|
| |
| |
| |
XI.
Distelen gezaed, doornen gemaeid.
Op eenen schoonen morgen ging een jonge boer met groote haest over den steenweg van Antwerpen naer Breda. Hy hygde zigtbaer, en het zweet stond in druppelen op zyn voorhoofd. Eventwel, eene onzeggelyke blydschap straelde uit zyne oogen, en in de vlugtige blikken welke hy over de velden of in het grondeloos blauw des hemels stuerde, vonkelden dankbaerheid tot God en liefde tot de herlevende natuer. Zyne stappen waren ligt; van tyd tot tyd ontsnapte hem een kreet der vreugde: men zou gezegd hebben dat hy met brandend ongeduld zich voortspoedde naer eene plaets waer een groot geluk hem wachtte.
En inderdaed, het was Karel, de brouwer, wiens
| |
| |
banden onvoorziens door eene vermindering van straf gevallen waren.
Nu keerde hy huiswaerts met het hart vol zalige droomen. Hy ging zyne Lisa wederzien, haer troosten, haer genezen! Want, was het niet zyne veroordeeling, zyne gevangenis die het meisje onder den druk van een knagend verdriet neêrgebogen hield en kwynen deed? En was zyne verlossing, zyne wederkomst het onfeilbaer heelmiddel harer ziekte niet? ô, Ja, hy ging haer terugvinden, zuiver, beminnend; haer verrassen door zyne verschyning, haer toeroepen: ‘rys op uit de smart, myne Lisa! Hier ben ik, uw getrouwe vriend. Put krachten uit myne liefde, verhef het hoofd met hoop, al ons wee is gedaen, zie moedig en bly in de toekomst, lach het leven toe: het belooft ons nog zoo vele schoone jaren!’
En zyne goede oude moeder! Hoe ging hy haer beloonen voor hare liefderyke smarten! Reeds zag hy haer in den geest hem, van ontroering kermend, komen toegeloopen; hy voelde hare armen om zynen hals zich strengelen, haren kus op zyne wangen gloeijen, hare tranen op zyn voorhoofd rollen...... En hy lachte het zoete beeld met liefde tegen, terwyl het woord ‘moeder, moeder’ van zyne lippen viel.
ô, Zalig was de jongeling! De weêrgevonden vryheid deed hem den magtigen boezem zwellen, de geurende
| |
| |
heidelucht omwalmde hem en groot levensvuer in zyne longen; de lentezon verguldde het lieflyk dennegroen en kleedde de natuer in prachtig feestgewaed..... Mymerend van eene schoone toekomst, God dankend met overstortend hart, al het beminde zich voor de oogen tooverend, zuchtend van liefde, lachend van geluk, stapte de jongeling immer met versnelden gang voort, tot op omtrent een half uer afstands van zyn geboortedorp.
Daer bleef hy eensklaps bevend staen, als of een akelig verschynsel hem met schrik en verbaesdheid hadde geslagen.
Uit eenen zyweg waren dry heeren op den steenweg gestapt; de eene was mynheer van Bruinkasteel!
Of deze persoonen den jongen boer bemerkt hadden ware moeijelyk te zeggen; althans zy bezagen hem niet en gingen de baen op naer het dorp.
Karel was radeloos. Met den Baron wilde hy nu niet in gesprek komen; want hy gevoelde wel, aen het bruisen van zyn bloed, hoe gevaerlyk hem dit worden kon indien zyn vyand hem een enkel hoonend woord toestuerde. En nochtans, blyven staen kon hy ook niet: al te magtig was het ongeduld dat hem voortzweepte om zyne beminde Lisa te zien, om zyne oude moeder in de armen te drukken.
Na een oogenblik overweging nam Karel een plotse- | |
| |
ling besluit; hy sprong van den steenweg in een nevenpad en liep, tusschen velden en bosschen, in eene baen, die, ofschoon langs omwegen, hem insgelyks in zyn dorp brengen zou.......................
..............................
Over het dorp zweven de langzame toonen der dood, kïok...... Op het kerkhof gaept een verschgedolven graf: elke klank van het treurgelui weergalmt in den wachtenden kuil; het is als klom er eene holle stem uit den grond op, als zuchtte de aerde met verlangen: kom, kom, kom!
Zelfs der dieren zenuwen sidderen pynelyk by den glasachtigen roep der dood: de honden huilen het akelig klokkenspel tegen, de stieren loeijen met schor geluid. Ondanks deze nare toonen omvangt eene ontzaggelyke stilte de gansche gemeente; men bespeurt geene andere beweging dan den tragen gang van eenzame oude heden die, met gebedenboek en roozenkrans, als stomme schimmen, kerkwaerts komen afgezakt.
In de verte nadert een droeve stoet...... Maer hoe schoon vertoont zich hier de togt naer de laetste rustplaets!
| |
| |
Vier maegden, in sneeuwwit gewaed, dragen het lyk der gezellinne, die stierf in den bloei des levens; nog andere maegden in den zelfden tooi gaen er nevens, om op hare beurt den dierbaren last te aenveerden. Daer achter volgen alle de dochters der gemeente, met bloemen of wypalmen in de hand; ja, zelfs de kleine meiskens, wier onnoozel gemoed nog niet beseft wat het woord sterven beteekent. Velen weenen bitter, allen gaen met gebogen hoofde en treuren over de arme Lisa die, eilaes, zoo onschuldig heeft geboet.
