen; zy hief het hoofd op en aenzag Kobe met uitgestrekten hals. De Baes sprong op en riep:
‘Welnu, welnu, Kobe?’
Met vochtige oogen antwoordde de knecht:
‘Niets! De heer die by den Minister van Justitie voor Karel spreken moest, is naer Duitschland gereisd......’
Eene stille doch yselyk scherpe klagt vloog op uit Lisa's mond. Haer hoofd viel loodzwaer op het kussen; stille tranen ontsprongen harer oogen.
‘Eilaes, eilaes’ zuchtte zy byna onhoorbaer ‘hy zal my op aerde niet meer zien!’
|
|
Auteursrechtvrij