Op de kist zyn bloemen gestrooid: roozen en leliën, beelden der maegdelyke zuiverheid. Zy geuren zoo frisch, zy pryken zoo liefelyk op het witte baerkleed......Daer binnen ligt ook eene bloem, eene lelie door den worm des lydens verknaegd, verslensd en bleek: onnoozel zoenlam, schuldeloos slagtoffer des hoogmoeds en der verwaendheid!
Slechts dry mannen volgen onmiddelyk achter het lyk. Aen de eene zyde gaet Kobe, de knecht; aen de andere Sus, de smid.
Weenend van medelyden en rouw, ondersteunen zy eenen derden persoon, die als een dronke mensch op zyne beenen waggelt. Hy houdt zyn aengezigt met de handen verborgen, tranen lekken van onder zyne vingeren; zyne borst zwoegt zigtbaer onder pynelyk snikken......Arme Gansendonk, schuldige Vader, gy durft het oog op
| |
| |
| |
| |
die lykbaer niet meer slaen? By iederen blik byt de worm des gewetens uw hart te bloede, niet waer? Gy beeft van angst en schaemte?......Maer ik wil in uw hart niet zien: uwe martelpyn boezemt my eerbied in; uwen nood-lottigen hoogmoed vergetend, stort ik ook eene traen van medegevoel over uw bitter lyden......
Men nadert het veld der dood; daer is de Priester die het laetste gebed over het lyk spreken zal......
Maer, wat is het dat iedereen met schrik en verstomd-heid slaet? Waerom die kreet van angst, die te gelykertyd uit alle borsten opstygt? Welk vreesselyk verschynsel doet de maegden beven?
God, daer is Karel! - Hy blyft een oogenblik als van den donder getroffen en staert met wilden blik op den stoet, wiens gang onder zynen gloeijenden oogslag plotselings opgehouden heeft...... De verpletterde jongeling erkent wat er geschiedt! - Zie, met het hair te berge, komt hy toegeloopen; hy stort neder by het lyk, hy stoot met woest geweld de maegden van zich, hy sleurt het baerkleed af, hy rukt zyne handen te bloede aen de vyzen, de kist wil hy openen, hy roept zyne Lisa, hy zwoegt, hy huilt, hy lacht......
Daer komen mannen en trekken hem met onweêrstaen-baer geweld van het lyk weg...... Maer eene nieuwe oorzaek ontrukt hem eenen schreeuw van wraek, zoo akelig en zoo magtig, dat elkeen ervan beeft! Wat heeft
| |
| |
zyn verwilderd oog dan gezien, dat hy als een razende alles uit den weg smyt en met eenen yselyken zegekreet naer iets dat hem tergt, vooruitloopt?
Hemel, daer achter de ruiten eener herberg staet de Baron!
Ramp, ramp, de dwalende jongeling haelt een mes uit den zak: het glinstert zoo schrikkelyk in de zon! Hy springt brieschend ter herberg in: eene moord gaet geschieden. – Maer neen! hy strunkelt tegen den dorpel en valt als een steen met het hoofd op den vloer. Elkeen houdt de handen kermend in de hoogte, elkeen siddert...... maer Karel staet niet meer op: hy blyft liggen als hadde de dood in hem een nieuw slagtoffer gevonden.
De Baron, zyn vyand, is de eerste by hem; hy ligt den jongeling met medelyden van den grond, en nu ook is er iets dat knaegt in zyn binnenste, iets dat hem toeroept: ‘uwe lichtzinnigheid heeft deel in het kwaed dat rondom u zy schrikkelyk woedt.’
Kobe komt insgelyks toegeloopen; beide heffen den jongeling in eenen stoel en besproeijen zyn voorhoofd en zyne borst met water; doch hy blyft slap en doodbleek in den zetel liggen......
Onderwyl murmelt de Priester den laetsten vredegroet
| |
| |
over een graf; de aerde valt met hol geluid op eene doodkist neder.....
Karel is uit de bezwyming opgestaen. De Baron wil hem troosten......Kobe spreekt hem van zyne moeder; maer de jongeling kent vriend noch vyand meer; iets yselyks blinkt in zyne oogen, hy lacht en schynt zoo gelukkig! Hy is zinneloos......
Lieve lezer, zoo gy eens by geval door het dorp gaet waer deze droeve geschiedenis is voorgevallen, dan zult gy, voor de brouwery, twee mannen op eene houten bank zien zitten spelen, alsof zy beide nog kinderen waren. De jongste heeft een levenloos gelaet, ofschoon het vuer der dwaesheid in zyne oogen gloeit; de andere is een oude knecht, die met liefderyk medelyden hem verzorgt en hem poogt te troosten.
Vraeg den knecht naer de oorzaek van zyns meesters ramp; de goede Kobe zal u treurige dingen verhalen, u
| |
| |
het graf wyzen waer Baes Gansendonck nevens zyn kind voor eeuwig te slapen ligt; en, wees zeker, hy zal onfeilbaer zyne rede sluiten met deze spreuk:
‘de hoogmoed is de bron van alle kwaed.’
|
|
Auteursrechtvrij
